Πήγασος (μυθολογία)

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Πήγασος
Πήγασος
ΟνομασίαΠήγασος
ΕίδοςΦτερωτό Άλογο
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Πήγασος ήταν το φτερωτό άλογο της Ελληνικής Μυθολογίας, για τον οποίο, αν και ο Όμηρος δεν τον αναφέρει, υπάρχουν οι ακόλουθες παραδόσεις:

Σύμφωνα με τη Μυθολογία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

1. Όταν ο Περσέας αποκεφάλισε τη Μέδουσα, που είχε καταστήσει έγκυο ο Ποσειδώνας, ξεπήδησαν από τη τομή ο Χρυσάωρας, πατέρας του Γυριόνη και ο Πήγασος το φτερωτό άλογο. Κατά μια μαρτυρία, ο Πήγασος γεννήθηκε από το αίμα που έπεσε στη θάλασσα. Τότε ο Περσέας ιππεύοντας αυτόν κατάφερε να διαφύγει τη καταδίωξη των άλλων δύο γοργόνων, αδελφών της Μέδουσας ή, με την πιο συνηθισμένη μορφή του μύθου, με τα φτερωτά σανδάλια του. Ο Πήγασος ήταν συνεπώς γιος του Ποσειδώνα και της Μέδουσας.
2. Κατά τον Ησίοδο το όνομά του οφείλεται στις "Πηγές" του Ωκεανού όπου είχε γεννηθεί, έτσι το όνομα φέρεται να έχει σχέση με πηγές. Ο Πήγασος, φτερωτός όπως ήταν, ανήλθε στον Όλυμπο, στην έδρα των Αθανάτων και διέμενε στην υπηρεσία του Δία χρησιμοποιούμενος για την μεταφορά των κεραυνών από το εργαστήριο του Ηφαίστου στον Όλυμπο. (Θεογονία 281-286, Απολλόδωρος ΙΙ 3, 4).
3. Σύμφωνα με τη μυθολογική παράδοση που επικρατούσε στη Κόρινθο ο Πήγασος ήταν κατ΄ εξοχήν Κορινθία θεότητα, για τον οποίο είχαν κοπεί και νομίσματα με τη παράστασή του. Λέγονταν ότι μόλις ο Πήγασος ξεπήδησε από τη Μέδουσα, πέταξε στον Ακροκόρινθο και ξεδίψασε στα νερά της Πειρήνης πηγής εξ ού και "Πειρήνιος πώλος" το από τότε όνομά του. Στη συνέχεια οι παραδόσεις των Κορινθίων συσχετίζουν τον Πήγασο με τη παράδοση του Βελεροφόντη και της Χίμαιρας.
4. Η συσχέτιση του Πήγασου με τις Μούσες οφείλεται στη ακόλουθη παράδοση: Όταν οι Μούσες διαγωνίζονταν κάποτε στο τραγούδι με τις κόρες του Πιέρου, στον ποταμό Ελικώνα, μόλις άρχισαν το τραγούδι οι Πιέριες κόρες όλα είχαν σκοτεινιάσει. Αμέσως μετά, όταν ήλθε η σειρά των Μουσών, όλα φαίνονταν σαν να σταμάτησαν, ο Ουρανός, η Θάλασσα, τα ποτάμια, για να ακούσουν τους εξαίσιους ύμνους, ο δε Ελικώνας άρχιζε να υψώνει τη κορυφή του προς τον ουρανό από χαρα και υπερηφάνεια μέχρι που τον σταμάτησε ο φτερωτός Πήγασος, με διαταγή του Ποσειδώνα, λακτίζοντάς τον με τις οπλές του. Από το λάκτισμα αυτό γεννήθηκε η πηγή του Ελικώνα, της οποίας τα νερά ενέπνεαν τις Μούσες, η καλούμενη και Ιπποκρήνη.

Ο Πήγασος σε μεταγενέστερους μύθους[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Βελλεροφόντης και Πήγασος (Μουσείο Σπάντα Ρώμης)

5. Σε μεταγενέστερους μύθους ο Πήγασος αναφέρεται και ως άλογο της Ηούς στην οποία της τον πρόσφερε ως δώρο ο Ζεύς για να σέρνει το άρμα της.
6. Σε ακόμη μεταγενέστερους χρόνους ο Πήγασος θεωρήθηκε ως άλογο των Μουσών που ιππεύουν οι ποιητές και πετούν μαζί του ψηλά στο καλλιτεχνικό στερέωμα.

Τελικά οι θεοί πρόσφεραν στον Πήγασο μια αιώνια θέση στον ουρανό δημιουργώντας τον Αστερισμό του Πήγασου.

Ο Πήγασος στην τέχνη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πολλές υπήρξαν οι παραστάσεις του Πήγασου κυρίως σε νομίσματα και δακτυλιόλιθους κατά τους Μυκηναϊκούς χρόνους μέχρι και τους τελευταίους Ρωμαϊκούς ως άλογο με πτέρυγες. Εκτός από το βάθρο του άρματος του Ποσειδώνα και της Αμφιτρίτης, στην Κόρινθο, που από το στέρνο και κάτω απεικονίζεται ως θαλάσσιο κήτος.

Αποσυμβολισμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Γενικά ο Πήγασος συμβολίζει αλληγορικά το θαλάσσιο νέφος (θαλάσσιοι υδρατμοί - γιος του Ποσειδώνα), που μεταφέρει τους κεραυνούς (του Δία) και που γίνονται αντιληπτοί στις καταιγίδες.
Ειδικότερα, από τη παραπάνω 4η μυθολογική παράδοση διαφαίνεται περίτρανα (με τα λακτίσματα του Πήγασου στον Ελικώνα), το τελευταίο στάδιο του κατακλυσμού όπου σταμάτησαν πλέον τα νερά να υποχωρούν και αντίθετα να υψώνονται οι κορυφές των βουνών (με εντολή του Ποσειδώνα) μέσα με πανηγυρισμό και νίκη των τεχνών (Μουσών).

Σύμφωνα με την Αρχαία Ελληνική Γραμματεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η γέννηση του Πήγασου σύμφωνα με τον Ησίοδο (Θεογονία)

Ησίοδος, Θεογονία [274 286] Απόδοση


[274-286]....Γοργούς θ᾽, αἳ ναίουσι πέρην κλυτοῦ Ὠκεανοῖο
ἐσχατιῇ πρὸς Νυκτός, ἵν᾽ Ἑσπερίδες λιγύφωνοι,275
Σθεννώ τ᾽ Εὐρυάλη τε Μέδουσά τε λυγρὰ παθοῦσα.
ἣ μὲν ἔην θνητή, αἳ δ᾽ ἀθάνατοι καὶ ἀγήρῳ,
αἱ δύο• τῇ δὲ μιῇ παρελέξατο Κυανοχαίτης
ἐν μαλακῷ λειμῶνι καὶ ἄνθεσιν εἰαρινοῖσιν.
τῆς δ᾽ ὅτε δὴ Περσεὺς κεφαλὴν ἀπεδειροτόμησεν, 280
ἔκθορε Χρυσαωρ τε μέγας καὶ Πήγασος ἵππος.
τῷ μὲν ἐπώνυμον ἦεν, ὅτ᾽ Ὠκεανοῦ περὶ πηγὰς
γένθ᾽, ὃ δ᾽ ἄορ χρύσειον ἔχων μετὰ χερσὶ φίλῃσιν.
χὠ μὲν ἀποπτάμενος προλιπὼν χθόνα, μητέρα μήλων,
[1]

[274 286].... και τις Γοργόνες που κατοικούν πέρα απ’ τον ξακουστό Ωκεανό
στα έσχατα της Νύχτας, όπου βρίσκονται και οι Εσπερίδες με την καθάρια φωνή,
τη Σθενώ, την Ευρυάλη και τη Μέδουσα που έπαθε πολλά δεινά.
Γιατί αυτή ήταν θνητή ενώ οι άλλες δύο αθάνατες
κι αγέραστες. Και μ’ αυτήν πλάγιασε ο Ποσειδώνας ο Κυανοχαίτης
σε μαλακό λιβάδι μέσα σε ανοιξιάτικα λουλούδια.
Όταν ο Περσεύς της έκοψε το κεφάλι [της Γοργόνας Μέδουσας]
ξεπήδησε ο μέγας Χρυσάωρ κι ο Πήγασος ο ίππος.
Κι αυτός [ο Πήγασος] πήρε το όνομα αυτό, επειδή γεννήθηκε
κοντά στις πηγές του Ωκεανού, ενώ ο άλλος επειδή κρατούσε χρυσό σπαθί
στα λατρεμένα χέρια του.
Και πέταξε αυτός αφήνοντας τη γη που τρέφει τα πρόβατα
και πήγε στους αθάνατους. Και κατοικεί στο ανάκτορο του Δία
και φέρνει την αστραπή και τη βροντή στον σοφό Δία.


Παυσανίας «Κορινθιακά, 2.31.9 (Ο καθαρμός του Ορέστη)

[2.31.9] Καθῆραι δέ φασιν Ὀρέστην καθαρσίοις καὶ ἄλλοις καὶ ὕδατι ἀπὸ τῆς Ἵππου κρήνης. Ἔστι γὰρ καὶ Τροιζηνίοις Ἵππου καλουμένη κρήνη, καὶ ὁ λόγος ἐς αὐτὴν διαφόρως τῷ Βοιωτῶν ἔχει· Πηγάσῳ γὰρ τῷ ἵππῳ καὶ οὗτοι λέγουσι τὸ ὕδωρ ἀνεῖναι τὴν γῆν θιγόντι τοῦ ἐδάφους τῇ ὁπλῇ, - Παυσανίου Ἑλλάδος Περιήγησις 2. Κορινθιακά' [2]

[2.31.9] Λένε ακόμη ότι ο καθαρμός του Ορέστη έγινε και με άλλο τρόπο και με ύδωρ από την κρήνη του Ίππου. Έχουν και οι Τροιζήνιοι κρήνη που λέγεται του Ίππου και ο σχετικός μύθος δεν είναι διαφορετικό από των Βοιωτών. Συμφωνούν και αυτοί ότι το ύδωρ ανέβλυσε από τη γη, όταν ο ίππος Πήγασος χτύπησε με την οπλή του το έδαφος,

Η καταγωγή του Πήγασου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Χάος
Γαία
ΟυρανόςΑιθέρας
Πόντος
ΚρόνοςΡέα
ΠοσειδώνΦόρκυςΚητώ
Μέδουσα
Πήγασος

Έκθεση φωτογραφιών[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Φωτογραφίες
Ο Πήγασος στην τέχνη .
Ο Πήγασος στην τέχνη .  
Ο Πήγασος στην τέχνη .
Ο Πήγασος στην τέχνη .  
Ο Πήγασος στην τέχνη .
Ο Πήγασος στην τέχνη .  
Ο Πήγασος στην τέχνη .
Ο Πήγασος στην τέχνη .  
Ο Πήγασος στην τέχνη .
Ο Πήγασος στην τέχνη .  


Παραπομπές - σημειώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]