Ο τίτλος είναι ειρωνική αναφορά στον κεντρικό χαρακτήρα του μυθιστορήματος, τον πρίγκιπα Λεφ Νικολέγιεβιτς Μύσκιν, ένα νεαρό άνδρα του οποίου η καλοσύνη, η απλόχερη απλότητα και η αδολία οδηγούν άλλους χαρακτήρες που συναντά να θεωρούν λανθασμένα ότι δε διαθέτει ευφυΐα ή επίγνωση. Στον χαρακτήρα του πρίγκηπα Μύσκιν ο Ντοστογιέφσκι θέλησε να απεικονίσει ένα θετικά καλό και όμορφα άνθρωπο.[2] Το μυθιστόρημα εξετάζει τις επιπτώσεις της τοποθέτησης ενός τέτοιου μοναδικού ανθρώπου εν μέσω διαφωνιών, παθών, επιθυμιών και εγωισμού της κοινωνίας, τόσο στον ίδιο όσο και στους άλλους γύρω του.
Ο Τζόζεφ Φρανκ, περιγράφει τον Ηλίθιο ως «το πιο προσωπικό από τα άλλα μεγάλα έργα του Ντοστογιέφσκι, το βιβλίο στο οποίο ενσαρκώνονται οι πιο εσωτερικές, αγαπημένες και ιερές πεποιθήσεις».[3] Περιλαμβάνει περιγραφές μερικών από τις πιο έντονες προσωπικές δοκιμασίες, όπως η επιληψία και η εικονική εκτέλεση και εξερευνά πνευματικά και φιλοσοφικά θέματα που σχετίζονται με αυτές. Το κύριο κίνητρό του στη συγγραφή του μυθιστορήματος ήταν να θέσει το δικό του υψηλότερο ιδανικό, αυτό της χριστιανικής αγάπης, στη βίαια σύγχρονή του ρωσική κοινωνία.
Η καλλιτεχνική μέθοδος της συνειδητής δοκιμασίας της κεντρικής του ιδέας σημαίνει ότι ο συγγραφέας δεν μπορούσε να προβλέψει πώς θα εξελισσόταν η πλοκή όσο προχωρούσε η συγγραφή. Το μυθιστόρημα έχει αδέξια δομή και πολλοί κριτικοί έχουν σχολιάσει την φαινομενικά χαώδη οργάνωσή του. Σύμφωνα με τον Γκάρι Σαούλ Μόρσον «Ο Ηλίθιος παραβιάζει κάθε κριτικό κανόνα και παρ' όλα αυτά καταφέρνει να φτάσει σε πραγματικό μεγαλείο».[4] Ο ίδιος ο Ντοστογιέφσκι δεν θεωρούσε το εγχείρημα τελείως επιτυχημένο, αλλά το μυθιστόρημα ήταν το αγαπημένο του από όσα είχε γράψει. Σε γράμμα προς τον Στράχοφ είχε γράψει «Το μεγαλύτερο τμήμα του μυθιστορήματος γράφτηκε βιαστικά, είναι πολύ διάχυτο και δεν κατέληξε καλά, άλλα τμήμα του είναι πολύ καλό. Δε στέκομαι πίσω από το μυθιστόρημα, στέκομαι πίσω από την ιδέα».[5]
↑Dostoevsky letter quoted in Peace, Richard (1971). Dostoyevsky: An Examination of the Major Novels. Cambridge University Press. σελίδες 59–63. ISBN0 521 07911 X.
.jpg)
Σχετικά πολυμέσα