Γαλικία (Ανατολική Ευρώπη)

Χάρτης του Βασιλείου της Γαλικίας, 1914

Η Γαλικία, ή Γαλιτσίνα, ή Χαλίτς, είναι ιστορική και γεωγραφική περιοχή της άλλοτε ανατολικής Ευρώπης βόρεια των Καρπαθίων που σήμερα μοιράζεται μεταξύ Πολωνίας και Ουκρανίας.

Γενικά

Η Γαλικία περιελάμβανε το άλλοτε Βασίλειο της Γαλικίας και Λοδομερίας, το Μέγα Δουκάτο της Κρακοβίας, το Δουκάτο του Άουσβιτς, το Δουκάτο του Ζατόρ καθώς και το Δουκάτο της Βουκοβίνας, τα ονόματα των οποίων αποτελούσαν και τον επίσημο τίτλο ως ενιαία διοικητική περιφέρεια της Αυστροουγγαρίας στην οποία υπαγόταν. Η έκτασή της πριν τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν περίπου 78.500 τ.χλμ. και ο πληθυσμός της αριθμούσε περί τα 8.000.000 κατοίκους παρουσιάζοντας τη μεγαλύτερη εθνοτική πολυμορφία χώρας της Ευρώπης την εποχή εκείνη. Πρωτεύουσα της Γαλικίας ήταν το Λέμπεργκ, (εξελληνισμένα Λεμβέργη, πρώην Λεόπολις ή Λεοντόπολις), η σύγχρονη Λβιβ.

Κατά τη διάρκεια του Α' Π.Π. η Γαλικία αποτέλεσε επανειλημμένα θέατρο πολεμικών επιχειρήσεων, ειδικότερα τις περιόδους Αυγούστου-Σεπτεμβρίου του 1914, Μαΐου-Σεπτεμβρίου του 1915, Ιουνίου-Σεπτεμβρίου του 1916 και Ιουλίου-Αυγούστου του 1917. Με τη διάλυση και τον κατακερματισμό της Αυστροουγγαρίας με τη συνθήκη Αγίου Γερμανού, η Γαλικία μοιράστηκε ανάμεσα στα διάδοχα κράτη της Αυστροουγγαρίας.

Γεωγραφία

Η Γαλικία έχοντας τα Καρπάθια όρη φυσικά νότια σύνορα με την Ουγγαρία συνόρευε το δυτικό της άκρο με τη Γερμανία, βόρεια με το Βασίλειο της Πολωνίας, ανατολικά με τη Βολυνία και την Ποδολία της Ρωσικής Αυτοκρατορίας και νοτιοανατολικά με τη Βουκοβίνα - Ρουμανία. Το έδαφός της κατά διαστήματα πεδινό υψωνόταν ελαφρά παρά την Κρακοβία δυτικά και την Ποδολία ανατολικά. Την περιοχή αυτή διαρρέουν δυτικά ο Βιστούλας και ανατολικά ο Δνείστερος και κατά τμήμα ο Δνείπερος και ΒΑ. ο Στυρ παραπόταμος του Πριπέτ. Το κλίμα της περιοχής είναι ηπειρωτικό με μακρύ και βαρύ χειμώνα.

Πληθυσμός

Οι κάτοικοί της καλούνταν ανάλογα, οι μεν πεδινοί Γοράλοι, οι δε ορεινοί Ρουθηνοί ή Ρουθένοι, Βοΐκοι και Λέμκοι. Στη δυτική Γαλικία κυρίαρχη θέση καταλάμβανε το πολωνικό στοιχείο (Πολωνοί), ενώ στην ανατολική το ρουθηνικό στοιχείο, (Ρουθένοι). Εκτός αυτών στη Γαλικία ζούσαν και 100.000 (περίπου) Γερμανοί που είχαν εγκατασταθεί επί εποχής του Αυτοκράτορα Ιωσήφ Β΄ καθώς και πολλοί Εβραίοι. Κατά θρήσκευμα οι Πολωνοί ήταν στη πλειονότητά τους καθολικοί και οι Ρουθένοι Ορθόδοξοι. Στις τελευταίες απογραφές πριν τον πόλεμο ο αριθμός των Καθολικών ανέρχονταν σε 3.687.067, των Ορθοδόξων σε 3.023.284, των Εβραίων σε 740.323, των Διαμαρτυρομένων σε 31.206, των Ουνιτών σε 4.684 καθώς και κάποιοι άλλοι σε μικρότερο αριθμό όπως οι Αρμενοκαθολικοί. Η Καθολική Εκκλησία εκπροσωπούταν από ένα μητροπολίτη στην Κρακοβία, ένα αρχιεπίσκοπο στο Λέμπεργκ και δύο επισκόπους στ Πρτσεμύσλ και Ταρνόβ. Η δε Ορθόδοξη Εκκλησία εκπροσωπούταν από ένα αρχιεπίσκοπο στο Λέμπεργκ και δύο επισκόπους σε Στανισλάου και Πρτσεμύσλ.

Οικονομία

Στην περιοχή της Γαλικίας υπήρχαν δύο πανεπιστήμια, το Πανεπιστήμιο του Λέμπεργ και το Πανεπιστήμιο της Κρακοβίας, επίσης πολυτεχνείο, σχολή καλών τεχνών πολλά ιεροσπουδαστήρια και πλήθος κατώτερων σχολικών ιδρυμάτων, η δε Πολωνική Ακαδημία Επιστημών έδρευε στην Κρακοβία. Παρότι στα εδάφη της η καλλιέργεια δεν ήταν ιδιαίτερα ανεπτυγμένη παρήγαγε άφθονα δημητριακά (σιτάρι, κριθάρι, βρόμη κ.λπ), πατάτες, όσπρια, καπνό και τεύτλα για παραγωγή ζάχαρης. Οι δε απέραντες δασικές εκτάσεις πρόσφεραν τεράστια παραγωγή ξυλείας, αντίθετα η κτηνοτροφία παρέμενε περιορισμένη με αξιοσημείωτη την εκτροφή ιδιαίτερης φυλής μικρόσωμων ίππων μεγάλης όμως αντοχής.
Στις πλαγιές των Καρπαθίων παρά τις πόλεις Μπορυσλάβ, Γιάσλο και Βιτκόβ υπήρχαν σημαντικές πετρελαιοπηγές από τις οποίες εξάγονταν περίπου 5.680.000 βαρέλια πετρελαίου. Σημαντικά επίσης ήταν και τα ανθρακορυχεία κοντά στην Κρακοβία καθώς και πολλά μεταλλεία μολύβδου και ψευδαργύρου, ενώ άφθονες ήταν οι μεταλλικές πηγές.

Σημαντικότεροι βιομηχανικοί κλάδοι που παρατηρούνταν κατά την προπολεμική περίοδο ήταν παραγωγή υφασμάτων, η υαλουργία, χαρτοποιία, ποτοποιία και παραγωγής ζάχαρης. Βασικά το εμπόριο (εισαγωγικό και εξαγωγικό) βρισκόταν στα χέρια Εβραίων οι δε εισαγωγές αφορούσαν πρώτες ύλες. Το δε συνολικό ανάπτυγμα των σιδηροδρομικών γραμμών της Γαλικίας εκτεινόταν σε 4.300 χλμ. Σημαντικότερη σιδηροδρομική γραμμή ήταν η γραμμή Όμπερμπεργ - Κρακοβία - Σέμπεργ - Τσέρνοβιτς

Ηγεμόνες της Γαλικίας

Θυρεός της Γαλικίας (1772–1918)

Κύριοι ηγεμόνες της περιοχής της Γαλικίας ήταν οι εκάστοτε ηγεμόνες της Αυτοκρατορίας των Αψβούργων (1772-1804), της ύστερης Αυτοκρατορίας της Αυστρίας (1804-1867) και της Αυτοκρατορίας της Αυστοουγγαρίας (1867-1918), που κατά καιρούς συμπεριέλαβαν αυτή υπό την κυριαρχία τους προσδίδοντάς της ένα είδος ημιαυτόνομης πολιτειακής οντότητας, προσθέτοντας την ονομασία της στους τίτλους τους. Εν ονόματι αυτών των ηγεμόνων διορίζονταν διάφοροι κόμητες και πρίγκιπες οι οποίοι και ασκούσαν τη διοίκηση αυτής ως επιτόπιοι διοικητές και γενικοί διοικητές που μετά την αυτονόμηση (1861) έφεραν τον τίτλο του στρατάρχη.
Οι εκάστοτε επικυρίαρχοι ηγεμόνες της Γαλικίας ήταν οι παρακάτω κατ΄ αντίστοιχη χρονική περίοδο:

1. Μαρία Θηρεσία (1740-1780)
2. Ιωσήφ Β΄ (1780-1790)
3. Λεοπόλδος Ζ΄ (1790-1792)
4. Φραγκίσκος Α ' (1792 - 2 Μάρ 1835)
5. Φερδινάνδος Α΄ (2 του Μάρτη του 1835 - 2 Δεκέμβρη του 1848)
6. Φραγκίσκος Ιωσήφ Α΄(2, Δεκεμβρίου, 1848 - 21 Νοεμβρίου 1916)
7. Κάρολος Α΄ (21, Νοεμβρίου 1916 - 11 του Νοέμβρη 1918)

Πηγές

• Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια τ.Η΄, σ.68-70

Βιβλιογραφία

• Dohrn, Verena. "Ταξίδι στη Γαλικία", (S. Fischer, 1991), ISBN 3-10-015310-3
• Frank, Alison Fleig Oil Empire: Οράματα της ευημερίας στην αυστριακή Γαλικία (Harvard University Press, 2005). Μια νέα μονογραφία για την ιστορία της Γαλικίας, της βιομηχανίας πετρελαίου, τόσο των αυστριακών όσο και σε ευρωπαϊκό πλαίσιο.
• Christopher Hann και Paul Robert Magocsi, επιμ,. "Γαλικία: Μία Πολυπολιτισμική Χώρα" (Τορόντο: University of Toronto Press, 2005). Μια συλλογή άρθρων του John Paul Himka, Yaroslav Hrytsak, Stanislaw Stepien, και άλλοι.
• Paul Robert Magocsi, "Γαλικία: Μια ιστορική επισκόπηση και Βιβλιογραφικός Οδηγός" (Τορόντο: University of Toronto Press, 1983). Επικεντρώνεται στην ιστορική, ή την Ανατολική Γαλικία.
• Andrei Σ Μάρκοβιτς και Frank E. Sysyn, επιμ,. "Δημιουργία έθνους και η πολιτική του εθνικισμού: Δοκίμια για την αυστριακή Γαλικία" ( Cambridge, Mass. : Harvard University Press, 1982). Περιέχει ένα σημαντικό άρθρο του Piotr Wandycz για τους Πολωνούς, και εξίσου σημαντικό άρθρο του Ivan L. Rudnytsky για τους Ουκρανούς.
• AJP Taylor, "Η μοναρχία των Αψβούργων 1809-1918", 1941, ασχολείται με την πολιτική των Αψβούργων προς τις εθνικές μειονότητες.
• Wolff, Larry. "Η ιδέα της Γαλικίας: Ιστορία και φαντασία στην Πολιτική - Πολιτισμό των Αψβούργων" (Stanford University Press? 2010) 504 σελίδες. Εξετάζει το ρόλο στην ιστορία και την πολιτιστική φαντασία μιας επαρχίας που δημιουργήθηκε από το 1772 στο διαμέρισμα της Πολωνίας που αργότερα εξαφανίστηκε, σε επίσημους όρους, το 1918.
• (Πολωνική) Grzegorz Hryciuk, "liczba i SKLAD etniczny ludności TZW. Galicji Wschodniej w latach 1931-1959", [Αριθμοί και Εθνική Σύνθεση του Λαού της λεγόμενης Ανατολικής Γαλικίας 1931-1959] Lublin 1996