Σαχαρόν Σελάχ

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Σαχαρόν Σελάχ
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		שהרן שלח (Εβραϊκά)
Γέννηση3  Ιουλίου 1945[1]
Ιερουσαλήμ
ΚατοικίαΙερουσαλήμ
Χώρα πολιτογράφησηςΙσραήλ
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΑγγλικά[2][3]
Εβραϊκά[2]
ΣπουδέςΕβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταμαθηματικός[4]
καθηγητής πανεπιστημίου
διδάσκων πανεπιστημίου[5]
ΕργοδότηςΠανεπιστήμιο Ρούτγκερς
Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ
Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο της Βιένης
Hebrew University of Jerusalem Faculty of Science[6]
Rutgers University–New Brunswick[7]
Οικογένεια
ΓονείςYonatan Ratosh
Αξιώματα και βραβεύσεις
Βραβεύσειςβραβείο Ισραήλ (1998)
Anna and Lajos Erdős Prize in Mathematics (1977)
Carol Karp Prize (1983)
βραβείο Μπόγιαϊ (2000)
Gödel Lecturer (1996)
βραβείο Βολφ Μαθηματικών (2001)
βραβείο Λιρόϊ Π. Στιλ για σημαντική συμβολή στην έρευνα (2013)[8]
The EMET Prize for Art, Science and Culture (2011)
Hausdorff medal (2017)
Βραβείο Ρολφ Σοκ στην λογική και φιλοσοφία (2018)
βραβείο Τζορτζ Πόλια
Rothschild prize
Ιστότοπος
shelah.logic.at
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Σαχαρόν Σελάχ (εβραϊκά:שהרן שלח, γεννήθηκε στις 3 Ιουλίου 1945) είναι Ισραηλινός μαθηματικός και καθηγητής μαθηματικών στο Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ και στο Πανεπιστήμιο Ρούτγκερς στο Νιου Τζέρσεϊ.[9]

Βιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Σελάχ γεννήθηκε στην Ιερουσαλήμ στις 3 Ιουλίου 1945. Είναι τέκνο του Ισραηλινού ποιητή και πολιτικού ακτιβιστή Γιονατάν Ρατός[10]. Έλαβε το διδακτορικό του δίπλωμα για την εργασία του πάνω στις θεωρίες σταθερότητας το 1969 στο Εβραϊκό Πανεπιστήμιο[9].

Ο Σελάχ είναι παντρεμένος με τη Γιαέλ[10] και απέκτησε τρία παιδιά.[11] Ο αδελφός του, ο δικαστής Χαμμάν Σελάχ, δολοφονήθηκε μαζί με τη σύζυγο και την κόρη του από έναν Αιγύπτιο στρατιώτη κατά τη διάρκεια της σφαγής της Ρας Μπούργκα το 1985.

Ο Σελάχ σχεδίαζε να γίνει επιστήμονας από το δημοτικό σχολείο, αλλά αρχικά προσελκύστηκε από τη φυσική και τη βιολογία, όχι από τα μαθηματικά[12], πριν ανακαλύψει τη μαθηματική ομορφιά στη μελέτη της γεωμετρίας: "Αλλά όταν έφτασα στην ένατη τάξη, άρχισα να μελετώ γεωμετρία και τα μάτια μου άνοιξαν σε αυτή την ομορφιά - ένα σύστημα αποδείξεων και θεωρημάτων που βασίζεται σε έναν πολύ μικρό αριθμό αξιωμάτων που με εντυπωσίασε και με γοήτευσε", είπε. Σε ηλικία 15 ετών αποφάσισε να γίνει μαθηματικός, μια επιλογή που εδραιώθηκε όταν διάβασε το βιβλίο του Αβραάμ Χαλέβι Φρένκελ "Εισαγωγή στα Μαθηματικά"[12].

Πήρε πτυχίο στις θετικές επιστήμες από το Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ το 1964, υπηρέτησε στις Στρατιωτικές Δυνάμεις του Ισραήλ μεταξύ 1964 και 1967 και πήρε μεταπτυχιακό δίπλωμα στις θετικές επιστήμες από το Εβραϊκό Πανεπιστήμιο (υπό την επίβλεψη του Χάιμ Γκάιφμαν) το 1967[13]. Στη συνέχεια εργάστηκε ως βοηθός στο Ινστιτούτο Μαθηματικών του Εβραϊκού Πανεπιστημίου της Ιερουσαλήμ, ενώ ολοκλήρωσε εκεί το διδακτορικό του υπό την καθοδήγηση του Μίχαελ Όσερ Ράμπιν[5], σε μια μελέτη σταθερών θεωριών.

Ο Σελάχ ήταν λέκτορας στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον το 1969-70, και στη συνέχεια εργάστηκε ως βοηθός καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Λος Άντζελες το 1970-71[13]. Έγινε καθηγητής στο Εβραϊκό Πανεπιστήμιο το 1974, θέση την οποία κατέχει μέχρι σήμερα[13].

Διετέλεσε επισκέπτης καθηγητής στα ακόλουθα πανεπιστήμια[5]: Πανεπιστήμιο του Ουισκόνσιν (1977-78), Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, Μπέρκλεϊ (1978 και 1982), Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν (1984-85), Πανεπιστήμιο Σάιμον Φρέιζερ, Μπέρναμπι, Βρετανική Κολομβία (1985) και Πανεπιστήμιο Ρούτγκερς, Νιου Τζέρσεϊ (1985). Από το 1986 είναι επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Ρούτγκερς[13].

Ακαδημαϊκή σταδιοδρομία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η προσωπική ιστοσελίδα του Σαλάχ, από τον Φεβρουάριο του 2023, απαριθμεί 1123 δημοσιευμένες και αποδεκτές μαθηματικές εργασίες, καθώς και πάνω από 100 προδημοσιεύσεις και εργασίες υπό προετοιμασία, συμπεριλαμβανομένων κοινών εργασιών με 288 συν-συγγραφείς[14]- η βάση δεδομένων MathSciNet της Αμερικανικής Μαθηματικής Εταιρείας απαριθμεί 1147 δημοσιευμένα βιβλία και άρθρα σε περιοδικά με 266 συν-συγγραφείς[15]. Τα κύρια ενδιαφέροντά του είναι η μαθηματική λογική, ιδίως η θεωρία προτύπων, και η αξιωματική θεωρία συνόλων[15].

Στη θεωρία προτύπων, ανέπτυξε τη θεωρία της ταξινόμησης, η οποία οδήγησε στη λύση του προβλήματος του Μόρλεϊ. Στη θεωρία συνόλων, ανακάλυψε την έννοια του κατάλληλου εξαναγκασμού, ένα σημαντικό εργαλείο στα επαναληπτικά επιχειρήματα εξαναγκασμού. Με τη θεωρία PCF[16], έδειξε ότι παρά την αναποφασισιμότητα των πιο θεμελιωδών ερωτημάτων της καρδιακής αριθμητικής (όπως η υπόθεση της συνέχειας), εξακολουθούν να υπάρχουν εξαιρετικά μη τετριμμένα θεωρήματα ZFC για τον καρδιακό εκτονισμό. Ο Σελάχ κατασκεύασε μια ομάδα Jónsson, μια μη μετρήσιμη ομάδα για την οποία κάθε κατάλληλη υποομάδα είναι μετρήσιμη. Έδειξε ότι το πρόβλημα Γουάιτχεντ είναι ανεξάρτητο από την ZFC. Έδωσε το πρώτο πρωταρχικό αναδρομικό ανώτερο όριο για τους αριθμούς βαν ντερ Waerden V(C,N)[17]. Επέκτεινε το θεώρημα αδυναμίας του Άρροου στα συστήματα ψηφοφορίας[18].

Το έργο του Σελάχ είχε βαθύ αντίκτυπο στη θεωρία προτύπων και στη θεωρία συνόλων. Τα εργαλεία που ανέπτυξε για τη θεωρία ταξινόμησής του έχουν εφαρμοστεί σε μεγάλο αριθμό θεμάτων και προβλημάτων στη θεωρία μοντέλων και έχουν οδηγήσει σε σημαντικές προόδους στη θεωρία σταθερότητας και στις χρήσεις της στην άλγεβρα και την αλγεβρική γεωμετρία, όπως έδειξαν για παράδειγμα ο Εχούντ Χρουσόφσκι και πολλοί άλλοι. Η θεωρία της ταξινόμησης περιλαμβάνει εκτεταμένη εργασία που αναπτύχθηκε σε πολλές δεκάδες εργασίες για την πλήρη επίλυση του προβλήματος του φάσματος σχετικά με την ταξινόμηση των θεωριών πρώτης τάξης ως προς τη δομή και τον αριθμό των μη ισομορφικών μοντέλων, μια τεράστια περιπλάνηση. Στη συνέχεια επέκτεινε αυτή την εργασία πολύ πέρα από τις θεωρίες πρώτης τάξης, για παράδειγμα σε αφηρημένες στοιχειώδεις κλάσεις. Το έργο αυτό είχε επίσης σημαντικές εφαρμογές στην άλγεβρα, χάρη στο έργο του Μπόρις Ζίλμπερ[19].

Βραβεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Τρεις φορές ομιλητής στο Διεθνές Συνέδριο Μαθηματικών (1974 προσκεκλημένος, 1983 ολομέλεια, 1986 ολομέλεια)
  • Πρώτος αποδέκτης του βραβείου Erdős, το 1977[20].
  • Βραβείο Karp της Ένωσης για τη Συμβολική Λογική το 1983[21].
  • Βραβείο του Ισραήλ, για τα μαθηματικά, το 1998[22].
  • Βραβείο Bolyai το 2000[23].
  • Βραβείο Βολφ για τα Μαθηματικά το 2001[24].
  • Βραβείο EMET για την Τέχνη, την Επιστήμη και τον Πολιτισμό το 2011[25].
  • Βραβείο Leroy P. Steele, για Σημαντική Συμβολή στην Έρευνα, το 2013[26].
  • Επίτιμο μέλος της Ουγγρικής Ακαδημίας Επιστημών, το 2013[27].
  • Προχωρημένη επιχορήγηση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Έρευνας (2013)[28].
  • Μετάλλιο Χάουσντορφ της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Θεωρίας Συνόλων, από κοινού με τη Μαριάνθη Μάλλιαρη, το 2017[29].
  • Βραβείο Σχοκ στη Λογική και τη Φιλοσοφία της Βασιλικής Σουηδικής Ακαδημίας Επιστημών, 2018[30].
  • Επίτιμος διδάκτορας του Τεχνικού Πανεπιστημίου της Βιέννης, 2019[31]

Δημοσιεύσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Proper forcing, Springer 1982
  • Proper and improper forcing (2nd edition of Proper forcing), Springer 1998
  • Around classification theory of models, Springer 1986
  • Classification theory and the number of non-isomorphic models, Studies in Logic and the Foundations of Mathematics, 1978,[32] 2nd edition 1990, Elsevier
  • Classification Theory for Abstract Elementary Classes, College Publications 2009
  • Classification Theory for Abstract Elementary Classes, Volume 2, College Publications 2009
  • Cardinal Arithmetic, Oxford University Press 1994[33]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ 1,0 1,1 MacTutor History of Mathematics archive. Ανακτήθηκε στις 22  Αυγούστου 2017.
  2. ↑ 2,0 2,1 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb12306562b. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  3. ↑ Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. mub2012685358. Ανακτήθηκε στις 1  Μαρτίου 2022.
  4. ↑ Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. mub2012685358. Ανακτήθηκε στις 28  Σεπτεμβρίου 2023.
  5. ↑ Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. mub2012685358. Ανακτήθηκε στις 15  Δεκεμβρίου 2022.
  6. ↑ «ORCID Public Data File 2023». ORCID Public Data File 2023. 27  Σεπτεμβρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 10  Νοεμβρίου 2023.
  7. ↑ «ORCID Public Data File 2023». ORCID Public Data File 2023. 27  Σεπτεμβρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 10  Νοεμβρίου 2023.
  8. ↑ www.ams.org/prizes-awards/pabrowse.cgi?parent_id=27.
  9. ↑ 9,0 9,1 «Saharon Shelah - The Mathematics Genealogy Project». mathgenealogy.org. Ανακτήθηκε στις 10 Ιουνίου 2023. 
  10. ↑ 10,0 10,1 (in εβραϊκή) Shelah, Saharon (April 5, 2001). «זיכרונותיו של בן». Haaretz. http://www.haaretz.co.il/misc/1.691997. Ανακτήθηκε στις August 31, 2014. «כשעמדתי להציג לפני חברתי יעל (עתה רעייתי) את בני משפחתי...הפרופ' שהרן שלח מן האוניברסיטה העברית בירושלים, בנו של יונתן רטוש... [As I was about to present to friend Yael (now my wife), my family ... Professor Saharon Shelah of the Hebrew University of Jerusalem, son of Yonathan Ratosh ...]» 
  11. ↑ (in Hungarian) Réka, Szász (Μαρτίου 2001). «Harc a matematikával és a titkárnőkkel» [Struggle with mathematics and the secretaries]. Magyar Tudományos (στα Ουγγρικά). Ανακτήθηκε στις 31 Αυγούστου 2014. Hungarian: A gyerekei mivel foglalkoznak? A nagyobbik fiam zeneelméletet tanul, a lányom történelmet, a kisebbik fiam pedig biológiát. (What are your children doing? My elder son is learning the theory of music, my daughter history, my younger son biology.) 
  12. ↑ 12,0 12,1 Moshe Klein. «Interview with Saharon Shelah» (PDF). Gan Adam. Ανακτήθηκε στις 5 Αυγούστου 2014. 
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 «Saharon Shelah». School of Mathematics and Statistics, University of St Andrews, Scotland. Ανακτήθηκε στις 5 Αυγούστου 2014. 
  14. ↑ «Hyperlinked list of Shelah's papers». Ανακτήθηκε στις 29 Αυγούστου 2022. 
  15. ↑ 15,0 15,1 Väänänen, Jouko (20 April 2020). «An Overview of Saharon Shelah's Contributions to Mathematical Logic, in Particular to Model Theory». Theoria 87 (2): 349–360. doi:10.1111/theo.12238. ISSN 0040-5825. 
  16. ↑ «PCF theory by Menachem Kojman». at.yorku.ca. Ανακτήθηκε στις 10 Ιουνίου 2023. 
  17. ↑ Shelah, Saharon (1988). «Primitive recursive bounds for van der Waerden numbers». Journal of the American Mathematical Society 1 (3): 683–697. doi:10.2307/1990952. MR 929498. 
  18. ↑ On the Arrow property
  19. ↑ Zilber, Boris (October 2016). «Model theory of special subvarieties and Schanuel-type conjectures». Annals of Pure and Applied Logic 167 (10): 1000–1028. doi:10.1016/j.apal.2015.02.002. ISSN 0168-0072. 
  20. ↑ «Erdős Prize Website». IMU.org.il. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Αυγούστου 2013. 
  21. ↑ «Karp Prize Recipients». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Ιουλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 2019. 
  22. ↑ «Israel Prize Official Site – Recipients in 1998 (in Hebrew)». CMS.education.gov.il. Ανακτήθηκε στις 31 Αυγούστου 2014. 
  23. ↑ «Laudation of Shelah on the occasion of winning the Bolyai Prize (in Hungarian)» (PDF). Renyi.hu. Ανακτήθηκε στις 31 Αυγούστου 2014. 
  24. ↑ «The Wolf Foundation Prize in Mathematics». Wolf Foundation. 2008. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Σεπτεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 31 Αυγούστου 2014. 
  25. ↑ «EMET Prize». 2011. Ανακτήθηκε στις 31 Αυγούστου 2014. 
  26. ↑ «January 2013 Prizes and Awards» (PDF). American Mathematical Society and Mathematical Association of America. 10 Ιανουαρίου 2013. σελ. 49. Ανακτήθηκε στις 31 Αυγούστου 2014. 
  27. ↑ «New members of the Hungarian Academy of Sciences». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Σεπτεμβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 31 Αυγούστου 2014. 
  28. ↑ «ERC Grants 2013» (PDF). European Research Council. 2013. Ανακτήθηκε στις 31 Αυγούστου 2014. 
  29. ↑ «Hausdorff medal 2017». 5 Ιουλίου 2017. Ανακτήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 2019. 
  30. ↑ «Schock Prize 2018». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Απριλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 2019. 
  31. ↑ «Ehrendoktorat der TU Wien für Saharon Shelah». 2019. Ανακτήθηκε στις 2 Φεβρουαρίου 2020. 
  32. ↑ Baldwin, John T. (1981). «Review: Classification theory and the number of non-isomorphic models by Saharon Shelah». Bull. Amer. Math. Soc. (N.S.) 4 (2): 222–229. doi:10.1090/s0273-0979-1981-14891-6. http://www.ams.org/journals/bull/1981-04-02/S0273-0979-1981-14891-6/S0273-0979-1981-14891-6.pdf. 
  33. ↑ Baumgartner, James E.«Review: Cardinal arithmetic by Saharon Shelah». Bull. Amer. Math. Soc. (N.S.) 33 (3): 409–411. 1996. doi:10.1090/s0273-0979-96-00673-8. http://www.ams.org/journals/bull/1996-33-03/S0273-0979-96-00673-8/S0273-0979-96-00673-8.pdf. 


π • σ • ε Νικητές του Βραβείο Βολφ Μαθηματικών
1970s
1980s
1990s
2000s
2010s
2020s
Καθιερωμένοι όροι
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Σαχαρόν_Σελάχ&oldid=10125040"