Καρυδιά Πέλλας
| Καρυδιά | |
|---|---|
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Περιφέρεια | Κεντρικής Μακεδονίας |
| Περιφερειακή Ενότητα | Πέλλας |
| Δήμος | Έδεσσας |
| Δημοτική Ενότητα | Καρυδιάς |
| Δημοτική Κοινότητα | Καρυδιάς |
| Γεωγραφία | |
| Γεωγραφικό διαμέρισμα | Μακεδονία |
| Νομός | Πέλλας |
| Υψόμετρο | 850 μ. |
| Πληθυσμός | |
| Μόνιμος | 385 |
| Έτος απογραφής | 2021 |
| Πληροφορίες | |
| Παλαιά ονομασία | Τέχοβο |
| Ονομασία κατοίκων | Καρυδιώτες |
| Ταχ. κώδικας | 58200 |
| Τηλ. κωδικός | 23810 |
Η Καρυδιά είναι χωριό της περιφερειακής ενότητας Πέλλας στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Ανήκει διοικητικά στον Δήμο Έδεσσας και εκκλησιαστικά στην Ιερά Μητρόπολη Εδέσσης, Πέλλης και Αλμωπίας.
Ονομασία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Προς τιμήν του Μακεδονομάχου ήρωα Τέλλου Αγαπηνού (Καπετάν Άγρα), Ανθυπολοχαγού του πεζικού από το Ναύπλιο (1881-1907), ο οποίος απαγχονίστηκε στο χωριό από κομιτατζήδες στις 7 Ιουνίου 1907 στους κλώνους μιας καρυδιάς, το χωριό μετονομάστηκε από Τέχοβο σε Καρυδιά, ενώ το γειτονικό χωριό Βλάντοβο, όπου και ετάφη, μετονομάσθηκε σε Άγρα[1].
Γεωγραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η Καρυδιά είναι χτισμένη σε πλαγιά του Βόρα, μέσα σε μια χαράδρα γεμάτη οξιές, και απέχει μόλις 12 χλμ. από την Έδεσσα, και 104 χλμ. από την Θεσσαλονίκη. Σύμφωνα με την απογραφή του 2021, η Καρυδιά έχει πληθυσμό 385 κατοίκους. Το χωριό είναι καθαρά αγροτικό-κτηνοτροφικό, με πλούσια παραγωγή προϊόντων, όπως αμπέλια, για την παραγωγή τσίπουρου, φρούτα, κυρίως κεράσια, ξηρούς καρπούς και γαλακτοκομικά προϊόντα, ενώ το δάσος του καλύπτεται από αιωνόβια πλατάνια, καρυδιές και βελανιδιές, το οποίο είναι ιδανικό για πεζοπορία.
Ιστορία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η ίδρυση του χωριού εικάζεται ότι έγινε κατά τα βυζαντινά χρόνια από αριστοκράτες της Έδεσσας που εξορίστηκαν από τους Βυζαντινούς στις πλαγιές του Καϊμακτσαλάν. Τότε χτίστηκαν μαζί με το Τέχοβο και άλλα έξι μικρά χωριά, το καθένα με τον άγιό του και το εκκλησάκι του. Ωστόσο, στην ευρύτερη περιοχή έχουν βρεθεί ίχνη οχυρού των αρχαίων χρόνων και διάφορα ευρήματα που χρονολογούνται στους ρωμαϊκούς και ελληνιστικούς χρόνους. Πιθανότατα αυτό να σχετίζεται με την Αρχαία Εγνατία Οδό, όπως άλλωστε και το γεγονός ότι έως τις αρχές του 20ου αιώνα υπήρχαν στην περιοχή πολλά χάνια[2].
Στο Τέχοβο λειτουργούσε το κεντρικό παζάρι της περιοχής όπου έρχονταν από όλα τα γειτονικά χωριά για να πουλήσουν προϊόντα και ζώα. Επί Τουρκοκρατίας οι κάτοικοι ήταν αναγκασμένοι να δίνουν τα 2/3 της σοδειάς τους στον τοπικό μπέη, ο οποίος τα μάζευε στο σημερινό σχολείο που χρησιμοποιούνταν ως αποθήκη[2].
Κατά την Ελληνική Επανάσταση του 1821 η κάτοικοι της Καρυδιάς, συμμετείχαν ενεργά. Διακρίθηκε μάλιστα, σώμα Τεχοβιτών που πολέμησε στη Νάουσα το 1822 υπό τον οπλαρχηγό Ιωάννη Παπαρέσκα.[3]
Αλλά και στον Μακεδονικό Αγώνα υπήρξε σημαντική η συμβολή του χωριού: σπουδαίοι Μακεδονομάχοι από την Καρυδιά ήταν οι Ευάγγελος Βυρώζης, Δημήτριος Γιάντσης, Δημήτριος Μυλωνάς και Κωνσταντίνος Σταφίδας[4].
Αξιοθέατα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Τα σπίτια ακολουθούν την λαϊκή Μακεδονική αρχιτεκτονική και είναι χτισμένα με πέτρες της περιοχής στο ισόγειο και τούβλο στο επάνω όροφο, στηριζόμενα σε πελεκητά καστανίσια δοκάρια μιας και τα περισσότερα ήταν δίπατα με τζάκι, πουλάτα (σήμερα ο γνωστός ημιυπαίθριος)[5].
Στην κεντρική πλατεία του χωριού βρίσκεται η παλιά εκκλησία του Αγίου Γεωργίου που χρονολογείται πριν από το 1850. Είναι τρίκλιτη βασιλική, κεραμοσκεπής, με δύο εισόδους, κωδωνοστάσιο και αξιόλογο επίχρυσο τέμπλο στο εσωτερικό της. Παλιά είναι και η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής που χτίστηκε πριν από το 1817 που δυστυχώς είναι ερειπωμένη και μη επισκέψιμη[2]. Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα είναι η έκθεση για τον Μακεδονικό Αγώνα με διάφορα αντικείμενα και ενθυμήματα που φιλοξενείται στο Κέντρο Παραδοσιακών Τεχνών της Καρυδιάς.
Το μεγάλο πανηγύρι του χωριού γίνεται στις 26 Ιουλίου με παραδοσιακή Μακεδονίτικη μουσική, τραγούδια και χορούς[2].
Ήθη και έθιμα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Οι κάτοικοι έχουν πολλές παραδόσεις και έθιμα που σχετίζονται με τη γη και τη γονιμότητα. Ένα από αυτά είναι ότι κάθε Πέμπτη μετά το Πάσχα για 40 ημέρες δεν πηγαίνουν στα χωράφια για τον ευδαιμονισμό της φύσης και την προστασία των καλλιεργειών από τις καιρικές συνθήκες.Ωραίες παραδόσεις είναι το έθιμο της συγχώρεσης την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς όπου οι μικροί ζητάνε συγνώμη από τους μεγαλύτερους, καθώς και το έθιμο της Κόλιντα Μπάμπω στις 23 Δεκεμβρίου όπου ανάβουν φωτιά στην πλατεία, με τη γιορτή να συνοδεύεται από όργανα και εδέσματα[2].
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ ΜΥΡΙΟΒΙΒΛΟΣ : Κεντρική Σελίδα Αφιερώματος "Ο Μακεδονικός Αγώνας"
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 ellinismosadmin (15 Μαρτίου 2023). «Καρυδιά Πέλλας». ellinismos.gr | Κόμβος Διασύνδεσης του Ελληνισμού. Ανακτήθηκε στις 6 Απριλίου 2025.
- ↑ Η επανάστασις και καταστροφή της Ναούσης, Νικόλαος Γ. Φιλιππίδης, Αθήνα 1881, Εκδόσεις Αδελφών Βαρβαρρήγου, σελ. 60
- ↑ Σ. Κολιόπουλος, Ιωάννης. Το Μεγάλο Συναξάρι: Αφανείς γηγενείς Μακεδονομάχοι (1903-1913). Θεσσαλονίκη 2011: Εταιρία Μακεδονικών Σπουδών, Νικόλαος Εμμ. Μάνος, University Studio Press. σελ. 248.
- ↑ «Edessa - Pella - Macedonia - Greece / Attractions - Εδεσσα - Ορεινή Πέλλα - Χωριά & Οικισμοί - Καρυδιά Έδεσσας - Karidia». www.edessacity.gr. Ανακτήθηκε στις 6 Απριλίου 2025.
 |
Αυτό το λήμμα σχετικά με ένα χωριό της Ελλάδας χρειάζεται επέκταση. Μπορείτε να βοηθήσετε την Βικιπαίδεια επεκτείνοντάς το. |