Πρωθυπουργός της Σουηδίας
Πρωθυπουργός της Σουηδίας
Sveriges statsminister | |
---|---|
Προσφώνηση | κύριε Πρωθυπουργέ |
Κατοικία | Ρόζενμπαντ, Σουηδία, Στοκχόλμη |
Προτείνων | Riksdag |
Διορισμός από | Πρόεδρος του Riksdag |
Διάρκεια θητείας | χωρίς όριο θητείας |
Δημιουργία | 20 Μαρτίου 1876 |
Πρώτος κάτοχος | Louis Gerhard De Geer |
Μισθός | 2.112.000 κορόνες |
Ο Πρωθυπουργός της Σουηδίας είναι ο αρχηγός της κυβέρνησης της χώρας. Πριν τη δημιουργία του αξιώματος αυτού, την εκτελεστική εξουσία την είχε ο αρχηγός του κράτους, ο Βασιλιάς.
Από τις 18 Οκτωβρίου 2022 το αξίωμα κατέχει ο Ουλφ Κρίστερσον, αρχηγός του Κόμματος Μετριοπαθών[1]. Ο Κρίστερσον διαδέχθηκε τη Μαγκνταλένα Άντερσον, την πρώτη γυναίκα πρωθυπουργό στην ιστορία της Σουηδίας.
Ιστορία του θεσμού
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το αξίωμα αυτό δημιουργήθηκε πρώτη φορά στις 20 Μαρτίου 1876 με αρχικό κάτοχο τον Λουίς Γκέρχαρντ ντε Γκέερ.
Πριν τη δημιουργία του θεσμού του πρωθυπουργού, η Σουηδία δεν είχε ξεχωριστό αρχηγό κυβέρνησης από τον Βασιλιά. Όμως μέχρι το 1876 το ισχυρότερο μέλος του Ανακτοβουλίου (Συμβουλίου του Βασιλείου) ήταν ο πρόεδρός του, ο Λόρδος Ύπατος Καγκελάριος. Ο ρόλος του ήταν παρόμοιος με αυτόν του αρχηγού κυβέρνησης.
Κατά την περίοδο 1718-1772, τη λεγόμενη Εποχή της Ελευθερίας, οι εξουσίες του Μονάρχη μειώθηκαν σημαντικά και ο πρόεδρος του Συμβουλίου έγινε η πιο ισχυρή προσωπικότητα στην πολιτική σκηνή της Σουηδίας.
Με την υιοθέτηση του όρου κυβέρνηση το 1809, δημιουργήθηκαν δύο αξιώματα, του υπουργού της δικαιοσύνης και των εξωτερικών υποθέσεων. Με τη δημιουργία του αξιώματος του πρωθυπουργού οι ρόλοι αυτοί υποβιβάστηκαν σε υπουργός δικαιοσύνης και υπουργός εξωτερικών αντίστοιχα.
Μετά το 1917 δεν ήταν πλέον δυνατό ο Βασιλιάς να διορίζει τον πρωθυπουργό και το υπουργικό συμβούλιο κατά τη διακριτική του ευχέρεια παρά τη θέληση του Riksdag, αλλά με βάση την κοινοβουλευτική δύναμη του κυβερνητικού συνασπισμού[2]. Με την πάροδο του χρόνου οι υπουργοί έφτασαν να κυβερνούν de facto και να απολαμβάνουν ένα μέρος των βασιλικών προνομίων. Ωστόσο, ο όρος που χρησιμοποιήθηκε για την κυβέρνηση εκείνη την περίοδο είναι Βασιλική Μεγαλειότητα.
Μέχρι το 1974 η εκτελεστική εξουσία ασκούνταν μέσω του Βασιλιά. Η συνταγματική μεταρρύθμιση απογύμνωσε τη μοναρχία από πολλές εξουσίες, δίνοντας το δικαίωμα στην κυβέρνηση να ενεργεί χωρίς πολιτικές που προέρχονταν από το Στέμμα.
Το νεαρότερο πρόσωπο που έγινε πρωθυπουργός στη σουηδική ιστορία ήταν ο Ρόμπερτ Θεμπτάντερ, ο οποίος ανέλαβε πρωθυπουργός σε ηλικία 40 ετών και 92 ημερών. Έγινε επίσης ο νεότερος σε ηλικία πρώην πρωθυπουργός που απεβίωσε[3]. Ο Περ Άλμπιν Χάνσον απεβίωσε εν ενεργεία στις 6 Οκτωβρίου 1946, όπως και ο δολοφονηθείς Ούλοφ Πάλμε, στις 28 Φεβρουαρίου 1986[4].
Διορισμός
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Για να διοριστεί ένας πρωθυπουργός, ο πρόεδρος του Riksdag πραγματοποιεί διαβουλεύσεις μεταξύ των αρχηγών όλων των κομμάτων και προτείνει ένα υποψήφιο για έγκριση από το Riksdag, o οποίος έχει βάση τις περισσότερες έδρες στο κοινοβούλιο όσο και ο κυβερνητικός συνασπισμός[5].
Στη συνέχεια ο προτεινόμενος υποψήφιος εκλέγεται μέσω αρνητικού κοινοβουλευτισμού. Δηλαδή στην πράξη αυτό σημαίνει ότι αν τα «όχι» είναι λιγότερα από 175 ανεξάρτητα από τα «ναι» και τις «αποχές»[6]. Αυτό περιγράφεται ως «ανεκτό» για να διοριστεί κάποιος στην πρωθυπουργία[7].
Για να διοριστεί κάποιος πρωθυπουργός επίσημα πραγματοποιείται ένα συμβούλιο στο παλάτι μεταξύ του Βασιλιά και της κυβέρνησης και του προέδρου του κοινοβουλίου υπό την προεδρία του Βασιλιά. Εκεί ο πρόεδρος του κοινοβουλίου κάνει ένα απολογισμό στον Βασιλιά της διαδικασίας. Στη συνέχεια ο Βασιλιάς ανακοινώνει με Βασιλικό Διάταγμα ότι έχει γίνει η αλλαγή κυβέρνησης, οριστικοποιώντας έτσι τον διορισμό του νέου πρωθυπουργού και της κυβέρνησής του.
Παραίτηση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Κάθε φορά όπου παραιτείται ο πρωθυπουργός αυτόματα παραιτείται και η κυβέρνηση, όμως ο πρόεδρος του κοινοβουλίου ζητάει από τον πρωθυπουργό να διατηρήσει την κυβέρνηση του ως υπηρεσιακή κυβέρνηση έως ότου αναλάβει καθήκοντα η νέα κυβέρνηση. Με εξαίρεση τον πρωθυπουργό οι υπουργοί δεν χρειάζονται έγκριση από το κοινοβούλιο αλλά μπορούν να εξαναγκαστούν σε παραίτηση μόνο με πρόταση μομφής[8].
Κατάλογος πρωθυπουργών
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Πρωθυπουργοί υπό την ένωση Σουηδίας-Νορβηγίας (1876-1905)
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Πρωθυπουργός (γέννηση–θάνατος) |
Εικόνα | Περίοδος | Διάρκεια θητείας | Κόμμα | Κυβέρνηση | Μονάρχης (βασιλεία) | ||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Από | Έως | |||||||
Λουίς Γκέρχαρτ ντε Γκέερ (1818–1896) |
20 Μαρτίου 1876[9] | 19 Απριλίου 1880 | 4 έτη, 30 ημέρες | Ανεξάρτητος | Λουίς Γκ. Ντε Γκέερ | Όσκαρ Β΄ (1872–1907) | ||
Άρβιντ Πόσε (1820–1901) |
19 Απριλίου 1880 | 13 Ιουνίου 1883 | 4 έτη, 30 ημέρες | Lantmanna | Πόσε | |||
Καρλ Γιόχαν Τιζέλιους (1811–1891) |
13 Ιουνίου 1883 | 16 Μαΐου 1884 | 338 ημέρες | Ανεξάρτητος | Τιζέλιους | |||
Ρόμπερτ Θεμπτάντερ (1844–1897) |
16 Μαΐου 1884 | 6 Φεβρουαρίου 1888 | 3 έτη, 266 ημέρες | Ανεξάρτητος | Θεμπτάντερ | |||
Γκίλις Μπιλτ (1820–1894) |
6 Φεβρουαρίου 1888 | 12 Οκτωβρίου 1889[10] | 1 έτος, 248 ημέρες | Ανεξάρτητος | Γκ. Μπιλτ | |||
Γκούσταφ Όκερχιελμ (1833–1900) |
12 Οκτωβρίου 1889 | 10 Ιουλίου 1891 | 1 έτος, 271 ημέρες | Κόμμα Προστατευτικών | Åkerhielm | |||
Έρικ Γκούσταφ Μπόστρεμ (1842–1907) |
10 Ιουλίου 1891 | 12 Σεπτεμβρίου 1900 | 9 έτη, 64 ημέρες | Κόμμα Lantmanna | Μπόστρεμ I | |||
Φρέντρικ φον Ότερ (1833–1910) |
12 Σεπτεμβρίου 1900 | 5 Ιουλίου 1902 | 1 έτος, 296 ημέρες | Ανεξάρτητος | φον Ότερ | |||
Έρικ Γκούσταφ Μπόστρεμ (2η θητεία) (1842–1907) |
5 Ιουλίου 1902 | 13 Απριλίου 1905 | 2 έτη, 282 ημέρες | Lantmanna | Μπόστρεμ II | |||
Γιόχαν Ράμστετ (1852–1935) |
13 Απριλίου 1905 | 2 Αυγούστου 1905 | 111 ημέρες | Ανεξάρτητος | Ράμστετ | |||
Κρίστιαν Λούντεμπεργκ (1842–1911) |
2 Αυγούστου 1905 | 7 Νοεμβρίου 1905 | 97 ημέρες | Κόμμα Προστατευτικών | Λούντεμπεργκ |
Πρωθυπουργοί υπό το βασίλειο της Σουηδίας (1905-σήμερα)
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Πρωθυπουργός (γέννηση–θάνατος) |
Εικόνα | Περίοδος | Κόμμα | Εκλογές | Κυβέρνηση | Μονάρχης (βασιλεία) | |||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Από | Έως | Χρόνος παραμονής | |||||||
Καρλ Στάαφ (1860–1915) |
7 Νοεμβρίου 1905 | 29 Μαΐου 1906 | 203 ημέρες | Κόμμα Φιλελεύθερου Συνασπισμού | 1905 | Στάαφ I LS |
Όσκαρ Β΄ (1872–1907) | ||
Άρβιντ Λίντμαν (1862–1936.[11][12]) |
29 Μαΐου 1906 | 7 Οκτωβρίου 1911 | 5 έτη, 131 ημέρες | Κόμμα Μετριοπαθών | 1908 | Λίντμαν I AvF | |||
Καρλ Στάαφ (1860–1915) |
7 Οκτωβρίου 1911 | 17 Φεβρουαρίου 1914 | 2 έτη, 133 ημέρες | Κόμμα Φιλελεύθερου Συνασπισμού | 1911 | Στάαφ II LS |
Γουσταύος Ε΄ (1907–1950) | ||
Χιάλμαρ Χάμαρσκελτ (1862–1953) |
17 Φεβρουαρίου 1914 | 30 Μαρτίου 1917 | 3 έτη, 41 ημέρες | Ανεξάρτητος | 1914 | Hammarskjöld | |||
Καρλ Σβαρτς (1858–1926) |
30 Μαρτίου 1917 | 19 Οκτωβρίου 1917 | 203 ημέρες | Εθνικό Κόμμα | 1908 | Σβαρτς N | |||
Νιλς Έντεν (1871–1945) |
19 Οκτωβρίου 1917 | 10 Μαρτίου 1920 | 2 έτη, 143 ημέρες | Κόμμα Φιλελεύθερου Συνασπισμού | 1917 | Έντεν LS-SD | |||
Χιάλμαρ Μπράντινγκ (1860–1925) |
10 Μαρτίου 1920 | 27 Οκτωβρίου 1920 | 231 ημέρες | Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα | — | Μπράντινγκ I SD | |||
Γκέρχαρτ Λουίς ντε Γκέερ (1854–1935) |
27 Οκτωβρίου 1920 | 23 Φεβρουαρίου 1921 | 119 ημέρες | Ανεξάρτητος | 1920 | Γκ Λ. Ντε Γκέερ | |||
Όσκαρ φον Ζίντοφ (1873–1936) |
23 Φεβρουαρίου 1921 | 13 Οκτωβρίου 1921 | 232 ημέρες | Ανεξάρτητος | — | φον Ζίντοφ | |||
Χιάλμαρ Μπράντινγκ (1860–1925) |
13 Οκτωβρίου 1921 | 19 Απριλίου 1923 | 1 έτος, 188 ημέρες | Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα | 1921 | Μπράντινγκ II SD | |||
Ερνστ Τρίγκερ (1857–1943) |
19 Απριλίου 1923 | 18 Οκτωβρίου 1924 | 1 έτος, 182 ημέρες | Εθνικό Κόμμα | — | Τρίγκερ N | |||
Χιάλμαρ Μπράντινγκ (1860–1925) |
18 Οκτωβρίου 1924 | 24 Ιανουαρίου 1925 | 98 ημέρες | Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα | 1924 | Μπράντινγκ III SD | |||
Ρίκαρντ Σάντλερ (1884–1964) |
24 Ιανουαρίου 1925 | 7 Ιουνίου 1926 | 1 έτος, 134 ημέρες | Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα | — | Σάντλερ SD | |||
Καρλ Γκούσταφ Έκμαν (1872–1945) |
7 Ιουνίου 1926 | 2 Οκτωβρίου 1928 | 2 έτη, 117 ημέρες | Λαϊκό Κόμμα Ελεύθερα Σκεπτόμενων | — | Έκμαν I FF-L | |||
Άρβιντ Λίντμαν (1862–1936) |
2 Οκτωβρίου 1928 | 7 Ιουνίου 1930 | 1 έτος, 248 ημέρες | Κόμμα Μετριοπαθών | 1928 | Λίντμαν II AvF | |||
Καρλ Γκούσταφ Έκμαν (1872–1945) |
7 Ιουνίου 1930 | 6 Αυγούστου 1932 | 2 έτη, 60 ημέρες | Λαϊκό Κόμμα Ελεύθερα Σκεπτόμενων | — | Έκμαν II FF | |||
Φέλιξ Χάμριν (1875–1937) |
6 Αυγούστου 1932 | 24 Σεπτεμβρίου 1932 | 49 ημέρες | Λαϊκό Κόμμα Ελεύθερα Σκεπτόμενων | — | Χάμριν FF | |||
Περ Άλμπιν Χάνσον (1885–1946) |
24 Σεπτεμβρίου 1932 | 19 Ιουνίου 1936 | 3 έτη, 269 ημέρες | Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα | 1932 | Χάνσον I SD | |||
Άξελ Πέρσον-Μπράμστορπ (1883–1954) |
19 Ιουνίου 1936 | 28 Σεπτεμβρίου 1936 | 101 ημέρες | Σύνδεσμος των Αγροτών | — | Pehrsson-Bramstorp Bf | |||
Περ Άλμπιν Χάνσον (1885–1946) |
28 Σεπτεμβρίου 1936 | 13 Δεκεμβρίου 1939 | 3 έτη, 76 ημέρες | Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα | 1936 | Χάνσον II SD –Bf | |||
13 Δεκεμβρίου 1939 | 31 Ιουλίου 1945 | 5 έτη, 230 ημέρες | 1940 1944 |
Χάνσον III SD –Bf–AvF–FP | |||||
31 Ιουλίου 1945 | 6 Οκτωβρίου 1946 (απεβίωσε εν ενεργεία)[13] | 1 έτος, 67 ημέρες | — | Χάνσον IV SD | |||||
Τάγκε Ερλάντερ (1901–1985) |
11 Οκτωβρίου 1946 | 1 Οκτωβρίου 1951 | 4 έτη, 355 ημέρες | Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα | 1948 | Ερλάντερ I SD | |||
1 Οκτωβρίου 1951 | 31 Οκτωβρίου 1957 | 6 έτη, 30 ημέρες | 1952 1956 |
Ερλάντερ II SD –Bf |
Γουσταύος ΣΤ΄ Αδόλφος (1950–1973) | ||||
31 Οκτωβρίου 1957 | 14 Οκτωβρίου 1969 | 11 έτη, 348 ημέρες | 1958 1960 1964 1968 |
Ερλάντερ III SD | |||||
Ούλοφ Πάλμε (1927–1986) |
14 Οκτωβρίου 1969 | 8 Οκτωβρίου 1976 | 6 έτη, 360 ημέρες | Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα | 1970 1973 |
Πάλμε I SD | |||
Θόρμπγιορν Φάλντιν (1926–2016) |
8 Οκτωβρίου 1976 | 18 Οκτωβρίου 1978 | 2 έτη, 10 ημέρες | Κόμμα Κέντρου | 1976 | Φάλντιν I C–M–FP |
Κάρολος ΙΣΤ΄ Γουσταύος (1973–) | ||
Όλα Ούλστεν (1931–2018) |
18 Οκτωβρίου 1978 | 12 Οκτωβρίου 1979 | 359 ημέρες | Φιλελεύθερο Λαϊκό | — | Ούλστεν FP | |||
Θόρμπγιορν Φάλντιν (1926–2016) |
12 Οκτωβρίου 1979 | 22 Μαΐου 1981 | 1 έτος, 222 ημέρες | Κόμμα Κέντρου | 1979 | Φάλντιν II C–M–FP | |||
22 Μαΐου 1981 | 8 Οκτωβρίου 1982 | 1 έτος, 139 ημέρες | — | Φάλντιν III C–FP | |||||
Ούλοφ Πάλμε (1927–1986) |
8 Οκτωβρίου 1982 | 28 Φεβρουαρίου 1986[14] | 3 έτη, 143 ημέρες | Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα | 1982 1985 |
Πάλμε II SD | |||
Ίνγκβαρ Κάρλσον (1934–) |
1 Μαρτίου 1986[15] | 27 Φεβρουαρίου 1990 | 3 έτη, 363 ημέρες | Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα | 1988 | Κάρλσον I SD | |||
27 Φεβρουαρίου 1990 | 4 Οκτωβρίου 1991 | 1 έτος, 219 ημέρες | — | Κάρλσον II SD | |||||
Καρλ Μπιλτ (1949–) |
4 Οκτωβρίου 1991 | 7 Οκτωβρίου 1994 | 3 έτη, 3 ημέρες | Κόμμα Μετριοπαθών | 1991 | Καρλ Μπιλτ M–C–FP–KD | |||
Ίνγκβαρ Κάρλσον (1934–) |
7 Οκτωβρίου 1994 | 22 Μαρτίου 1996 | 1 έτος, 167 ημέρες | Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα | 1994 | Κάρλσον III SD | |||
Γκόραν Πέρσον (1949–) |
22 Μαρτίου 1996 | 6 Οκτωβρίου 2006 | 10 έτη, 198 ημέρες | Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα | 1998 2002 |
Πέρσον SD | |||
Φρέντρικ Ράινφελτ (1965–) |
6 Οκτωβρίου 2006 | 3 Οκτωβρίου 2014 | 7 έτη, 362 ημέρες | Κόμμα Μετριοπαθών (Συνασπισμός) |
2006 2010 |
Ράινφελτ M–C–FP–KD | |||
Στέφαν Λεβέν (1957–) |
3 Οκτωβρίου 2014 | 30 Νοεμβρίου 2021 | 7 έτη, 58 ημέρες | Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα | 2014 | Löfven SD –MP | |||
Μαγκνταλένα Άντερσον (1967–) |
30 Νοεμβρίου 2021 | 18 Οκτωβρίου 2022 | 322 ημέρες | Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα | 2021 | Άντερσον SD | |||
Ουλφ Κρίστερσον (1963–) |
18 Οκτωβρίου 2022 | Σημερινός | 2 έτη, 16 ημέρες | Κόμμα Μετριοπαθών | 2022 | Κρίστερσον M |
Χρονογραμμή από το 1936
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ «Ulf Kristersson: Swedish parliament elects new PM backed by far right» (στα αγγλικά). BBC News. 2022-10-17. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 October 2022. https://web.archive.org/web/20221017192104/https://www.bbc.com/news/world-europe-63289903. Ανακτήθηκε στις 2022-10-17.
- ↑ Lewin, Leif (1 May 2007). «Majoritarian and Consensus Democracy: the Swedish Experience». Scandinavian Political Studies 21 (3): 195–206. doi: .
- ↑ Nevéus, Torgny (1965). Ett betryggande försvar: värnplikten och arméorganisationen i svensk politik 1880-1885 [A Reassuring Defense: conscription and army organization in Swedish politics 1880-1885]. Studia historica Upsaliensia, 0081-6531 ; 20Scandinavian university books, 99-0103642-9 (στα Σουηδικά). Stockholm.
- ↑ «Sweden closes 30-year murder mystery over killing of PM Olof Palme». CNN.
- ↑ «Forming a government». Sveriges Riksdag. 6 Δεκεμβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 24 Μαρτίου 2018.
- ↑ Regeringskansliet, Regeringen och (5 Νοεμβρίου 2014). «Så bildas regeringen». Regeringskansliet (στα Σουηδικά). Ανακτήθηκε στις 18 Νοεμβρίου 2019.
- ↑ «The Constitution of Sweden - The Fundamental Laws and the Riksdag Act» (PDF). Sveriges Riksdag. Ανακτήθηκε στις 25 Νοεμβρίου 2021.
- ↑ Riksdagsförvaltningen. «Examines the work of the Government». www.riksdagen.se (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 27 Νοεμβρίου 2021.
- ↑ «Sweden» (στα Σουηδικά). World Statesmen. Ανακτήθηκε στις 22 Δεκεμβρίου 2014.
- ↑ «Modernization of Sweden». 1911 Encyclopædia Britannica. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 September 2007. https://web.archive.org/web/20070928110336/http://www.wordtunnel.com/definition/Modernization_of_Sweden.aspx. Ανακτήθηκε στις 2007-01-19. (Events during the reign of King Oscar II 1872–1907)
- ↑ Ο Λίντμαν σκοτώθηκε σε αεροπορικό δυστύχημα στο Κρόιντον το 1936.
- ↑ "The Croydon Disaster", Flight magazine, 17 December 1936, p.663 (online archive version) retrieved 2010-05-20.
- ↑ «Norra begravningsplatsen, kvarter 12E, gravnummer 424». Hittagraven.stockholm.se. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Σεπτεμβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 19 Οκτωβρίου 2020.
- ↑ Δολοφονήθηκε εν ενεργεία.
- ↑ Υπηρεσιακός μετά τη δολοφονία του Πάλμε.