Γάλιπε Ηρακλείου

Γάλιπε
Γάλιπε Γάλιπε
Διοίκηση
Χώρα	Ελλάδα
Δήμος	Χερσονήσου
Γεωγραφία
Νομός	Ηρακλείου
Υψόμετρο	280

H Γάλιπε είναι οικισμός του δήμου Χερσονήσου, στον Νομό Ηρακλείου της Κρήτης. Βρίσκεται σε υψόμετρο 280 μ. από τη θάλασσα και απέχει από το Ηράκλειο 21 χιλιόμετρα. Η οικονομία του χωριού βασίζεται κυρίως στη γεωργία. Οι βασικές καλλιέργειες είναι η αμπελοκαλλιέργεια (κυρίως για παραγωγή σταφίδας και λιγότερο για κρασί) και η ελαιοκομία για την παραγωγή ελαιολάδου. Αριθμεί 97 κατοίκους, σύμφωνα με την απογραφή του 2011. Στο παρελθόν ανήκε στον Δήμο Επισκοπής, στην επαρχία Πεδιάδος.

Ιστορικά και στατιστικά στοιχεία

Η αρχαιότερη μνεία του οικισμού αναφέρεται στη συνθήκη Βενετίας - Αλεξίου Καλλέργη του 1299 (Galippe), ως φέουδο του Jano Michael. Ο οικισμός όμως πρέπει να είναι πολύ προγενέστερος, όπως μαρτυρεί το αραβικής προέλευσης όνομά του, πράγμα το οποίο τον ανάγει πριν την β΄ βυζαντινή περίοδο. Επίσης αναφέρεται σε έγγραφο του Δουκικού Αρχείου του Χάντακα το 1368 (Galipe) ως φέουδο του Petro Zampani, που το αφήνει στο βουβό γιο του Marinello.

Αναφέρεται στην επαρχία Πεδιάδας το 1577 από το Fr. Barozzi (Galipe), από τον Kαστροφύλακα (Galipe) το 1583, με 295 κατοίκους. Επίσης αναφέρεται από τον Basilicata ως Galipe, το 1630 και στην τουρκική απογραφή του 1671 με 55 χαράτσα, στην αιγυπτιακή απογραφή του 1834 (ως Ghálipi) με 15 χριστιανικές και 10 μουσουλμανικές οικογένειες. Στην απογραφή του 1881 αναφέρεται στο Δήμο Επισκοπής, με 123 χριστιανούς 128 μουσουλμάνους κατοίκους. Το 1900 είναι στον ίδιο Δήμο, ενώ το 1928 είναι έδρα ομώνυμου αγροτικού Δήμου με 193 κατοίκους. Το 1928 αναφέρεται στην κοινότητα Γαλίφας με 224 κατοίκους. Το 1940 αναφέρεται στην κοινότητα Καινούργιου Χωριού με 238 κατοίκους. Θα παραμείνει στην κοινότητα Καινούργιου Χωριού έως την εφαρμογή του "Σχεδίου Καποδίστριας" (Νόμος 2539/1997) όπου και αποτέλεσε οικισμό του Δήμου Επισκοπής Πεδιάδος. Στην απογραφή του 2001 αναφέρεται με 150 κατοίκους.

Μνημεία

Η ενετική σαρκοφάγος στο ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου στη Γάλιπε, όπως την φωτογράφισε ο Ιταλός αρχαιολόγος Giuseppe Gerola στις αρχές του 20ου αιώνα.

Στο υπέρθυρο της παλιάς Εκκλησίας του Αγίου Νικολάου υπάρχει ανάγλυφο στέμμα του 15ου αιώνα. Επίσης στην εκκλησία η οποία είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου, υπάρχει ενετικό ταφικό μνημείο (σαρκοφάγος) του 16ου αιώνα, το οποίο φέρει άγνωστα ανάγλυφα οικόσημα, ένα εκ των οποίων απεικονίζει λιοντάρι με σπαθί το οποίο πιθανώς παραπέμπει στο «λιοντάρι του Αγ. Μάρκου», σύμβολο της Βενετίας. Το συγκεκριμένο ανάγλυφο οικόσημο υπάρχει και στην στέγη της εκκλησίας, πάνω από το ιερό.

Προσωπικότητες

Από τη Γάλιπε αντλεί την καταγωγή του ο διάσημος και διακεκριμένος Έλληνας μουσικοσυνθέτης Χρήστος Λεοντής Αρχειοθετήθηκε 2020-10-05 στο Wayback Machine.. Στις 25 Ιουλίου του 2010 , σε μία εκδήλωση διοργανωμένη από τον Πολιτιστικό Σύλλογο του χωριού, παρουσία αρχών και φορέων της περιοχής καθώς και της τοπικής αυτοδιοίκησης, η Γάλιπε τίμησε το μεγάλο Έλληνα μουσικοσυνθέτη.

Πηγές

• Σπανάκης Στέργιος, Πόλεις και χωριά της Κρήτης
• Φαντάκης Ιωάννης, Οι οικισμοί της Κρήτης κατά την β’ Βυζαντινή περίοδο

Εξωτερικοί Σύνδεσμοι

• Η Γάλιπε τιμά τον Χρήστο Λεοντή
• "Ελλάς εν Τουρκία" (1961) - Παρλαμάς Μενέλαος Γ. από τις "Επιφυλλίδες του Σαββάτου, Ηράκλειο 1973".
• Η Γάλιπε στο Facebook