Νικολό Μακιαβέλι

Νικολό Μακιαβέλι
Νικολό Μακιαβέλι
Πραγματικό όνομα	Niccolò di Bernardo dei Machiavelli
Γέννηση	3 Μαΐου 1469; Φλωρεντία, Δημοκρατία της Φλωρεντίας
Θάνατος	21 Ιουνίου 1527 (58 ετών); Φλωρεντία, Δημοκρατία της Φλωρεντίας
Περίοδος	Αναγεννησιακή φιλοσοφία
Περιοχή	Δυτική φιλοσοφία
Σχολή	Αναγεννησιακός ουμανισμός; Πολιτικός ρεαλισμός; Κλασικός δημοκρατισμός
Κύρια Ενδιαφέροντα	Πολιτική; Πολιτική φιλοσοφία; Στρατιωτική θεωρία; Ιστορία
Επιδράσεις	Πλάτων, Αριστοτέλης, Σωκράτης, Αυγουστίνος Ιππώνος, Θωμάς Ακινάτης, Δάντης Αλιγκέρι, Ξενοφών, Πλούταρχος, Τάκιτος, Πολύβιος, Μάρκος Τύλλιος Κικέρων, Σαλλούστιος, Τίτος Λίβιος, Θουκυδίδης, Κιγκινάτος
Επηρέασε	Σερ Φράνσις Μπέικον, Τόμας Χομπς, Ζαν-Ζακ Ρουσσώ, Έντουαρντ Γκίμπον, Ντέιβιντ Χιουμ, Τζον Άνταμς, Γκέοργκ Βίλχελμ Φρήντριχ Χέγκελ, Φρίντριχ Νίτσε, Βιλφρέντο Παρέτο, Αντόνιο Γκράμσι, Λουί Αλτουσέρ, Αντόνιο Νέγκρι, Μπαρούχ Σπινόζα, Ντενί Ντιντερό, Τζούλιο Αντρεότι
Υπογραφή
	Σχετικά πολυμέσα

Ο Νικολό ντι Μπερνάρντο ντέι Μακιαβέλι (ιταλικά: Niccolò di Bernardo dei Machiavelli‎‎· 3 Μαΐου 1469, Φλωρεντία - 21 Ιουνίου 1527, Φλωρεντία) ήταν Ιταλός διπλωμάτης, συγγραφέας, φιλόσοφος και ιστορικός που έζησε κατά την περίοδο της Αναγέννησης.

Βιογραφία

Γεννήθηκε σε μία φτωχή οικογένεια της Φλωρεντίας. Ήταν γιος του Μπερνάρντο Μακιαβέλι και της Μπαρτολομέα Νέλι. Ο πατέρας του μερίμνησε ώστε ο νεαρός Νικολό να λάβει, σύμφωνη με τα κλασικά πρότυπα της εποχής, ουμανιστική εκπαίδευση. Η εκπαίδευση αυτή και η σχέση του με Φλωρεντίνους ουμανιστές είχαν ως αποτέλεσμα να λάβει το 1498 το αξίωμα δεύτερου καγκελαρίου της φλωρεντινής δημοκρατίας.

Από τη θέση αυτή ο Μακιαβέλι ασχολούνταν με τη διοίκηση των περιοχών υπό τον έλεγχο της Φλωρεντίας. Ήταν επίσης ένας από τους έξι γραμματείς του πρώτου καγκελάριου και μέλος του συμβουλίου των "Δέκα του Πολέμου". Το τελευταίο συνεπαγόταν τη συμμετοχή του σε διπλωματικές αποστολές. Οι αποστολές του τον έφεραν σε επαφή με αρκετές από τις ισχυρότερες πολιτικές προσωπικότητες της εποχής του στην Ευρώπη, όπως τον βασιλιά της Γαλλίας Λουδοβίκο ΙΒ΄, τον Πάπα Ιούλιο Β΄ και τον αυτοκράτορα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας Μαξιμιλιανό Α΄. Στον Μακιαβέλι έκανε επίσης μεγάλη εντύπωση ο Καίσαρας Βοργίας, που είχε διοριστεί από τον πατέρα του, τον Πάπα Αλέξανδρο ΣΤ΄, Δούκας της Ρωμανίας. Οι κρίσεις που διατύπωνε στις επιστολές προς τη φλωρεντινή σινιορία για αυτά τα πρόσωπα που συνάντησε ως απεσταλμένος αποτέλεσαν την πρώτη ύλη για τα πορτραίτα τους που σκιαγράφησε στο έργο του Il principe (Ο Ηγεμών).

Το 1512, με τη βοήθεια των ισπανικών στρατευμάτων του Φερδινάνδου, οι Μέδικοι επέστρεψαν στη Φλωρεντία και κατέλυσαν τη δημοκρατία (repubblica). Ο Μακιαβέλι αποπέμφθηκε από τη θέση του και λίγους μήνες αργότερα υπέστη βασανιστήρια και φυλακίστηκε για μικρό διάστημα, ως ύποπτος συμμετοχής σε συνωμοσία εναντίον των Μεδίκων. Αποσύρθηκε στο πατρικό του κτήμα στην περιοχή Σαντ' Αντρέα και εκεί το δεύτερο μισό του 1513 συνέγραψε τον Ηγεμόνα, σε μια αποτυχημένη προσπάθεια να αποκτήσει την εύνοια των Μεδίκων. Τα επόμενα χρόνια ο Μακιαβέλι συμμετείχε στις συζητήσεις μια ομάδας ουμανιστών που συναντώνταν στους κήπους του Κόζιμο Ρουτσελάι και συνέγραψε μία κωμωδία, τον Μανδραγόρα (1518) και την Τέχνη του Πολέμου (1521). Επηρεασμένος από τις συζητήσεις αυτές συνέγραψε και τις Διατριβές για τα πρώτα δέκα βιβλία της Ιστορίας του Τίτου Λίβιου.

Λίγο μετά από την ολοκλήρωση των Διατριβών, ο Μακιαβέλι κατάφερε να επιστρέψει στη Φλωρεντία και το 1520 του ανατέθηκε η συγγραφή της ιστορίας της Φλωρεντίας. Το καθεστώς των Μεδίκων, όμως, ανατράπηκε το Μάιο του 1527, η δημοκρατία παλινορθώθηκε και ο Μακιαβέλι έχασε τη θέση του. Απογοητευμένος πέθανε λίγο αργότερα στη Φλωρεντία από πάθηση του στομάχου.

Σύνοψη έργου

Ο Μακιαβέλι είναι πεπεισμένος ως προς την ένδεια της κλασικής φιλοσοφίας και αρνείται την αυθεντία στη φυσική τάξη, που οι αρχαίοι σέβονταν. Δεν πιστεύει στην ύπαρξη καθολικού λόγου και, ως εκ τούτου, το μόνο που μπορούσε να κάνει ήταν να φανταστεί τους ανθρώπους χωρίς πίστη και χωρίς νόμο. Γράφει στις Διατριβές: «όποιος θεμελιώνει πολιτεία και της βάζει νόμους, να παίρνει προκαταβολικά για κακούς όλους τους ανθρώπους.» Στον Ηγεμόνα υποδεικνύεται ο ουσιώδης δεσμός ανάμεσα στην κακία και την ελευθερία. Το πρώτο μέλημα είναι να ελεγχθεί η τύχη και από εκεί και πέρα να παραχθεί έργο. Ο ηγεμόνας υπό αυτή την έννοια συγκεντρώνει την αυθεντία επί παντός και τη βούληση να εφαρμόζει στους άλλους ότι αποφασίζει. Μάλιστα ο ηγεμόνας είναι ο μόνος που μπορεί με τη στάση του να αφυπνίσει την ηθικότητα στους ανθρώπους. Εκ πείρας γνωρίζει ότι οι άνθρωποι κάνουν το καλό μόνο από ανάγκη και είναι διατεθειμένος να τους αναγκάσει να μεταβάλουν σταδιακά την κακία σε ανιδιοτέλεια. Ο τρόπος που ο Φλωρεντινός στοχαστής βλέπει τη δράση αποτελεί, από κάθε άποψη, εγγύηση για την παλινόρθωση του λόγου, που θα πιστεύαμε ότι απειλείται, από τη στιγμή που καταργείται κάθε υπερβατική τάξη. Είναι λοιπόν προφανές ότι ο Μακιαβέλι τείνει να μετατρέψει τη θεωρία σε δράση.^{[εκκρεμεί παραπομπή]}

Επιδράσεις

Η σκέψη του Μακιαβέλι δέχθηκε είτε σημαντικές επικρίσεις είτε πλήρη αποδοχή. Είναι πολλοί εκείνοι που τον θεωρούν πατέρα της σύγχρονης πολιτικής επιστήμης και επίσης αρκετοί εκείνοι που τον χαρακτηρίζουν απλά κυνικό, διεφθαρμένο και αυταρχικό. Ο Ηγεμόνας επηρέασε την πολιτική σκέψη πολλών πολιτικών και στοχαστών και άσκησε σημαντική επίδραση σε πολιτικές εξελίξεις της εποχής του και μεταγενέστερων περιόδων.

Εργογραφία και ελληνικές μεταφράσεις

Άγαλμα του Μακιαβέλι, έξω από την Πινακοθήκη Ουφίτσι

Ο Μακιαβέλι έγραψε επίσης θεατρικά έργα, ποίηση και μυθιστορήματα. Υπήρξε επίσης μεταφραστής κλασικών έργων και θεωρείται εκπρόσωπος της λόγιας λατινικής κωμωδίας.

Discorso sopra le cose di Pisa (Λόγος περί των πραγμάτων της Πίζας)', 1499
Del modo di trattare i popoli della Valdichiana ribellati (Περί του τρόπου μεταχείρισης των επαναστατημένων κατοίκων της Βαλντικιάνα), 1502
Del modo tenuto dal duca Valentino nell' ammazzare Vitellozzo Vitelli, Oliverotto da Fermo, etc. (Περί των μεθόδων που υιοθετήθηκαν από τον Δούκα Βαλεντίνο όταν δολοφόνησε τους Βιτελόζο Βιτέλι, Ολιβερότο ντα Φέρμο, Σινιόρ Πάολο και τον Δούκα της Γκραβίνα Ορσίνι, 1502)
Discorso sopra la provisione del danaro (Λόγος περί της προμηθείας του χρήματος, 1502)
Decennale primo (Πρώτη δεκαετία, 1506), ποίημα
Ritratto delle cose dell'Alemagna (Απεικόνιση των πραγμάτων της Γερμανίας, 1508-1512)
Decennale secondo (Δεύτερη δεκαετία), 1509
Ritratti delle cose di Francia (Απεικόνιση των πραγμάτων της Γαλλίας, 1510)
Discorsi sopra la prima deca di Tito Livio (Λόγος επί των δέκα πρώτων [βιβλίων] του Τίτου Λίβιου - 3 τομ., 1512-1517)
Il Principe (Ο Ηγεμών, 1513)

—μτφ. Νίκος Καζαντζάκης (εκδ. "Γαλαξίας")

Andria (Ανδρία, 1517, μετάφραση της κωμωδίας του Τερέντιου)
Mandragola (Ο Μανδραγόρας - 1518, πεντάπρακτη κωμωδία σε πρόζα, με έμμετρο πρόλογο)

—μτφ. Παντελής Πρεβελάκης (εκδ. "Σχολή Μωραΐτη")

—μτφ. Τάκης Κονδύλης (εκδ. "Κάλβος", ISBN 9780006990550, όπως και όλες οι μεταφράσεις του ιδίου)

Della lingua (1514, Περί Γλώσσας)
Clizia (1525, κωμωδία σε πρόζα)
Belfagor arcidiavolo (Ο αρχιδιάβολος Μπελφαγκόρ, 1515, μυθιστόρημα)