Μετάβαση στο περιεχόμενο

Αραβικά της Κύπρου

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
(Ανακατεύθυνση από Κυπριακή αραβική γλώσσα)
Αραβικά της Κύπρου
ΈθνοςΜαρωνίτες της Κύπρου
ΧώραΚύπρος
Φυσικοί ομιλητές140
Σύστημα γραφήςαραβικό αλφάβητο
Αναγνωρισμένη μειονοτική γλώσσα Κύπρος
ISO 639-1—
ISO 639-2—
ISO 639-3acy
Linguasphere12-AAC-ehx
Glottologcypr1248[1]

Τα αραβικά της Κύπρου ή κυπριακά αραβικά ή μαρωνιτικά αραβικά της Κύπρου ή και Σάννα όπως καλείται από τους ομιλητές της,[2] είναι αραβική γλώσσα σε χρήση από τον πληθυσμό των Μαρωνιτών της Κύπρου η οποία κινδυνεύει με εξαφάνιση. Η περιοχή όπου ιστορικά χρησιμοποιούνταν περισσότερο η γλώσσα αυτή ήταν το χωριό Κορμακίτης στην βορειοκεντρική Κύπρο, ωστόσο μετά την τουρκική εισβολή του 1974 η πλειοψηφία του πληθυσμού μετακινήθηκε προς τις ελεύθερες περιοχές της Κυπριακής Δημοκρατίας στα νότια και διασκορπίστηκε,[3] κάτι που προκάλεσε την εξασθένηση της γλώσσας.[4] Παραδοσιακά οι χρήστες της γλώσσας αυτής είναι δίγλωσσοι σε μαρωνιτικά αραβικά και τα κυπριακά ελληνικά. Πριν το 2000, όλοι οι ομιλητές των μαρωνίτικων αραβικών ήταν πάνω από 30 ετών. Κατά την απογραφή του 2011 αναφέρθηκε πως από τους 3.656 Μαρωνίτες στις περιοχές υπό τον έλεγχο της Κυπριακής Δημοκρατίας, κανένας δεν δήλωσε τα αραβικά ως πρώτη γλώσσα του.[5]

Πλέον η γλώσσα χρησιμοποιείται στην βόρεια ακτή της επαρχίας Κερύνειας, στην νότια ακτή της επαρχίας Λεμεσού, στην Λευκωσία και σε ορισμένα μαρωνιτικά χωριά στα βουνά.[6] Ως γλώσσα διαθέτει πολλές λέξεις συριακής και ελληνικής προέλευσης, και στον προφορικό λόγο εκτός από τα μαρωνίτικα αραβικά χρησιμοποιούν και την τυποποιημένη αραβική γλώσσα και τα τουρκικά. Το σύστημα γραφής της παλαιότερα γινόταν με το αραβικό αλφάβητο, κατόπιν με το ελληνικό, και μετέπειτα και με το λατινικό,[7][8] και γίνονται προσπάθειες αναβίωσης της γραπτής γλώσσας με τα λατινικά σε μια πόλη καθώς και υπάρχουν και προτάσεις για συστηματοποίηση σε λατινική γραφή,[9] ενώ παράλληλα υπάρχει και ελληνο-κυπροαραβικό λεξικό όπου γίνεται χρήση της ελληνικής γραφής για τα λήμματα των αραβικών λέξεων.[8]

Από το 2002, είναι μια από τις γλώσσες που η ΟΥΝΕΣΚΟ έχει ορίσει ως γλώσσες απειλούμενες με εξαφάνιση,[10] και από το 2008 είναι αναγνωρισμένη ως μειονοτική γλώσσα της Κύπρου[11] παράλληλα με τις προσπάθειες για αναβίωση της.[12]

Ιστορία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η γλώσσα εμφανίστηκε στην Κύπρο από Μαρωνίτες που μετανάστευσαν κατά κύματα κυρίως από την Συρία και τον Λίβανο από τον 7ο αιώνα έως τον 13ο αιώνα.[13][4]

Τοποθεσία του χωριού Κορμακίτης όπου ιστορικά αποτελούσε το κέντρο της γλώσσας

Κατά το παρελθόν τα κυπριακά αραβικά ταξινομούνταν ως τύπος των Συριακών-Λιβανικών αραβικών, πιθανώς γιατί πολλοί από τους Μαρωνίτες ομιλητές της είχαν καταγωγή από τον Λίβανο.[14] Ωστόσο μετά από επιπλέον εξέταση έχει προταθεί πως υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός κοινών χαρακτηριστικών με τις βόρειες μεσοποταμιακές αραβικές διαλέκτους του Ιράκ, Συρίας, και Τουρκίας, καθώς και διατηρείται ένα μεσαιωνικό υπόστρωμα το οποίο υπήρχε πριν την μετανάστευση τους στην Κύπρο.[15] Επίσης υπάρχουν ενδείξεις υποστρώματος αραμαϊκών, κοντά στην εποχή όπου έγινε η γλωσσική μετατόπιση από τα αραμαϊκά στα αραβικά στην Μέση Ανατολή, ενώ άλλα χαρακτηριστικά της γλώσσας είναι συρολιβανέζικα και παλαιστινιακά, ως τμήμα ενός παλαιότερου διαλεκτικού συνεχούς μεταξύ των μεσοποταμιακών και συριακών αραβικών διαλέκτων.[3][13]

Στην Κύπρο, η γλώσσα επηρρεάστηκε σημαντικά από την μεσαιωνική και τις μετέπειτα νεότερες μορφές της ελληνικής γλώσσας, και απέκτησε πολλά γλωσσικά γνωρίσματα και περιορισμούς τα οποία δεν είναι χαρακτηριστικά των αραβικών.[16] Η γλώσσα είναι πολύ δύσκολα κατανοητή σε ομιλητές άλλων αραβικών διαλέκτων, και χαρακτηρίζεται ως απομονωμένη περιφερειακή διάλεκτος των αραβικών, κατά τρόπο παρόμοιο με τα μαλτέζικα.[17] Καθώς η γλώσσα αποτελεί υβρίδιο διαλέκτων παλαιότερων εποχών από περιοχές της νοτιοανατολικής Μικράς Ασίας, βόρειας Συρίας, Μεσοποταμίας, και Λεβάντε, είναι πολύτιμη ως προς την εξέταση της ιστορικής πορείας των ανατολικών αραβικών γενικότερα.[18]

Φωνολογία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Έχει προταθεί πως το ηχητικό σύστημα των αραβικών της Κύπρου έχει επηρρεαστεί από τα κυπριακά ελληνικά.[19] Τα κυπριακά αραβικά έχουν χάσει όλα τα εμφατικά σύμφωνα τους και τα κλειστά σύμφωνα τα οποία δηλώνουν αντίθεση (αν και αυτό εξαρτάται από την εκάστοτε βιβλιογραφία)[20]—αλλά διατήρησαν τον διπλασιασμό συμφώνων τους. Τα διπλασιασμένα άφωνα κλειστά σύμφωνα εμφανίζονται ως δασύμενα.[21] Επιπλέον, το παλαιό αραβικό /q/ αναμείχθηκε με τα [/k/], [/b/], έγινε [/p/], και το [/d/] αναμείχθηκε με το [/t/].[20]

Τα φωνήματα συμφώνων των κυπριακών αραβικών, είναι τα [/m n p t k f v θ ð s z ʃ ʒ x j l r ʕ/].[19] Τα τριβόμενα [[t͡ʃ d͡ʒ]] εμφανίζονται ως αλλόφωνα των συμπλεγμάτων [/tʃ dʒ/]. Τα κλειστά σύμφωνα εμφανίζονται ως αλλόφωνα των αφώνων κλειστών ενδοφωνικών και δίπλα σε συλλαβικό ένηχο ή [/z/].[22] Υπάρχουν 5 φωνήματα φωνηέντων, [/a e i o u/], και 2 δίφθογγοι, [/aj aw/].[23] Οι φωνολογικοί κανόνες που παρατηρούνται στα κυπριακά αραβικά είναι:[24]

  • Τα ιστορικά συμπλέγματα κλειστών συμφώνων έχουν μετατραπέι σε τριβόμενα και κλειστά.
  • τα [/k x/] έχουν ουρανικοποιηθεί σε [[c ç]] πριν τα [/i e j/], και το [/j/] έχει απορροφηθεί πλήρως.
  • το [/j/] μεταξύ τριβόμενων κλειστών και φωνήεντων εμφανίζεται ως [[kj]].
  • Τα επενθητικά κλειστά εμφανίζονται μεταξύ ρινικού και συνεχιζόμενου ή ένηχο. Το σημείο όπου προφέρεται το επενθυτικό κλειστό συνεχίζεται από το ρινικό και προφέρεται από το σύμφωνο που ακολουθεί.

Παρόμοια φαινόμενα με τα παραπάνω εμφανίζονται και στα κυπριακά ελληνικά.

Σύστημα γραφής

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η γλώσσα χρησιμοποιεί ελληνική, λατινική, ή και ανάμικτη γραφή.[25]

Ανάμικτη χρήση ελληνικών και λατινικών γραμμάτων
A B C D Δ E F G Ġ Ċ I J K L M N O P Θ R S T U V W X Y Z Ş
a b c d δ e f g ġ ċ i j k l m n o p θ r s t u v w x y z ş

Παραδείγματα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Κείμενο[26]
σε ελληνική γραφή μετάφραση
Λλι κλαμ λ χελβήν τελλ ζχιλνα, τάςφον λλι ημαν ου ςχάπου

αμμα πιλικ τε ίτγελου, τε πάνου, τε ιτχάπου.

Τα γλυκά λόγια των γονιών μας, τα έσπρωξε ο καιρός και κρύφτηκαν

αλλά αρμόζει να βγουν, να φανερωθούν, να αγαπηθούν

Φράσεις[27]
σε λατινική γραφή μετάφραση
Ye Ναι
La Όχι
Ismi o Kumetto. Ayşo ismak l-id? Με λένε Κουμέττο. Ποιό είναι το όνομα σου;
L-ism tel l-yapati o Antoni Το όνομα του πατέρα μου είναι Αντώνης.
Aş xar tte kun pukra? Pukra tte kun Yamussift Τι μέρα είναι αύριο; Αύριο είναι Κυριακή.
Kilt xops ma zaytun, xaytċ casel u şraft xlip tel pakra Έφαγα ψωμί με ελιές, λίγο μέλι και ήπια λίγο αγελαδινό γάλα

Τα παραπάνω γράμματα γενικά αντιστοιχούν στις αποδόσεις του ΔΦΑ, εκτός από τις παρακάτω εξαιρέσεις:

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ Hammarström, Harald· Forkel, Robert· Haspelmath, Martin· Bank, Sebastian, επιμ. (2016). «Cypriot Arabic». Glottolog 2.7. Jena: Max Planck Institute for the Science of Human History. 
  2. ↑ http://www.naharnet.com/stories/en/221537-cyprus-maronite-minority-sees-chance-to-save-ancient-language
  3. ↑ 3,0 3,1 Versteegh (2001), σελ. 212.
  4. ↑ 4,0 4,1 Hadjioannou, Tsiplakou & Kappler (2011), σελ. 507.
  5. ↑ Council of Europe (2014), σελ. 4.
  6. ↑ «Arabic, Cypriot Spoken» (στα αγγλικά). Ethnologue. https://www.ethnologue.com/language/acy. Ανακτήθηκε στις 2018-07-16. 
  7. ↑ Council of Europe (2011), σελ. 3.
  8. ↑ 8,0 8,1 Public Foundation for European Comparative Minority Research (2006), σελ. 12.
  9. ↑ Hki Fi Sanna & Ztite (2008), σελ. 3.
  10. ↑ Hadjioannou, Tsiplakou & Kappler (2011), σελ. 535.
  11. ↑ «Implementation of the Charter in Cyprus». Database for the European Charter for Regional or Minority Languages. Public Foundation for European Comparative Minority Research. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Οκτωβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 20 Μαΐου 2013. 
  12. ↑ Hadjioannou, Tsiplakou & Kappler (2011), σελ. 508.
  13. ↑ 13,0 13,1 Versteegh (2011), σελ. 536-537.
  14. ↑ Borg, Alexander (2004). Handbook of Oriental Studies. Section 1 The Near and Middle East. ISBN 978-90-04-13198-9. 
  15. ↑ Owens (2006), σελ. 274.
  16. ↑ Versteegh (2011), σελ. 539.
  17. ↑ Borg (2004), σελ. xviii-xix.
  18. ↑ Versteegh (2011), σελ. 541.
  19. ↑ 19,0 19,1 Borg (1997)
  20. ↑ 20,0 20,1 Borg (1997), σελ. 228.
  21. ↑ Borg (1997), σελ. 229.
  22. ↑ Borg (1997), σελίδες 228–229.
  23. ↑ Borg (1997), σελίδες 222–223.
  24. ↑ Borg (1997), σελίδες 223–225.
  25. ↑ «Cypriot Arabic alphabet, pronunciation and language». www.omniglot.com. Ανακτήθηκε στις 10 Σεπτεμβρίου 2018. 
  26. ↑ Γραμματική της ομιλούμενης ελληνοαραβικής διαλέκτου των Μαρωνιτών του Κορμακίτη της Κύπρου, του Αντώνη Μ. Φραγκίσκου, Λευκωσία 2014, σελ. 6
  27. ↑ Katsioloudis, Koumettos. "First steps in Cypriot Maronite Arabic (CMA), Lesson 1/Μάθημα 1". Αρχειοθετήθηκε 2014-03-18 στο Wayback Machine. «Αρχειοθετημένο αντίγραφο» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 18 Μαρτίου 2014. Ανακτήθηκε στις 10 Σεπτεμβρίου 2018. 

Σχετική βιβλιογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Δείτε επίσης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αραβικά_της_Κύπρου&oldid=10767788"