Διάσκεψη της Βάνζεε

Γράμμα του Χάιντριχ στον Λούτερ, με την πρόσκληση να πάρει μέρος στην διάσκεψη.

Στις 20 Ιανουαρίου του 1942 ο Ράινχαρντ Χάιντριχ (Reinhard Heydrich), ο υπ' αριθμόν δύο στην ιεραρχία των SS μετά τον Χάινριχ Χίμλερ, συγκάλεσε στο παραλίμνιο γραφικό προάστιο του Βερολίνου Βάνζεε (Wansee) διάσκεψη δεκαπέντε ανώτερων στελεχών του Γ΄ Ράιχ, ώστε να επιτευχθεί καλύτερος συντονισμός του σχεδίου "Τελική Λύση του Εβραϊκού Ζητήματος" (Endlösung den Judenfrage). Σύμφωνα με το σχέδιο, έπρεπε να επιχειρηθεί η εξόντωση ολόκληρου του εβραϊκού πληθυσμού της Ευρώπης. Με την εκτέλεση του σχεδίου αυτού τον είχε επιφορτίσει ο στρατάρχης του Ράιχ Χέρμαν Γκέρινγκ (Hermann Göring).

Στη Διάσκεψη έλαβαν μέρος οι εξής:

• Ο Γκαουλάιτερ Δρ. Άλφρεντ Μάγιερ (Alfred Meyer), ως εκπρόσωπος του Άλφρεντ Ρόζενμπεργκ, Υπουργού Ανατολικών Εδαφών.
• Ο Επικεφαλής αξιωματούχος (Reichamtsleiter) Δρ. Γκέοργκ Λάιμπραντ (Georg Leibbrandt), Γενικός Γραμματέας (Γ.Γ.) του Υπουργείου Ανατολικών Εδαφών του Ράιχ.
• Ο Δρ. Βίλχελμ Στούκαρτ (Wilhelm Stuckart), εκ μέρους του Υπουργείου Εσωτερικών του Ράιχ.
• Ο Δρ. Έριχ Νόιμαν (Erich Neumann), Πληρεξούσιος του Γραφείου του Τετραετούς Σχεδίου.
• Ο Δρ. Ρόλαντ Φράισλερ (Roland Freisler), Γ.Γ. του Υπουργείου Δικαιοσύνης.
• Ο Δρ. Γιόζεφ Μπύλερ (Josef Bühler), ως εκπρόσωπος του Γενικού Κυβερνήτη της Πολωνίας, Χανς Φρανκ.
• Ο Γραμματέας του Υπουργείου Εξωτερικών Μάρτιν Λούτερ (Martin Luther).
• Ο Συνταγματάρχης των SS Γκέραρντ Κλόπφερ, (Gerhard Klopfer), εκ μέρους της Καγκελαρίας, εκπρόσωπος του Μάρτιν Μπόρμαν (Martin Bormann), ιδιαίτερου γραμματέα του Χίτλερ.
• Ο Γενικός Διευθυντής της Καγκελαρίας του Ράιχ Φρίντριχ Κρίτζινγκερ (Friedrich Kritzinger).
• Ο Αντιστράτηγος των SS Ότο Χόφμαν (Otto Hofmann), ως εκπρόσωπος του Κεντρικού Γραφείου Φυλετικών Εκκαθαρίσεων.
• Ο Αντιστράτηγος των SS Χάινριχ Μύλλερ (Heinrich Müller) του Κεντρικού Γραφείου Ασφάλειας του Ράιχ.
• Ο Συνταγματάρχης των SS Άντολφ Άιχμαν (Adolf Eichmann) του Κεντρικού Γραφείου Ασφάλειας του Ράιχ.
• Ο Συνταγματάρχης των SS Δρ. Έμπερχαρντ Σένγκαρτ (Eberhard Schöngarth), Διοικητής της Αστυνομικής Ασφάλειας και της SD στη Γενική Διοίκηση της Πολωνίας.
• Ο Ταγματάρχης των SS Δρ. Ρούντολφ Λάνγκε (Rudolf Lange), Διοικητής της Αστυνομίας Ασφάλειας και της SD της Γενικής Επιτροπείας της Λετονίας, εκπροσωπώντας και τις αντίστοιχες υπηρεσίες όλων των βαλτικών χωρών και της Λευκορωσίας.

Η Διάσκεψη ξεκίνησε με τη δήλωση του Χάιντριχ "Η Ευρώπη πρέπει να εκκαθαριστεί από τους Εβραίους από την Ανατολή ίσαμε τη Δύση". Ο αριθμός των "εμπλεκομένων ατόμων", δηλ. των Εβραίων, σύμφωνα με τη δήλωση του Χάιντριχ, ανερχόταν σε έντεκα εκατομμύρια. Η πρώτη σύνοδος της Διάσκεψης ήταν, ουσιαστικά, ένας μονόλογος του Χάιντριχ, στον οποίο εξηγούσε πώς θα συντονίζονταν καλύτερα οι αναγκαστικές μεταναστεύσεις των Εβραίων και, τελικά, η εξολόθρευσή τους.

Τα πρακτικά αυτής της διάσκεψης διασώθηκαν χάρη στην τυχαία ανακάλυψή τους στο αρχείο του Μάρτιν Λούτερ. Ο Χάιντριχ, ωστόσο, επενέβη σε αυτά αντικαθιστώντας όσα αφορούσαν την ανάληψη ενεργειών εξόντωσης από τους Ναζί με τις ανάλογες κωδικοποιημένες εκφράσεις των SS: Έτσι, η "εξόντωση με φυσικά μέσα" αναφέρεται στη θανάτωση των αιχμαλώτων Εβραίων μέσω ενός συνδυασμού σκληρής καταναγκαστικής εργασίας και λιμοκτονίας. Οι όροι "ειδική δράση" ή "ανάλογη μεταχείριση" αναφέρονται στην εκτέλεση των αιχμαλώτων είτε με πυροβόλα όπλα είτε με χρήση αερίων.

Από τα πρακτικά διαπιστώνεται ότι, ανεξάρτητα από το αν οι Εβραίοι εργάζονταν σε κατασκευές ή ως εργάτες, και ακόμη και αν κατάφερναν να επιζήσουν στις συνθήκες εξοντωτικής εργασίας και ασιτίας λόγω "φυσικής επιλογής", έπρεπε να εξοντωθούν με "ανάλογη μεταχείριση". Ουσιαστικά, η εντολή του Χάιντριχ και των προϊσταμένων του ήταν ότι σε κανέναν δε θα επιτρεπόταν να επιζήσει. Την ίδια τύχη θα είχαν και όσοι είχαν εβραϊκή καταγωγή από ένα μόνο γονέα ή, σε ορισμένες περιπτώσεις, θα επιδιωκόταν η στείρωσή τους.

Η Διάσκεψη της Βάνζεε δεν συγκλήθηκε για να αποφασίσει για το μέλλον των Εβραίων, αλλά για να αποσαφηνίσει όλα τα πιθανώς ασαφή σημεία σχετικά με την εξόντωσή τους. Αυτό, πέραν του ότι καταδεικνύεται από τα πρακτικά, κατατέθηκε και από τον Άιχμαν κατά τη διάρκεια της δίκης του στην Ιερουσαλήμ το 1962. Ο ίδιος, επίσης, απέστειλε σε όλους τους συμμετέχοντες, υπό μορφή Πρωτοκόλλου, τα πρακτικά της Διάσκεψης, μερικές μέρες μετά την ολοκλήρωσή της. Η Διάσκεψη αυτή αποτέλεσε την απαρχή της πρακτικής εφαρμογής της Τελικής Λύσης με την Επιχείρηση Ράινχαρντ και του Ολοκαυτώματος των Εβραίων από τους Ναζί.

Βιβλιογραφία

• Eve Nussbaum Soumerai, Carol D. Schulz, Daily Life During the Holocaust, Greenwood Publishing Group, 1998 ISBN 0-313-30202-2

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Το Πρωτόκολλο της Διάσκεψης
• Διάσκεψη της Βάνζεε
• Έγγραφα, αλληλογραφία συμμετεχόντων, Πρακτικά
• Φωτογραφικό υλικό, πλούσια στοιχεία για την τελική λύση
• Εδώ έγινε η Διάσκεψη της Βάνζεε (βίντεο)