Χυδαιολογία

Ο Κάρολος Α' όταν προσβλήθηκε από τους στρατιώτες του Κρόμγουελ. Ζωγραφικός πίνακας, Hippolyte Delaroche-Αγγλία 1836

Χυδαιολογία είναι συνώνυμη λέξη με το υβρεολόγιο, την βωμολοχία, και την αισχρολογία. Προέρχεται από το αρχαίο επίθετο "χυδαίος" και από το αρχαϊκό "χύδην" . Δηλώνει ένα σύνολο από ύβρεις ή αλλιώς βρισιές, ακόμη βρισίδια και βλαστήμιες. Αυτές λέγονται διαφορετικά χυδαιολογήματα και αισχρολογήματα ή πιο συνηθισμένα παλιοκουβέντες και βρωμοκουβέντες. Μπορεί να εννοούνται είτε μια κατάσταση στην οποία ήρθε ένας άνθρωπος είτε τα λόγια κάποιου κατ' επανάληψη τα οποία θεωρούνται προσβολή προς το πρόσωπο ή πρόσωπα άλλων, οπότε αυτός, χαρακτηρίζεται από κακή συμπεριφορά. Είναι αλληλένδετη με την ανηθικότητα, την αγένεια, την απρέπεια, την προστυχιά, τη λαγνεία, την έλλειψη ευπρέπειας και σεμνότητας και με τη χυδαιότητα που περικλείει ακόμη την συνολική στάση αυτού που βρίζει. Είναι κατακριτέα ή αναλόγως των περιστάσεων και του βαθμού σοβαρότητας απορρίπτεται και περιθωριοποιείται καθώς δεν είναι δείγμα καλών τρόπων και βασικά δεν ενδείκνυται για επίσημες ομιλίες ατόμων λόγιων, της επιστημονικής κοινότητας και γενικότερα ατόμων με καλλιέργεια νου. Μπορεί να είναι όμως και αποδεκτή ως ένα βαθμό ανάμεσα σε μια κοινωνική παρέα ατόμων με στενές σχέσεις όπου γνωρίζει ο ένας τον άλλο και δεν δημιουργούνται παρεξηγήσεις και δηλώνει συμπάθεια και έναν τρόπο επικοινωνίας και τότε χρησιμοποιείται μια ανεπίσημη γλώσσα, η αργκό. Κατά καιρούς έχει χρησιμοποιηθεί ωστόσο και σε λόγια εγχειρήματα, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, εκδηλώνοντας την ανάγκη για προσφυγή σε νέα κινήματα, βιώματα του συγγραφέα όπως και καταστάσεις της εποχής. Η διαχρονική λαϊκή παράδοση, ήδη από εκείνο τον καιρό, δεν παρέλειψε να εκφράζεται ελεύθερα και σε στίχους τραγουδιών, έχοντας περιπαικτικούς και ψυχαγωγικούς σκοπούς και με την ενθάρρυνση ιστορικών προσώπων σε θεατρικές παραστάσεις της αρχαίας Ελλάδας. Η βωμολοχία συνεχίζεται στα ποντιακά και τα ακριτικά και φυσικά μέχρι σήμερα.

Χρήση στις ανθρωπιστικές επιστήμες, στον έγγραφο και προφορικό λόγο

Τη σημερινή εποχή, η χυδαιολογία έχει παρόμοιο στόχο με αυτόν της αρχαιότητας με τη διαφορά ότι μπορεί να γίνει ευκολότερα αποδεκτή, λόγω κοινωνικών αλλαγών. Στην αρχαιότητα ξέρουμε πως χρησιμοποιούταν για να προασπίσει τους αδυνάτους και τις δίκαιες αξίες και να κατακρίνει τους ισχυρούς και τα άδικα πεπραγμένα. Σε άλλες περιπτώσεις χρησιμοποιούταν για λόγους τιμητικούς όντας μέρος εθίμων, που κάποτε ξέφευγαν των ορίων αυτών. Με την πάροδο των χρόνων είναι γεγονός πως έγινε μέρος των διασκεδάσεων του λαού ήδη από τις βυζαντινές εποχές.

Στην ψυχαγωγία

Την εποχή προ Χριστού γεννήθηκαν θεμελιώδεις αξίες όπως η Ειρήνη ("Ειρήνη") και η Δημοκρατία, την οποία ο Αριστοφάνης στις κωμικές τραγωδίες του προσπαθεί να αναδείξει και να υπερασπιστεί. Ένα ακόμη από τα φλέγοντα ζητήματα αποτέλεσαν και τα γεγονότα των πολέμων. Η συνείδηση όσων εκπροσώπευαν αυτούς τους θεμελιώδεις λίθους της εποχής μαρτυρείται από αριστουργήματά τους, όπως για παράδειγμα ένα απόσπασμα γραμμένο από τον Ισοκράτη «Η Δημοκρατία μας αυτοκαταστρέφεται, διότι κατεχράσθη το δικαίωμα της ελευθερίας και της ισότητας, διότι έμαθε τους πολίτες να θεωρούν την αυθάδεια ως δικαίωμα, την παρανομία ως ελευθερία, την αναίδεια του λόγου ως ισότητα και την αναρχία ως ευδαιμονία».

Μέσα από την παρουσίαση των θεατρικών έργων φιλοδοξούσε να επιτευχθεί αυστηρή κριτική αλλά και συνέτιση της αρχαίας Ελλάδας. Οι συγγραφείς λοιπόν λειτουργούσαν ως δημαγωγοί. Ο δε Ισοκράτης (436-338π.Χ.) είναι λίγο μεταγενέστερος στη γέννηση από τον Αριστοφάνη (450 η 452-385 η 380π.Χ.) και η δράση τους και η μόρφωση τους κρατούσαν από την Αθήνα του Περικλή. Αυτό δε σήμαινε ότι και τότε δεν υπήρχαν αντιφάσεις ή διαφωνίες ανάμεσα στους πολίτες, αλλά σκληρή κριτική και μισαλλοδοξία. Συγκεκριμένα ο Αριστοφάνης κινδύνευσε τρεις φορές να χάσει τα δικαιώματά του ως Αθηναίος εξαιτίας των λόγων του αλλά παρέμεινε τελικά αλώβητος. Φαίνεται πως ήταν τέτοιες οι καταστάσεις που παρόλα αυτά προτίμησε να παρουσιάσει περισσότερα από τα έργα του στο όνομα άλλων. Ανέλαβε με δική του πρωτοβουλία να μεταφέρει στοιχεία από τις τραγωδίες των προγόνων του όπως του Αισχύλου, του Πινδάρου, του Στησίχορου και του Ευριπίδη. Αυτό σημαίνει ότι οι ίδιες αξίες χαρακτήριζαν επί χρόνια τον αρχαίο πολιτισμό.

Το ύφος γραφής του είναι αρκετά όμοιο με εκείνο του Ευριπίδη, καθώς ήταν το πρότυπό του και γι'αυτό το λόγο ο Κρατίνος του αφιέρωσε το ρήμα "ευριπιδαριστοφανίζειν". Ένα άλλο γεγονός το οποίο μας δείχνει ότι η χυδαιολογία δεν είχε τη σημερινή της σημασία είναι η συνεχής μόρφωση και καλλιέργεια όπως και η ιδιωτική ζωή του εν λόγω τραγικού συγγραφέα, όπου υπήρχαν οι αρχές της ηθικής και της σεμνότητας. Στις "Όρνιθες" συκοφαντεί όσους αντιπροσωπεύουν τη διαφθορά στην Πόλη με προτάσεις νέων πολιτευμάτων, επιδιώκοντας μάλιστα να τους διώξει, τουλάχιστον στο έργο. Η υπεράσπιση των δικαιωμάτων του γυναικείου φύλου, το οποίο βρισκόταν σε μειονεκτική θέση, επίσης τον απασχόλησε ("Εκκλησιάζουσαι"), όπως και η κατοχή περίσσιου πλούτου ("Πλούτος"). Όπως είναι καταγεγραμμένο οι αρχαίες τραγωδίες αποτελούσαν τη διασκέδαση αλλά και ενός είδους παίδευση, ενώ υπήρχαν τελετουργίες-διασκεδάσεις για τους θεούς του Ολύμπου που από πολλούς χαρακτηρίζονταν ασεβείς. Ξεφεύγοντας από την αρχαιότητα, γύρω στο 933-956 ο επίσκοπος Κρεμόνας Λιουτπράνδος αναφέρει ότι και στην Αγιά Σοφιά έπαιζαν θέατρο οι Έλληνες.

Μάσκα θεάτρου που απεικονίζει το Δία.

Στις απαρχές της βυζαντινής αυτοκρατορίας είχαν διατηρηθεί μόνο λίγες αθηναϊκές τραγωδίες (παρακαταλογαί) και δημοφιλή θεατρικά δρώμενα ήταν ο παντόμιμος και ο μίμος που κρατούσε από την αρχαιότητα. Η λαϊκή κοινότητα του βυζαντίου, κατακτητές λιγοστής μόρφωσης, έβρισκε διασκεδαστικές αυτές τις σκηνικές παρουσιάσεις και από τη χαρά τους μάθαιναν τα τραγούδια που απαγγέλλονταν εκεί και τα έλεγαν στο δρόμο. Από εκεί μας λέει ο Ν. Πολίτης πως ξεκίνησε η συνήθεια των παραλογών και εν συνεχεία του δημοτικού τραγουδιού. Οι τραγωδοί είχαν απομείνει λίγοι στον αριθμό και ήταν ακόλουθοι της διονυσιακής παράδοσης που στις τιμητικές εορτές γλεντούσαν με φαγητά και κυρίως πολύ κρασί.

Τον 2ο π.Χ. αιώνα οι χριστιανοί κατέκριναν τις εκάστοτε ψυχαγωγικές δραστηριότητες των ειδωλολατρών λέγοντας γι' αυτές τα "διεφθαρμένα και διαφθείροντα", τα "αισχρά" και "αναίσχυντα". Η εκκλησία προσπάθησε να απομακρύνει τον κόσμο από τέτοιου είδους θεάματα. Εννοούσαν τις ιπποδρομίες και τα θέατρα της εποχής. Η εκκλησία είχε τον ίδιο λόγο να αντιδρά κατ' αυτόν τον τρόπο, έτσι τον 4ο αιώνα, χαρακτήριζαν τα θεατρικά δρώμενα "διδασκαλείον ασελγείας" και "ασελγές αισχρότητος εργαστήριον". Υπήρχε τότε ένα είδος, το "βυζαντινό μιμοθέατρο", για το οποίο σώζονται πληροφορίες από τους νόμους και κανόνες των Συνόδων, τους πατέρες της εκκλησίας, τους κανονολόγους και ιδιαιτέρως από τον Ιωάννη το Χρυσόστομο (ανακηρύχτηκε Άγιος), που μαχόταν εναντίον αυτών. Μια πληθώρα κουστουμιών και διακοσμήσεων έχει καταγραφεί για το βυζαντινό θέατρο, σε αντίθεση με τον ελληνορωμαϊκό μίμο. Τα ricinia (κοστούμια που ήταν τετράγωνα καλύμματα), είχαν αντικατασταθεί από πολυπλοκότερα όπως και τα centuli (ζακέτες με μπαλώματα). Για τις γυναίκες κυρίως, αναφέρονται χρυσά, μεταξένια ή χρυσοστόλιστα φορέματα. Ο πατέρας Ιωάννης κάνει λόγω για "ασημοστόλιστα κρεβάτια", "τάπητες", ακόμη "παραπετάσματα" που απλώνονταν σε όλη την πόλη από τους μίμους και "σκηνογραφία" πολύ πειστική. Είχε σχολιάσει τούτο: "Εν δε θεάτρω ….... γέλως, αισχρότης, πομπή διαβολική, διάχυσις, ανάλωμα χρόνου και δαπάνη ημερών περιττή, επιθυμίας ατόπου κατασκευή, μοιχείας μελέτη, πορνείας γυμνάσιον, ακολασίας διδασκαλείον, προτροπή αισχρότητος, γέλωτος υπόθεσις, ασχημοσύνης παραδείγματα".

Συγκριτικά με το ρωμαϊκό "siparium" (δηλαδή την εσωτερική αυλαία μιας σκηνής), ο βυζαντινός μίμος υπερείχε σε σκηνική παρουσία και διάκοσμο. Ήταν περισσότερο ικανός να προσελκύσει κόσμο. Η ψυχαγωγία που προσφερόταν δεν ήταν πάντοτε σεμνή, αλλά ήταν και προσβλητική. Ο πατέρας Γρηγόριος επίσης είχε αναλάβει να αφυπνίσει τους χριστιανούς από "σατανικών ασμάτων μέλη". Όπως επισημαίνει και ο σκηνοθέτης Μ. Πλωρίτης όταν έγραψε βιβλίο για το θέατρο στο Βυζάντιο, η αρχαία ελληνική σκηνική παρουσία διέφερε πολύ από εκείνη στα εν λόγω χρόνια. Ο μίμος υπήρχε από πολύ παλιά και διατηρήθηκε και τότε. Ο Μανουήλ Β' Παλαιολόγος(1391-1425), μαρτυρά από επίσκεψή του στο σουλτάνο Βογιαζήτ ότι αντιλήφθηκε τις οθωμανικές διασκεδάσεις (τους βυζαντινούς μίμους) ως εθιμοτυπικά γεγονότα, όντας εκείνος συνηθισμένος πια σε συνεχείς πολέμους και πιέσεις για κατάργηση των διασκεδάσεων, όμως δεν ήταν έτσι.

Κατά το 1650 υπάρχουν καταγραφές για το πρώτο ελληνικό θέατρο, δεν είναι όμως σαφή τα χρονικά όρια του μιμοθεάτρου ή του παντόμιμου. Πολλές ομοιότητες με το μίμο έχει το μεταγενέστερο θέατρο της Κωνσταντινουπόλεως τον 17ο αιώνα, το "Orta Oyunu", ενώ λιγότερες το "Karagoz", και τα δυο με τσιγγάνικες επιρροές.

Στην Ελλάδα από τις πρώτες αριστοφανικές παραστάσεις υστερο-αρχαιοελληνικής εποχής ήταν αυτή του Σ. Καρύδη (1868), ενώ για δυόμισι χιλιάδες χρόνια τουλάχιστον, οι δέκα από τις έντεκα τραγωδίες του ήταν περίπου άγνωστες στο κοινό. Οι αναπαραστάσεις της αρχαίας κληρονομιάς του Αριστοφάνη, παρά τις προηγούμενες προσπάθειες σκηνοθετών, έμεναν σχεδόν αφανείς, όταν το 1956 ο διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου Αιμίλιος Χουρμούζιος συγκρότησε την εβδομάδα Αττικής Κωμωδίας -Ηρώδειο- και σκηνοθετήθηκαν οι πρώτες παραστάσεις στην Επίδαυρο. Σήμερα τον αντιλαμβανόμαστε ως τον εκείνον που έβαλε παγκοσμίως τα θεμέλια της τέχνης της κωμωδίας.

Η χυδαιολογία στις μέρες μας όσον αναφορά τις θεατρικές παραστάσεις είναι πάρα πολύ συχνή. Ενδεικτικά, ανάμεσα σε πάρα πολλές παραστάσεις να αναφερθούμε στο Πάρα πολύ κακές λέξεις της ομάδας ΔΕΛΤΑ, όπου τις περισσότερες φορές δικαιολογείται επειδή τυχαίνουν όλο αναποδιές στην πρωταγωνίστρια και πρόκειται για κωμωδία.

Στους εορτασμούς και τα έθιμα

Οι γνωστότερες εορτές στις οποίες υπήρξε χυδαιολογία από μέρους του κοινού ήταν αυτές που τελούνταν προς τιμήν του Διονύσου. Στην αρχή του μηνός Ιανουαρίου πραγματοποιούνταν παρελάσεις, στις οποίες μεθούσαν, ντύνονταν σαν τράγοι, ελάφια, καμήλες και άλλα, κτυπούσαν πόρτες και άφηναν δαφνοστέφανα απέξω και έλεγαν στους δούλους τους επίσης να παίξουν ζάρια. Όλα αυτά συνοδεύονταν από δώρα σε δασκάλους, γιατρούς και πολίτες στην σκηνή. Λέγονταν calendae και ήταν ρωμαϊκής προέλευσης.

Τους καιρούς των Σταυροφοριών και της φραγκοκρατίας δεν υπάρχουν καταγραφές για μιμοθέατρα, ενώ αργότερα επί αυτοκράτορος Μιχαήλ Π. Παλαιολόγου (1261), φαίνεται πως εμφανίστηκαν ξανά. Την περίοδο της βασιλείας της δυναστείας των Παλαιολόγων συνέβη η "βυζαντινή αναγέννηση", συνώνυμη της ταυτόχρονης ιταλικής, όπου παρατηρείται στροφή στις αρχαιοελληνικές αξίες που είχαν περισσότερο εγκαταλειφθεί.

Κάποιες παγανιστικές εορτές που διεξάγονταν παράλληλα με την χριστιανοσύνη, περισσότερες ρωμαϊκές, κινητοποίησαν εναντίον τους και αυτοκράτορες όπως ο Θεοδόσιος με των κώδικα που εξέδωσε (395), ο Αρκάδιος και ο Ονώριος, αλλά ωστόσο και μέχρι τον 12ο αιώνα δεν είχαν καταργηθεί, όπως πληροφορεί ο κανονολόγος Βαλσαμών.

Άλλες εορτές από τα χρόνια της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας όπως τα rosalia/rosaria που συνοδευόταν από λουλούδια, χαρακτηρίστηκε επίσης με "ορχήματα και βεβακχευμένα άλματα και ασχημοσύνας". Άλλες ήταν τα "vota" (publica), τα οποία επιχείρησαν να καταργήσουν ο Ονώριος και ο Αρκάδιος (4ος αι.) και διατηρήθηκαν στο επίσημο εορτολόγιο ως τον 10ο αιώνα, την εποχή του Κωνσταντίνου Ζ' Πορφυρογέννητου που ήταν εκχριστιανισμένες. Περιελάμβαναν θυσίες και ευχές για την αριστοκρατεία.

Άλλες υπήρξαν την 1η Μαρτίου, αποκαλούνταν "χελιδονίσματα", στις οποίες τα παιδιά κρατούσαν ψεύτικα χελιδόνια και τραγουδούσαν αρχαιοελληνικά άσματα, όπως και το Μάιο η βακχική "Μαϊμονμάς" (σήμερα οι Μωμόγεροι των Ποντίων) με μεγάλα δείπνα και χορούς, που δεν απέκλιναν πολύ, σύμφωνα με το Χρυσόστομο, από τις προηγούμενες περιγραφές για τα έθιμα. Ο Κωνσταντίνος Α', ο Αναστάσιος Α' και Θεοδόσιος Α' την απαγόρευσαν ενώ ο Ονώριος (396) την επέτρεψε στην επαρχία και έβαλε περιορισμό έτσι ώστε να μην έχει προσβλητικό χαρακτήρα.

Την άνοιξη επίσης είχαν καθιερωθεί τα "rosalia" ή "rosaria", με χορευτικές πομπές, με στολισμούς τάφων με άνθη που από αυτά πήραν την ονομασία. Γίνονταν ρητορικοί διαγωνισμοί με συμμετέχοντες καθηγητές και σπουδαστές και συμμετείχαν με τις γνωστές ακροάσεις.

Από τις 24 Νοεμβρίου ως τις 17 Δεκεμβρίου γιορτάζονταν από το λαό τα "Βρονμάλια" για το Διόνυσο και τη Δήμητρα, με δωρεές κρασιού, δημητριακών, θυσίες ζώων (τράγων και χοίρων) και μιμοθέατρα. Ο Ιουστινιανός όπως και άλλοι γιόρταζαν "βασιλικά βρουμάλια" με χορευτές και δείπνα. Αργότερα τον 13ο-14ο αιώνα έχουμε τον "Δαφναίον θρίαμβον" στη γιορτή των Καλανδών, όπου συμμετείχαν οι βασιλείς με γενναιόδωρες δωρεές δώρων, που επίσης λεγόταν ασυδοσία λόγω του πλούτου.

Αυτές είναι μερικές από το σύνολο που οργάνωναν κάθε χρόνο και σε τακτά χρονικά διαστήματα και πολλές στο όνομα "των παρ' Έλλησι ψευδώς ονομασθέντων θεών και προπάντων του "βδελυκτού Διονύσου". Η εκκλησία ανησυχούσε όχι μόνο για το λαό, αλλά επίσης για κληρικούς της εποχής οι οποίοι έπαιρναν μέρος για να διακωμωδίσουν τα δρώμενα. Θεώρησαν απαραίτητο ακόμη να κατακρίνουν τα τραγούδια που τραγουδούσε ο λαός αντί για ψαλμούς, αλλά και τα νανουρίσματα προς όφελός του. Ήταν μεγάλοι υπέρμαχοι του χριστιανισμού. Έτσι με τον 62ο κανόνα της Τρούλλω Συνόδου αφόριζε με έξι χρόνια όποιον πήγαινε στους εορτασμούς, όμως τα έθιμα αυτά έμειναν και στο εορτολόγιο των ημερών μας με τροποποιήσεις.

Οι μίμοι συμμετείχαν ακόμη και σε πομπείες με αποτέλεσμα να διαπομπεύουν τους ηττημένους σε αγώνες.

Ακόμη και οι ίδιοι οι βασιλείς Ιουστινιανός και Θεοδώρα δεν γλίτωσαν από το σχολιασμό ιστορικών όπως ο Προκόπιος, που κατηγορούσε την αυτοκράτειρα για την συμμετοχή της σε ιπποδρομίες και μιμοθέατρα της Κωνσταντινούπολης.

Στην στιχουργική

Όπως καταγράφει ο Αριστοτέλης στο έργο του "Περί Ποιητικής", για τον τιμητικό συμβολισμό στη γονιμότητα, διεξάγονταν, όπως και διεξάγονται στη σημερινή ελληνική επικράτεια εορτές στις οποίες "φαλλικόν, είναι ποίημα αυτοσχέδιον επί τω φαλλώ αδόμενον", όπως είναι γραμμένο στα "Εξαρχόντων φαλλικά", δηλαδή έκαναν μνεία στο ανδρικό μόριο που ήταν καθιερωμένο ιερό σύμβολο, με τη μορφή τραγουδιών που είχαν ομοιοκαταληξία.

Ποντιακοί και ακριτικοί στίχοι αργότερα μαρτυρούν την, ως επί το πλείστον, ανδροκρατούμενη κοινωνία, την οποία σχολίαζαν με όχι πάντα κολακευτικό τρόπο, όπως για παράδειγμα θεωρούταν ανήθικο για τα νεαρά αγόρια να μιμηθούν τους μεγάλους και κατ' αυτόν τον τρόπο έλεγαν ότι εκπορνεύονταν, χαρακτηριζόμενοι ως "άγουροι", δηλαδή αυτοί οι οποίοι δεν έχουν ωριμάσει. Για τους ασόβαρους της εποχής που ερωτοτροπούσαν παράνομα λεγόταν στα ακριτικά "πολλά χοβαρτάς έν  ή με το" που σήμαινε "αείκος ζαμπαράς ‘κ’ ευρίεται", όπου με το ζαμπαράς ήταν συνώνυμο ο πουτανέας ή πόρνος. Στην λαϊκή παράδοση, κλασικά, συγκαταλέγονταν και οι παροιμίες, τα ανέκδοτα και οι παγιωμένες εκφράσεις. Ιδιαίτερα γνωστοί τραγουδοποιοί ήταν ο ζουρνατζής και ο λυριτζής στον Πόντο. Σαφώς οι καταστάσεις ήταν αυστηρότερες για το γυναικείο φύλο, όπως πολύ συχνά έλεγαν " Η κόρ’ έμαθεν το γαμετόν κι άλλο πάς ‘κι ίνεται", στην οποία φράση το γαμετόν είναι η ερωτική συνεύρεση. Οι παρανομίες στις λέξεις και τις φράσεις αφορούσαν και τα δυο φύλα.

Πιο συνηθισμένο είναι ωστόσο στις μέρες μας να ακούμε για τραγούδια των τελευταίων δεκαετιών ότι περιέχουν υβριστικούς στίχους και μάλλον πιστεύαμε ότι υπήρχαν μόνο εκεί. Αυτό γιατί υπάρχουν πολλά παραδείγματα. Στο ραδιόφωνο δεν επιτρέπονται οι βρισιές, παρόλα αυτά κάποιες "ξέφυγαν" από την αντίληψη των ραδιοπαραγωγών. Αυτά μετρούν χρόνια από τα τέλη του 1970. Μερικά είναι "Hey Jude"-The Beatles (1968), "We can be together"-Jefferson Airplane (1969), "Working class hero"-John Lennon (1970), "Sweet Virginia"-Rolling Stones (1972), "Money"-Pink Floyd (1974), "Hurricane"-Bob Dylan (1975) και "Show biz kids"-Steely Dan (1973) από τη ροκ ξένη μουσική, στα οποία όμως δεν υπάρχει παρά μόνο μία λέξη βρισιά. Σε άλλα είδη μουσικής είναι ευκολότερο να συναντήσει κανείς πλήθος από βρισίδια, όπως στην χιπ-χοπ. Γνωστοί είναι παραδείγματος χάρη οι στίχοι του tus (του Χρήστου Τούση) για το υβρεολόγιο που περιέχουν, ο οποίος προκειμένου να τους αναγάγει βήμα-βήμα σε τέχνη, ζήτησε τη συμβολή του Γ. Μπαμπινιώτη, έχοντας μείνει από ιδέες, για καινούργιο λεξιλόγιο. Κατά καιρούς και άλλοι καλλιτέχνες όπως η Α. Βίσση με το "Αλήτισσα ψυχή" και ο Γ. Ζουγανέλης με το "Δελτίο" που έχουν κινηθεί μουσικά σε διάφορα είδη έχουν βγάλει τραγούδια με απότομο στίχο.

Στην λογοτεχνία και γενικά στο γραπτό λόγο

Στα ομηρικά έπη γενικά συναντάται διάσπαρτο υβρεολόγιο. Στην Ιλιάδα, στην Αριστεία του Αχιλλέα - Θεομαχία, στο σημείο όπου επρόκειτο να συγκρουστεί ο Απόλλωνας με τον Ποσειδώνα, παρεμβαίνει η αδελφή του πρώτου η Άρτεμις, και γι' αυτό αποσπά την συμπάθεια της Ήρας που την αποκαλεί "σκύλα ξεδιάντροπη", ενώ λίγο πριν ξεστόμισε για την Αφροδίτη τη βρισιά "σκυλόμυγα".

Ορισμένοι καταξιωμένοι στον χώρο σαν τον Α. Κοραή (1748-1833), σχολιάζουν την χυδαιολογία στα μυθιστορήματα, ενώ ο ίδιος χαρακτηρίζει την επανάληψή της ως δείγμα βαρβαρότητας. Όσον αναφορά την ελληνική λογοτεχνία, το 1953 ο Τελευταίος πειρασμός του Ν. Καζαντζάκη είχε προκαλέσει την αντίδραση της ορθόδοξης εκκλησίας αλλά και του Βατικανού, πριν εκδοθεί και είχε ως αποτέλεσμα τον αφορισμό του από εκεί. Κάτι τέτοιο συνέβη και άλλες φορές όπως με τον Ροίδη και την εκκλησία της Ελλάδος. Ο Κ. Παλαμάς για το έργο του Ε. Ροίδη, Πάπισσα Ιωάννα (1866), και κατ' επέκταση για τον ίδιο είπε το 1906 "Ο πλειότερον αναγνωσθείς, αλλά και, κατά φυσικώτατον λόγον, σκαιότερον υβρισθείς εκ των συγγραφέων της νεωτέρας Ελλάδος". Ο λόγος ήταν η παρουσίαση της ιστορίας, με έντονα στοιχεία την αντιθρησκευτικότητα, την χυδαιολογία και τα σκάνδαλα. Υπήρξαν επιθέσεις από την Ιερά Σύνοδο, τον Charles Buet και το Χ. Μελετόπουλο. Ο Γ. Ξενόπουλος επίσης, αρχικός υποστηρικτής του λογοτεχνικού ύφους, σημείωσε: "Η τότε κυβέρνησις δεν είχε καθόλου άδικο να την απαγορεύση. Η "Πάπισσα Ιωάννα" είνε ένα βιβλίο όχι μόνο αισχρολόγο - κι αισχρολογεί με πνεύμα ή για να κάνη πνεύμα, που είνε για μένα το χειρότερο είδος της αισχρογραφίας - αλλά κι αντιθρησκευτικό ή μάλλον αντιχριστιανικό". Δεν κέρδισε αναγνωρισιμότητα από τους εκπροσώπους της γενιάς του '30, όμως από τότε έχουν μετατοπιστεί οι ηθικοί περιορισμοί της εποχής, όπως φυσικά κάθε έργο βρίσκεται υπό την έγκριση του εκάστοτε κοινού, όπως συνέβη το 1980. Έργα συγγραφέων όπως ο Δ. Σολωμός, ο Γ. Ξενόπουλος, Κ. Παλαμάς, Φ. Ντοστογιέφσκι, Ε. Ζολά, Λ. Τολστόι, απαγορεύτηκαν την περίοδο της χούντας καθώς το περιεχόμενό τους κρίθηκε αντιεθνικό.

Υπάρχουν καταγραφές από το 2004 ομάδων, νέων και μεγαλύτερων σε ηλικία συγγραφέων, νέων όμως στην βιομηχανία που εξέδωσαν βιβλία τους, όπου στους διαλόγους και στην πλοκή είχαν ενταγμένο το υβριστικό στοιχείο. Εδώ γίνεται λόγος για τέχνη, όταν υποστηρίζεται από πολλούς και με την προϋπόθεση ότι πρόκειται για προσεγμένη δουλειά, έτσι ώστε να ξεχωρίζει από τις "προχειροδουλειές". Κάποιοι είναι ο Μιχάλης Μιχαηλίδης με το μυθιστόρημά του Η σκύλα και το κουτάβι, ο Αντώνης Ρουσοχατζάκης με την Εδέμ και ο Σπύρος Καρυδάκης με το Άσε με να σε δέρνω κάπου κάπου. Ο τρόπος γραφής τους θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως "νεωτερικός" και το έργο τους πρότυπη πεζογραφία. Κινούνται στην ίδια θεματική, δηλαδή την παρουσίαση της σύγχρονης, απαιτητικής κοινωνίας. Πρωταρχικός ρόλος δίνεται στα μέσα μαζικής ενημέρωσης και σε χώρους θεαμάτων. Η γλώσσα τους έχει ομοιότητες με εκείνη της τηλεόρασης, εντάσσοντας και την αισχρολογία. Η σκέψη τους κινείται σε φιλοσοφικό πλαίσιο και διακατέχονται από υπαρξιακές ανησυχίες. Οι ήρωες είναι πλούσιοι που προτιμούν να αράζουν σε έπιπλα του σπιτιού τους.

Ξεχωρίζοντας ορισμένους ξένους επίσης λογοτέχνες, ο Χ. Μίλερ υποστηρίζει ότι η χυδαιολογία είναι πανταχού παρούσα και η τέχνη μοιραία την αντανακλά. Όπως υποστηρίζει η αισχρολογία εγκιβωτίζεται στην τέχνη για να αφυπνίσει το κοινό της και να αναδείξει την πραγματικότητα. Στην ξένη πεζογραφία συγκαταλέγεται και ο Αύγουστος Κορτώ, τον μαρκήσιο ντε Σαντ, τον Ζ. Μπατάιγ και τον Ζ. Ζενέ, την Ιρέν του Λ. Αραγκόν, τον Τ. Μπουκόφσκι.

Σχετικά με την λογοτεχνία ας απαριθμηθεί ένας αριθμός συγγραμάτων που προκάλεσαν, όπως για παράδειγμα η τρανταχτή περίπτωση του Salman Rushdie, Satanic Verses, που υπήρχαν και ακόμη υπάρχουν διώξεις και απειλές κατά ζωής του συγγραφέα από μουσουλμάνους και έτσι αυτός παραμένει κρυμμένος. Το βίβλιο του όμως κυκλοφορεί σε όλο τον κόσμο. Αξίζει να σημειωθεί το Spycatcher του Π.Ράιτ, που εξέδωσε βιογραφικές του εμπειρίες όντας πρώην πράκτορας στη Βρετανία to 1989. Έγινε δίκη και η M.Θάτσερ απαγόρευσε ακόμη το βιβλίο στην Αυστραλία και το Χονγκ Κονγκ, με την κατηγορία διαρροής κρατικών μυστικών. Ακόμη και τον καιρό της δίκης το βιβλίο παρόλα αυτά κυκλοφορούσε σε άλλες χώρες ενώ δημοσιεύονταν και λεπτομέρειες περί αυτής, την ώρα που στη Βρετανία δεν ακουγόταν τίποτα. Αυτό συνέβη γιατί με την χρήση του διαδικτύου και των μέσων μαζικής ενημέρωσης είναι δυσκολότερο κάτι να μείνει κρυφό και έτσι είναι προτιμότερο για τις δημοσιεύσεις στα έντυπα, αυτό να διαψεύδεται. Το '91 αθωώθηκε με απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για τα ανθρώπινα δικαιώματα για την ελευθερία λόγου. Ένα ακόμη πολύ γνωστό είναι το American Psycho (1991) του Μπρετ Ίστον Έλις, που κατηγορήθηκε από πολλούς για ασέβεια προς το γυναικείο φύλο και γενικά για σεξιστικό περιεχόμενο. Σήμερα δεν φαντάζει προσβλητικό, γιατί έχουν γραφτεί και άλλα αυτού του είδους.

Υπάρχουν και γραπτά τα οποία δεν αποτελούν λογοτεχνικά έργα, όμως διασκεδάζουν το κοινό με τολμηρά αστεία πολλών τευχών. Αυτά είναι τα κόμικ. Στη χώρα μας πολύ γνωστά είναι τα κόμικ του Αρκά. Για παράδειγμα:

"(Ένα αγόρι κάθεται δίπλα σε μια πολύ ηλικιωμένη κυρία και της λεει:)

Αγόρι: …Από την πρώτη στιγμή που σας είδα σας ερωτεύτηκα!… Είναι ένας έρωτας δυνατός και παράφορος!… Πρόσπαθησα να τον πολεμήσω, αλλά είναι πιο δυνατός από μένα!… Δεν μπορώ ούτε στιγμή να σας βγάλω απ” το μυαλό μου… Ξέρω ότι μια τέτοια σχέση θα ήταν παράλογη, αφύσικη, ανώμαλη, αλλά δε με νοιάζει! Το μόνο που με νοιάζει είναι η δική σας απάντηση…

Κυρία: Και τι σου απάντησε ο γυμνασιάρχης σου;

Αρκάς, "Αταίριαστοι έρωτες"

Στη γλώσσα των νέων

Γενικά η αργκό, η ανεπίσημη λαϊκή διάλεκτος εμφανίστηκε τον 17ο αιώνα ως μυστικός τρόπος επικοινωνίας ανάμεσα σε κακοποιούς. Έχει πρωτίστως γαλλική ρίζα (les argosies), αλλά και λατινική. Ο Βίκτορ Ουγκώ που την έβαλε στο έργο του "Les Miserables" (Οι άθλιοι, 1862) έδωσε το έναυσμα για τη χρήση της.

Σήμερα είναι κώδικας που χαρακτηρίζει την ομιλία πιο πολύ των νέων και την συμπεριφορά τους σε κοινωνικές ομάδες, δεν είναι μυστική αλλά είναι ευρέως διαδεδομένη. Δεν πρόκειται για απλές λέξεις που διαφοροποιούνται από τις επίσημα αναγνωρισμένες, αλλά και για βρισιές και εκφράσεις που δεν παύουν να βρίσκονται στα πλαίσια της αργκό.

Ως μέσο εκμετάλλευσης ή καθοδήγησης

Η χυδαιογία μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί και ως όπλο ανταγωνιστικότητας. Σκεπτόμενοι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, άξιο παρατήρησης είναι πως τα πρώτα μας δίνουν πολλές περισσότερες πληροφορίες και παραπληροφόρηση. Δεν υπάρχει φιλτράρισμα εκεί, αλλά έμπιστες πηγές. Η ευκολία της τεχνολογίας και το γεγονός αυτό ίσως να παροτρύνει κάποιους στο να στρέφονται περισσότερο στις οδηγίες του διαδικτύου, προκειμένου "να ψάξουν το θέμα εις βάθος", με άλλα λόγια να καταφύγουν σε επαληθεύσεις. Η χυδαιολογία εκεί είναι ένα από τα κινητήρια μέσα για την αποθάρρυνση του κοινού. Ας λογαριάσουμε ακόμη πόσες φορές, ορισμένες συμπεριφορές ευνοούν ηθελημένα ή άθελα την καθοδήγηση προς συγκεκριμένες ή και αντίθετες κατευθύνσεις. Δεν είναι απαραίτητο επίσης να ξεχωρίζει ατομικά αλλά σε πλαίσιο. Επειδή τα μέσα μαζικής ενημέρωσης όπως και όλα τα είδη ενημέρωσης έχουν σκοπό να διαφημίσουν, μας προσφέρουν πολλές πληροφορίες που ίσως να μην θεωρούμε χρήσιμες, συντελούν στον αποπροσανατολισμό της κοινωνίας. Δεδομένου ότι η χυδαιολογία είναι αρνητικό στοιχείο στην ενημέρωση, χρωματίζει με αρνητική χροιά το λόγο, δείχνοντας έλλειψη λεξιλογίου, καθώς και το επίπεδο διαγωγής και αδυναμίας του ομιλητή να ελέγξει το λόγο. Ο θεατής ή αναγνώστης επίσης, με τον ενημερωτικό παράγοντα και όχι μόνο, τείνει να χρησιμοποιεί και ο ίδιος τη χυδαιολογία, ειδικά αν αυτή συναντάται σε καθημερινή βάση. Μια άλλη περίπτωση διάδοσης πληροφοριών που δεν διώκεται από νομοθεσία και υπάγεται στον τομέα των μέσων μαζικής ενημέρωσης είναι το διαδίκτυο, που ειδικότερα στο θέμα της δημοσιοποίησης βιβλίων προσφέρει ελευθερία χωρίς περιορισμούς. Υπάρχουν ιστοχώροι που φιλοξενούν ολόκληρα απαγορευμένα βιβλία ή μέρη αυτών, σε χώρες όπως η Τουρκία που υπάρχει νόμος για έκδοση μη επιτρεπτών εντύπων.

Ως τρόπος εκφοβισμού

Ένας χυδαίος τρόπος ομιλίας και γραφής τείνει να είναι σκληρός και απότομος. Πολύ συχνά παρατηρούνται φαινόμενα εκφοβισμού και ιδιαίτερα σχολικού. Η χυδαιολογία είναι ένας από τις μορφές του εκφοβισμού. "Η γλώσσα κόκαλα δεν έχει και κόκαλα τσακίζει" όπως λέει και η λαϊκή παράδοση. Η σκληρές λεκτικές εκφράσεις, που αναλόγως μπορεί να συνοδεύονται από βίαιες πράξεις, είναι η αιτία του bulliyng. Αυτή η μέθοδος μπορεί να επηρεάσει διαφορετικά το κάθε άτομο, δημιουργώντας θύτες και θύματα και επακόλουθο είναι πως θα επηρεαστούν και οι δυο από αυτό έως και πολλά χρόνια μετά κατά τον ίδιο τρόπο. Η χυδαιολογία μπορεί να εκδηλωθεί είτε με παρατσούκλια, είτε με διάδοση φημών, είτε με φήμες, είτε με κοροϊδίες. Τα τραύματα κάποιου που υπέστη σχολικό εκφοβισμό είναι πιο πολύ ψυχολογικά και είναι σχεδόν σίγουρο πως θα τον επηρεάσουν και μετέπειτα στην ψυχολογική του υγεία, η οποία είναι για παράδειγμα οι επιδόσεις στους βαθμούς, η άρνηση για το σχολείο και τη μάθηση και ο εγκλεισμός. Ο θύτης δεν επηρεάζεται σε αυτό το στάδιο διότι θεωρεί υπεροχή να εκφοβίζει τους αδύναμους.

Στην ενήλικη ζωή ο ανταγωνισμός και οι διαφορετικότητες δε σταματούν, με αποτέλεσμα να υπάρχουν και εκεί μορφές εκφοβισμού. Τότε δεν είμαστε μικροί και ανυπεράσπιστοι ως επί το πλείστον, δεν αποκλείονται όμως να υπάρξουν παρόμοια φαινόμενα από κακότροπους ανθρώπους. Όπως και στο σχολείο υφίστανται οι αντιπάθειες αλλά και οι υπερβολικές συμπεριφορές ξυλοδαρμών. Αξιοσημείωτο είναι όμως ότι όσα μας έχουν πει στο σχολείο, σύμφωνα με ψυχιατρικές έρευνες, μας ακολουθούν και αργότερα στη ζωή κάνοντας μας πιο ευάλωτους από εκείνους που δεν γνώρισαν εκφοβισμό. Αναφέρονται δυσκολίες στην εύρεση και διατήρηση εργασίας, στις διαπροσωπικές σχέσεις, την κακή ψυχολογία με δείγματα κατάθλιψης και τις σχέσεις με συγγενείς. Τα άτομα αυτά εμφανίζουν συμπτώματα χαμηλής αυτοεκτίμησης, που απορρέουν από την ταυτότητα που τους είχαν αποδώσει. Μ' αυτό το παράδειγμα βλέπουμε ότι οι λέξεις και οι πράξεις, δεν είναι αστεία και παιχνίδι, αλλά κάτι πολύ σοβαρό που βλάπτει την υγεία.