Το Θέμα Μεσοποταμίας αποτελούσε διοικητικό διαμέρισμα («θέμα») της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, στα ανατολικά της Μικράς Ασίας, μεταξύ των ποταμών Αρσανία (σημερινός Μουράτ και του σημερινού Τσιμισγκεζέκ (Çimisgezek). Δεν πρέπει να συγχέεται ούτε με την περιοχή της Μεσοποταμίας, ούτε με την παλαιά Ρωμαϊκή και νεώτερη Βυζαντινή επαρχία της Μεσοποταμίας. Το θέμα αυτό ιδρύθηκε πιθανότατα μεταξύ 899 και 911[1][2]. Το μεγαλύτερό του μέρος προήλθε από τα εδάφη του αρμενικού πριγκιπάτου του Τάκις με τη συνεργασία του αρχηγού του Εμμανουήλ και των γιων του, οι οποίοι έλαβαν εδάφη και τίτλους σε άλλα μέρη της αυτοκρατορίας[3][4].