Οικογένεια Φράνκοπαν

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Η Οικογένεια Φράνκοπαν (κροατικά: Frankopani, Frankapani‎‎, ιταλικά: Frangipani‎‎, ουγγρικά: Frangepán‎‎, λατινικά: Frangepanus, Francopanus‎‎) ήταν μια κροατική οικογένεια ευγενών, τα μέλη της οποίας ήταν από τους μεγάλους μεγιστάνες γαιοκτήμονες και ανώτατους αξιωματικούς του βασιλείου της Κροατίας σε ένωση με την Ουγγαρία.

Οι Φρανκοπάνοι, μαζί με τους Ζρίνσκι, είναι από τις πιο σημαντικές και πιο διάσημες κροατικές οικογένειες ευγενών, που από τον 11ο έως τον 17ο αι. συνδέθηκαν πολύ στενά με την ιστορία, το παρελθόν και το πεπρωμένο του κροατικού λαού και της Κροατίας. Για αιώνες, τα μέλη αυτών των ευγενών φατριών ήταν φορείς και υπερασπιστές της Κροατίας κατά των Οθωμανών, αλλά και αποφασιστικοί αντίπαλοι τού ολοένα και πιο επικίνδυνου αυτοκρατορικού απολυταρχισμού των Αψβούργων και της γερμανικής ηγεμονίας, που -στο πνεύμα του ευρωπαϊκού μερκαντιλισμού- προσπαθούσε να εδραιωθεί σε όλη τη μοναρχία των Αψβούργων. Το παρελθόν αυτών των δύο φατριών είναι συνυφασμένο με συζυγικούς δεσμούς, φιλίες και συμμετοχή σε όλα σχεδόν τα σημαντικά γεγονότα στην Κροατία, ειδικά στα πεδία των μαχών για την υπεράσπιση της Κροατίας από τον Οθωμανό κατακτητή. [1]

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το παλαιότερο οικόσημο της οικογένειας, πριν αλλάξουν το όνομά τους σε "Frangipani" το 1430, και υιοθετήσουν τον από τη Βενετία επηρεασμένο θυρεό.

Η οικογένεια Φρανκοπάν ήταν μια από τις κορυφαίες κροατικές αριστοκρατικές οικογένειες, από τον 12ο έως τον 17ο αι. Από τον 15ο αι. προσπαθούσαν να συνδεθούν με την οικογένεια των Ρωμαίων πατρικίων Φρανγκιπάνι (η οποία ισχυριζόταν ότι κατάγεται από τη ρωμαϊκή πληβεία οικογένεια των Aνικίων και τελείωσε το 1654 με τον Μάριο Φρανγκιπάνι να είναι ο τελευταίος άρρην απόγονός της [2] ). Ωστόσο, η Κροατική Εγκυκλοπαίδεια, [1] και το Γερμανικό Βιογραφικό Λεξικό της Ιστορίας της Νοτιοανατολικής Ευρώπης [3] από το Ινστιτούτο Λάιμπνιτς για Σπουδές Ανατολικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης, αμφισβητούν έντονα τη σχέση αίματος μεταξύ των δύο οικογενειών, και υπενθυμίζουν την κοινή μόδα μεσαιωνικών ευγενών οικογενειών στην Ευρώπη να προσπαθούν να συνδεθούν με την αρχαία ρωμαϊκή αριστοκρατία. Μαζί με τα μέλη της οικογένειας Zρίνσκι, οι Φρανκοπάν κατέλαβαν υψηλή θέση κύρους, λόγω της δύναμης, του πλούτου, της φήμης, της δόξας και του ρόλου τους στην ιστορία της Κροατίας και της Ουγγαρίας. Το πρώτο γνωστό μέλος της κροατικής καταγωγής της οικογένειας Φρανκοπάν ήταν ο Ντούγιαμ Α΄ Kρτσκι (Doymus Veglenfis στις λατινικές πηγές, που του αποδίδουν επίσης τον τίτλο του comes [4] [5]), άρχοντας του Kρκ, που έλαβε άδεια από τον Ντομένικο Mικιέλι, δόγη της Βενετίας από το 1118 έως το 1130, για να κυβερνήσει το νησί Κρκ ως υποτελής της Δημοκρατίας της Βενετίας. [1] [6] Η ακριβής καταγωγή του είναι άγνωστη, αλλά αυτός και οι απόγονοί του αναφέρονται ως κόμητες του Κρκ σε ιστορικά έγγραφα. [1] [6] Το 1221, οι αδελφοί Ερρίκος και Σερβίδων Φρανκοπάν έλαβαν τα νησιά Μπρατς, Χβαρ, Κορτσούλα και Λάστοβο ως δώρο, από τον βασιλιά Ανδρέα Β' της Ουγγαρίας για τις υπηρεσίες τους. Το 1428 ο Nικόλα Δ΄ Κρτσκι (μπαν της Κροατίας και της Δαλματίας από το 1426 έως το 1432) ήταν ο πρώτος από τους κόμητες του Kρκ, που αυτοαποκαλούνταν Φρανκαπάν. [7] Το 1430 κατάφερε να λάβει την αναγνώριση από τον πάπα Μαρτίνο Ε' ότι ήταν απόγονος της παλαιάς Ρωμαϊκής οικογένειας πατρικίων Φρανγκιπάνι, και άρχισε να χρησιμοποιεί επίσημα το όνομα και το εθνόσημο Φρανγκιπάνι. [8] [7]

Το 1240–1241 η Μογγολική Αυτοκρατορία προχώρησε από την Πολωνία προς την Ουγγαρία, ο βασιλιάς της οποίας, Μπέλα Δ΄ αντιστάθηκε γενναία, αλλά τελικά έπρεπε να αναζητήσει καταφύγιο στη Δαλματία. Ο βασιλιάς Μπέλα Δ΄ έμεινε με τους Φρανκοπάν, που τον βοήθησαν με όπλα και χρήματα, τον έφεραν ασφαλή στη Βέγκλια, και μετά τον έφεραν πίσω στη γη του. Ως ανταμοιβή, ο βασιλιάς έδωσε στους Φρανκοπάν την κομητεία Σένγι με τα γύρω εδάφη και το κάστρο Mόντρους. [9]

Το 1246 έγινε ένας άλλος πόλεμος, μεταξύ του Φρειδερίκου Β' δούκα της Αυστρίας και του Μπέλα Δ΄, ο οποίος, με τη βοήθεια των Φρανκοπάν, κέρδισε μια νίκη. Ως περαιτέρω ανταμοιβή, ο βασιλιάς Μπέλα Δ΄ στη συνέχεια, με βασιλικό διάταγμα, έκανε τους Φρανκοπάν ως κυρίους της επικράτειάς τους, γι' αυτούς και τους απογόνους τους. [9]

Οι Φρανκοπάν υποστήριζαν συνεχώς την Καθολική Εκκλησία. Συγκεκριμένα, ο Nικόλα Φρανκοπάν ανοικοδόμησε τον Ιερό Οίκο της Παναγίας μας το 1294 στο Tερσάτo (Tρσατ). [9] Καταγράφεται ότι το 1291 ο Nικόλα Φρανκοπάν έστειλε μια αντιπροσωπεία στη Ναζαρέτ, για να μετρήσει τον Ιερό Οίκο, αφού ο Οίκος είχε σωθεί, πιθανώς από τους Σταυροφόρους, και μεταφέρθηκε στο Tρσατ ή Tερσάτo, στην Αδριατική ακτή, όπου οι Φρανκοπάν είχαν ένα κάστρο. Το 1294 ο Νικόλα Φρανκοπάν έδωσε τον Ιερό Οίκο στον πάπα, για να τοποθετηθεί σε παπικές εκτάσεις, στο Λορέτo, κοντά στην Ανκόνα.

A dozen provinces depicted in a map
Οι επαρχίες που διοικούνταν από τους ολιγάρχες (ισχυρούς κύριους) στις αρχές του 14ου αι.

Αν και οι κτήσεις της οικογένειας ήταν εκτεθειμένες σε κάθε επίθεση, τόσο από την ανατολή όσο και από τη δύση, η δύναμή τους αυξανόταν σταθερά μέχρι τον 17ο αι., όταν τα εδάφη τους έφτασαν πιο ανατολικά. Οι οικογένειες Zρίνσκι και Φρανκοπάν ήρθαν σε στενότερη συγγένεια με δεσμούς γάμου, μέχρι που στα μάτια των ευρωπαϊκών Αυλών έγιναν μια από τις σημαντικότερες οικογένειες της Κροατίας.

Το 1420 ο Σουηδός βασιλιάς Έρικ της Πομερανίας κάλεσε τον Iβάν ΣΤ΄ Φρανκοπάν, τον πρωτότοκο γιο του Νικόλα Δ΄ μπαν της Κροατίας, στη Σουηδία για να συνοδεύσει τον Σουηδό βασιλιά στους Αγίους Τόπους, και αργότερα για να βοηθήσει τον βασιλιά στην Αυλή στη Σουηδία. Ο Iβάν ΣΤ΄ Φρανκοπάν έζησε στη Σουηδία κατά διαστήματα μεταξύ 1420 και 1430. Μετά το τέλος τού πατέρα του επέστρεψε στην πατρίδα του. Ο μεγαλύτερος γιος του, που ονομαζόταν Mατθίας (Mατίγια) [10], έμεινε στη Σουηδία.

Το 1425 ο αυτοκράτορας Σιγισμούνδος επιβεβαίωσε την ευγενή ιδιότητα του Nικόλα Φρανκοπάν, αναφερόμενος σε αυτόν ως Niklas Frangiapan comes de Begle, Segnie et Modrusse (Nikola Frankopan, count of Krk, Senj and Modruš) [11] [12] χρησιμοποιώντας τον λατινικό τίτλο του comes. Παραχώρησε επίσης στην οικογένεια τα προνόμια του ερυθρού κηρού, (Rotwachsprivilegien), δηλαδή το δικαίωμα να χρησιμοποιούν κόκκινο κερί για τις σφραγίδες τους. Ο Σιγισμούνδος υπογραμμίζει στο τέλος αυτού του εγγράφου, ότι κανείς δεν πρέπει ποτέ να αμφισβητήσει αυτά τα δικαιώματα της οικογένειας. [13]

Η εκ πατρός γιαγιά του Μπερναντίν Φρανκοπάν (1453–1529), η Ντόροθυ, ήταν από μια εξέχουσα ουγγρική οικογένεια ευγενών, τους Γκάραϊ, ενώ η μητέρα του Iζότα, από την οικογένεια των Έστε, ήταν δούκισσα της Φερράρας. Μέσω της καταγωγής των βασιλικών ισπανικών οικογενειών, ο Μπερναντίν είχε ακόμη και την καταγωγή των Άρπαντ (η δυναστεία των Άρπαντ ίδρυσε το βασίλειο της Ουγγαρίας). Η οικογένεια Φρανκοπάν καταδιώχθηκε έπειτα από τη συνωμοσία Ζρίνσκι-Φρανκοπάν, όπου ο κόμης Φραν Κρστο Φρανκοπάν συμμετείχε σε μία εξέγερση εναντίον του Λεοπόλδου Α΄ των Αψβούργων. Αυτός και ο κουνιάδος του, Πέταρ Ζρίνσκι εκτελέστηκαν στο Βήνερ Νόιστατ.

Η γραμμή του Στγιέπαν Β΄ Φρανκοπάν, μπαν της Κροατίας (απεβ. 1481), έσβησε με την Kαταρίνα Φρανκοπάν τον 16ο αι. Η γραμμή του Σιγισμούνδου Φρανκοπάν έληξε με τον Φράνγιο Φρανκοπάν, επίσκοπο του Έγκερ το 1542. Ένας άλλος κλάδος εξέλιπε το 1572 με τον Φράνγιο Φρανκοπάν, μπαν της Κροατίας, και ο κλάδος Tρσατ εξέλιπε με τον Φραν Kρστo Φρανκοπάν το 1671 (και στη γυναικεία γραμμή με τη Mαρία Γιουλιάνα Φρανκοπάν, παντρεύτηκε την κόμισσα του Άμπενσμπεργκ ουντ Τράουν και αργότερα την κόμισσα φον Άτεμς). [14]

Διεκδικεί το όνομα του Doimi de Lupis[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 1991 [15] ο Βγιεκόσλαβ Νικόλα Άντουν Ντόιμι ντε Λούπις (1939–2018), [16] αρχικά επίσης Ντουγίμιτς-Βουκαζινόβιτς, [17] τότε Βρετανός πολίτης, άλλαξε το όνομα και το επώνυμό του σε "Λούις Ντόιμι ντε Φρανκοπάν Σούμπιτς Ζρίνσκι" ή "Λούις Μίχαλ Άντουν Ντόιμι ντε Λούπις ντε Φρανκοπάν Σούμπιτς Ζρίνσκι" σύμφωνα με το βρετανικό αστικό δίκαιο, [16] [18] [19] προσθέτοντας πολλά ονόματα αρχαίων κροατικών οικογενειών ευγενών, συνδυασμένα με τέτοιον τρόπο, που ιστορικά δεν αποδόθηκαν ποτέ σε κανένα μέλος από τις αναφερόμενες ευγενείς οικογένειες. [17] Στα τέλη της δεκαετίας του 1990 ο εξάδελφος τού Λούις, ο Μίρκο Γιαμνίσκι-Ντόγιμι ντι Λούπις έγραψε μια ανοιχτή επιστολή, όπου κατήγγειλε αξιώσεις για τα ονόματα Φρανκοπάν, Σούμπιτς και Zρίνσκι από την οικογένειά του, και παρουσίασε το γενεαλογικό δέντρο του Ντόγιμι ντι Ντελούπις, που περιέχει 129 ονόματα από το έτος 1200 και μετά. [20] Οι απόγονοι του Λούις περιλαμβάνουν τη λαίδη [σύζυγο του] Νίκολας Γουίνδσορ [21] και τον ιστορικό Πίτερ Φρανκοπάν, ο οποίος επίσης ισχυρίστηκε ότι είχαν πάντα το ίδιο όνομα. [22]

Το 2002, η σύζυγος του Λούις Ντόιμι ντε Λούπις, Σουηδή δικηγόρος Ίνγκριντ Ντέτερ, αγόρασε το κάστρο Ρίμπνικ, κάποτε ιδιοκτησία των Φρανκοπάν, και σήμερα στο Μητρώο Πολιτιστικών Αγαθών της Κροατίας (Z-301), έναντι 1,6 εκατ. κούνα από τον δήμο Ρίμπνικ, σε συμφωνία με την απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού, της Διεύθυνσης Προστασίας Πολιτιστικής Κληρονομιάς, ωστόσο σχεδόν τίποτε δεν έχει επενδυθεί. [16] Το 2003 ίδρυσαν επίσης τα λογοτεχνικά βραβεία «Καταρίνα Ζρίνσκα» και «Πέταρ Ζρίνσκι», τα οποία πραγματοποιήθηκαν μόνο μία φορά. Την ίδια χρονιά, κατά την επίσκεψη του πάπα Ιωάννη Παύλου Β' στο Ιερό της Παναγίας του Τρσατ, το οποίο ήταν στενά συνδεδεμένο με την οικογένεια Φρανκοπάν, τα μέλη της οικογένειας ντε Λούπις κατάφεραν να παρουσιαστούν όχι με το αρχικό τους όνομα, αλλά ως Φρανκοπάν. [17]

Αξιόλογα μέλη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τάφος Νικόλα Φραγκοπάν (π. 1352 – 1432), στο Τρσατ.
Πορτρέτο του πρίγκιπα Γιουράγι Γ΄ (απεβ. 1553), ιδιοκτήτη του Κάστρου Σέτιν.

Ιδιοκτησίες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

 

Αρκετά από τα κάστρα Φρανκοπάν παραμένουν στην Κροατία, κυρίως γύρω από την περιοχή Γκόρσκι κόταρ και το νησί Κρκ. Το κάστρο στο Στάρα Σουσίκα κοντά στο Tρσατ ενσωματώνει δομές, που χρονολογούνται από την Ιλλυρική και τη Ρωμαϊκή περίοδο. Η πόλη του Μποσίλγιεβo έχει ένα μεσαιωνικό οχυρωμένο κάστρο, που ανακαινίστηκε τον περασμένο αιώνα στο πνεύμα του ρωμανικού ρυθμού. Το κάστρο και το πάρκο στο Σεβέριν να Κούπι ανήκε στην οικογένεια Φρανκοπάν μέχρι τα μέσα του 17ου αι. Άλλα κάστρα ή ιδιοκτησία των Φρανκοπάν θα μπορούσαν να βρεθούν στο Ρίμπνικ, Μποσίλγιεβo, Nόβι Βινοντόλσκι, Ντριβένικ, Oγκούλιν, Σλούνγι, Oζάλγι, Σέτινγκραντ, Tρσατ, και άλλες γύρω πόλεις. Το κάστρο Φρανκοπάν στην πόλη Krρκ χρησιμοποιείται επί του παρόντος για υπαίθριες παραστάσεις τους καλοκαιρινούς μήνες. Μερικά κάστρα που ήταν ιδιοκτησίες της οικογένειας:

Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 «Frankapan (Frankopan)». Croatian Encyclopedia by Miroslav Krleža Institute of Lexicography (online edition). Ανακτήθηκε στις 16 Οκτωβρίου 2017. 
  2. «Frangipane, Mario». Frangipane, Mario. http://www.treccani.it/enciclopedia/mario-frangipane_(Dizionario-Biografico). Ανακτήθηκε στις 2017-10-16. 
  3. «Frankapani». Biographisches Lexikon zur Geschichte Südosteuropas (online edition). Ανακτήθηκε στις 27 Οκτωβρίου 2017. 
  4. Daniele Farlati (1775). Illyricum sacrum, vol. 5. Sebastianum Coleti. σελ. 640. 
  5. Flaminio Cornelio (1749). Ecclesiae Venetae (Torcellanae). Pasquali. σελίδες 228, 229. 
  6. 6,0 6,1 "Frankapan (Frankopan)".
  7. 7,0 7,1 «Frankapan, Nikola IV (de Frangepan;Mikula, Nicolaus)». Croatian Biographical Lexicon by Miroslav Krleža Institute of Lexicography (online edition). Ανακτήθηκε στις 16 Οκτωβρίου 2017. 
  8. "Obitelj Frankopani". ARHiNET (digital archive information system of Croatian State Archives). Retrieved 2017-10-16.
  9. 9,0 9,1 9,2 [Gliubich, Simeone, Dizionario biografico degli uomini illustri della Dalmazia, Vienna, 1856, p. 136.]
  10. Petar Strčić (2002). «Vončinin genealoški, onomasiološki i kronološki pristup Franji Krsti Frankopanu» (στα hr). Kolo (Matica hrvatska) (2). ISSN 1331-0992. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2009-10-03. https://web.archive.org/web/20091003041637/http://www.matica.hr/Kolo/kolo0202.nsf/AllWebDocs/strcic1. Ανακτήθηκε στις 2013-02-10. 
  11. «119.16 Fragiapan, Begle, Segnie et Modrusse, Niclas Comes des, Bestätigung und Erneuerung der Rotwachsfreiheit». Österreichisches Staatsarchiv (digital archive information system of National Archives of Austria. Ανακτήθηκε στις 27 Οκτωβρίου 2017. 
  12. «120.6 Frangiapan, Begle, Segnie et Modrusse, Niklas Comes de, Bestätigung und Erneuerung der Rotwachsfreiheit». Österreichisches Staatsarchiv (digital archive information system of National Archives of Austria. Ανακτήθηκε στις 27 Οκτωβρίου 2017. 
  13. Österreichisches Staatsarchiv, Vienna, Reichsadelsakt Fragiapan, 1425, Dokument 120.6 & 119.16
  14. Nagy, Iván; Friebeisz, István (1858).
  15. Durbešić, Ivo pl. (2008). «Časna plemićka viška obitelj Doimi di Delupis i obmanjivači [Honour Vis Nobility Family Doimi di Delupis and the Delusioner]» (στα Croatian). Glasnik Hrvatskog plemićkog zbora (Hrvatski plemićki zbor) (6): 33–43. ISSN 1845-9463. http://plemstvo.hr/content/include/glasnik/HPZ-glasnik-No6.pdf. 
  16. 16,0 16,1 16,2 Boris Orešić (2 Οκτωβρίου 2018). «Nazivali su ga lažni plemićem, a on je tvrdio da živi samo za Hrvatsku» [They called him as a false nobleman, and he claimed to only live for Croatia: Died British entrepreneur of Croatian origin Louis Doimi de Frankopan] (στα Croatian). Jutarnji list. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουνίου 2019. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  17. 17,0 17,1 17,2 Mirnik, Ivan (2004), «Luc Orešković. Les Frangipani. Un exemple de la réputation des lignages au XVIIe siècle en Europe. Cahiers Croates. Hors-serie 1, 2003. Izdanje: Almae matris croaticae alumni (A.M.C.A.). Odgovoran za publikaciju: Vlatko Marić. Mali oktav, str. 151, 33 sl., 1 genealoška shema, 7 shematskih prikaza međusobnih odnosa, tablice s opisima grbova na 7 str. ISSN nedostaje (Review article)», Historical Contributions (Croatian Institute of History) 27 (27): 167–179, https://hrcak.srce.hr/28027?lang=en 
  18. Jelena Valentić (18 Μαρτίου 2012). «Tajni svijet dinastije Frankopan: Dramatična istina o misterioznom međunarodnom imperiju» [The secret world of the Frankopan dynasty: A dramatic truth about a mysterious international empire] (στα Croatian). Jutarnji list. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουνίου 2019. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  19. David Brown· και άλλοι. (30 Σεπτεμβρίου 2006). «Royal match that really is a fairytale». The Times. 
  20. Željko Godeč (2002-09-25). «Lažno Hrvatsko Plemstvo: Hrvatska misija lažnih Frankopana» (στα Croatian). Nacional. http://arhiva.nacional.hr/clanak/13230/hrvatska-misija-laznih-frankopana. 
  21. «Lažna plemkinja Paula de Frankopan uskoro se udaje za lorda Windsora» [False noblewoman Paula De Frankopan will soon marry Lord Windsor] (στα Croatian). Jutarnji list. 30 Σεπτεμβρίου 2006. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουνίου 2019. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  22. Gapper, John (April 19, 2019). «Silk Roads author Peter Frankopan: 'We're in trouble in the long term'». Financial Times. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2022-12-10. https://ghostarchive.org/archive/20221210/https://www.ft.com/content/2fb8a5ea-5c4f-11e9-939a-341f5ada9d40. Ανακτήθηκε στις May 29, 2019. «This brings us to a sensitive matter. The family used the surname Doimi du Subic in his youth and his father was criticised in Croatia for later switching to Frankopan and adopting the title of prince. Frankopan looks anxious when I mention it. "People get overexited about this - It's all highly Croatian. We were given the name Frangipani by the Pope in 1425. Then in 1671, the other branch of the family had their heads cut off. We lived in Dalmatia, along the coast, minding our own business. We always had the same name» 
  23. Fontes rerum Bohemicarum III[νεκρός σύνδεσμος]

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Frankopan family στο Wikimedia Commons