Μετάβαση στο περιεχόμενο

Τσία (σπόρος)

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Αυτό το λήμμα αφορά τον καρπό (σπόρο) από το συγγενικό φυτό, επίσης γνωστό ως Σάλβια η ισπανική. Για το άλλο συγγενικό φυτό, δείτε: Salvia columbariae.
Το φυτό Σάλβια η ισπανική (Salvia hispanica) από το οποίο συνήθως προέρχονται οι σπόροι τσία ή κία (chia).
Το φυτό Salvia columbariae του οποίου οι σπόροι χρησιμοποιούνται για θεραπευτικούς σκοπούς και ως τρόφιμο.

Οι σπόροι τσία ή κία (chia), προέρχονται συνήθως από τη Σάλβια την ισπανική (Salvia hispanica) της οικογένειας των Χειλανθών (Lamiaceae). Άλλα φυτά που αναφέρονται ως "chia", περιλαμβάνουν το "χρυσό τσία" (Salvia columbariae) και το ανθοφόρο ποώδες, πολυετές (perennial)[Σημ. 1] Salvia polystachya, το οποίο σπάνια καλλιεργείται και δεν χρησιμοποιούνται οι σπόροι του. Οι σπόροι της Salvia columbariae χρησιμοποιούνται για θεραπευτικούς σκοπούς και ως τρόφιμο.[1]

O Κώδικας Μεντόζα (Codex Mendoza)[Σημ. 2] του δέκατου έκτου αιώνα, παρέχει αποδεικτικά στοιχεία ότι καλλιεργούνταν από τους Μάγια και τους Αζτέκους[2] στην προ-Κολομβιανή εποχή και οι ιστορικοί της οικονομίας λένε ότι μπορεί να ήταν το ίδιο σημαντικοί ως καλλιεργούμενο τρόφιμο, όπως και ο αραβόσιτος.[3]

Είχαν δοθεί ως ετήσιος φόρος υποτελείας από τον λαό προς τους άρχοντες, σε 21 από τα 38 επαρχιακά συμβούλια των Αζτέκων.[3] Οι σπόροι κία (chia) χρησίμευσαν ως βασική τροφή στον πολιτισμό των Νάουατλ (Αζτέκων) στο Κεντρικό Μεξικό. Ιησουίτες χρονικογράφοι τοποθέτησαν το τσία (chia) ως την τρίτη πιο σημαντική καλλιέργεια στον πολιτισμό των Αζτέκων, ακολουθώντας το καλαμπόκι, τα φασόλια και προ του αμάραντου. Οι προσφορές προς τους Αζτέκους ιερείς, συχνά ήταν σε κία (chia).

Τριμμένοι ή ολόκληροι, οι σπόροι τσία (chia) εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται στην Παραγουάη, Βολιβία, Αργεντινή, Μεξικό και τη Γουατεμάλα για θρεπτικά ποτά και στα τρόφιμα.[4][5] Σήμερα, το κία (chia) καλλιεργείται και καταναλώνεται εμπορικά σε μικρή κλίμακα στην προγονική του πατρίδα, στο κεντρικό Μεξικό και τη Γουατεμάλα, ενώ, καλλιεργείται εμπορικά στην Αργεντινή, Βολιβία, Ισημερινό, Εκουαδόρ, Νικαράγουα και την Αυστραλία.[Σημ. 3][6]

Περιγραφή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Σπόροι τσία ή κία (chia).

Το τσία (chia) καλλιεργείται για εμπορικούς σκοπούς, για το σπόρο του, μια τροφή πλούσια σε ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, δεδομένου ότι οι σπόροι αποδίδουν 25-30% εκχυλίσιμα έλαια, συμπεριλαμβάνοντας το α-λινολενικό οξύ. Η σύνθεση του λίπους του ελαίου, μπορεί να είναι 55% ω-3, 18% ω-6, 6% ω-9 και 10% κορεσμένα λιπαρά.[7]

Συνήθως, οι σπόροι κία (chia) είναι μικροί, οβάλ, με διάμετρο περίπου 1 mm (0,039 in). Είναι διάστικτοι με χρώμα καφέ, γκρι, μαύρο και λευκό. Οι σπόροι είναι υδρόφιλοι, απορροφώντας όταν εμποτιστούν 9[8] έως και 12 φορές το βάρος τους σε υγρό. Κατά τον εμποτισμό τους, οι σπόροι αναπτύσσουν μια κολλώδη επίστρωση, η οποία δίνει στα ποτά με βάση το τσία (chia), μια διακριτική υφή γέλης.

Εικονογράφηση από τον Κώδικα Φλωρεντίας (Florentine Codex),[Σημ. 4] όπου φαίνεται το φυτό Salvia hispanica.[3]

Το κία (chia ή chian ή chien), έχει ως επί το πλείστον αναγνωριστεί ως Salvia hispanica L. Νέες κατοχυρωμένες -με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας- ποικιλίες τσία (chia), έχουν αναπτυχθεί στο Κεντάκι, για την καλλιέργεια στα βόρεια γεωγραφικά πλάτη των Ηνωμένων Πολιτειών.[9]

Η απόδοση των σπόρων, ποικίλλει ανάλογα με τις ποικιλίες, τον τρόπο καλλιέργειας και τις συνθήκες καλλιέργειας ανά γεωγραφική περιοχή. Για παράδειγμα, σε εμπορικούς αγρούς στην Αργεντινή και την Κολομβία, η απόδοση διαφέρει και κυμαίνεται από 450 έως 1.250 kg/ha.[10][11] Μια μικρής κλίμακας μελέτη σε τρεις ποικιλίες που καλλιεργήθηκαν στις εσωτερικές κοιλάδες των Άνδεων του Ισημερινού, παρήγαγαν αποδόσεις έως και 2.300 kg/ha, υποδεικνύοντας ότι το ευνοϊκό περιβάλλον ανάπτυξης και η ποικιλία, αλληλεπίδρασαν στην παραγωγή τόσο υψηλών αποδόσεων.[12] Το γονότυπο έχει μεγαλύτερη επίδραση στην απόδοση από την περιεκτικότητα στην πρωτεΐνη, περιεκτικότητα σε έλαια, λιπαρά οξέα ή φαινολικές ενώσεις, ενώ η υψηλή θερμοκρασία μειώνει την περιεκτικότητα σε έλαιο και το βαθμό ακορεστότητας και αυξάνει την περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη.[12]

Περιεκτικότητα σε θρεπτικά συστατικά και χρήσεις τροφίμου

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τσία (σπόρος)
(Διατροφική δήλωση ανά 100 γραμμάρια)
Ενέργεια 436 kcal
Νερό 5,80 g.
Μακροθρεπτικά Συστατικά
Λιπαρά 30,74 g.
Κορεσμένα 3,330 g
Μονοακόρεστα 2,309 g
Πολυακόρεστα 23,665 g
ω-3 {{{ω-3}}} g
ω-6 {{{ω-6}}} g
Υδατάνθρακες 7,72 g.
Σάκχαρα {{{σάκχαρα}}} g
Πρωτεΐνες 16,54 g.
Βιταμίνες
Βιταμίνη Α 54 I.U.
Βιταμίνη D ~ I.U.
Βιταμίνη Ε 0,5 mg.
Βιταμίνη Κ ~ mg.
Βιταμίνη Β1 0,62 mg.
Βιταμίνη Β2 0,17 mg.
Βιταμίνη Β3 8,83 mg.
Bιταμίνη Β5 (παντοθενικό οξύ) ~ mg.
Bιταμίνη Β6 ~ mg.
Bιταμίνη Β7 (βιοτίνη) ~ mg.
Φυλλικό οξύ 49 mg.
Βιταμίνη Β12 (κυανοκοβαλαμίνη) ~ mg.
Βιταμίνη C 1,6 mg.
Ιχνοστοιχεία: Μέταλλα
Ασβέστιο 18 mg.
Σίδηρος 7,72 mg.
Μαγνήσιο 335 mg.
Κάλιο 407 mg.
Νάτριο 16 mg.
Ψευδάργυρος 4,58 mg.
Χαλκός ~ mg.
Μαγγάνιο 2,723 mg.
Φώσφορος 860 mg.
Άλλα
Καφεΐνη ~ mg.
Θεοβρωμίνη ~ mg.
Τέφρα 4,80 g.
*με το σύμβολο ~ δηλώνεται έλλειψη στοιχείων στην εγκυκλοπαίδεια
πηγή άντλησης πληροφοριών: Full Link to USDA Database entry

Μια μερίδα σπόρων τσία (chia) των 100 γραμμαρίων είναι μια πλούσια πηγή των βιταμινών Β, θειαμίνης και νιασίνης (54% και 59%, αντίστοιχα, της Ημερήσιας Αξίας (ΗΑ (DV)) και μια καλή πηγή των βιταμινών Β, ριβοφλαβίνης και φυλλικού οξέος (14% και 12%, αντίστοιχα). Η ίδια ποσότητα των σπόρων τσία (chia) είναι επίσης μια πλούσια πηγή (48–130% DV) διαιτητικών μετάλλων ασβεστίου, σιδήρου, μαγνησίου, μαγγανίου, φωσφόρου και ψευδαργύρου (περισσότερο από 20% DV) (βλ. σχετ. πίνακα).

Οι σπόροι κία (chia) μπορούν να προστεθούν σε άλλα τρόφιμα ως γαρνιτούρα ή να τοποθετηθούν σε smoothies, δημητριακά πρωινού, μπάρες ενέργειας, μπάρες δημητριακών, γιαούρτια, tortillas και ψωμιά. Το 2009, η Ευρωπαϊκή Ένωση ενέκρινε τους σπόρους τσία (chia) ως νέο τρόφιμο, επιτρέποντας το τσία (chia) να είναι το 5% από τη συνολική ύλη των προϊόντων άρτου.[13]

Οι σπόροι κία (chia) (tokhm-e-sharbatī, που σημαίνει: «το αφέψημα του σπόρου») χρησιμοποιούνται στο Ιράν για την προετοιμασία ενός sharbat (κρύο αφέψημα). Επίσης, μπορούν να γίνουν σε μια σαν-γέλη ουσία ή καταναλώνονται ωμοί.[14][15][16][17]

Η γέλη από τους τριμμένους σπόρους, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να αντικαταστήσει έως και το 25% της περιεκτικότητας των κέικ σε αυγό και λάδι, ενώ, παρέχει και άλλα θρεπτικά συστατικά.[18]

Οι αρχαίοι ελαιούχοι σπόροι τσία (chia), που χρησιμοποιούνταν από τους Μάγια και τους Αζτέκους ως τρόφιμο, είναι μια φυσική πηγή των ωμέγα-3 λιπαρών οξέων (α-λινολενικό οξύ), διαλυτών και αδιάλυτων ινών, πρωτεϊνών και επιπλέον των άλλων σημαντικών θρεπτικών συστατικών, όπως βιταμίνες, ανόργανα άλατα και φυσικά αντιοξειδωτικά.[2] Το κία (chia) μπορεί να θεωρηθεί ως «λειτουργική τροφή», διότι εκτός από το να συμβάλλει στην ανθρώπινη διατροφή, βοηθά μεταξύ άλλων, στην αύξηση του δείκτη κορεσμού, την πρόληψη των καρδιαγγειακών ασθενειών, των φλεγμονωδών διαταραχών, των διαταραχών του νευρικού συστήματος και του διαβήτη.[2] Σήμερα, οι σπόροι τσία (chia) μεταξύ άλλων, προσφέρουν ένα τεράστιο δυναμικό στις βιομηχανίες υγείας, τα τρόφιμα, τις ζωοτροφές, τα φαρμακευτικά προϊόντα και τα φαρμακευτικά προϊόντα διατροφής, λόγω των λειτουργικών συστατικών τους. Ωστόσο, η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητα αυτού του φαρμακευτικού τροφίμου ή φυσικού προϊόντος, πρέπει να επικυρωθεί από την επιστημονική έρευνα.[2] In vivo και κλινικές μελέτες σχετικά με την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα των σπόρων κία (chia), είναι ακόμη περιορισμένη.[2]

Στο Νοσοκομείο του Αγίου Μιχαήλ (St. Michael's Hospital) του Τορόντο, υπολόγισαν ότι 100 γραμμάρια σπόρων Salvia hispanica περιέχουν:[19]

  • την ίδια ποσότητα ω-3 απαραίτητων λιπαρών οξέων όπως και 800 γρ. σολομού
  • τόσο ασβέστιο όσο 3 φλιτζάνια γάλακτος
  • τόσο σίδηρο όσο και πέντε φλιτζάνια ωμό σπανάκι
  • είναι πλούσιοι σε φυτικές ίνες και
  • είναι χωρίς γλουτένη
  • 12 γραμμάρια σπόρων παρέχουν περισσότερα από πέντε γραμμάρια φυτικών ινών - περίπου το ίδιο με 1¼ φλιτζάνια δημητριακών All-Bran
  • οι σπόροι περιέχουν υψηλά επίπεδα μαγνησίου και περισσότερα αντιοξειδωτικά, από πολλά είδη μούρων.[19]

Είχε μετρηθεί το αίμα σε 20 διαβητικούς για μια ποικιλία αλλαγών. Οι ερευνητές σημείωσαν:[19]

  • μια μικρή πτώση της γλυκόζης του αίματος, αλλά το πιο σημαντικό
  • οι σπόροι έκαναν το αίμα τους πιο αραιό και λιγότερο επιρρεπές στην πήξη — ένα παράγοντα κινδύνου για καρδιακή προσβολή και εγκεφαλικό επεισόδιο
  • μείωσε τα επίπεδα των εσωτερικών φλεγμονών, όπως μετράται με τη C-αντιδρώσα πρωτεΐνη, μια πρωτεΐνη που παράγεται από το ήπαρ και
  • μειωμένη πίεση του αίματος, μείωση της συστολικής αρτηριακής πίεσης, κατά μέσο όρο, κατά έξι σημεία mmHg (χιλιοστά στήλης υδραργύρου)[Σημ. 5]

Ενώ η μελέτη δεν βρήκε αρνητικές συνέπειες σε οποιονδήποτε από τους 20 ασθενείς που εξετάστηκαν, προειδοποιεί ότι, λόγω της ικανότητάς των σπόρων κία (chia) της Salvia hispanica στην αραίωση του αίματος, εκείνοι που λαμβάνουν αντιπηκτικά φάρμακα και άλλα φάρμακα για την πίεση του αίματος, θα πρέπει να συμβουλεύονται τον ιατρό τους, πριν από τη λήψη των σπόρων.[19]

Οφέλη των σπόρων τσία (chia)

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι σπόροι κία (chia), έχουν εξαιρετικά υψηλή περιεκτικότητα σε ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, φυτικές ίνες, αντιοξειδωτικά και το ασβέστιο τα καθιστά ιδιαίτερα θρεπτικά για την καθημερινή κατανάλωση. Εκτός από αυτό, οι σπόροι τσία (chia) περιέχουν επίσης πρωτεΐνες, μαζί με διαφορετικές βιταμίνες και μέταλλα. Όλα αυτά τα θρεπτικά συστατικά που υπάρχουν στους σπόρους κία (chia), αξίζει να καταναλώνονται από άτομα όλων των ηλικιακών ομάδων, κυρίως, αυτών που πάσχουν από διατροφικές ελλείψεις. Εκτός από το να είναι θρεπτικοί, οι σπόροι κία (chia) συνδέονται με πολλά άλλα οφέλη για την υγεία.[8]

Οφέλη για την υγεία των σπόρων κία (chia)

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Ώντας πλούσιοι σε απαραίτητα λιπαρά οξέα, οι σπόροι κία (chia) μειώνουν την υψηλή πίεση του αίματος και είναι καλύτεροι για την καρδιαγγειακή υγεία.
  • Οι σπόροι τσία (chia) οφελούν την υγεία των διαβητικών καθώς έχουν την ικανότητα να σταθεροποιούν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα.
  • Οι αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες των σπόρων κία (chia) είναι επωφελείς για τους ασθενείς με αρθρίτιδα. Έχει βρεθεί να είναι αποτελεσματικοί στη μείωση του πόνου και της φλεγμονής, που σχετίζονται με την πάθηση.
  • Οι σπόροι τσία (chia) τονώνουν το μεταβολισμό και επίσης προωθούν την άπαχη μυϊκή μάζα. Είναι ένα από αυτά τα τρόφιμα, που είναι πλούσια σε θρεπτικά συστατικά και την πλήρωση, αλλά είναι χαμηλά σε θερμίδες. Έτσι, οι σπόροι κία (chia) χρησιμοποιούνται για τα προγράμματα απώλειας βάρους και τη διατήρηση του σωματικού βάρους.
  • Ένα από τα πιο σημαντικά οφέλη των σπόρων τσία (chia) για την υγεία είναι ότι βοηθούν στη βελτίωση της λειτουργίας του εγκεφάλου. Τα απαραίτητα λιπαρά οξέα, προωθούν την αποτελεσματική διαβίβαση των νεύρων.
  • Οι σπόροι κία (chia) είναι γνωστό ότι αυξάνουν την παραγωγή ενέργειας στο σώμα. Η ενέργεια που παράγεται από αυτούς τους σπόρους, διαρκεί περισσότερο, επιτρέποντας έτσι να εκτελούνται εργασίες ημέρα με την ημέρα, χωρίς κόπωση και άγχος.
  • Μπορούν επίσης με την τακτική κατανάλωση να παρέχουν κάποιον με ζωτικότητα και αντοχή. Έτσι, τα άτομα με σωματικά δραστήριο τρόπο ζωής μπορούν να επωφεληθούν από αυτούς τους σπόρους.
  • Τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα στους σπόρους τσία (chia) βοηθούν στη διατήρηση της υγείας της καρδιάς, καθώς τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα είναι καλά για το σώμα, καθώς και την καρδιά. Είναι επίσης μια από τις υψηλότερες φυτικές πηγές των ωμέγα-3 λιπαρών οξέων.
  • Τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα είναι επίσης απαραίτητα για την καλύτερη απορρόφηση των λιποδιαλυτών βιταμινών, όπως η βιταμίνη Α, βιταμίνη D, βιταμίνη Ε, βιταμίνη Κ κλπ.
  • Η περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες και ασβέστιο στους σπόρους κία (chia), βοηθά στην δημιουργία μυών και στην ενίσχυση των οστών και ως εκ τούτου στη δημιουργία καλής σωματικής διάπλασης, αν συνδυαστεί με τακτική σωματική άσκηση.
  • Τα αντιοξειδωτικά, μαζί με τα μέταλλα και τις βιταμίνες, βελτιώνουν και διατηρούν νεανικά την κατάσταση των μαλλιών και του δέρματος, κάνοντας κάποιον να δείχνει νεότερος.
  • Μόλις μουλιάσουν στο νερό, οι σπόροι μπορούν να είναι επωφελείς σε εκείνους που προσπαθούν να χάσουν βάρος, καθώς οι διαλυτές ίνες στους σπόρους κία (chia), προκαλούν το αίσθημα της πληρότητας γρηγορότερα και έτσι τον έλεγχο της υπερβολικής πρόσληψης τροφής και της επιθυμίας για λιπαρά τρόφιμα.
  • Η κατανάλωση σπόρων τσία (chia) εμποτισμένων σε νερό, είναι γνωστή για τον καθαρισμό του πεπτικού συστήματος, εξαλείφοντας τις ακαθαρσίες που συσσωρεύονται από τα έντερα. Επίσης, βοηθά στην απαλλαγή των τοξινών στο πεπτικό σύστημα.
  • Ένα άλλο πλεονέκτημα από την κατανάλωση των σπόρων κία (chia), είναι ότι είναι εύπεπτοι λόγω της περιεκτικότητας τους σε φυτικές ίνες και βοηθούν στη διατήρηση ομαλού πεπτικού συστήματος.
  • Οι σπόροι κία (chia) απορροφούν πολύ νερό και ως εκ τούτου μετά την κατανάλωσή τους, βοηθούν το άτομο να κρατηθεί καλά ενυδατωμένο για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, διατηρώντας τους ηλεκτρολύτες οι οποίοι υπάρχουν στα υγρά του σώματος.
  • Οι σπόροι τσία (chia) σε αντίθεση με άλλους σπόρους, όπως τους σπόρους του λιναριού, δεν έχουν πολύ έντονη γεύση, αυτός είναι και ο λόγος που μπορούν πολύ εύκολα να χρησιμοποιηθούν σε διάφορες συνταγές, χωρίς να αλλοιωθεί η αρχική τους γεύση.
  • Αυτοί οι σπόροι είναι τόσο ευέλικτοι, ώστε να μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε διαφορετικές συνταγές. Μπορούν να πασπαλιστούν σε σαλάτες καρυκεύοντάς τες, να απλωθούν σε ψωμί που έχει αλειφθεί με βούτυρο, να προστεθούν στα παγωτά, milk shakes, σερμπέτια, muffins, νούντλς, ζυμαρικά, πίτσες, κέικ κλπ.
  • Οι σπόροι κία (chia) είναι πολύ πιο υγιεινοί από τους λιναρόσπορους και δεν ταγκίζουν. Επίσης, γραμμάριο ανά γραμμάριο, έχουν περισσότερες φυτικές ίνες, πρωτεΐνες, ωμέγα 3 και αντιοξειδωτικά απ'ότι το λινάρι. Οι καλύτεροι σπόροι τσία (chia) ονομάζονται «mila».
  • Εν ολίγοις, οι σπόροι κία (chia) έχουν υψηλό βαθμό συγκέντρωσης σε διάφορα διατροφικά συστατικά, που τους καθιστά στην κορυφή της λίστας των υγιεινών τροφίμων τα οποία συσκευάζονται με πολλαπλά θρεπτικά συστατικά.[8]

Η καθημερινή κατανάλωση δύο κουταλιών (της σούπας) των σπόρων τσία (chia), σε οποιαδήποτε μορφή, βοηθά στη διατήρηση της υγείας και της φυσικής κατάστασης. Όμως, πριν συμπεριληφθούν οι σπόροι τσία (chia) στη διατροφή κάποιου, καλό είναι να συμβουλεύεται τον γιατρό του, καθώς λίγα άτομα έχουν συναντήσει διάφορες παρενέργειες των σπόρων κία (chia), όπως, γαστρεντερικά προβλήματα, αλλεργίες[Σημ. 6] και διαταραχές της αρτηριακής πίεσης. Έγκυες και θηλάζουσες μητέρες, άτομα υπό φαρμακευτική αγωγή, ασθενείς με αδιαθεσία κλπ., θα πρέπει να συμβουλεύονται το γιατρό τους α π α ρ α ι τ ή τ ω ς, πριν τους καταστήσουν ως μέρος της καθημερινής τους διατροφής. Αλλά αν οι σπόροι τσία (chia) ταιριάζουν το σύστημα κάποιου, τότε, μπορούν να προστεθούν στις συνταγές του, είτε πρόκειται για χυμό φρούτων, σάντουιτς ή πράσινη σαλάτα και είναι βέβαιο ότι θα του παρέχουν καλή υγεία και ζωτικότητα, βελτιώνοντας το ανοσοποιητικό του σύστημα.[8]

Παρενέργειες των σπόρων κία (chia)

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι οργανικοί σπόροι τσία (chia) είναι συνήθως θαυμάσιες αποθήκες αντιοξειδωτικών, πρωτεϊνών, ινών και των διαφόρων φλαβονοειδών. Τους έχει δοθεί η αναγνώριση της ύπαρξής τους ως τροφίμου από την Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (Food and Drug Administration - FDA) των ΗΠΑ και τους έχει, επίσης, δοθεί οριστικά η σφραγίδα ότι δεν έχει καθόλου δηλητηριώδεις τάσεις. Ακόμη και η American Heart Association (ΑΗΑ), έχει αναγορεύσει ότι οι ασθενείς με στεφανιαία, θα πρέπει να καταναλώνουν καθημερινά, τους σπόρους κία (chia), όπως υπαγορεύει το δημόσιο συμφέρον, υποστηριζόμενοι από μια μελέτη του Πανεπιστημίου του Τορόντο. Αλλά παρ 'όλα αυτά, το γεγονός παραμένει ότι δεν έχουν διεξαχθεί αρκετές μελέτες, σχετικά με αυτούς τους μικροσκοπικούς, ωοειδείς με στίγματα σπόρους και ως εκ τούτου, τόσο τα οφέλη όσο και οι παρενέργειες αυτών των σπόρων, δεν έχουν γίνει ακόμη πλήρως γνωστοί.[8]

Προγενέστερες παρατηρήσεις και η περιορισμένη μελέτη των σπόρων τσία (chia), επέτρεψαν σε ορισμένους εμπειρογνώμονες να σημειώσουν κάποιες ανεπιθύμητες παρενέργειες.[8]

  • Λίγα άτομα έχουν διαμαρτυρηθεί για γαστρεντερικές διαταραχές, μετά τη λήψη των σπόρων τσία (chia), όπως το σχηματισμό αερίων και την αίσθηση τυμπανισμού. Η Αμερικανική Διαιτητική Ένωση (American Dietetic Association), αποδίδει αυτή την αίσθηση, στην υψηλή περιεκτικότητα των σπόρων κία (chia) σε φυτικές ίνες (25%).
  • Όπως επισημάνθηκε από την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (European Food Safety Authority), οι σπόροι κία (chia) και τα συστατικά τους,  στην περίπτωση ορισμένων ατόμων, δρουν ως αλλεργιογόνα. Μερικά άτομα, όταν έρχονται σε επαφή με την πρωτεΐνη τσία (chia), διασπώνται σε αντιδράσεις. Αυτά τα άτομα ενθαρρύνονται να απέχουν από τους σπόρους, επίσης, είναι καλύτερο αν μπορεί να ελεγχθούν για αλλεργίες στη μουστάρδα και τους σπόρους μουστάρδας και ακόμη και σε αυτή την περίπτωση, να κρατηθούν μακριά από τους σπόρους τσία (chia).
  • O Homer Hartage, Επικεφαλής της «Nuchia Foods Corporation» λέει ότι, «Επειδή οι σπόροι τσία (chia) περιέχουν ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, τα οποία μπορούν να αραιώνουν το αίμα, αν κάποιος λαμβάνει αντιπηκτικά, σχεδιάζει χειρουργική επέμβαση ή είναι σε μια θεραπευτική αγωγή με ασπιρίνες, συνιστάται να συμβουλευτεί ένα γιατρό πριν τους χρησιμοποιήσει.» Αυτό ουσιαστικά σημαίνει, ότι ακόμα και οι αιμοφιλικοί θα πρέπει να κρατηθούν μακριά από τους σπόρους κία (chia).
  • Οι σπόροι τσία (chia) περιέχουν πολύ α-λινολενικό οξύ. Κάποιες έρευνες δείχνουν ότι οι μεγάλες ποσότητες από άλφα-λινολενικό οξύ στη διατροφή μας, ενδέχεται να αυξήσουν την πιθανότητα να πάθει κάποιος καρκίνο του προστάτη. Αν κάποιος έχει καρκίνο του προστάτη ή έχει υψηλό κίνδυνο να τον πάθει, θα πρέπει να αποφεύγει να τρώει μεγάλες ποσότητες σπόρων κία (chia).
  • Μια έρευνα που έγινε από το Νοσοκομείο του Αγίου Μιχαήλ στο Τορόντο του Καναδά, έδειξε ότι οι σπόροι τσία (chia), είναι δυνητικά ικανοί να μειώσουν τη διαστολική αρτηριακή πίεση σε ανησυχητικά επίπεδα. Έτσι, οι ασθενείς με χαμηλή αρτηριακή πίεση, θα πρέπει να αποστασιοποιηθούν από αυτούς.
  • Οι σπόροι τσία (chia) θα πρέπει να καταναλώνονται σε σύντομες φάσεις ακολουθούμενες από περιόδους διακοπής, καθώς ορισμένες περιπτώσεις έχουν δείξει άτομα που έχουν εθιστεί σε αυτούς.
  • Οι έγκυες και οι θηλάζουσες μητέρες θα πρέπει να κρατηθούν μακριά από τους σπόρους κία (chia) καθώς δεν έχουν διεξαχθεί αρκετές έρευνες, ώστε να ελεγχθούν για τα αποτελέσματά τους σε αυτές.
  • Μια υπέρ-αποθήκη βιταμίνης Β17, η κατανάλωση των σπόρων κία (chia) και τα συμπληρώματα Β17 κατά το ίδιο χρονικό διάστημα, ενδέχεται να οδηγήσουν σε φυτοθρεπτική υπερδοσολογία.[8]

Προτεινόμενη δοσολογία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Ενήλικες - 15 γραμμάρια (2 κουταλιές της σούπας) σπόροι τσία (chia) καθημερινά.[8]
  • Για την καρδιαγγειακή θωράκιση - 33 με 41 γραμμάρια σπόροι κία (chia) καθημερινά και επί 3 μήνες, αναμιγνυόμενοι (π.χ. με κάποιο χυμό).[8]
  • Ανήλικοι (5 έως 18 ετών) - 1,4 - 4,3 γραμμάρια σπόροι τσία (chia) καθημερινά. Ιδανικά 1 κουταλιά της σούπας, για παιδιά κάτω των 10 ετών.[8]

Προκαταρκτική έρευνα για την υγεία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αν και η προκαταρκτική έρευνα δείχνει πιθανά οφέλη για την υγεία από την κατανάλωση των σπόρων τσία (chia), αυτή η εργασία παραμένει κατακερματισμένη και ασαφής.[20] Σε μια συστηματική ανασκόπηση του 2015, στις περισσότερες από τις μελέτες, δεν προκύπτει στατιστικά, σημαντική επίδραση στην κατανάλωση των σπόρων κία (chia) από τους ανθρώπους, σε παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου.[21]

Αλληλεπιδράσεις φαρμάκων

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μέχρι σήμερα, δεν υπάρχουν στοιχεία που να δείχνουν ότι η κατανάλωση των σπόρων τσία (chia) έχει αρνητικές επιπτώσεις ή ότι αλληλεπιδρά με τα συνταγογραφούμενα φάρμακα.[20]

Διακοσμητικές και καινοτόμες χρήσεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Κατοικίδιο τσία (chia pet).

Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1980 στις Ηνωμένες Πολιτείες, το πρώτο μεγάλο κύμα στις πωλήσεις των σπόρων τσία (chia) ήταν συνυφασμένο με τα κατοικίδιο τσία (chia pets).[Σημ. 7] Αυτά τα «κατοικίδια ζώα» έρχονται με τη μορφή αργιλώδους σχήματος και χρησιμεύουν ως βάση για μια κολλώδη πάστα από σπόρους τσία (chia)· εν συνεχεία, τα στοιχεία ποτίζονται και οι σπόροι φυτρώνουν σε μια μορφή η οποία υποδηλώνει μια γούνα που καλύπτει το ειδώλιο. Σε ένα χρόνο πωλούνται στις ΗΠΑ 500.000 περίπου κατοικίδια ζώα κία (chia pets), ως καινοτομίες ή οικιακά φυτά.[22]

Μελέτες έχουν δείξει ότι η προσθήκη σπόρων τσία (chia) στην ζωοτροφή των κοτόπουλων μπορεί να βελτιώσει την θρεπτική αξία των προϊόντων του κοτόπουλου με την αύξηση της περιεκτικότητας σε ωμέγα-3 και μειώνοντας την περιεκτικότητα σε χοληστερόλη του κρέατος και των αυγών.[23] Σήμερα, οι σπόροι κία (chia) καλλιεργούνται για τις πολύτιμες ιδιότητές τους ως συνδετικό υλικό σε βιομηχανικές ενώσεις, όπως βερνίκια, χρώματα και καλλυντικά.[19]

Δείτε επίσης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σημειώσεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ Πολυετές φυτό (perennial plant) ή απλά πολυετές (perennial) (από το Λατινικό per, που σημαίνει "μέσα" και annus, που σημαίνει "χρόνος"), είναι ένα φυτό που ζει για περισσότερο από δύο χρόνια.[Παρ. Σημ. 1]
  2. ↑ O Κώδικας Μεντόζα (Codex Mendoza), είναι ένα προ-Κολομβιανής εποχής έγγραφο του Μεξικού.
  3. ↑ Η Αυστραλία είναι η χώρα με τη μεγαλύτερη παραγωγή σπόρων τσία, παγκοσμίως.[Παρ. Σημ. 2]
  4. ↑ Ο Κώδικας Φλωρεντίας (Florentine Codex) είναι ένα έργο εθνογραφικής έρευνας του 16ου αιώνα, στην Κεντρική Αμερική από τον Φραγκισκανό μοναχό Bernardino de Sahagún. Αρχικά ο Sahagún το τιτλοφόρησε: «La Historia Universal de las Cosas de Nueva España» (στα Ελληνικά: «Η Παγκόσμια Ιστορία από τα πράγματα της Νέας Ισπανίας»).[Παρ. Σημ. 3]
  5. ↑ Ο Δρ. Amir Hanna, ένας ειδικός στο διαβήτη, στο Νοσοκομείο του Αγίου Μιχαήλ (στο Τορόντο), ο οποίος εξέτασε τα δεδομένα από τη μελέτη, ήταν εντυπωσιασμένος με τα αποτελέσματα. «Το ενδιαφέρον πράγμα ήταν η πίεση του αίματος,» λέει. «Αυτή είναι μια πολύ σημαντική μείωση της αρτηριακής πίεσης. Στην πραγματικότητα, μερικά χάπια δεν μειώνουν την αρτηριακή πίεση τόσο πολύ.»
  6. ↑ Οι αλλεργικές αντιδράσεις συνήθως περιλαμβάνουν υδατώδη μάτια, διάρροια και / ή δερματικά εξανθήματα.[Παρ. Σημ. 2]
  7. ↑ Το κατοικίδιο τσία (chia pet), είναι ένα πήλινο ειδώλιο -αμερικανικoύ στυλ- το οποίο χρησιμοποιείται για να βλαστήσουν τα κία (chia). Όπου οι νεαροί βλαστοί τσία (chia) μεγαλώνουν μέσα σε δύο εβδομάδες, για να μοιάσουν με την γούνα ή το τρίχωμα του ζώου. Οι υγραινόμενοι σπόροι κία (chia) (Salvia hispanica) φυτεύονται στο αυλακωτό τερρακότα σώμα του ειδωλίου.[Παρ. Σημ. 4][Παρ. Σημ. 5][Παρ. Σημ. 6][Παρ. Σημ. 7]
Παραπομπές σημειώσεων
  1. ↑ The Garden Helper. The Difference Between Annual Plants and Perennial Plants in the Garden. Retrieved on 2008-06-22.
  2. ↑ 2,0 2,1 http://www.seedguides.info/chia-seeds/, τελευταία επίσκεψη: 1 Νοεμβρίου 2016
  3. ↑ Bernardino de Sahagún, Florentine Codex: General History of the Things of New Spain (Translation of and Introduction to Historia General de Las Cosas de La Nueva España; 12 Volumes in 13 Books ), trans. Charles E. Dibble and Arthur J. O Anderson (Salt Lake City: University of Utah Press, 1950-1982). Images are taken from Fray Bernardino de Sahagún, The Florentine Codex. Complete digital facsimile edition on 16 DVDs. Tempe, Arizona: Bilingual Press, 2009. Reproduced with permission from Arizona State University Hispanic Research Center.
  4. ↑ Green Space: It’s beginning to look a lot like Chia, everywhere you go – Framingham, MA. The MetroWest Daily News. December 11, 2010. Retrieved on 2012-01-10.
  5. ↑ Chia Pet FAQS. Chia.com. Retrieved on 2012-01-10.
  6. ↑ Arts & Culture
  7. ↑ Chia Pet seeks Web name ch-ch-change – CNET News. News.cnet.com. Retrieved on 2012-01-10.

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ https://www.anniesannuals.com/plants/view/?id=1524, τελευταία επίσκεψη: 1 Νοεμβρίου 2016
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 http://www.ajphr.com/archive/volume-1/december-2013-issue-9/19003.html Αρχειοθετήθηκε 2016-05-05 στο Wayback Machine., τελευταία επίσκεψη: 1 Νοεμβρίου 2016
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Cahill, Joseph P. (2003). «Ethnobotany of Chia, Salvia hispanica L. (Lamiaceae)». Economic Botany 57 (4): 604–618. doi:10.1663/0013-0001(2003)057[0604:EOCSHL]2.0.CO;2. https://archive.org/details/sim_economic-botany_winter-2003_57_4/page/604. 
  4. ↑ Kintzios, Spiridon E. (2000). Sage: The Genus Salvia. CRC Press. σελ. 17. ISBN 978-90-5823-005-8. 
  5. ↑ Stephanie Strom (November 23, 2012). «30 Years After Chia Pets, Seeds Hit Food Aisles». New York Times. http://www.nytimes.com/2012/11/24/business/chia-seeds-gain-popularity-for-nutritional-benefits.html?_r=0. Ανακτήθηκε στις 26 November 2012. «Whole and ground chia seeds are being added to fruit drinks, snack foods and cereals and sold on their own to be baked into cookies and sprinkled on yogurt. ...» 
  6. ↑ Dunn C (25 Μαΐου 2015). «Is chia the next quinoa?». The Sydney Morning Herald. Ανακτήθηκε στις 13 Φεβρουαρίου 2016. 
  7. ↑ USDA SR-21 Nutrient Data (2010). «Nutrition facts for dried chia seeds, one ounce». Conde Nast, Nutrition Data. 
  8. ↑ 8,00 8,01 8,02 8,03 8,04 8,05 8,06 8,07 8,08 8,09 http://www.seedguides.info/chia-seeds/, τελευταία επίσκεψη: 1 Νοεμβρίου 2016
  9. ↑ Cheryl Kaiser, Matt Ernst (Φεβρουαρίου 2016). «Chia» (PDF). University of Kentucky, College of Agriculture, Food and Environment, Center for Crop Diversification Crop Profile. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 15 Ιανουαρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 13 Φεβρουαρίου 2016. CS1 maint: Uses authors parameter (link)
  10. ↑ Coates, Wayne; Ayerza, Ricardo (1998). «Commercial production of chia in Northwestern Argentina». Journal of the American Oil Chemists' Society 75 (10): 1417–1420. doi:10.1007/s11746-998-0192-7. http://link.springer.com/article/10.1007/s11746-998-0192-7. Ανακτήθηκε στις 2014-10-08. 
  11. ↑ Coates, Wayne; Ricardo Ayerza (1996). «Production potential of chia in northwestern Argentina». Industrial Crops and Products 5 (3): 229–233. doi:10.1016/0926-6690(96)89454-4. http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/0926669096894544. Ανακτήθηκε στις 2014-10-08. 
  12. ↑ 12,0 12,1 Ayerza (h), Ricardo; Wayne Coates (2009). «Influence of environment on growing period and yield, protein, oil and α-linolenic content of three chia (Salvia hispanica L.) selections». Industrial Crops and Products 30 (2): 321–324. doi:10.1016/j.indcrop.2009.03.009. ISSN 0926-6690. http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S092666900900051X. Ανακτήθηκε στις 2014-09-29. 
  13. ↑ «Commission Decision of 13 October 2009 authorising the placing on the market of chia seed (Salvia hispanica) as a novel food ingredient under Regulation (EC) No 268/97 of the European Parliament and of the Council (L294/14) 2009/827/EC». The European Union. 11 Νοεμβρίου 2009. σελίδες 14–15. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Μαΐου 2013. Ανακτήθηκε στις 5 Νοεμβρίου 2016. 
  14. ↑ «Chewing Chia Packs A Super Punch». NPR. Ανακτήθηκε στις 18 Οκτωβρίου 2012. 
  15. ↑ Albergotti, Reed. «The NFL's Top Secret Seed». Wall Street Journal. http://online.wsj.com/article/SB10001424052970204301404577171061283988408.html. Ανακτήθηκε στις 19 October 2012. 
  16. ↑ Trujillo-Hernández, C.A.; Rendón-Villalobos R.; Ortíz-Sánchez A.; Solorza-Feria J. (2012). «Formulation, physicochemical, nutritional and sensorial evaluation of corn tortillas supplemented with chia seed (Salvia hispanica L.)». Czech Journal of Food Science 30 (2): 118–125. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2017-05-16. https://web.archive.org/web/20170516223329/http://www.agriculturejournals.cz/publicFiles/60010.pdf. Ανακτήθηκε στις 2016-11-04. 
  17. ↑ Costantini, Lara; Lea Lukšič; Romina Molinari; Ivan Kreft; Giovanni Bonafaccia; Laura Manzi; Nicolò Merendino (2014). «Development of gluten-free bread using tartary buckwheat and chia flour rich in flavonoids and omega-3 fatty acids as ingredients». Food Chemistry 165: 232–240. doi:10.1016/j.foodchem.2014.05.095. ISSN 0308-8146. http://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0308814614008115. Ανακτήθηκε στις 2014-10-09. 
  18. ↑ Borneo R, Aguirre A, León AE (2010). «Chia (Salvia hispanica L) gel can be used as egg or oil replacer in cake formulations». J AmDietAssoc 110 (6): 9469. doi:10.1016/j.jada.2010.03.011. PMID 20497788. 
  19. ↑ 19,0 19,1 19,2 19,3 19,4 http://herbgarden.co.za/mountainherb/article.php?tag=MexicanChia, τελευταία επίσκεψη: 03 Νοεμβρίου 2016
  20. ↑ 20,0 20,1 «Chia (Salvia hispanica): a systematic review by the natural standard research collaboration». Rev Recent Clin Trials 4 (3): 168–74. 2009. doi:10.2174/157488709789957709. PMID 20028328. 
  21. ↑ «Effect of chia seed (Salvia hispanica L.) consumption on cardiovascular risk factors in humans: a systematic review». Nutr Hosp 32 (5): 1909–18. 2015. doi:10.3305/nh.2015.32.5.9394. PMID 26545644. 
  22. ↑ Chia Pet | Arts & Culture | Smithsonian Magazine. Smithsonianmag.com. Retrieved on 2014-04-26.
  23. ↑ http://www.mypatriotsupply.com/Chia_Salvia_hispanica_Heirloom_Seeds_p/chia-m.htm[νεκρός σύνδεσμος], τελευταία επίσκεψη: 03 Νοεμβρίου 2016
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Τσία_(σπόρος)&oldid=10616073"