Σπύρος Παπαλουκάς

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Σπύρος Παπαλουκάς
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		Σπύρος Παπαλουκάς (Ελληνικά)
Γέννηση1892
Δεσφίνα Φωκίδας
Θάνατος3  Ιουνίου 1957
Αθήνα
Χώρα πολιτογράφησηςΕλλάδα[1]
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΕλληνικά
Γαλλικά
ΣπουδέςΑνωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταζωγράφος[2]
αγιογράφος
ΕργοδότηςΕθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο
δεδομένα
Σ. Παπαλουκάς, Το χωριό Καμμένο (αχρονολόγητο). Λάδι σε μουσαμά, 59 εκ. x 52 εκ. Εθνική Πινακοθήκη της Ελλάδας - Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου.
Σ. Παπαλουκάς, Αγόρι με τιράντες (1925). Λάδι σε χαρτόνι, 60 εκ. x 51 εκ. Εθνική Πινακοθήκη της Ελλάδας - Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου.
Σ. Παπαλουκάς, Πύργος Ουρανουπόλεως (1952). Μελάνι σε χαρτί, 27,8 εκ. x 20,6 εκ. Ιδιωτική συλλογή.

Ο Σπύρος Παπαλουκάς (Δεσφίνα Φωκίδας, 1892 - Αθήνα, 3 Ιουνίου 1957)[3][4] ήταν διακεκριμένος Έλληνας ζωγράφος, πρόδρομος της Γενιάς του 1930.

Βιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Γεννήθηκε στη Δεσφίνα και σε ηλικία 6 χρονών αυτός και τα 4 αδέλφια του έμειναν ορφανά από πατέρα. Παιδί ακόμα ήρθε σε επαφή με την τέχνη της αγιογραφίας κοντά σ' έναν συγχωριανό του αγιογράφο, τον Νικόλαο Παπακωνσταντίνου. Αργότερα ο αγιογράφος έγινε και γαμπρός του καθώς παντρεύτηκε την αδελφή του Παπαλουκά, Μαρία.[5][6]

Το 1906 πήγε στον Πειραιά για να εξασκήσει την τέχνη του σε ένα εργαστήριο αγιογραφίας και ζωγραφικής, και το 1909 έγινε δεκτός στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας, όπου φοίτησε μέχρι το 1916 με δασκάλους τον Γεώργιο Ροϊλό, τον Γεώργιο Ιακωβίδη, τον Στέφανο Λάντσα, τον Δημήτριο Γερανιώτη και τον Παύλο Μαθιόπουλο.[7] Φοιτητής ακόμα ζωγράφισε εικόνες για το τέμπλο του ναού του Αγίου Δημητρίου της Δεσφίνας. Από το 1917 έως το 1921, συνέχισε τις σπουδές του στο Παρίσι στην Ακαδημία Ζυλιάν και σε άλλες σχολές καλών τεχνών.[8]

Το 1921 επέστρεψε στην Ελλάδα και ακολούθησε τον Ελληνικό Στρατό στη Μικρά Ασία ως επίσημος εικονογράφος της εκστρατείας μαζί με τους Περικλή Βυζάντιο και Παύλο Ροδοκανάκη.[9] Τα έργα του από αυτήν την περίοδο εκτέθηκαν στο Ζάππειο όμως χάθηκαν σχεδόν όλα στην καταστροφή της Σμύρνης το 1922.[10][11] Εκτιμάται πως ο αριθμός τους ανερχόταν στα 500.[12] Από αυτά έχουν σωθεί ελάχιστα σχέδια.[13] Επιστρέφοντας από τη Μικρά Ασία, εγκαταστάθηκε στην Αίγινα,όπου δημιούργησε μια σειρά από μεταϊμπρεσιονιστικά έργα.[13]

Το 1923, επισκέφθηκε το Άγιο Όρος, όπου, με τον φίλο του Στρατή Δούκα,[14] έμεινε για έναν ολόκληρο χρόνο (Νοέμβριος 1923 – Νοέμβριος 1924) ζωγραφίζοντας το τοπίο, μελετώντας τη βυζαντινή ζωγραφική και κάνοντας αντίγραφα από πολλά έργα εκκλησιαστικής τέχνης.[10] Ένα μέρος από την παραγωγή αυτή εκτέθηκε το 1924 στη Θεσσαλονίκη, σε μία διαμορφωμένη αίθουσα του καφενείου του Λευκού Πύργου κάνοντας αίσθηση.[15] Το 1925 έζησε για έξι μήνες στη Λέσβο και δημιούργησε μία σειρά από τοπιογραφίες χωριών και μερικά πορτρέτα. Τα έργα της Λέσβου διακρίνονται για τα γήινα χρώματα και τον έντονο τόνο τους.[16] Το καλοκαίρι του 1926 το πέρασε στη Σαλαμίνα, στην οποία ζωγράφισε πάλι τοπία, καταφέρνοντας να αποφύγει την απλή απεικόνιση.[17]

Το 1927, κέρδισε τον πανελλήνιο διαγωνισμό για την εικονογράφηση του μητροπολιτικού ναού της Ευαγγελίστριας της Άμφισσας με ομόφωνη απόφαση της κριτικής επιτροπής που την αποτελούσαν ο Αναστάσιος Ορλάνδος, ο Δημήτρης Πικιώνης, ο Αριστοτέλης Ζάχος και ο Κωνσταντίνος Παρθένης.[18] Το 1932, ο ζωγράφος ολοκλήρωσε την εικονογράφηση του ναού παραδίδοντας στην Άμφισσα ένα μοναδικής αξίας καλλιτεχνικό έργο.[19] Σχεδίασε επίσης από το 1927 και μετά σκηνικά και κουστούμια για το Εθνικό Θέατρο, και ζωγράφισε τοιχογραφίες στις προσόψεις ιδιωτικών οικιών και δημοσίων κτιρίων,[18] όπως η Μπλε Πολυκατοικία στα Εξάρχεια, της οποίας ανέλαβε τον χρωματισμό.[20]

Κατά τη δεκαετία 1930–1940 εξέθεσε έργα του μαζί με άλλους ζωγράφους της Ομάδας «Τέχνη» και συμμετείχε στην έκδοση του περιοδικού Τέχνης Το 3ο μάτι.[21]

Το 1940 διορίσθηκε σύμβουλος του Δήμου Αθηναίων σε θέματα πολεοδομίας και χωροταξίας, καθώς και διευθυντής της Δημοτικής Πινακοθήκης της πόλης. Από το 1943 έως το 1951 δίδαξε μαθήματα σχεδίου στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου και το1956 εκλέχθηκε Καθηγητής της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών (ΑΣΚΤ) στο 2ο εργαστήριο ζωγραφικής.[22][23]

Πέθανε στην Αθήνα το 1957, όντας αναγνωρισμένος ανάμεσα στους κορυφαίους νεοέλληνες ζωγράφους. Μετά τον θάνατό του, η Εθνική Πινακοθήκη της Ελλάδας τον τίμησε με έκθεση των έργων του το 1976. Παρομοίως τον τίμησε και το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων το 1982. Τον Νοέμβριο του 2006, η κόρη του και μοναδική κληρονόμος του, Ασημίνα (Μίνα) Παπαλουκά, δώρισε το σύνολο σχεδόν του έργου του στο Ίδρυμα Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Β. & Μ. Θεοχαράκη,του οποίου ο ιδρυτής είχε υπάρξει μαθητής του Παπαλουκά.

Το έργο του[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Σπύρος Παπαλουκάς ασχολήθηκε κυρίως με το τοπίο αν και σε όλη τη διάρκεια της καλλιτεχνικής του πορείας φιλοτέχνησε ακόμα πορτραίτα, γυμνά, εσωτερικούς χώρους και νεκρή φύση αλλά και αγιογραφίες.[24] Ήταν μεγάλος γνώστης των καλλιτεχνικών ρευμάτων και καλλιτεχνών της εποχής του (Σεζάν κλπ), αλλά και εξίσου μεγάλος γνώστης της αρχαίας και βυζαντινής τέχνης, στοιχεία που τον επηρέασαν.[25]

Η επίσκεψή του και η διαμονή του στο Άγιο Όρος είχε μεγάλη επίδραση στο έργο του, τέτοια που ο ζωγράφος συνέχισε να δουλεύει αγιορείτικα τοπία για πολλά χρόνια κατόπιν. Εκτός από αγιογραφίες και τοπιογραφίες, ο Παπαλουκάς έφτιαξε και πορτρέτα, με πλέον χαρακτηριστικό Το παιδί με τις τιράντες (1925).

Η επίδραση του Παπαλουκά στους σύγχρονούς του και στους μεταγενέστερους Έλληνες ζωγράφους ήταν καταλυτική, αφού με το έργο του έδειξε πως μοντέρνα τέχνη και ελληνικότητα δεν είναι έννοιες ασύμβατες.

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ c957ba85-5de1-e111-b479-000c29e811b2. Ανακτήθηκε στις 4  Ιουλίου 2020.
  2. ↑ www.nationalgallery.gr/el/zographikh-monimi-ekthesi/painter/papaloukas-spuros.html. Ανακτήθηκε στις 27  Δεκεμβρίου 2020.
  3. ↑ Georgiadou, Anna. «Spyros Papaloukas 1892-1957». Google Arts & Culture (artsandculture.google.com) (στα Αγγλικά). Μτφρ. Bisticas, Thalia. Ανακτήθηκε στις 9 Ιουνίου 2021. 
  4. ↑ «Σπύρος Παπαλουκάς». Νέα Εστία 61 (719): 870-871. 15 Ιουνίου 1957. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2021-07-09. https://web.archive.org/web/20210709190033/http://www.ekebi.gr/magazines/showimage.asp?file=89747&code=1166&zoom=800. Ανακτήθηκε στις 2021-07-05. 
  5. ↑ Μιχαηλίδου, Μαίρη (14 Ιανουαρίου 1996). «O ποιητής του χρώματος». Η Καθημερινή (Αθήνα) (Επτά Ημέρες): 12-15. http://wwk.kathimerini.gr/kath/7days/1996/01/14011996.pdf. Ανακτήθηκε στις 20 Ιανουαρίου 2012. 
  6. ↑ Καμπάνης, Μιχαηλίδου & Χανδρά 2019, σελ. 50.
  7. ↑ «Παπαλουκάς Σπύρος». Εθνική Πινακοθήκη-Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου. Ανακτήθηκε στις 15 Σεπτεμβρίου 2023. 
  8. ↑ Καμπάνης, Μιχαηλίδου & Χανδρά 2019, σελ. 16.
  9. ↑ Καμπάνης, Μιχαηλίδου & Χανδρά 2019, σελ. 18.
  10. ↑ 10,0 10,1 Λαμπράκη-Πλάκα & Καρακούση-Ορφανοπούλου 2020, σελ. 13.
  11. ↑ Μποζώνη, Αργυρώ (15 Φεβρουαρίου 2023). «Τα σπάνια έργα του Σπύρου Παπαλουκά από τη Μικρά Ασία σε μια έκθεση στο Τελλόγλειο». LiFO. Ανακτήθηκε στις 15 Φεβρουαρίου 2023. 
  12. ↑ Μαυρωτάς 2007, σελ. 14.
  13. ↑ 13,0 13,1 Καμπάνης, Μιχαηλίδου & Χανδρά 2019, σελ. 20.
  14. ↑ Μαυρωτάς 2007, σελ. 24.
  15. ↑ Καμπάνης, Μιχαηλίδου & Χανδρά 2019, σελ. 24.
  16. ↑ Καμπάνης, Μιχαηλίδου & Χανδρά 2019, σελ. 26.
  17. ↑ Καμπάνης, Μιχαηλίδου & Χανδρά 2019, σελ. 28.
  18. ↑ 18,0 18,1 Καμπάνης, Μιχαηλίδου & Χανδρά 2019, σελ. 28-30.
  19. ↑ Γαργαρώνη, Μαρία, επιμ. (2016). Σπύρος Παπαλουκάς: Μητροπολιτικός Ναός Άμφισσας. Αθήνα: Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης. ISBN 9789602506677. 
  20. ↑ Καμπάνης, Μιχαηλίδου & Χανδρά 2019, σελ. 34.
  21. ↑ Καμπάνης, Μιχαηλίδου & Χανδρά 2019, σελ. 36-38.
  22. ↑ Καμπάνης, Μιχαηλίδου & Χανδρά 2019, σελ. 40-41.
  23. ↑ Καμπάνης, Μιχαηλίδου & Χανδρά 2019, σελ. 46-48.
  24. ↑ Μαυρωτάς 2007, σελ. 22.
  25. ↑ Καμπάνης, Μιχαηλίδου & Χανδρά 2019, σελ. 10.

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Περαιτέρω βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Παπαλουκάς, Σπύρος (2003). Θητεία στον Άθω. Αθήνα: Αγιορείτικη Πινακοθήκη. ISBN 9789608733114. 
  • Δούκας, Στρατής (1966). Ο ζωγράφος Σπύρος Παπαλουκάς. Θεσσαλονίκη: Διαγώνιος. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Καθιερωμένοι όροι
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Σπύρος_Παπαλουκάς&oldid=10265391"