Κοκκίνη Χάνι Ηρακλείου

Κοκκίνη Χάνι
Άποψη του οικισμού από τον δρόμο προς Βάθεια
Κοκκίνη Χάνι Κοκκίνη Χάνι
Διοίκηση
Χώρα	Ελλάδα
Δήμος	Χερσονήσου
Γεωγραφία
Νομός	Ηρακλείου
Υψόμετρο	10
Πληροφορίες
Παλαιά ονομασία	Αρμυλίδες

Το Κοκκίνη Χάνι είναι παραλιακός οικισμός με 2.647 κατοίκους στην επαρχία Πεδιάδας στο νομό Ηρακλείου. Υπάγεται στο Δήμο Χερσονήσου και είναι ένας από τους οικισμούς που συγκροτούν το Δημοτικό διαμέρισμα Ανωπόλεως. Βρίσκεται στο 14ο χιλιόμετρο της κεντρικής οδικής αρτηρίας προς Λασίθι.

Το ανατολικό τμήμα του οικισμού υπάγεται στο Δημοτικό διαμέρισμα Ανωπόλεως και το δυτικό , που λέγεται Βαθειανός Κάμπος (κάτοικοι 1.090), ανήκει στο Δημοτικό διαμέρισμα Κάτω Βάθειας.

Ιστορικό του οικισμού

Η περιοχή παλιότερα λεγόταν Αρμυλίδες. Τη σημερινή του ονομασία ο οικισμός οφείλει στο πιο σημαντικό από τα παλιά χάνια της περιοχής, το Χάνι του Κοκκίνη.

Τα χάνια

Ο οικισμός Κοκκίνη Χάνι έχει τις ρίζες του στα τέλη της τουρκοκρατίας όταν κάτοικοι από τα γύρω χωριά άρχισαν να καλλιεργούν τα κτήματα που είχαν στην ευρύτερη παραλιακή περιοχή. Η ενασχόληση τους αυτή αλλά και η ανάγκη να εξυπηρετηθούν οι οδοιπόροι από και προς την πόλη του Ηρακλείου λόγω κυρίως του «Κακού Όρους» (βουνό ανάμεσα σε Κοκκίνη Χάνι και Αμνισό άγριας απόκρημνης μορφολογίας) και των κινδύνων που διέτρεχαν οι περαστικοί από ληστές, είχαν σαν αποτέλεσμα τη δημιουργία πανδοχείων γνωστών ως χάνια . Από όλα αυτά τα Χάνια τα πιο γνωστά ήταν το Χάνι του Χατζή αλλά κυρίως του Κοκκίνη το Χάνι διότι εκεί γινόταν παλιά η ανταλλαγή των ταχυδρομικών σάκων καθώς και η αλλαγή φρουράς σε κατάδικους που μεταφέρονταν από νομό σε νομό. Του «Κοκκίνη το Χάνι», ήταν ιδιοκτησία του Δημητρίου Κοκκίνη, που το κληρονόμησε το 1850 από τον πατέρα του Γεώργιο, αδελφό του οπλαρχηγού Εμμανουήλ Κοκκίνη. Ολόκληρη η περιοχή που παλαιοτέρα ονομάζονταν «Αρμυλίδες» ή «Νίρου Χάνι» πήρε την σημερινή του ονομασία, Κοκκίνη Χάνι.

Στην εποχή της ακμής τους, τις αρχές του εικοστού αιώνα, υπήρχαν στην ευρύτερη περιοχή περί τα δέκα χάνια. Σήμερα μπορεί κανείς να δει το οίκημα από το Χάνι του Κοκκίνη, στην ανακαινισμένη του μορφή, στον κεντρικό δρόμο, απέναντι από την πρώην Σχολή Τουριστικών Επαγγελμάτων. Του Νίρου το Χάνι διαλύθηκε κατά τις ανασκαφές του Μινωικού Μεγάρου Νίρου. Το «Χάνι τση Πενταμάταινας» διασώθηκε μόνο στη λογοτεχνία, ως αναφορά στο έργο του Ν. Καζαντζάκη «Καπετάν Μιχάλης».

Κατά την Μάχη της Κρήτης σε ολόκληρο τον κάμπο του Κοκκίνη υπήρχαν μοναχά λιγοστά μικρά κτίσματα, και οι Ναζί τον επέλεξαν για τη ρίψη των αλεξιπτωτιστών τους, με επακόλουθο την μάχη γνωστή ως Μάχη του Κοψά, από τον ομώνυμο λόφο πάνω από το χωριό. Θύμα των βαμβαρδισμών που προηγήθηκαν της μάχης, ήταν και το τότε ηλικίας 180 ετών, Χάνι του Χατζή, από το οποίο διασώθηκε μόνο μία απεικόνιση σε ζωγραφικό πίνακα.

Ο σύγχρονος οικισμός

Το χάνι του Κοκκίνη

Το Κοκκίνη Χάνι άρχισε ουσιαστικά να οικίζεται μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο από κατοίκους των γύρω χωριών, κυρίως της Ανώπολης, της Ελιάς και της Κάτω Βάθειας, και αναπτύχθηκε με γεωμετρική πρόοδο τις τελευταίες δεκαετίες, με την εκκρηκτική αύξηση του τουρισμού. Γρήγορα πολλαπλασιάστηκαν τα εξοχικά κέντρα, οι ταβέρνες, τα καταστήματα, και τα καταλύματα και ξενοδοχεία όλων των κατηγοριών.

Οι κάτοικοι ασχολούνται πρώτιστα με τον τουρισμό και επίσης με την καλλιέργεια κηπευτικών. Στο χωριό υπάρχουν Δημοτικό Σχολείο και νηπιαγωγείο. Στο κεντρικό δρόμο βρίσκεται ο ναός των Αγίων Αναργύρων, ο οποίος ιδρύθηκετο 1938. Υπό κατασκευή ακόμα, αλλά πλέον σε πλήρη λειτουργία ως εκκλησία και παράλληλα πνευματικό και πολιτιστικό κέντρο, βρίσκεται ο νέος μεγάλος σταυροειδής με τρούλλο ναός της Παναγίας το Άξιον Εστίν, στην περιοχή "Ασύρματος".

Αρχαιολογική σημασία

Το Μινωικό Μέγαρο Νίρου

Το μινωικό μέγαρο στο Νίρου Χάνι

Στην περιοχή έχει ανακαλυφθεί αρχαιολογικός χώρος στο 14ο χιλιόμετρο της κεντρικής αρτηρίας Ηρακλείου- Μαλίων. Χρονολογικά συμπίπτει με τα νεότερα ανάκτορα της Κνωσού και της Φαιστού. Τα ευρήματα χρονολογούνται από την Υστερομινωική Ι περίοδο. Μερικά από αυτά είναι πίθοι, οινοχόες, αμφορείς κλπ.

Καταλαμβάνει έκταση περί τα 1000 τ.μ. τετράγωνο οικοδόμημα με 40 ισόγεια δωμάτια, διαδρόμους και δύο πλακόστρωτες αυλές. Είχε και ανώγειο. Χρησίμευε ως κατοικία για τον άρχοντα του μινωικού οικισμού. Η οικοδομή μοιάζει με τις οικοδομές των ανακτόρων και οι εξωτερικοί τοίχοι έχουν ξεστή λιθοδομή. Καταστράφηκε από πυρκαγιά και έτσι οι άψητοι πλίνθοι στα εσωτερικά χωρίσματα ψήθηκαν.

Στο Μέγαρο Νίρου βρέθηκαν οι 4 κολοσσιαίοι χάλκινοι πελέκεις που βρίσκονται στο Μουσείο. Βρέθηκαν επίσης άπυρες τράπεζες με προσφορές από ωμό πηλό. Από αυτά συμπεραίνεται ότι εκεί κατασκευάζονταν τα σκεύη αυτά της λατρείας και διατίθονταν στους πιστούς από τον αρχιερέα, ο οποίος έμενε στο μέγαρο.

Τα Μινωικά Νεώρια στους Αγίους Θεοδώρους

Τα μινωικά νεώρια

Σε απόσταση περίπου ενός χιλιομέτρου δυτικά από το Μέγαρο Νίρου, στον κόλπο βόρεια από το εκκλησάκι των Αγίων Θεοδώρων, ο αρχαιολόγος Σπ. Μαρινάτος, πρώτος έφερε στο φως το 1926, λαξεύματα και θεμέλια κτισμάτων μινωικής παριόδου, στην ακτή και στο βυθό της θάλασσας . Όλα τα ευρήματα μαρτυρούν ότι εκεί υπήρξε ένα μεγάλο λατομείο, ναυπηγείο και λιμάνι, μινωικής περιόδου, σύγχρονης με το Μέγαρο Νίρου. Την ύπαρξη κατασκευής πλοίων, φόρτωση εμπορευμάτων κλπ. στο χώρο αυτό αναφέρουν και πινακίδες Γραμμικής Β’ από την Κνωσό. Πρόσφατη υποθαλάσσια αυτοψία από τον ερευνητή Μ. Τσικριτσή, διαπιστώθηκε ότι υπάρχουν δύο τεχνητά ορθογώνια λαξεύματα, το μεγαλύτερο από τα οποία διαστάσεων 48μ. επί 12μ. και βάθους 1.8μ., στο οποίο θα μπορούσαν να ναυπηγηθούν, να επισκευαστούν, και να καθελκυστούν, πλοία μήκους 50μ.

Πηγές

• Το Ηράκλειο και ο Νομός του, έκδοση Νομαρχία Ηρακλείου.
• Στέργιος Γ. Σπανάκης, Η Κρήτη, τόμος Α', Κεντρική Ανατολική, Τουρισμός Ιστορία Αρχαιολογία, τρίτη έκδοση, Εκδόσεις ΣΦΑΚΙΑΝΟΣ, λήμμα Νίρου (Αρμυλίδες) σελ.416-421.
• Γεώργιος Μιχ. Πατεράκης, Η Ανώπολη και η Περιοχή της, έκδ. Πολιτιστικός Σύλλογος Ανώπολης, 2002, ISBN 9608679206

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Πολιτιστικό - Πνευματικό Κέντρο «Άξιον Εστίν» Κοκκίνη Χάνι
• Δήμος Χερσονήσου απογραφή 2011 (ανακτήθηκε 30 Απριλίου 2019)
• Mινωικό Μέγαρο Νίρου και Μινωικό Ναυπηγείο Αγίων Θεοδώρων από την ιστοσελίδα Τουρισμού του Δήμου Χερσονήσου (ανακτήθηκαν 30 Απριλίου 2019)

Πανοραμική άποψη Κοκκίνη Χάνι, από τον δρόμο προς Ανώπολη