Πίτερ Λαξ

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Πίτερ Λαξ
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση1 Μαΐου 1926
Βουδαπέστη
Χώρα πολιτογράφησηςΟυγγαρία
Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΑγγλικά[1]
ΣπουδέςΛύκειο Στούιβεσαντ (1941–1943)[2]
Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης (1943–1949)[3]
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταμαθηματικός[4]
διδάσκων πανεπιστημίου
ΕργοδότηςΠανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης
Σχέδιο Μανχάταν (1945–1946)[5]
Σχέδιο Μανχάταν (1950–1951)[5]
Αξιοσημείωτο έργοLax equivalence theorem
Beurling–Lax theorem
Babuška–Lax–Milgram theorem
Lions–Lax–Milgram theorem
Lax–Wendroff theorem
Lax–Wendroff method
Lax–Friedrichs method
lax natural transformation
lax functor
Οικογένεια
ΣύζυγοςAnneli Cahn Lax (1948–1999)[5]
ΣυγγενείςIstván Gazda (ανιψιός)
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμαδιευθυντής (1972–1980, Courant Institute of Mathematical Sciences, NYU)[6]
Βραβεύσειςβραβείο Άμπελ (2005)[7]
Χρυσό μετάλλιο Λομονόσοφ (2013)[8]
Εθνικό Μετάλλιο των Επιστημών (1986)[5]
Josiah Willard Gibbs Lectureship (2007)[5]
βραβείο εφαρμοσμένων μαθηματικών Νόρμπερτ Βίνερ (1975)[5]
βραβείο Βολφ Μαθηματικών (1987)[5]
εταίρος της Εταιρείας Βιομηχανικών και Εφαρμοσμένων Μαθηματικών (2009)[9]
επίτιμος διδάκτωρ του Πανεπιστημίου του Πεκίνου (1993)[10]
βραβείο Λιρόϊ Π. Στιλ (1992)[5][11]
Paul R. Halmos - Lester R. Ford Awards (1966 και 1973)[5]
εταίρος της Αμερικανικής Μαθηματικής Εταιρίας (2013)[12][13]
βραβείο Μεγάλων Μεταναστών (2009)[14]
Βραβείο Σόβνετ (1974)[5]
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Πίτερ Ντέιβιντ Λαξ (Peter David Lax, γεννήθηκε την 1η Μαΐου 1926) είναι ουγγρικής καταγωγής Αμερικανός μαθηματικός και κάτοχος του βραβείου Άμπελ, ο οποίος εργάστηκε στους τομείς των καθαρών και εφαρμοσμένων μαθηματικών.

Εκπαίδευση και σταδιοδρομία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Λαξ γεννήθηκε στη Βουδαπέστη της Ουγγαρίας από εβραϊκή οικογένεια[15]. Ο Λαξ άρχισε να δείχνει ενδιαφέρον για τα μαθηματικά σε ηλικία δώδεκα ετών και σύντομα οι γονείς του προσέλαβαν τον Ρόζα Πέτερ ως δάσκαλο.Οι γονείς του Κλάρα Κόρνφελντ και Χένρι Λαξ ήταν και οι δύο γιατροί και ο θείος του Άλμπερτ Κόρνφελντ (επίσης γνωστός ως Άλμπερτ Κόροντι) ήταν μαθηματικός, καθώς και φίλος του Λέο Σίλαρντ.

Η οικογένεια εγκατέλειψε την Ουγγαρία στις 15 Νοεμβρίου 1941 και ταξίδεψε μέσω Λισαβόνας στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ως μαθητής λυκείου στο Stuyvesant High School, ο Λαξ δεν παρακολούθησε μαθήματα μαθηματικών, αλλά συμμετείχε στη μαθηματική ομάδα του σχολείου. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, συναντήθηκε με τους Τζον φον Νόιμαν, Ρίτσαρντ Κούραντ και τον Πολ Ερντές ο οποίος τον σύστησε στον Άλμπερτ Αϊνστάιν.

Δεδομένου ότι ήταν ακόμη 17 ετών όταν τελείωσε το λύκειο, μπόρεσε να αποφύγει τη στρατιωτική θητεία και να σπουδάσει για τρία εξάμηνα στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης. Παρακολούθησε ένα μάθημα σύνθετης ανάλυσης σε ρόλο φοιτητή, αλλά κατέληξε να αναλάβει τη θέση του διδάσκοντος. Σε αυτό το μάθημα γνώρισε τη μελλοντική του σύζυγο, την Άνελι Καν (παντρεμένη με τον πρώτο της σύζυγο εκείνη την εποχή)[16][17].

Πριν ολοκληρώσει τις σπουδές του, ο Λαξ κατατάχθηκε στον αμερικανικό στρατό. Μετά τη βασική εκπαίδευση, ο στρατός τον έστειλε στο Πανεπιστήμιο του Τέξας A&M για περισσότερες σπουδές. Στη συνέχεια στάλθηκε στο Εθνικό Εργαστήριο Oak Ridge και λίγο αργότερα στο Πρόγραμμα Μανχάταν στο Λος Άλαμος του Νέου Μεξικού. Στο Λος Άλαμος, άρχισε να εργάζεται ως χειριστής αριθμομηχανών, αλλά τελικά προχώρησε σε μαθηματικά υψηλότερου επιπέδου.[18]

Μετά τη λήξη του πολέμου, παρέμεινε με τον στρατό στο Λος Άλαμος για έναν ακόμη χρόνο, ενώ παράλληλα παρακολούθησε μαθήματα στο Πανεπιστήμιο του Νέου Μεξικού, και στη συνέχεια σπούδασε στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ για ένα εξάμηνο με τους Γκάμπορ Σέγκο και Τζορτζ Πόλια[16].

Ο Λαξ επέστρεψε στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης για το ακαδημαϊκό έτος 1946-1947 και, αφού συγκέντρωσε τις πιστωτικές μονάδες από τα τέσσερα πανεπιστήμια στα οποία είχε σπουδάσει, αποφοίτησε εκείνο το έτος. Παρέμεινε στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης για τις μεταπτυχιακές του σπουδές, παντρεύτηκε την Άνελι το 1948 και απέκτησε διδακτορικό το 1949 υπό την επίβλεψη του Κουρτ Ο. Φρίντριχς.[16][17]

Ο Λαξ κατέχει θέση καθηγητή στο Τμήμα Μαθηματικών του Ινστιτούτου Μαθηματικών Επιστημών Courant του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης.[19]

Βραβεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Είναι μέλος της Νορβηγικής Ακαδημίας Επιστημών και Γραμμάτων[20] και της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ[21], της Αμερικανικής Ακαδημίας Τεχνών και Επιστημών[22] και της Αμερικανικής Φιλοσοφικής Εταιρείας[23]. "Έλαβε το Βραβείο Λέστερ Ρ. Φορντ το 1966[24] και ξανά το 1973."[25] Το 1974 το άρθρο του για τα κρουστικά κύματα[25] κέρδισε επίσης το Βραβείο Chauvenet. Του απονεμήθηκε το Εθνικό Μετάλλιο Επιστήμης το 1986, το Βραβείο Βολφ το 1987, το Βραβείο Άμπελ το 2005 και το Χρυσό Μετάλλιο Λομονόσοφ το 2013[26] Η Αμερικανική Μαθηματική Εταιρεία τον επέλεξε ως Λέκτορα Γκιμπς για το 2007.[27] Το 2012 έγινε εταίρος της Αμερικανικής Μαθηματικής Εταιρείας[28].

Ο Λαξ περιλαμβάνεται στον κατάλογο των ερευνητών με τις περισσότερες αναφορές στο ISI [29]. Σύμφωνα με τον Γκιόργκι Μαρξ ήταν ένας από τους Αρειανούς[30].

Ο Λαξ έλαβε επίσης τιμητικό διδακτορικό τίτλο από το Πανεπιστήμιο Heriot-Watt το 1990[31].

Επιλεγμένες δημοσιεύσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Calculus with Applications and Computing, with S. Burstein and A. Lax, Springer-Verlag, New York (1979).
  • Complex Proofs of Real Theorems, with Lawrence Zalcman, University Lecture Series, 2012; 90 pp; softcover, Volume: 58, ISBN 978-0-8218-7559-9
  • Decay of Solutions of Systems of Nonlinear Hyperbolic Conservation Laws, with J. Glimm, American Mathematical Society (1970).
  • Lax Functional Analysis [32]
  • Functional Analysis, Wiley-Interscience, New York (2002)
  • Hyperbolic Partial Differential Equations, American Mathematical Society/Courant Institute of Mathematical Sciences (2006).
  • Hyperbolic Systems of Conservation Laws and the Mathematical Theory of Shock Waves, Society for Industrial Mathematics (1987).
  • Linear Algebra and Its Applications, 2nd ed., Wiley-Interscience, New York (2007).
  • Mathematical Aspects of Production and Distribution of Energy
  • Nonlinear Partial Differential Equations in Applied Science
  • Recent Advances in Partial Differential Equations
  • Recent Mathematical Methods in Nonlinear Wave Propagation, with G. Boillat, C. M. Dafermos, T.-P. Liu, and T. Ruggeri, Springer (1996).
  • Scattering Theory, with R. S. Phillips, Academic Press (1989), ISBN 0-12-440051-5.
  • Scattering Theory for Automorphic Functions with R. S. Phillips, Princeton Univ. Press (2001).
  • Lax, Peter D. (2005). Selected papers. Vol. I. Berlin, New York: Springer-Verlag. ISBN 978-0-387-22925-6. MR 2164867. [33]
  • Lax, Peter D. (2005). Selected papers. Vol. II. Berlin, New York: Springer-Verlag. ISBN 978-0-387-22926-3. MR 2164868. 

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb12279914k. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  2. ↑ books.google.hu/books?id=vYlIDQAAQBAJ&pg=PA451&lpg=PA451&dq=%22Stuyvesant+High+School%22+Lax+P%C3%A9ter&source=bl&ots=jRGbuSsEe4&sig=ACfU3U0_0-54b1Ya8wwZkoK89_n9pQmPqg&hl=hu&sa=X&ved=2ahUKEwj9mPXVzYPgAhUOy6QKHZEXAIIQ6AEwC3oECBMQAQ#v=onepage&q=%22Stuyvesant%20High%20School%22%20Lax%20P%C3%A9ter&f=false.
  3. ↑ (Αγγλικά) Mathematics Genealogy Project. 13415. Ανακτήθηκε στις 25  Ιουλίου 2021.
  4. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 25  Ιουνίου 2015.
  5. ↑ 5,00 5,01 5,02 5,03 5,04 5,05 5,06 5,07 5,08 5,09 MacTutor History of Mathematics archive.
  6. ↑ Wikimedia community: (πολλαπλές γλώσσες) Wikidata. www.wikidata.org/wiki/Q946028.
  7. ↑ www.abelprize.no/c53864/seksjon/vis.html?tid=54440.
  8. ↑ www.ras.ru/win/db/award_dsc.asp?P=id-1.ln-ru.
  9. ↑ www.siam.org/prizes-recognition/fellows-program/all-siam-fellows?page=2. Ανακτήθηκε στις 17  Ιουλίου 2021.
  10. ↑ (Κινεζικά) Ministry of Education of the People's Republic of China. www.moe.gov.cn/s78/A22/xwb_left/moe_829/tnull_44386.html. Ανακτήθηκε στις 11  Απριλίου 2019.
  11. ↑ www.ams.org/prizes-awards/pabrowse.cgi?parent_id=28.
  12. ↑ www.ams.org/fellows_by_year.cgi?year=2013. Ανακτήθηκε στις 24  Νοεμβρίου 2022.
  13. ↑ www.ams.org/news?news_id=1680. Ανακτήθηκε στις 24  Νοεμβρίου 2022.
  14. ↑ www.carnegie.org/awards/great-immigrants/2009-great-immigrants/.
  15. ↑ «Peter Lax | Hungarian-American mathematician». 
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 Alexanderson, Gerald L.; Reid, Constance, Albers, Donald J., επιμ.. (1990), «Peter D. Lax», More Mathematical People, Harcourt Brace Jovanovich, σελ. 138–159 .
  17. ↑ 17,0 17,1 Dreifus, Claudia «A Conversation with Peter Lax – From Budapest to Los Alamos, a Life in Mathematics». The New York Times. 29 March 2005. https://www.nytimes.com/2005/03/29/science/29conv.html. Ανακτήθηκε στις 31 October 2007. 
  18. ↑ «Peter David Lax». Edubilla.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 2 Μαρτίου 2023. 
  19. ↑ «Peter D. Lax». math.nyu.edu. Ανακτήθηκε στις 2 Μαρτίου 2023. 
  20. ↑ «Gruppe 1: Matematiske fag» (στα Νορβηγικά). Norwegian Academy of Science and Letters. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Νοεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 7 Οκτωβρίου 2010. 
  21. ↑ «Peter D. Lax». www.nasonline.org. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2021. 
  22. ↑ «Peter David Lax». American Academy of Arts & Sciences (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2021. 
  23. ↑ «APS Member History». search.amphilsoc.org. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2021. 
  24. ↑ Lax, Peter D. (1965). «Numerical solutions of partial differential equations». Amer. Math. Monthly 72, Part II (2): 78–84. doi:10.2307/2313313. http://www.maa.org/programs/maa-awards/writing-awards/numerical-solutions-of-partial-differential-equations. 
  25. ↑ 25,0 25,1 Lax, Peter D. (1972). «The formation and decay of shock waves». Amer. Math. Monthly 79 (3): 227–241. doi:10.2307/2316618. http://www.maa.org/programs/maa-awards/writing-awards/the-formation-and-decay-of-shock-waves. 
  26. ↑ «Большая золотая медаль РАН имени М.В. Ломоносова». 
  27. ↑ Lax, Peter D. (2008). «Mathematics and physics». Bull. Amer. Math. Soc. 45 (1): 135–152. doi:10.1090/s0273-0979-07-01182-2. MR 2358380. 
  28. ↑ List of Fellows of the American Mathematical Society, retrieved 2013-01-27.
  29. ↑ Thomson ISI. «Lax, Peter D., ISI Highly Cited Researchers». Ανακτήθηκε στις 20 Ιουνίου 2009. 
  30. ↑ A marslakók legendája - Αρχειοθετήθηκε 2022-04-09 στο Wayback Machine. György Marx
  31. ↑ «Heriot-Watt University Edinburgh: Honorary Graduates». www1.hw.ac.uk. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Απριλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 4 Απριλίου 2016. 
  32. ↑ Zhu, Meijun (2006). «Review: Functional analysis, by Peter D. Lax». Bull. Amer. Math. Soc. (N.S.) 43 (1): 123–126. doi:10.1090/s0273-0979-05-01073-6. https://www.ams.org/journals/bull/2006-43-01/S0273-0979-05-01073-6/S0273-0979-05-01073-6.pdf. 
  33. ↑ Hersh, Reuben «Review of Selected papers of Peter Lax, Vol. I, edited by Peter Sarnak and Andrew Majda». Bull. Amer. Math. Soc. 43: 605–608. 2006. doi:10.1090/s0273-0979-06-01117-7. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]


π • σ • ε Νικητές του Μεταλλίου Φιλντς
π • σ • ε Βραβείο Άμπελ Νικητές
π • σ • ε Νικητές του Βραβείο Βολφ Μαθηματικών
1970s
1980s
1990s
2000s
2010s
2020s
Καθιερωμένοι όροι
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Πίτερ_Λαξ&oldid=10327621"