Ł

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Το Ł (μικρό: ł) είναι ένα γράμμα των δυτικού σλαβικού (πολωνικά, κασουβικά και σορβικά), λευκορωσικού λατινικού, ουκρανικού λατινικού, βιμισόρις, ναβάχο, τσιπεγουαϊάν, ινούπιακ, ζούνι, χούπα και ντογκρίμπ αλφάβητων, πολλών προτεινόμενων αλφάβητων για τη νέα βενετική γλώσσα και η ISO 11940 ρωμανοποίηση του ταϊλανδικού αλφαβήτου. Σε σλαβικές γλώσσες, αντιπροσωπεύει τη συνέχιση του πρωτοσλαβικού μη ουρανικού ⟨L⟩ (σκούρο L), εκτός από την πολωνική, κασουβική και σορβική, όπου εξελίχθηκε περαιτέρω σε [/w/]. Στις περισσότερες μη ευρωπαϊκές γλώσσες, αντιπροσωπεύει ένα άφωνο φατνιακό πλευρικό σύμφωνο ή παρόμοιο ήχο.

Σχήμα συμβόλου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Όρθια επισεσυρμένα γράμματα Ł και ł.

Σε κανονικές γραμματοσειρές, το γράμμα έχει γραμμή περίπου στη μέση του κάθετου στελέχους, διασχίζοντας το σε γωνία μεταξύ 70 ° και 45 °, ποτέ οριζόντια. Σε επισεσυρμένη γραφή και γραμματοσειρές που τη μιμούνται, το κεφαλαίο γράμμα έχει μια οριζόντια πινελιά στη μέση και μοιάζει πολύ με το σύμβολο της λίρας (£). Στην πεζή επισεσυρμένη γραφή, η γραμμή είναι επίσης οριζόντια και τοποθετείται στο πάνω μέρος του γράμματος αντί να περνά από τη μέση του στελέχους, κάτι που δεν θα μπορούσε να διακριθεί από το γράμμα t. Η γραμμή είναι είτε ευθεία είτε ελαφρώς κυματιστή, ανάλογα με το στυλ. Σε αντίθεση με το ⟨l⟩, το γράμμα ⟨ł⟩ είναι συνήθως γραμμένο χωρίς αισθητό βρόχο στην κορυφή. Τα περισσότερα διαθέσιμα στο κοινό πολύγλωσσα καλλιγραφικά τα τυπογραφικά στοιχεία, συμπεριλαμβανομένων και των εμπορικών, διαθέτουν ένα εσφαλμένη σύμβολο για το ⟨ł⟩.[1]

Μια σπάνια παραλλαγή του συμβόλου ł είναι μια ευθεία διπλή ł λιγκατούρα, που χρησιμοποιείται σε λέξεις όπως οι Jagiełło, Radziwiłł ή Ałłach (αρχαϊκό: Αλλάχ), όπου οι γραμμές στην κορυφή των γραμμάτων ενώνονται σε μία μονή γραμμή.[1]

Πολωνική γλώσσα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στην πολωνική γλώσσα, το ⟨Ł⟩ χρησιμοποιείται για να διακρίνει το ιστορικά σκούρο (υπερωικό) L από το καθαρό L. Το πολωνικό ⟨Ł⟩ ακούγεται το ίδιο με το αγγλικό ⟨W⟩, όπως στη λέξη water («νερό», εκτός από τους γηραιότερους ομιλητές σε ορισμένες ανατολικές διαλέκτους, όπου εξακολουθεί να ακούγεται υπερωικό).

Το 1440, ο Γιάκουμπ Παρκοσόβιτς πρότεινε ένα γράμμα που μοιάζει με για να αντιπροσωπεύσει το καθαρό L. Για το σκοτεινό L πρότεινε το «l» με μία γραμμή να τέμνει στην αντίθετη κατεύθυνση με τη σύγχρονη έκδοση. Το τελευταίο παρουσιάστηκε το 1514–1515 από τον Στανίσουαφ Ζαμπορόφσκι στο βιβλίο του Orthographia seu modus recte scribendi et legendi Polonicum idioma quam utilissimus. Το L με γραμμή αρχικά αντιπροσώπευε μια υπερωική φατνιακή πλευρική προσέγγιση [[ɫ]],[2] μια προφορά που διατηρείται στο ανατολικό τμήμα της Πολωνίας[3] και μεταξύ της πολωνικής μειονότητας στη Λιθουανία, τη Λευκορωσία και την Ουκρανία. Αυτή η προφορά είναι παρόμοια με το ρωσικό μη ουρανικό (Л) σε γηγενείς λέξεις και γραμματικές μορφές.

Στα σύγχρονα πολωνικά, το Ł προφέρεται συνήθως [/w/] (ακριβώς όπως το w στα αγγλικά ως σύμφωνο, όπως στη λέξη wet).[4] Αυτή η προφορά εμφανίστηκε για πρώτη φορά μεταξύ των πολωνικών κατώτερων τάξεων τον 16ο αιώνα. Θεωρήθηκε μία απολίτιστη προφορά από τις ανώτερες τάξεις (οι οποίοι πρόφεραν το ⟨Ł⟩ ως [/ɫ/]) μέχρι τα μέσα του 20ου αιώνα, όταν η διάκριση αυτή σταδιακά άρχισε να εξασθενεί. 

Η μετάβαση από το [[ɫ]] σε [[w]] στα πολωνικά έχει επηρεάσει όλες τις περιπτώσεις του σκούρου L, ακόμη και αρχικά λέξεων ή σε μεσοδιαστήματα λέξεων, π.χ. το ładny («όμορφο, ωραίο») προφέρεται [[ˈwadnɨ]], το słowo («λέξη») προφέρεται [[ˈswɔvɔ]] και το ciało («σώμα») προφέρεται [[ˈtɕawɔ]]. Το Ł εναλλάσσεται συχνά με το καθαρό L, όπως οι πληθυντικές μορφές των επίθετων και των ρημάτων στον παρελθοντικό χρόνο, που σχετίζονται με αρσενικά προσωπικά ουσιαστικά, π.χ. mały → mali ([[ˈmawɨ]] → [[ˈmali]]). Η εναλλαγή είναι επίσης συχνή στην κλίση των ουσιαστικών, π.χ. από ονομαστική σε τοπική, tło → na tle [[twɔ]] ([[twɔ]] → [[naˈtlɛ]]).

Το πολωνικό τελικό Ł αντιστοιχεί επίσης συχνά στο ουκρανικό τελικό λέξης ⟨В⟩ (Βε στα κυριλλικά) και το λευκορωσικό ⟨Ў⟩ (Βραχύ ου στα κυριλλικά). Έτσι, το «αυτός έδωσε» είναι «dał» στα πολωνικά, «дав» στα ουκρανικά, «даў» στα λευκορωσικά (όλα προφέρονται [[daw]]), αλλά «дал» [[daɫ]] στα ρωσικά.

Παραδείγματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ιστορικές μορφές:

Μερικά παραδείγματα λέξεων με «ł»:

Σε περιβάλλοντα όπου το Ł δεν είναι άμεσα διαθέσιμο ως σύμβολο, χρησιμοποιείται το βασικό L. Έτσι, το επώνυμο «Małecki» γράφεται «Malecki» σε μια ξένη χώρα. Ομοίως, η γραμμή παραλείπεται μερικές φορές στο διαδίκτυο, όπως μπορεί να συμβεί με όλα τα γράμματα με διακριτικά. Η αφαίρεση του διακριτικού δεν εμποδίζει την επικοινωνία για τους γηγενείς ομιλητές.

Τη δεκαετία του 1980, όταν ορισμένοι υπολογιστές που ήταν διαθέσιμοι στην Πολωνία δεν διέθεταν πολωνικά διακριτικά, ήταν συνήθης πρακτική να χρησιμοποιείται το σύμβολο της στερλίνας (£) για το Ł. Αυτή η πρακτική έπαυσε μόλις οι υπολογιστές που βασίζονται σε DOS και Mac ήρθαν με μια σελίδα κώδικα για τέτοιους χαρακτήρες.

Άλλες γλώσσες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στο λευκορωσικό λατινικό αλφάβητο Łacinka (τόσο στην έκδοση του 1929[5] όσο και του 1962[6][7]), το ⟨Ł⟩ αντιστοιχεί στοε κυριλλικό ⟨Л⟩ και κανονικά προφέρεται [/ɫ/] (σχεδόν ακριβώς όπως στην αγγλική λέξη pull).

Στη γλώσσα Ναβάχο, το ⟨Ł⟩ χρησιμοποιείται για άφωνα φατνιακά πλευρικά σύμφωνα [/ɬ/], όπως το ουαλικό διπλό L.[8]

Κατά τη σύνταξη του Διεθνούς Φωνητικού Αλφαβήτου για ορισμένες σκανδιναβικές διαλέκτους οι οποίες περιλαμβάνουν την προφορά ενός φωνητικού ανακεκαμμένου [/ɽ/] π.χ. στις ανατολικές νορβηγικές διαλέκτους, οι συγγραφείς μπορούν να χρησιμοποιούν το ⟨Ł⟩.

Χρήση σε υπολογιστές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι κώδικες σημείων Unicode για το γράμμα είναι U+0142 για το πεζό και U+0141 για το κεφαλαίο.[9] Στο σύστημα στοιχειοθεσίας LaTeX τα ⟨Ł⟩ και ⟨ł⟩ μπορούν να στοιχειοθετηθούν με τις εντολές \L{} και \l{}, αντίστοιχα. Οι κώδικες HTML είναι Ł και ł για ⟨Ł⟩ και ⟨ł⟩ αντίστοιχα.

Χαρακτήρας Ł ł
Όνομα Unicode ΛΑΤΙΝΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΓΡΑΜΜΑL ΜΕ ΓΡΑΜΜΗ ΛΑΤΙΝΙΚΟ ΠΕΖΟ ΓΡΑΜΜΑL ΜΕ ΓΡΑΜΜΗ
Κωδικοποίηση χαρακτήρων δεκαδικός hex δεκαδικός hex
Unicode 321 0141 322 0142
UTF-8 197 129 0xC5 0x81 197 130 0xC5 0x82
Αριθμητική αναφορά χαρακτήρων Ł Ł ł ł
CP 852 157 9D 136 88
CP 775 173 AD 136 88
Mazovia 156 9C 146 92
Windows-1250, ISO/IEC 8859-2 163 Α3 179 Β3
Windows-1257, ISO/IEC 8859-13 217 D9 249 F9
Mac Κεντρικής Ευρώπης 252 FC 184 Β8

Litecoin[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το σύμβολο Ł συσχετίζεται συχνά με το κρυπτονόμισμα Litecoin. Αντιπροσωπεύει τη μεγαλύτερη και πιο κοινή ονομασία του Litecoin.

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ 1,0 1,1 Άνταμ Τβάρντοχ (9 Μαρτίου 2009). «Kreska ukośna». Polish Diacritics: how to?. Ανακτήθηκε στις 1 Οκτωβρίου 2015. 
  2. ↑ Τέσλαρ, Τζόσεφ Άντριου· Τέσλαρ, Γιαντβίγκα (1962). A New Polish Grammar (8η έκδοση, αναθεωρημένη έκδοση). Εδιμβούργο: Oliver & Boyd. σελίδες 4–5. ł = English l hard, dental ; ... It is true, of course, that the majority of Poles nowadays pronounce this sound with the lips, exactly like the English w. But this is a careless pronunciation leading eventually to the disappearance of a sound typically Polish (and Russian also ; it has already disappeared from the other Slavonic languages, Czech and Serbian) ... In articulating l, your tongue ... projects considerably beyond the horizontal line separating the gums from the teeth and touches the gums or the palate. To pronounce ł ... the tongue should be held flat and rigid in the bottom of the mouth with the tip just bent upwards sufficiently to touch the edge of the front upper teeth. (On no account should the tongue extend beyond the line separating the teeth from the gums.) Holding the tongue rigidly in this position, a speaker should then pronounce one of the vowels a, o or u, consciously dropping the tongue on each occasion, to obtain the hard ł quite distinct from the soft l. 
  3. ↑ Σουάν, Όσκαρ Ε. (1983). First Year Polish (2η έκδοση, αναθεωρημένη και αναπτυγμένη έκδοση). Κολούμπους: Slavica Publishers. σελ. xix. ł (so-called barrel l) is not pronounced like an l except in Eastern dialects and, increasingly infrequently, in stage pronunciation. It is most often pronounced like English w in way, how. "łeb, dała, był, piłka. 
  4. ↑ Μάζουρ, Μ. Γ. (1983). Colloquial Polish. Λονδίνο: Routledge. σελ. 5. The sounds below exist in English but are pronounced or rendered differently: c ... h[, ] ch ... j ... ł as w in wet[, ] łach ład słowo[; ] r ... w 
  5. ↑ Тарашкевіч, Б. (1991). Беларуская граматыка для школ. – Вільня (Выданьне пятае пераробленае і пашыранае έκδοση). Беларуская друкарня ім. Фр. Скарыны, 1929 ; Мн. : «Народная асвета». 
  6. ↑ Станкевіч, Ян (1962). Які мае быць парадак літараў беларускае абэцады. 
  7. ↑ Станкевіч, Ян (2002). Збор твораў у двух тамах. 2. Энцыклапедыкс. ISBN 985-6599-46-6. 
  8. ↑ Κάμπελ, Τζορτζ Λ. (1995). Concise Compendium of the World's Languages. Λονδίνο: Routledge. σελ. 354. 
  9. ↑ «Unicode Character 'LATIN SMALL LETTER L WITH STROKE' (U+0142)». FileFormat.info. Ανακτήθηκε στις 20 Δεκεμβρίου 2007. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Ł&oldid=9013183"