Μετάβαση στο περιεχόμενο

Μεσσάπιοι

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Χάρτης αρχαίων λαών της Ιταλίας

Οι Μεσσάπιοι (Messapii) ήταν αρχαίος λαός της νότιας Ιταλίας στη σημερινή Απουλία. Καταλάμβαναν μια μεγάλη περιοχή που έφτανε έως την Καλαβρία. Το όνομα της χώρας τους (Μεσσαπία) σημαίνει τόπος εν μέσω υδάτων. Μιλούσαν τη μεσσαπική γλώσσα και συχνά αναφέρονται ως φυλή των Ιαπύγων. Οι πόλεις τους Uzentum (το σημερινό Ugento), Rudiae (η σημερινή Rugge), Brundisium (το σημερινό Μπρίντιζι) και Ύρια (σημερινή Oria) ήταν ανεξάρτητες αλλά είχαν εμπορικές σχέσεις μεταξύ τους όπως και με την Ελλάδα. Οι Μεσσάπιοι αρχικά αφομοιώθηκαν από τους Έλληνες και Ρωμαίους και αργότερα αποτέλεσαν μέρος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.

Οι Μεσσάπιοι μιλούσαν δική τους γλώσσα που ήταν παρακλάδι της Ινδοευρωπαϊκής και έχει εξαφανιστεί σήμερα.

Ιστορία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Καταγωγή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η καταγωγή των Μεσσάπιων δεν είναι επιβεβαιωμένη, σύμφωνα με τους περισσότερους ιστορικούς ήταν Ιλλυριοί Ιάπυγες οι οποίοι τον 10ο αιώνα π.Χ. πέρασαν την Αδριατική Θάλασσα και εγκαταστάθηκαν στην Απουλία στη νότια Ιταλία, δημιούργησαν διαφορετική εθνότητα από τους προγενέστερους Ιάπυγες. Ο Ηρόδοτος ωστόσο γράφει ότι οι Μεσσάπιοι ήταν ελληνικής καταγωγής και κατάγονταν από τους Κρήτες στρατιώτες του Μίνωα που μετά από τρικυμία εγκαταστάθηκαν μόνιμα στην περιοχή και ίδρυσαν αποικίες.[1] Μετά την εγκατάσταση των νέων κατοίκων οι παλιότεροι Ιάπυγες μετακινήθηκαν βόρεια από το Σαλέντο.[2][3] Οι πρωτο-Ιταλικές εγκαταστάσεις στην Απουλία πραγματοποιήθηκαν την Εποχή του Χαλκού, γύρω στον 15ο αιώνα π.Χ. από τους Ιάπυγες που κατέλαβαν το μεγαλύτερο τμήμα της Απουλίας, οι Μεσσάπιοι δημιούργησαν αργότερα ξεχωριστή εθνότητα. Οι Ρόδιοι εγκαταστάθηκαν αργότερα (9ος - 8ος αιώνας π.Χ.), τον 8ο αιώνα έγιναν σημαντική κοινότητα από τους Μεσσάπιους αλλά όταν ηττήθηκαν από τους Ρωμαίους μετατράπηκαν σε μικρό χωριό, μεγάλη ακμή γνώρισαν και οι Λουπίαι στη Λέτσε. Οι Μεσσάπιοι δεν είχαν κεντρικό βασίλειο αλλά ανεξάρτητες Πόλεις-κράτη όπως στην Αρχαία Ελλάδα, είχαν πολλές εμπορικές σχέσεις με τις άλλες πόλεις στη Μεγάλη Ελλάδα.

Σύγκρουση με Τάραντα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι Ελληνικές πόλεις Τάραντας και Ρέτζο Καλάμπρια προσπάθησαν να κυριεύσουν πόλεις των Μεσσάπιων και των Πευκέτιων αλλά ηττήθηκαν επειδή υστερούσαν σε ιππικό, ο πόλεμος με τον Τάραντα κράτησε μέχρι το 467 π.Χ.[4] Όταν ξέσπασε ο Δεύτερος Πελοποννησιακός πόλεμος ανάμεσα στην Αρχαία Αθήνα και την Αρχαία Σπάρτη οι Μεσσάπιοι συμμάχησαν με τους Αθηναίους. Ενίσχυσαν σημαντικά τους Αθηναίους με τοξότες στην εκστρατεία τους στις Συρακούσες (415 π.Χ. - 413 π.Χ.) αλλά ο στρατός τους συνετρίβη. Οι Μεσσάπιοι και οι Λουκανοί συμμάχησαν και κατέκτησαν την Ηράκλεια και το Μεταπόντιο, ο βασιλιάς της Σπάρτης Αρχίδαμος Γ΄ κλήθηκε σε βοήθεια από τους Ταραντίνους αλλά έπεσε σε μάχη στη χώρα των Μεσσάπιων (338 π.Χ.).[5] Ο Αλέξανδρος Α΄ της Ηπείρου κλήθηκε στη συνέχεια σε βοήθεια από τους Ταραντίνους, αρχικά νίκησε τους Μεσσάπιους αλλά σκοτώθηκε από έναν Λουκανό στρατιώτη (330 π.Χ.).[6] Μετά τον θάνατο του Αλεξάνδρου Α΄ οι Μεσσάπιοι άλλαξαν υποστήριξη, συμμάχησαν με τους Ταραντίνους και τον νέο βασιλιά της Σπάρτης Κλεώνυμο που προχώρησε σε νέα εκστρατεία στη Μεγάλη Ελλάδα για να αντιμετωπίσει τους Λουκανούς.[7]

Ρωμαική κατάκτηση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Όταν ξέσπασε ο Β΄ Σαμνίτικος Πόλεμος (327 π.Χ. - 304 π.Χ.) ανάμεσα στη Ρωμαϊκή Δημοκρατία και τους Σαμνίτες οι Μεσσάπιοι, οι Ιάπυγες και οι Πευκέτιοι συμμάχησαν με τους Σαμνίτες, μερικοί Δαύνιοι συντάχθηκαν με τους Σαμνίτες, άλλοι με τους Ρωμαίους. Η Γκραβίνα μια πόλη στα σύνορα των Πευκέτιων βρισκόταν υπό την κυριαρχία των Σαμνιτών αλλά κυριεύθηκε από τη Ρώμη (306 π.Χ.). Με την έναρξη των Πύρρειων Πολέμων (280 π.Χ. - 275 π.Χ.) οι Μεσσάπιοι συντάχθηκαν με τους Ταραντίνους και τον βασιλιά της Ηπείρου Πύρρο τον Μέγα που προσποιήθηκε ότι ήρθε να βοηθήσει τους Ταραντίνους. Ο στόχος του Πύρρου ήταν να κατακτήσει ολόκληρη την Ιταλία, πολέμησε σε πολλές μάχες εναντίον των Ρωμαίων στη Σικελία αλλά ηττήθηκε και αναγκάστηκε να φύγει. Ο Διονύσιος ο Αλικαρνασσεύς γράφει ότι οι Μεσσάπιοι πολέμησαν στο πλευρό του Πύρρου.[8] Οι Ρωμαίοι κυρίευσαν τον Τάραντα (272 π.Χ.), στη συνέχεια κατέκτησαν τους Μεσσάπιους και το Μπρίντιζι.[9][10] Η πόλη αυτή έγινε το κύριο λιμάνι των Ρωμαίων για την ανατολική Μεσόγειο, από τότε οι Μεσσάπιοι εκρωμαΐστηκαν και αναφέρονται σπάνια στις ιστορικές πηγές. Η πόλη Υδρούς έκοψε νομίσματα (217 π.Χ.) με παράσταση του Ιάπυγου, μυθικού ιδρυτή των Ιάπυγων. Όταν ξέσπασε ο Β΄ Καρχηδονιακός Πόλεμος και ο Αννίβας εισέβαλε στην Ιταλία (218 π.Χ. - 201 π.Χ.) οι Μεσσάπιοι έμειναν πιστοί στους Ρωμαίους, ακολούθησε η συντριβή των Ρωμαίων σε περιοχή που ανήκε στους Πευκέτιους. Οι επιζήσαντες Ρωμαίοι πήγαν στην Γκραβίνα, οι τελευταίες μάχες έγιναν στην Γκαργκάνο στο βορινότερο τμήμα της Απουλίας, στην περιοχή των Δαύνων.

Γλώσσα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Μεσσαπική φαίνεται σχετιζόμενη με την Ιλλυρική αν και η επιστημονική κοινότητα έχει ακόμα αμφιβολίες διότι οι γνώσεις για την Ιλλυρική παραμένουν ανεπαρκείς και μάλιστα εν μέρει στηρίζονται στην εικασία ότι η Ιλλυρική είναι στενά σχετιζόμενη με την Μεσσαπική, που είναι καλύτερη γνωστή από την Ιλλυρική [11][12][13][14] Συνδέσεις της Μεσσαπικής εντοπίζονται και με την Αλβανική γλώσσα αν και το σχετικό υλικό εν μέρει βασίζεται σε σχετιζόμενα τοπωνύμια, κάτι το οποίο δεν εγγυάται συνάφεια γλωσσών[15] Η αρχαία γλώσσα τους άρχισε να εξαφανίζεται από τα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ. που κατέκτησαν την περιοχή τους οι Ρωμαίοι.[13][16] Έχουν διατηρηθεί περίπου 300 επιγραφές στο Ελληνικό αλφάβητο και χρονολογούνται από τον 6ο μέχρι τον 1ο αιώνα π.Χ.[12]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ Herodotus, The Histories,7.170.1,"and made this their dwelling place, accordingly changing from Cretans to Messapians of Iapygia,"
  2. ↑ Kathryn Lomas, "Cities, states and ethnic identity in southeast Italy" E. Herring and K. Lomas (eds), The Emergence of State Identities in Italy in the First Millennium BC (London, 2000)
  3. ↑ Talbert, Richard J. A. Atlas of Classical History. Routledge, 1985, σ. 85
  4. ↑ Herodotus, The Histories, 7. 170
  5. ↑ Diodoro Siculus, Library of History, 16.63
  6. ↑ Arrian of Nicomedia, The Anabasis of Alexander, 3.6
  7. ↑ Diodorus Siculus, The Library of History, 12.4
  8. ↑ Dionysius of Halicarnassus, Roman Antiquities, 20.1.1–6, 8
  9. ↑ Zonaras, Extracts of History, 8.7
  10. ↑ Florus, Epitome of Roman History, 15
  11. ↑ West 2007, σ. 15
  12. ↑ 12,0 12,1 Mallory & Adams 1997, σ. 378
  13. ↑ 13,0 13,1 Carpenter, Lynch & Robinson 2014, σ. 18
  14. ↑ Woodard 2008, σ. 11
  15. ↑ Trumper 2018, σ. 385
  16. ↑ Fronda, Michael P. (2006). "Livy 9.20 and Early Roman Imperialism in Apulia". Historia: Zeitschrift für Alte Geschichte. 55 (4): 397–417

Πηγές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Carpenter, T. H.; Lynch, K. M.; Robinson, E. G. D., eds. (2014). The Italic People of Ancient Apulia: New Evidence from Pottery for Workshops, Markets, and Customs. New York City, New York: Cambridge University Press.
  • Colafemmina, Cesare (2012). The Jews in Calabria. Leiden, The Netherlands: Brill.
  • Lamboley, Jean-Luc (2002). "Territoire et société chez les Messapiens". Revue belge de Philologie et d'Histoire. 80 (1): 51–72.
  • Mallory, James P.; Adams, Douglas Q., eds. (1997), Encyclopedia of Indo-European Culture, London: Routledge.
  • Trumper, John (2018). "Some Celto-Albanian isoglosses and their implications". In Grimaldi, Mirko; Lai, Rosangela; Franco, Ludovico; Baldi, Benedetta (eds.). Structuring Variation in Romance Linguistics and Beyond: In Honour of Leonardo M. Savoia. John Benjamins Publishing Company.
  • Yntema, Douwe (2008). "Polybius and the Field Survey Evidence of Apulia". In de Ligt, Luuk; Northwood, Simon (eds.). People, Land, and Politics: Demographic Developments and the Transformation of Roman Italy, 300 BC–AD 14. Leiden, The Netherlands: Brill.
  • Strabo (1924). Jones, H. L. (ed.). Geography. Vol. 3. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press.
  • van Dijk, Willemijn. "Tribale tradities en de beleving van het verleden: Messapische cultusplaatsen in de6de tot 3de eeuw voor Christus". In: TMA - Tijdschrift voor Mediterrane Archeologie. jaargang 22, 43 (2010).
  • D'Andria, Francesco. "Greci ed indigeni in Iapigia". In: Modes de contacts et processus de transformation dans les sociétés anciennes. Actes du colloque de Cortone (24-30 mai 1981) Rome : École Française de Rome, 1983.
  • Lamboley, Jean-Luc. "Les hypogées indigènes apuliens". In: Mélanges de l'École française de Rome: Antiquité, tome 94, n°1. 1982.
  • Lamboley, Jean-Luc. "Territoire et société chez les Messapiens". In: Revue belge de philologie et d'histoire, tome 80, fasc. 1, 2002. Antiquité - Oudheid.
  • Mastronuzzi, Giovanni & Ciuchini, Paolo. (2011). "Offerings and rituals in a Messapian holy place: Vaste, Piazza Dante (Puglia, Southern Italy)". In: World Archaeology. 43. 676-701.
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Μεσσάπιοι&oldid=10659559"