Πυθέας ο Μασσαλιώτης

Για τον Βοιωτάρχη, δείτε: Πυθέας ο Θηβαίος.

Πυθέας ο Μασσαλιώτης
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Πυθέας (Αρχαία Ελληνικά)
Γέννηση	359 π.Χ. (περίπου) Αρχαία Μασσαλία
Θάνατος	289 π.Χ. (περίπου)
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	Αρχαία ελληνικά
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	εξερευνητής αστρονόμος
Περίοδος ακμής	3ος αιώνας π.Χ., 300 π.Χ. και 4ος αιώνας π.Χ.
Σχετικά πολυμέσα

Ο Πυθέας ο Μασσαλιώτης (Πυθεύς, περ. 380 π.Χ – περ. 310 π.Χ.) ήταν αρχαίος Έλληνας εξερευνητής και γεωγράφος από τη Μασσαλία της σημερινής Γαλλίας, παλιά ελληνική αποικία. Είναι γνωστός για το ταξίδι που πραγματοποίησε στις θάλασσες της βόρειας Ευρώπης. Το κυριότερο έργο του, Περί Ωκεανού, δε σώζεται, αλλά ορισμένες από τις εξερευνήσεις του αναφέρονται από τον μεταγενέστερο αρχαίο συγγραφέα Πολύβιο.

Το ταξίδι του Πυθέα

Ο Πυθέας περιέγραψε το ταξίδι του στα βιβλία του Περί Ωκεανού και Γης περίοδος, από τα οποία σώζονται μόνο αποσπάσματα, σε αναφορές άλλων συγγραφέων. Ανάμεσα σε αυτούς, ο Στράβων και ο Πολύβιος που αμφιβάλουν για το αν ο Πυθέας έκανε πραγματικά το ταξίδι που περιγράφει.

Ο τρόπος που ξεκίνησε το ταξίδι του ο Πυθέας δεν είναι επακριβώς γνωστός. Μπορεί να πέρασε από το Στενό του Γιβραλτάρ, αλλά είναι επίσης πιθανό να ταξίδεψε αρχικά δια ξηράς μέσω της Γαλλίας. Στη συνέχεια βρέθηκε στη Μεγάλη Βρετανία, για την περίμετρο της οποίας υπολόγισε τιμή που διαφέρει κατά 2,5% από την πραγματική. Εκεί επισκέφτηκε την Κορνουάλη, σημαντικό τόπο εξόρυξης κασσίτερου. Μετά από θαλάσσιο ταξίδι έξι ημερών προς το βορρά έφτασε σε έναν τόπο που ονομάζει Θούλη. Για τη Θούλη ο Πυθέας αναφέρει ότι ήταν μία γεωργική χώρα, όπου η μεγαλύτερη ημέρα διαρκεί 20 (ισημερινές) ώρες. Αυτό παραπέμπει σε γεωγραφικό πλάτος 64 μοιρών. Οι εκεί κάτοικοι τρέφονταν με φρούτα και παρασκεύαζαν ένα ποτό από σιτάρι και μέλι.

Η Θούλη

Σχετικά με το ποια ήταν η Θούλη που επισκέφτηκε ο Πυθέας έχουν γίνει διάφορες υποθέσεις. Εικάζεται ότι πρόκειται για την Ισλανδία, τις ακτές της Νορβηγίας, τις Νήσους Φερόες ή τις Νήσους Σέτλαντ.

Βόρεια της Θούλης, σε απόσταση μίας μέρας ναυτικού ταξιδιού, ξεκινούσε μία περιοχή όπου η θάλασσα αναμιγνυόταν με τον πάγο, τη στεριά και τον αέρα. Υπάρχουν θεωρίες σύμφωνα με τις οποίες ο τόπος που περιγράφει ο Πυθέας είναι οι περιοχές του Αρκτικού κύκλου κοντά στην Ισλανδία ή τη Νορβηγία, όπου το θαλασσινό νερό αρχίζει να πήζει και υπάρχει πυκνή ομίχλη. Ο συνδυασμός αυτός (νερό-πάγοι-ομίχλη) του έδωσε την εντύπωση της ανάμιξης των στοιχείων της φύσης.

Στη συνέχεια ο Πυθέας ταξίδεψε στη Βόρεια Θάλασσα και πιθανώς και στη Βαλτική.

Κριτικές

Ο Πολύβιος και ο Στράβων αμφισβητούσαν τον Πυθέα, κυρίως ο δεύτερος, ωστόσο ο Ερατοσθένης και ο Ίππαρχος πήραν στα σοβαρά κυρίως τις αστρονομικές του παρατηρήσεις και με την πάροδο του χρόνου, οι παρατηρήσεις αυτές επιβεβαιώθηκαν επιστημονικά.

Σχετική βιβλιογραφία

• Barry Cunliffe, Πυθέας, ο Έλληνας Εξερευνητής και Θαλασσοπόρος, εκδόσεις Γκοβόστη, Αθήνα
• Χρήστος Λαζός, Το ταξίδι του Πυθέα στην άγνωστη Θουλή,εκδόσεις Αίολος,Αθήνα 1996 ISBN 960-521-000-2
• Θανάσης Ι. Μαργαρίτης, ΠΥΘΕΑΣ, εκδόσεις Σμυρνιοτάκης
• Cameron McPhail, « Pytheas of Massalia's route of travel », Phoenix, vol. 68, nos 3-4,‎ 2014, p. 247–257
• Burton, Richard F. (1875). Ultima Thule; or, A Summer in Iceland. London and Edinburgh: William P. Nimmo. Ultima Thule; or, A Summer in Iceland. 
• Chevallier, R. (December 1984). «The Greco-Roman Conception of the North from Pytheas to Tacitus». Arctic 37 (4): 341–346. doi:10.14430/arctic2217. 
• Cunliffe, Barry (2002). The Extraordinary Voyage of Pytheas the Greek: The Man Who Discovered Britain (Revised ed.). Walker & Co, Penguin. ISBN 0-14-200254-2. 
• Frye, John· Harriet Frye (1985). North to Thule: an imagined narrative of the famous "lost" sea voyage of Pytheas of Massalia in the fourth century B.C. Chapel Hill, NC: Algonquin Books of Chapel Hill. ISBN 978-0-912697-20-8. 
• Gimbutas, Marija (1967). Daniel, Glyn, επιμ. The Balts. Ancient Peoples and Places. New York: Frederick A. Praeger. 
• Hawkes, C.F.C. (1977). Pytheas: Europe and the Greek Explorers. Oxford: Blackwell, Classics Department for the Board of Management of the Myres Memorial Fund. 090356307X. 
• Herbaux, François (2024). Pythéas, explorateur du Grand Nord. Les Belles Lettres. ISBN 9782251455280. .
• Kaplan, Philip G. (2013). «Pytheas of Massalia». Στο: Bagnall, Roger S, επιμ. The Encyclopedia of Ancient History. Wiley-Blackwell. σελ. 1. doi:10.1002/9781444338386.wbeah21281.pub2. ISBN 978-1-4051-7935-5. 
• Markham, Clements R. (June 1893). «Pytheas, The Discoverer of Britain». The Geographical Journal (London: The Royal Geographical Society) 1 (6): 504–524. doi:10.2307/1773964. Bibcode: 1893GeogJ...1..504M. https://books.google.com/books?id=L1gMAAAAIAAJ&q=Pytheas,+The+Discoverer+of+Britain&pg=PA519. 
• Nansen, Fridtjof (1911). In Northern Mists: Arctic Exploration in Early Times. I. Translated by Arthur G. Chater. New York: Frederick A. Stokes Co. 
• Roller, Duane W. (2006). Through the Pillars of Herakles: Greco-Roman Exploration of the Atlantic. London, New York: Routledge. ISBN 978-0-415-37287-9. 
• Roseman, Christina Horst (1994). Pytheas of Massalia: On the ocean: Text, translation and commentary. Ares Publishing. ISBN 0-89005-545-9. 
• Smith, William (1880). «Pytheas». A dictionary of Greek and Roman biography and mythology. III. London: J. Murray. https://books.google.com/books?id=f-5WAAAAMAAJ&q=Pytheas+William+Smith&pg=PA628. 
• Spekke, Arnolds (1957) The ancient amber routes and the geographical discovery of the Eastern Baltic. Stockholm: Goppers.
• Stefansson, Vilhjalmur (1940). Ultima Thule: further mysteries of the Arctic. New York: Macmillan Co. 
• John Taylor, Albion: the earliest history (Dublin, 2016)
• Tozer, Henry Fanshawe (1897). History of Ancient Geography. Cambridge: University Press. History of Ancient Geography. 
• Warmington, Eric Herbert; Spawforth, Antony (2015). «Pytheas, Greek navigator, c. 310–306 BCE». Oxford Research Encyclopedia of Classics. doi:10.1093/acrefore/9780199381135.013.5459. ISBN 978-0-19-938113-5. 

Εξωτερικοί Σύνδεσμοι

• Geographika, Τόμος 1