Ισαβέλλα της Αρμενίας
| Ισαβέλλα της Αρμενίας | |
|---|---|
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | Զապել (Αρμενικά) |
| Γέννηση | 25 Ιανουαρίου 1216 ή 25 Ιανουαρίου 1217 ή 1212 ή 1213 Κοζάν |
| Θάνατος | 23 Ιανουαρίου 1252 Κοζάν |
| Τόπος ταφής | Drazark monastery |
| Χώρα πολιτογράφησης | Αρμενικό Βασίλειο της Κιλικίας |
| Θρησκεία | Αρμενική Αποστολική Εκκλησία |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | Aρμενικά |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | πολιτικός κυβερνώσα βασίλισσα |
| Οικογένεια | |
| Σύζυγος | Φίλιππος της Αρμενίας Χετούμ Α' της Αρμενίας |
| Τέκνα | Λέων Γ΄ της Αρμενίας Σιβύλλα της Αρμενίας Φιμί της Αρμενίας Μαρία της Αρμενίας Θόρος της Αρμενίας Ρίτα της Αρμενίας Princess Isabella of Armenia |
| Γονείς | Λέων Β΄ της Αρμενίας και Σίβυλλα του Λουζινιάν |
| Αδέλφια | Στεφανία της Αρμενίας |
| Οικογένεια | Οίκος των Ρουπενιδών |
| Αξιώματα και βραβεύσεις | |
| Αξίωμα | κυβερνώσα βασίλισσα |
| Θυρεός | |
 | |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Η Ισαβέλλα της Αρμενίας (Αρμενικά ː Զապել, 27 Ιανουαρίου 1216/25 Ιανουαρίου 1217 - 23 Ιανουαρίου 1252) ήταν η τελευταία Μονάρχης του Αρμενικού βασιλείου της Κιλικίας από τον Οίκο των Ρουπενιδών (1219 - 1252).[1][2][3][4][4] Η Ισαβέλλα της Αρμενίας ήταν κόρη και διάδοχος του Λέων Β΄ της Αρμενίας από την δεύτερη σύζυγο του Σιβύλλα των Λουζινιάν, η Σιβύλλα ήταν μεγαλύτερη κόρη του Αμωρί Β΄ της Ιερουσαλήμ από την δεύτερη σύζυγο του Ισαβέλλα Α΄ της Ιερουσαλήμ.[4] Η μικρή Ισαβέλλα ανακηρύχτηκε βασίλισσα υπό την κηδεμονία του Αδάμ της Πάργας.[1][5] Ο Αδάμ δολοφονήθηκε και τον διαδέχθηκε στην κηδεμονία ο Κωνσταντίνος του Μπαμπερόν από τον Οίκο των Χετουμιδών[6] Ο Ραϋμόνδος Ρουπέν από τον Οίκο του Πουατιέ γιος της Αλίκης της Αρμενίας της κόρης του Ρουπέν Γ΄ της Αρμενίας διεκδίκησε τον θρόνο αλλά συνελήφθη και εκτελέστηκε.[6]
Ο Κωνσταντίνος του Μπαμπερόν αναζήτησε συμμαχία με τον ισχυρό πρίγκιπα Βοημούνδο Δ΄ της Αντιόχειας και ρύθμισε τον γάμο ανάμεσα στην μικρή Ισαβέλλα και τον τρίτο γιο του Φίλιππο.[2][6] Ο Φίλιππος της Αρμενίας προσβεβλημένος από τους Αρμένιους κατέστρεψε τα βασιλικά ανάκτορα, συνελήφθη και φυλακίστηκε στην Κοζάν όπου και πέθανε πιθανότατα δηλητηριασμένος.[6] Η πικραμένη Ισαβέλλα πιέστηκε από τον κηδεμόνα της να παντρευτεί τον δεύτερο γιο του Χετούμ Α΄ της Αρμενίας, η ίδια αρνήθηκε πολλά χρόνια να ζήσει μαζί του αλλά στο τέλος συμβιβάστηκε.[1] Ο γάμος ένωσε τις δυο μεγαλύτερες οικογένειες της Αρμενίας τερματίζοντας μια μεγάλη σειρά συγκρούσεων στο Αρμενικό Βασίλειο της Κιλικίας.[2] Ο Βαχράμ της Έδεσσας στα "Βασιλικά Χρονικά της Μικρής Αρμενίας" γράφει :[7]
"Η νόμιμη διάδοχος της αυτοκρατορίας Ισαβέλλα κυβέρνησε την χώρα με τον σύζυγο της με μεγάλη ευσέβεια, ευλογήθηκε για την πίστη της και έκανε πολλά παιδιά τα οποία με την σειρά τους θα φέρουν σημαντικούς απογόνους".
Στέψη
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η Ισαβέλλα αρραβωνιάστηκε σε βρεφική ηλικία με τον Ανδρέα της Γαλικίας τρίτο γιο του Ανδρέα Β΄ της Ουγγαρίας (1218) αλλά ο αρραβώνας διαλύθηκε επειδή ήθελαν να παντρέψουν τον μικρό Ανδρέα με Ρωσίδα.[8] Ο πατέρας της πέθανε τον Μάιο του 1219 όταν η Ισαβέλλα ήταν μόλις δυο ετών.[1] Ο Λέων Β΄ όρισε στο νεκροκρέβατο διάδοχο την μικρή Ισαβέλλα και απελευθέρωσε τους βαρόνους από τους όρκους συμμαχίας στον μικρανεψιό του Ραϋμόνδο Ρουπέν.[4] Τα κληρονομικά δικαιώματα της μικρής Ισαβέλλας αμφισβήτησαν ο Ραϋμόνδος Ρουπέν και ο Ιωάννης του Μπριέν.[3] Η Ισαβέλλα ήταν ωστόσο η αγαπημένη των Αρμενίων ευγενών που τοποθέτησαν κηδεμόνα της τον Ιωάννη της Πάργας αλλά δολοφονήθηκε σε λίγους μήνες.[1][2] Η κηδεμονία πέρασε ύστερα στον ισχυρό ευγενή Κωνσταντίνο του Μπαμπερόν αρχηγό του Οίκου των Χετουμιδών.[2]
Διεκδικήσεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Τα δικαιώματα του Ιωάννη του Μπριέν βασίστηκαν στον γάμο του με την κόρη του Λέων Β΄ από τον πρώτο του γάμο και μεγαλύτερη ετεροθαλή αδελφή της Ισαβέλλας Στεφανία της Αρμενίας.[3] Ο Πάπας Ονώριος Γ΄ αναγνώρισε τα κληρονομικά δικαιώματα του Ιωάννη του Μπριέν και του έδωσε τον Φεβρουάριο του 1220 την άδεια να εγκαταλείψει την Σταυροφορία και να μεταβεί στην Κιλικία.[1] Η σύζυγος του πέθανε όμως λίγο πριν αναχωρήσει, σε λίγες βδομάδες πέθανε και ο νεογέννητος γιος τους και ο Ιωάννης του Μπριέν έχασε όλα τα κληρονομικά δικαιώματα στην Αρμενία.[1]
Ο Ραϋμόνδος Ρουπέν που διεκδικούσε τον θρόνο μέσω της μητέρας του Αλίκης θεωρούσε από καιρό τον εαυτό του διάδοχο.[2][3] Ο Ραϋμόνδος Ρουπέν πλησίασε τους Σταυροφόρους στην Δαμιέτη και ζήτησε την υποστήριξη τους για το Αρμενικό βασίλειο της Κιλικίας (1219), επέστρεψε μετά από πολλές υποσχέσεις από τον παπικό καρδινάλιο Πελάγιο (1221).[3] Είχε την υποστήριξη μερικών Αρμενίων από την Ταρσό και του καστελάνου του Κώρυκος.[3] Κατέκτησε ολόκληρη την περιοχή από την Ταρσό μέχρι τα Άδανα αλλά αργότερα ηττήθηκε, οπισθοχώρησε στην Ταρσό, αιχμαλωτίστηκε και πέθανε στην φυλακή (1223), οι μικρές κόρες του επέστρεψαν με την μητέρα τους στην Κύπρο.[1][3] Η Ισαβέλλα ήταν αναμφισβήτητα η μοναδική κληρονόμος του πατέρα της.[2]
Πρώτος γάμος
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το Αρμενικό βασίλειο της Κιλικίας είχε εξασθενήσει σημαντικά από τους πολέμους και ο κηδεμόνας της Ισαβέλλας αναζήτησε συμμαχία με το ισχυρό Πριγκιπάτο της Αντιόχειας.[3] Ο Κωνσταντίνος του Μπαμπερόν πρότεινε τον γάμο της μικρής Ισαβέλλας με τον τρίτο γιο του πρίγκιπα Φίλιππο με τον όρο ο γαμπρός να ασπαστεί την Αρμενική Αποστολική Εκκλησία, ο Φίλιππος δέχτηκε και υποσχέθηκε να σεβαστεί τα ήθη, τα έθιμα και τα προνόμια που είχαν οι εθνότητες στο βασίλειο.[1][3] Ο Φίλιππος παντρεύτηκε τον Ιούνιο του 1222 την Ισαβέλλα στο Κοζάν και έγινε δεκτός σαν βασιλιάς.[3] Η βασιλεία τους ωστόσο ήταν σύντομη, ο Φίλιππος δεν σεβάστηκε τις υποσχέσεις του να σεβαστεί τα τελετουργικά των Αρμενίων και έδωσε την εξουσία σε Λατίνους βαρόνους, οι πράξεις του εξόργισαν την αριστοκρατία των Αρμενίων.[4] Ο Φίλιππος πέρασε το μεγαλύτερο διάστημα στην Αντιόχεια.[1]
Όταν ο Φίλιππος αποφάσισε να μεταφέρει την εξουσία του βασιλείου στην Αντιόχεια ο Κωνσταντίνος του Μπαμπερόν αντέδρασε και επαναστάτησε στα τέλη του 1224.[3] Ο Φίλιππος και η Ισαβέλλα συνελήφθησαν στον δρόμο τους για την Αντιόχεια, ο Φίλιππος φυλακίστηκε στο Κοζάν και πέθανε δηλητηριασμένος στις αρχές του 1225.[3] Μετά τον θάνατο του συζύγου της η Ισαβέλλα αποφάσισε να αποσυρθεί σε μοναστήρι, δραπέτευσε αρχικά στο κάστρο της Σελεύκειας και στην συνέχεια βρήκε καταφύγιο στους Ιωαννίτες Ιππότες.[2][4] Οι Ιωαννίτες στην αρχή ήταν απρόθυμοι να παραδώσουν την Ισαβέλλα στον Κωνσταντίνο αλλά τελικά φοβήθηκαν την δύναμη του Αρμένιου αντιβασιλιά και συμφώνησαν να του πουλήσουν το φρούριο με την Ισαβέλλα.[9] Ο Βοημούνδος Δ΄ εξοργισμένος ήθελε να κηρύξει τον πόλεμο στην Αρμενία αλλά ο πάπας του το απαγόρευσε για να μην διασπάσει την χριστιανοσύνη.[3] Ο Βοημούνδος Δ΄ συμμάχησε με τον σουλτάνο του Ικονίου και λεηλάτησε την άνω Κιλικία (1225).[3] Ο Κωνσταντίνος του Μπαμπερόν ζήτησε από τον αντιβασιλιά του Χαλεπιού Τογκρούλ να προχωρήσει στην Αντιόχεια, όταν επιτέθηκε στην Βαγκράς ο Βοημούνδος Δ΄ του επέστρεψε τα εδάφη του.[3]
Δεύτερος γάμος
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Ισαβέλλα πιέστηκε να παντρευτεί τον δεύτερο γιο του Μπαμπερόν Χετούμ που στέφτηκε συμβασιλέας τον Ιούνιο του 1226 στην Ταρσό, η ίδια αρνήθηκε πολλά χρόνια να δεχτεί τον γάμο.[2][4] Ο Σμπατ ο Κοντόσταυλος στα Χρονικά του γράφει :[10]
"Το έτος 1226 οι Αρμένιοι πρίγκιπες και ο Καθολικός λόρδος της Κιλικίας Κωνσταντίνος ενθρόνισαν τον Χετούμ γιο του Κωνσταντίνου, μπάιλου των Αρμενίων και του έδωσαν σύζυγο την Ισαβέλλα, κόρη του Λέοντα. Επικράτησε από τότε ειρήνη στο βασίλειο των Αρμενίων που έγινε σταδιακά ισχυρότερη".
Ο Κωνσταντίνος του Μπαμπερόν προσπάθησε να συμφιλιώσει την χώρα του με την Καθολική εκκλησία, έστειλε απεσταλμένους στον πάπα και στον αυτοκράτορα Φρειδερίκο Β΄.[1] Ο Βοημούνδος Δ΄ και ο γιος του Βοημούνδος Ε΄ της Αντιόχειας προσπάθησαν με επιστολές να πείσουν τον πάπα να ακυρώσει τον δεύτερο γάμο της Ισαβέλλας, ο πάπας όμως απαγόρευσε τόσο σε εκείνους όσο και στον Ερρίκο Α΄ της Κύπρου οποιαδήποτε επίθεση στην Αρμενία.[1] Ο γάμος του Χετούμ Α΄ και της Ισαβέλλας νομιμοποιήθηκε από τον πάπα (1237).[11] Υπάρχουν πολλές αποδείξεις ότι η Ισαβέλλα μοίρασε την εξουσία με τον σύζυγο της, μετέφερε στο Τευτονικό Τάγμα το στρατηγικό κάστρο και πόλη της Χαρονί.[9]
Θάνατος
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Βαχράμ της Έδεσσας στα "Βασιλικά Χρονικά της Μικρής Αρμενίας" γράφει :[7]
"Η βασίλισσα λίγο πριν πεθάνει έμενε σε μια τοποθεσία με το όνομα Κέντ, άκουσε μια φωνή από τον ουρανό να της φωνάζει ... έλα περιστέρι μου, έλα αγάπη μου το τέλος σου πλησιάζει. Ένοιωθε πολύ χαρούμενη από το όραμα και το μεταβίβασε στους παρευρισκόμενους, το σώμα της μεταφέρθηκε για ταφή σε ευλογημένη γή".
Η ταφή της έγινε στο μοναστήρι του Τραζάγκ.
Οικογένεια
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Με τον πρώτο σύζυγο της Φίλιππο της Αντιόχειας δεν απέκτησε παιδιά.[12]
Με τον δεύτερο σύζυγο της Χετούμ Α΄ της Αρμενίας απέκτησε :[13]
- Λέων Γ΄ της Αρμενίας
- Θόρος απεβ. 1266.
- Σιβύλλα της Αρμενίας, παντρεύτηκε τον Βοημούνδο ΣΤ΄ της Αντιόχειας.[14]
- Ρίτα, παντρεύτηκε τον Κωνσταντίνο του Σερβαντικάρ.[14]
- Ευφημία απεβ. 1309, παντρεύτηκε τον Ζουλιάν Γκρενιέ κόμη της Σιδώνος.[14]
- Ισαβέλλα απεβ. π. 1268.
- Μαρία απεβ. 1310, παντρεύτηκε τον Γκυ των Ιμπελέν, γιο του Βαλδουίνου, σενεσάλη της Κύπρου.[14]
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 Runciman, Steven. A History of the Crusades – Volume III.: The Kingdom of Acre and the Later Crusades.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 2,8 Ghazarian, Jacob G. The Armenian Kingdom in Cilicia during the Crusades: The Integration of Cilician Armenians with the Latins (1080–1393).
- ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 3,11 3,12 3,13 3,14 Nickerson Hardwicke, Mary. The Crusader States, 1192–1243.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 Nersessian, Sirarpie Der. The Kingdom of Cilician Armenia.
- ↑ Vahan M. Kurkjian (2005-04-05). "A History of Armenia"
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 Vahan M. Kurkjian (2005-04-05). "A History of Armenia". Website. Bill Thayer. Retrieved 2009-07-25.
- ↑ 7,0 7,1 Vahram (2008-09-10). "Chronicle"
- ↑ Engel, Pál. The Realm of St Stephen: A History of Medieval Hungary, 895–1526.
- ↑ 9,0 9,1 Edwards, Robert W. The Fortifications of Armenian Cilicia: Dumbarton Oaks Studies XXIII. pp. 143, 147 note 4, 224, 229 note 14, 252, note 15.
- ↑ Smbat Sparapet (Sempad the Constable) (2005). "Chronicle"
- ↑ Stopka 2016, p. 155.
- ↑ Riley-Smith 1967, p. 160.
- ↑ Stopka 2016, p. 151.
- ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 Setton 1969, p. 652.
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Edwards, Robert W.: The Fortifications of Armenian Cilicia: Dumbarton Oaks Studies XXIII; Dumbarton Oaks, Trustees for Harvard University, 1987, Washington.
- Engel, Pál (Author) – Pálosfalvi, Tamás (Translator): The Realm of St Stephen: A History of Medieval Hungary, 895–1526; I.B. Tauris, 2005, London and New York.
- Ghazarian, Jacob G: The Armenian Kingdom in Cilicia during the Crusades: The Integration of Cilician Armenians with the Latins (1080–1393); Routledge Curzon (Taylor & Francis Group), 2000, Abingdon.
- Nersessian, Sirarpie Der: The Kingdom of Cilician Armenia (in: Setton, Kenneth M.: (General Editor) – Wolff, Robert Lee – Hazard, Harry W. (Editors): A History of the Crusades – Volume II: The Later Crusades, 1189–1311; The University of Wisconsin Press, 1969, Madison, Milwaukee and London.
- Nickerson Hardwicke, Mary: The Crusader States, 1192–1243 (in: Setton, Kenneth M.: (General Editor) – Wolff, Robert Lee – Hazard, Harry W. (Editors): A History of the Crusades – Volume II: The Later Crusades, 1189–1311; The University of Wisconsin Press, 1969, Madison, Milwaukee and London.
- Riley-Smith, J. (1967). Knights of St.John in Jerusalem and Cyprus. Palgrave MacMillan.
- Runciman, Steven: A History of the Crusades – Volume III.: The Kingdom of Acre and the Later Crusades; Cambridge University Press, 1988, Cambridge.
- Setton, Kenneth M., ed. (1969). A History of the Crusades. The University of Wisconsin Press.
- Stopka, Krzysztof (2016). Armenia Christiana: Armenian Religious Identity and the Churches of Constantinople and Rome (4th-15th century). Kraków: Jagiellonian University Press.
