Κάρνεια

Τα Κάρνεια ήταν μια θρησκευτική γιορτή που λάμβανε χώρα στην Αρχαία Σπάρτη, καθώς και στις πόλεις του Άργους, του Τάραντας, της Θήρας, της Κω, της Κυρήνης, των Συρακουσών και άλλων δωρικών πόλεων. Κατά τη διάρκεια των εορτασμών, η πόλη της Σπάρτης δεν είχε δικαίωμα να εμπλακεί σε εχθροπραξίες.

Παρ' ολ' αυτά, η παράδοση της εορτής ξεκινά πριν την κάθοδο των Δωριέων στην Πελοπόννησο. Η γιορτή γινόταν για να τιμήσει τον θεό Κάρνειο (ή αλλιώς Κάρνειο Οικέτα - ο τίτλος «Οικέτας» δόθηκε στον θεό γιατί η γιορτή προς τιμήν του γινόταν στο σπίτι του μάντη Κρίου), ενώ μετά την κάθοδο των Δωριέων, ο θεός Κάρνειος ταυτίστηκε με τον Απόλλωνα.

Σύμφωνα με την παράδοση, τα Κάρνεια λάμβαναν χώρα στα τέλη Αυγούστου ή αρχές Σεπτεμβρίου, ανάλογα με την πανσέληνο, ενώ διαρκούσαν εννέα μέρες. Οι Σπαρτιάτες έστηναν πρόχειρα στρατόπεδα, με εννέα σκηνές των εννέα ατόμων, οι οποίοι προέρχονταν από τρείς διαφορετικές φατριές. Κάθε τέσσερα χρόνια, οι Σπαρτιάτες επέλεγαν πέντε ανύπαντρους νέους από κάθε φυλή και τους ανέθεταν την επιμελητεία των γιορτών και τους έδιναν τον τίτλο των Καρνεατών. Τέλος, οι Σπαρτιάτες οργάνωναν τους σταφυλόδρομους: ένας Καρνεάτης έτρεχε με μια ταινία στο κεφάλι στους δρόμους της πόλης ευχόμενος όλα τα καλύτερα και τον κυνηγούσαν οι υπόλοιποι με μεγάλα τσαμπιά σταφύλια - η αιχμαλωσία του νεαρού Καρνεάτη θεωρούταν καλός οιωνός, ενώ αν οι κυνηγοί δεν μπορούσαν να πιάσουν τον νεαρό, τότε αυτό εκλαμβανόταν ως κακός οιωνός.

Η γιορτή των Καρνέων επήρεασε αρκετά ιστορικά γεγονότα, με τα πιο σημαντικά να είναι η μάχη του Μαραθώνα και η μάχη των Θερμοπυλών που έλαβαν χώρα κατά τη διάρκεια των Περσικών Πολέμων. Κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας τους για τη μάχη στον Μαραθώνα, οι Αθηναίοι ζήτησαν ενισχύσεις από τους Σπαρτιάτες, όταν οι τελευταίοι βρίσκονταν στον μήνα Κάρνειο. Οι Σπαρτιάτες δήλωσαν πως θα στείλουν στράτευμα αμέσως μόλις ολοκληρωθεί η πανσέληνος. Οι Αθηναίοι, ωστόσο, αναγκάστηκαν να αντιμετωπίσουν τους Πέρσες με μικρή βοήθεια των Πλαταιέων, αλλά κατάφεραν να νικήσουν τους εισβολείς. Κατά τη διάρκεια της δεύτερης εισβολής των Περσών στην Ελλάδα, οι σύμμαχοι συμφώνησαν να αντιμετωπίσουν τους Πέρσες στις Θερμοπύλες με κύρια δύναμη τον σπαρτιατικό στρατό. Ωστόσο, οι Σπαρτιάτες γιόρταζαν τα Κάρνεια και ίσχυε η απαγόρευση για εμπλοκή σε εχθροπραξίες. Παρ' ολ' αυτά, ο βασιλιάς Λεωνίδας αποφάσισε να αντιμετωπίσει τους Πέρσες, έχοντας μαζί του μονάχα μια φρουρά από 300 Σπαρτιάτες.

Πηγές

• Κάρνεια ή Καρνεία ή Κάρνεα (τα), λήμμα του ιστότοπου «Θεογονία», με παραπομπές σε αρχαίες ελληνικές ιστορικές πηγές