Μετάβαση στο περιεχόμενο

Μπανανία

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Γκράφιτι που σατιρίζει τη δημοκρατία της Σλοβενίας ως μπανανία.

Με τον όρο μπανανία χαρακτηρίζεται το κράτος στο οποίο δε λειτουργούν σωστά οι θεσμοί και οι κρατικοί μηχανισμοί. Ο μειωτικός αυτός όρος χρησιμοποιείται για να περιγράψει μικρά κράτη, πολιτικά ασταθή και συνήθως εξαρτώμενα σε περιορισμένη γεωργική παραγωγή, κυβερνώμενα από μία μικρή αυτοεκλεγμένη συνήθως πλούσια και διεφθαρμένη κλίκα.[1]

Ανάλυση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στην πολιτική επιστήμη, ο όρος δημοκρατία μπανάνας ή μπανανία περιγράφει μια πολιτικά ασταθή χώρα, με οικονομία που εξαρτάται από την εξαγωγή ενός προϊόντος περιορισμένων πόρων, όπως μπανάνες (αγροτικά προϊόντα) ή ορυκτά. Η μπανανία είναι μια οικονομία κρατικού καπιταλισμού, όπου η χώρα λειτουργεί ως εμπορική επιχείρηση για αποκλειστικό όφελος της άρχουσας τάξης. Η εκμετάλλευση επιτυγχάνεται με συμπαιγνίες μεταξύ κράτους και ευνοημένων οικονομικών μονοπωλίων. Το κέρδος που προκύπτει από την εκμετάλλευση δημόσιων γαιών μετατρέπεται σε ιδιωτική περιουσία, ενώ τα χρέη που τυχόν προκύπτουν βαρύνουν τα δημόσια ταμεία. Αυτό οδηγεί στην άνιση οικονομική ανάπτυξη των πολιτών και της χώρας, υποβαθμίζει το εθνικό νόμισμα, και εμποδίζει την διεθνή πιστωτική ανάπτυξη.[2]

Συνήθως, μια μπανανία περιλαμβάνει μια αυστηρά παγιωμένη κοινωνική διαστρωμάτωση. Από τη μία η πολυπληθής φτωχή εργατική τάξη και από την άλλη μια κυβερνώσα πλουτοκρατία, που αποτελεί την ελίτ επιχειρηματική, πολιτική και στρατιωτική κοινωνική τάξη.[3] Η άρχουσα τάξη ελέγχει τον πρωτογενή τομέα της οικονομίας μέσω της εκμετάλλευσης της εργασίας.[1] Ο όρος μπανανία έχει επικρατήσει ιστορικά να είναι υποτιμητική περιγραφή για μια δουλοπρεπή ολιγαρχία που υποκινεί και υποστηρίζει τη διαφθορά, για παράνομο πλουτισμό μέσα από εκμετάλλευση γεωργικών φυτειών μεγάλης κλίμακας, ιδίως την καλλιέργεια μπανάνας.[1]

Ετυμολογία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Εξώφυλλο του βιβλίου Cabbages and Kings (1904).

Το 19ο αιώνα, ο Αμερικανός συγγραφέας Ο. Χένρι (William Sydney Porter) επινόησε τον όρο δημοκρατία μπανάνας για να περιγράψει τη φανταστική Δημοκρατία της Αγκουρίας στο βιβλίο Λάχανα και Βασιλιάδες,[4] μια συλλογή θεματικών διηγήσεων που εμπνεύστηκε από τις εμπειρίες του στην Ονδούρα όπου έζησε για έξι μήνες έως τον Ιανουάριο του 1897, όσο ήταν κρυμμένος σε ένα ξενοδοχείο καταζητούμενος από τις ΗΠΑ για υπεξαίρεση χρημάτων από τράπεζα.[5]

Ιστορικό

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στις αρχές του 20ού αιώνα, η United Fruit Company, μια πολυεθνική αμερικανική εταιρεία, στην ουσία ενορχήστρωσε τη δημιουργία του φαινομένου της δημοκρατίας μπανάνας. [6][7] Μαζί με άλλες αμερικανικές εταιρείες, όπως η εταιρεία φρούτων Cuyamel, και την περιστασιακή υποστήριξη από την κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών, δημιούργησαν τις πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες που δημιούργησαν μπανανίες σε χώρες της Κεντρικής Αμερικής όπως η Ονδούρα και η Γουατεμάλα.[8]

Η ιστορία της δημοκρατίας μπανάνας ξεκίνησε με την εισαγωγή του καρπού της μπανάνας στις ΗΠΑ το 1870, από τον Lorenzo Dow Baker, καπετάνιο της σκούνας Telegraph, ο οποίος αγόραζε μπανάνες από τη Τζαμάικα και τις πούλησε στη Βοστώνη με κέρδος 1.000%.[9] Η μπανάνα αποδείχθηκε δημοφιλής στους Αμερικανούς, ως θρεπτικό τροπικό φρούτο, που ήταν λιγότερο ακριβό από τα τοπικά φρούτα όπως τα μήλα. Το 1913 για παράδειγμα, 25 σεντς του δολαρίου μπορούσαν να αγοράσουν δώδεκα μπανάνες, αλλά μόνο δύο μήλα.[10]

Ο επιχειρηματίας καλλιεργητής μπανανών Minor C. Keith.

Το 1873, για να παράγουν τρόφιμα για τους εργάτες του σιδηροδρόμου, οι αμερικανοί μεγιστάνες σιδηροδρόμων Henry Meiggs και Minor C. Keith, δημιούργησαν φυτείες μπανάνας κατά μήκος των σιδηροδρόμων που έχτιζαν στην Κόστα Ρίκα. Όταν αναγνώρισαν την κερδοφορία της εξαγωγής μπανανών, άρχισαν να εξάγουν τα φρούτα στις νοτιοανατολικές πολιτείες των Η.Π.Α.[10] Στα μέσα της δεκαετίας του 1870, για να διαχειριστεί τις νέες βιομηχανικές-γεωργικές επιχειρήσεις στις χώρες της Κεντρικής Αμερικής, ο Keith ίδρυσε την Tropical Trading and Transport Company. Από εκεί προήλθε η United Fruit Company, αργότερα Chiquita, η οποία δημιουργήθηκε το 1899 συγχωνεύοντας την εταιρεία Boston Fruit Company.

Μέχρι τη δεκαετία του 1930, οι διεθνείς πολιτικές και οικονομικές τριβές που δημιούργησε η United Fruit Company επέτρεψαν στην εταιρεία να ελέγχει το 80-90% του εμπορίου μπανάνας στις ΗΠΑ.[11] Μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα, τρεις αμερικανικές πολυεθνικές εταιρείες (η United Fruit Company, η Standard Fruit Company και η Cuyamel Fruit Company) κυριαρχούσαν στην καλλιέργεια, τη συγκομιδή και την εξαγωγή μπανανών, και έλεγχαν το οδικό, σιδηροδρομικό και λιμενικό δίκτυο της Ονδούρας. Στις βόρειες παράκτιες περιοχές κοντά στην Καραϊβική, η κυβέρνηση της Ονδούρας παραχώρησε στις εταιρείες μπανάνας 500 εκτάρια ανά χιλιόμετρο (2.000 στρέμματα / μίλι) σιδηροδρόμου, παρά το γεγονός ότι δεν υπήρχε πρόβλεψη για μεταφορά επιβατών ή εμπορευμάτων στην πρωτεύουσα Τεγουσιγκάλπα. Στους ανθρώπους της Ονδούρας, η United Fruit Company ήταν γνωστή ως El Pulpo ("Το χταπόδι"), επειδή η επιρροή της διαπότιζε την κοινωνία της Ονδούρας, έλεγχε τις υποδομές μεταφορών της χώρας και χειριζόταν την πολιτική σκηνή με αντεργατική βία.[12]

Το 1924, παρά το μονοπώλιο της United Fruit Company, οι αδερφοί Vaccaro ίδρυσαν την Standard Fruit Company (μετέπειτα Dole) για την εξαγωγή μπανανών Ονδούρας στο λιμάνι της Νέας Ορλεάνης των ΗΠΑ. Οι εταιρείες εξαγωγής φρούτων διατηρούσαν τις τιμές στις ΗΠΑ χαμηλές με νομοθετική χειραγώγηση των εθνικών νόμων για τη χρήση γης στις χώρες της Λατινικής Αμερικής, ώστε να αγοράζουν φθηνά μεγάλες εκτάσεις γεωργικής γης για εταιρικές φυτείες μπανάνας στις δημοκρατίες της λεκάνης της Καραϊβικής, τον ισθμό της Κεντρικής Αμερικής και την τροπική Νότια Αμερική· Στη συνέχεια, οι αμερικανικές εταιρείες φρούτων χρησιμοποίησαν τους εκτοπισμένους λατινοαμερικάνους ιθαγενείς ως χαμηλόμισθους εργαζόμενους.[10]

Μέχρι τη δεκαετία του 1930, η United Fruit Company κατείχε 1.400.000 εκτάρια (3,5 εκατομμύρια στρέμματα) γης στην Κεντρική Αμερική και την Καραϊβική και ήταν ο μεγαλύτερος αποκλειστικός γαιοκτήμονας στη Γουατεμάλα. Η τεράστια ιδιοκτησία της επέδωσε μεγάλη επιρροή στις κυβερνήσεις των μικρών αυτών χωρών, μια συνθήκη που αντιπροσωπεύει τη χρήση του όρου μπανανία.[13]

Ονδούρα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το 1912, για την εταιρεία φρούτων Cuyamel, ο Αμερικανός μισθοφόρος Lee Christmas ανέτρεψε τη νόμιμη κυβέρνηση της Ονδούρας για να εγκαθιδρύσει μια στρατιωτική κυβέρνηση φιλική προς τις ξένες επιχειρήσεις.

Στις αρχές του 20ού αιώνα, ο Αμερικανός επιχειρηματίας Sam Zemurray (ιδρυτής της εταιρείας Cuyamel Fruit Company) έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη δημιουργία του στερεότυπου «μπανανία». Εισήλθε στην επιχείρηση εξαγωγής μπανάνας αγοράζοντας υπερβολικές ποσότητες από την United Fruit Company για να τις πουλήσει στη Νέα Ορλεάνη. Το 1910, ο Zemurray αγόρασε 6.075 εκτάρια (15.000 στρέμματα) στις ακτές της Ονδούρας προς χρήση από την εταιρεία Cuyamel Fruit Company. Το 1911, ο Zemurray συνωμότησε με τον Manuel Bonilla (πρώην πρόεδρο της Ονδούρας την περίοδο 1904–1907) και τον αμερικανό μισθοφόρο στρατηγό Lee Christmas, για να ανατρέψει τη νόμιμη κυβέρνηση της Ονδούρας και να εγκαταστήσει μια στρατιωτική κυβέρνηση φιλική προς τους ξένους επιχειρηματίες.

Για το σκοπό αυτό, ο μισθοφορικός στρατός της εταιρείας Cuyamel Fruit Company, με επικεφαλής τον στρατηγό Christmas, πραγματοποίησε πραξικόπημα εναντίον του προέδρου Μιγκέλ Ρ. Νταβίλα (1907–1911) και έφερε τον στρατηγό Manuel Bonilla (1912–1913) στην εξουσία. Οι ΗΠΑ αγνόησαν την κατάλυση της εκλεγμένης κυβέρνησης της Ονδούρας από έναν ιδιωτικό στρατό, στηρίζοντας την εσφαλμένη παρουσίαση του Προέδρου Νταβίλα από το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ ως πολιτικά φιλελεύθερου και φτωχού επιχειρηματία του οποίου η διοίκηση είχε χρεώσει την Ονδούρα στη Μεγάλη Βρετανία, μια γεωπολιτικά απαράδεκτη εξέλιξη υπό το πρίσμα του τότε Δόγματος Μονρόε. Το πραξικόπημα ήταν συνέπεια του ότι η κυβέρνηση της Νταβίλα είχε εξασθενίσει την εταιρεία φρούτων Cuyamel, σε συνεργασία με την αντίπαλη United Fruit Company, αναθέτοντας στη δεύτερη, μονοπωλιακή σύμβαση για την μπανάνα της Ονδούρας, με αντάλλαγμα τη διαμεσολάβηση της UFC για το δανεισμό της Ονδούρας από την κυβέρνηση των ΗΠΑ.[11][14]

Ονδούρα, η πεμπτουσία της μπανανίας.

Η πολιτική αστάθεια που προέκυψε από το πραξικόπημα καθυστέρησε την οικονομία της Ονδούρας και το ανεξόφλητο εξωτερικό χρέος (περίπου 4 δις δολάρια) απέκλεισε την Ονδούρα από την πρόσβαση σε διεθνές επενδυτικό κεφάλαιο. Αυτό το οικονομικό έλλειμμα διατήρησε την οικονομική στασιμότητα της Ονδούρας και διαιώνιζε την εικόνα της Ονδούρας ως μπανανία.[15] Ένα τέτοιο κληρονομημένο εξωτερικό χρέος υπονόμευε λειτουργικά την κυβέρνηση της Ονδούρας, και επέτρεπε στις ξένες εταιρείες να διαχειρίζονται τη χώρα ως μοναδικοί εργοδότες του λαού της Ονδούρας, επειδή οι αμερικανικές εταιρείες φρούτων έλεγχαν τις βασικές υποδομές (δρόμοι, σιδηρόδρομος, λιμάνια, ταχυδρομείο και τηλεφωνία) αφού οι ίδιοι τις είχαν χτίσει στην Ονδούρα.

Το αμερικανικό δολάριο έγινε το επίσημο νόμισμα της Ονδούρας, ο μισθοφόρος στρατηγός Lee Christmas έγινε διοικητής του στρατού της Ονδούρας και αργότερα διορίστηκε πρόξενος των ΗΠΑ στη Δημοκρατία της Ονδούρας.[16] Παρ 'όλα αυτά, 23 χρόνια αργότερα, μετά από πολλές εταιρικές ίντριγκες μεταξύ των Αμερικανών επιχειρηματιών, μέσω μιας εχθρικής εξαγοράς των γεωργικών επιχειρηματικών συμφερόντων, ο Sam Zemurray ανέλαβε τον έλεγχο της αντίπαλης United Fruit Company, το 1933.[12]

Γουατεμάλα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Και η Γουατεμάλα υπέφερε από την κοινωνικοοικονομική κληρονομιά της μπανανίας: άνισα κατανεμημένη γεωργική γη και φυσικός πλούτος, άνιση οικονομική ανάπτυξη, οικονομία που εξαρτάται από εξαγωγικές καλλιέργειες, κυρίως μπανάνες, καφές και ζαχαροκάλαμο. Η άνιση κατανομή της γης ήταν μια σημαντική αιτία της εθνικής και της ταυτόχρονης κοινωνικοπολιτικής δυσαρέσκειας και αναταραχής.

Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1950, η United Fruit Company προσπάθησε να πείσει τις κυβερνήσεις των προέδρων των ΗΠΑ Χάρι Τρούμαν (1945-1953) και Ντουάιτ Αϊζενχάουερ (1953-1961) ότι η λαϊκή, εκλεγμένη κυβέρνηση του Προέδρου Jacobo Árbenz Guzmán της Γουατεμάλας ήταν κρυφά φιλοσοβιετική, γιατί είχε απαλλοτριώσει αχρησιμοποίητες "ιδιοκτησίες της εταιρείας φρούτων" σε αγρότες χωρίς γη. Στο πλαίσιο του Ψυχρού Πολέμου και της προληπτικής αντικομμουνιστικής πολιτικής που συγκεκριμενοποιήθηκε από τον γερουσιαστή των ΗΠΑ Τζόζεφ Μακάρθυ στα έτη 1947–1957, οι γεωπολιτικές ανησυχίες για την ασφάλεια του Δυτικού Ημισφαιρίου διευκόλυναν την κατά παραγγελία πραγματοποίηση του πραξικόπηματος της Γουατεμάλας το 1954 (Επιχείρησης Επιτυχία), μέσω του οποίου η Κεντρική Υπηρεσία Πληροφοριών των ΗΠΑ ανέτρεψε την δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση του Προέδρου Jacobo Árbenz Guzmán (1950–1954) και εγκαθίδρυσε την στρατιωτική κυβέρνηση του συνταγματάρχη Carlos Castillo Armas (1954–1957), η οποία διήρκεσε τρία χρόνια μέχρι τη δολοφονία του από έναν προεδρικό φρουρό.[1][17]

Μια ανάμικτη ιστορία εκλεγμένων προέδρων και χουντών - μαριονετών αποτελούσαν οι κυβερνήσεις της Γουατεμάλας κατά τη διάρκεια του 36ετούς εμφυλίου πολέμου της χώρας (1960-1996). Ωστόσο, το 1986, στα 26 χρόνια, ο λαός της Γουατεμάλας δημοσίευσε ένα νέο σύνταγμα και εξέλεξε τον πρόεδρο τον Vinicio Cerezo (1986-1991), τον οποίο διαδέχτηκε ο Jorge Serrano Elías (1991-1993).[18]

Σύγχρονη εποχή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Φυτοφάρμακα

Η Dole Food Company και η Chiquita Banana International έχουν μετατοπίσει στο επίκεντρο τη διατήρηση του περιβάλλοντος στις φυτείες τους, καθιστώντας τη γεωργία πιο αποδοτική με την καλλιέργεια και ανάπτυξη πιο ανθεκτικών τροφίμων όπως οι μπανάνες Cavendish. Και οι δύο εταιρείες εργάζονται στη υλοποίηση νέων γεωργικών πρακτικών, ιδίως με τη χρήση φυτοφαρμάκων. Πρόσφατα, και οι δύο εταιρείες δέχτηκαν έντονη κριτική για την ποσότητα και τις επιπτώσεις των φυτοφαρμάκων που έχουν χρησιμοποιήσει στα προϊόντα τους. Αν και τα φυτοφάρμακα δεν είναι επιβλαβή για τους καταναλωτές των μπανανών, μπορούν να είναι επιβλαβή για τους εργαζόμενους που εργάζονται σε αυτές τις φυτείες. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990, πολλοί εργαζόμενοι στη φυτεία εκτέθηκαν στο φυτοφάρμακο Dibromochloropropane (DBCT), το οποίο προκάλεσε παρενέργειες όπως καρκίνος, βλάβη στο κεντρικό νευρικό σύστημα και συνηθέστερα στειρότητα.

Συνθήκες εργασίας και μεταχείριση των εργαζομένων

Τόσο η Dole Food Company όσο και η Chiquita Banana ισχυρίζονται ότι τον 21ο αιώνα οι εργαζόμενοι και οι αγρότες αντιμετωπίζονται πολύ καλύτερα από ότι κατά τη διάρκεια της κορύφωσης των μπανανιών. Είναι σαφές ότι οι εργαζόμενοι έχουν καλύτερες συνθήκες από ότι κατά τον 20ο αιώνα, ωστόσο, οι μεγάλες εταιρείες εξακολουθούν να καταστέλλουν τα εργατικά συνδικάτα μέσω εκφοβισμού και παρενόχλησης. Οι συνθήκες εργασίας στις φυτείες μπανάνας είναι επικίνδυνες με πολύ χαμηλούς μισθούς και πολλές ώρες εργασίας σε δύσκολες συνθήκες. Οι εργαζόμενοι δεν φροντίζονται και αντικαθίστανται συχνά καθώς έχουν πολύ μικρή μέριμνα σχετικά με την ασφαλιστική κάλυψη σε περίπτωση ασθένειας ή τραυματισμού. Οι εργαζόμενοι στη φυτεία εκτίθενται επίσης σε τοξικά χημικά φυτοφάρμακα σε καθημερινή βάση, προκαλώντας ανάπτυξη αρνητικών επιπτώσεων στην υγεία. Οι συνδικαλιστές που πιέζουν αυτές τις μεγάλες εταιρείες για καλύτερες συνθήκες εργασίας συνήθως στοχοποιούνται και αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τις θέσεις τους. Οι εργαζόμενοι δεν λαμβάνουν επιπλέον παροχές, και καθώς οι φυτείες βρίσκονται σε χώρες με χαλαρούς κανονισμούς ασφαλείας, υπάρχουν ελάχιστες πολιτικές για την υγεία.

Τι συμβαίνει τώρα στην Ονδούρα και τη Γουατεμάλα

Η Ονδούρα και η Γουατεμάλα έχουν σημαντικές προκλήσεις όσον αφορά την κυβερνητική διαφθορά ως αποτέλεσμα των δικτατοριών που υποστηρίχτηκαν από την κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών, του Effraín Ríos Montt (1982-1983) για τη Γουατεμάλα και του Roberto Suazo Córdova (1982-1986) για την Ονδούρα. Η πολιτική αστάθεια που προκλήθηκε από την πτώση των δικτατόρων και την αντικατάστασή τους με δημοκρατικά εκλεγμένους προέδρους άφησε τις κυβερνήσεις με πολύ μικρή εξουσία, οδηγώντας σε διαφθορά και στην άνοδο των καρτέλ ναρκωτικών. Σήμερα οι κυβερνήσεις της Γουατεμάλας και της Ονδούρας εξακολουθούν να έχουν πολύ λίγη εξουσία, καθώς τα καρτέλ ναρκωτικών ελέγχουν μεγάλο μέρος της γης και συμμαχούν με διεφθαρμένους αξιωματούχους και αστυνομικούς. Τα καρτέλ ναρκωτικών χρησιμεύουν ως οι κύριοι μεταφορείς κοκαΐνης και άλλων ναρκωτικών από τη Λατινική Αμερική στις Ηνωμένες Πολιτείες. Αυτό προκαλεί επίσης ακραία επίπεδα βίας, με την Ονδούρα να έχει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά ανθρωποκτονιών στον κόσμο (38 ανά 100.000 άτομα σύμφωνα με την UNODC). Η Γουατεμάλα και η Ονδούρα συνεχίζουν επίσης να έχουν πολύ χαμηλή οικονομική ποικιλομορφία με τις κύριες εξαγωγές τους να είναι είδη ένδυσης και είδη διατροφής.

Η Ελλάδα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σε αρκετές περιπτώσεις η Ελλάδα χαρακτηρίστηκε και συνεχίζει να χαρακτηρίζεται Μπανανία από τον εγχώριο[19] και τον της αλλοδαπής τύπο[20]. Ο χαρακτηρισμός μπανανία για την Ελλάδα ξεκίνησε σε δημοσιεύματα κυρίως του εξωτερικού κατά την περίοδο της δικτατορίας του 1967 και επεκτάθηκε έκτοτε ως επιχώριος χαρακτηρισμός για να υποδείξει την αδυναμία της Ελλάδας να κυβερνήσει τον εαυτό της και την εξάρτησή της από ξένα οικονομικά[21] και γεωστρατηγικά συμφέροντα.

Στην τέχνη

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ποίηση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Με το ποίημα "La United Fruit Co.", ο Pablo Neruda κατήγγειλε την εταιρική υποδούλωση της Λατινικής Αμερικής.

Στο βιβλίο Canto General (Γενικό Άσμα, 1950), ο Χιλιανός ποιητής Πάμπλο Νερούδα (1904–73) κατήγγειλε την ξένη εταιρική πολιτική επικυριαρχία των χωρών της Λατινικής Αμερικής με το ποίημα τεσσάρων στάντζων "La United Fruit Co.". Ενδεικτικά:[22]

... The Fruit Company, Inc.

Reserved for itself the most succulent,
The central coast of my own land,
The delicate waist of the Americas.

It rechristened its territories
As the "Banana Republics",
And over the sleeping dead,
Over the restless heroes
Who brought about the greatness,
The liberty and the flags,

It established a comic opera ...

Μυθιστορήματα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το μυθιστόρημα Εκατό Χρόνια Μοναξιάς (1967) του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, αντικατοπτρίζει τον ιμπεριαλιστικό καπιταλισμό ξένων εταιρειών φρούτων ως αδηφάγο κοινωνικοοικονομική εκμετάλλευση των φυσικών πόρων της φανταστικής πόλης της Νότιας Αμερικής Μακόντο και του λαού της. Στο εσωτερικό, η διεφθαρμένη κυβέρνηση του Macondo υποθάλπτει επιχειρηματικές πολιτικές και εργασιακές πρακτικές των ξένων εταιρειών οι οποίες καταπιέζουν βάναυσα τους εργαζόμενους.

Σύγχρονες ερμηνείες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Χώρες που απέκτησαν ανεξαρτησία από τις αποικιοκρατικές δυνάμεις τον 20ο αιώνα, μερικές φορές τείνουν να μοιράζονται τα χαρακτηριστικά των μπανανιών, λόγω της επιρροής μεγάλων ιδιωτικών εταιρειών στη πολιτική ζωή,[23] όπως στις Μαλδίβες (τουριστικές επιχειρήσεις)[24] και στις Φιλιππίνες (καπνοβιομηχανία).[25][26]

Η πολιτεία Χαβάη των ΗΠΑ, ήταν κάποτε υπό πολιτική πίεση από τους Αμερικανούς ιδιοκτήτες φυτειών ζάχαρης, οι οποίοι το 1887 ανάγκασαν τον βασιλιά Καλάκαουα να συντάξει ένα νέο σύνταγμα που ωφελούσε τους Αμερικανούς επιχειρηματίες εις βάρος της εργατικής τάξης.[27][28] Αυτό το σύνταγμα είναι γνωστό ως "Σύνταγμα Bayonet" λόγω της απειλής βίας που περιείχε. Στην περίπτωση της Χαβάης, οι ΗΠΑ ενδιαφέρθηκαν επίσης για τις στρατηγικής σημασίας νήσους, εκμισθώνοντας το Περλ Χάρμπορ[27] και αργότερα ενσωματώνοντας τη Χαβάη ως επικράτεια.[29]

Στις 14 Μαΐου 1986, ο τότε Αυστραλός θησαυροφύλακας Paul Keating δήλωσε ότι η Αυστραλία μπορεί να γίνει μπανανία.[30] Έλαβε πολλά αρνητικά σχόλια και κριτική[31][32][33] και θεωρείται ως σημείο καμπής στην πολιτική και οικονομική ιστορία της Αυστραλίας.[34]

Τον 21ο αιώνα, ορισμένοι κριτικοί χαρακτήρισαν τις Ηνωμένες Πολιτείες μια δημοκρατία μπανάνας.[35][36] Αυτό αναφέρεται στον τίτλο του βιβλίου Banana Republicans των Sheldon Rampton και John Stauber.

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 «Big-business Greed Killing the Banana (p. A19)». The Independent. 24 May 2008. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2018-11-20. https://web.archive.org/web/20181120035514/https://www.highbeam.com/doc/1G1-179318358.html. Ανακτήθηκε στις 24 June 2012. 
  2. ↑ Christopher Hitchens (9 October 2008). «America the Banana Republic». Vanity Fair. http://www.vanityfair.com/politics/features/2008/10/hitchens200810. Ανακτήθηκε στις 24 June 2012. 
  3. ↑ Richard Alan White (1984). The Morass. United States Intervention in Central AmericaΑπαιτείται δωρεάν εγγραφή. New York: Harper & Row. ISBN 978-0-06091145-4. Ανακτήθηκε στις 14 Μαΐου 2016. 
  4. ↑ O. Henry (1904). Cabbages and Kings. New York City: Doubleday, Page & Company. σελίδες 132, 296. 
  5. ↑ Malcolm D. MacLean (Summer 1968). «O. Henry in Honduras». American Literary Realism, 1870–1910 1 (3): 36–46. 
  6. ↑ Chapman, Peter (2009). Jungle capitalists : a story of globalisation, greed and revolution. Edinburgh New York: Canongate. σελ. 6. ISBN 978-1847676863. 
  7. ↑ Big Fruit Αρχειοθετήθηκε 2017-03-13 στο Wayback Machine., NY Times
  8. ↑ Where did banana republics get their name? Αρχειοθετήθηκε 2017-08-17 στο Wayback Machine., The Economist
  9. ↑ Alison Acker (1988). Honduras. The Making of a Banana Republic. Toronto: Between the Lines. σελ. 60. ISBN 978-0-919946-89-7. 
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 Dan Koeppel (2008). Banana. The Fate of the Fruit that Changed the WorldΑπαιτείται δωρεάν εγγραφή. London: Hudson Street Press. σελίδες 68. ISBN 978-1-59463-038-5. 
  11. ↑ 11,0 11,1 Alison Acker (1988), p. 63.
  12. ↑ 12,0 12,1 Peter Chapman (2007). Bananas. How the United Fruit Company Shaped the World. Edinburgh: Canongate. σελ. 102. ISBN 978-1-84195-881-1. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Ιουλίου 2014. Ανακτήθηκε στις 11 Δεκεμβρίου 2016. 
  13. ↑ Livingstone, Grace (4 Απριλίου 2013). America's Backyard: The United States and Latin America from the Monroe Doctrine to the War on Terror. Zed Books Ltd. ISBN 9781848136113. Ανακτήθηκε στις 22 Μαρτίου 2018 – μέσω Google Books. 
  14. ↑ Darío A. Euraque (1996). Reinterpreting the Banana Republic. Region and State in Honduras, 1870–1972. Chapel Hill, North Carolina: University of North Carolina Press. σελ. 44. ISBN 978-0-8078-4604-9. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Αυγούστου 2016. Ανακτήθηκε στις 14 Μαΐου 2016. 
  15. ↑ W.S. Valentine (November 1916). «Need for Capital in Latin America: Honduras». Annals of the American Academy of Political and Social Science (Thousand Oaks, California: SAGE Publications) 68: 185–87. doi:10.1177/000271621606800125. https://zenodo.org/record/2368033. 
  16. ↑ George Black (1988). The Good Neighbor: How the United States Wrote the History of Central America and the CaribbeanΑπαιτείται δωρεάν εγγραφή. New York City: Pantheon Books. σελίδες 35. ISBN 978-0-394-75965-4. Ανακτήθηκε στις 14 Μαΐου 2016. 
  17. ↑ Koeppel, Dan (8 June 2008). «Yes, We Will Have No Bananas». The New York Times. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 December 2016. https://web.archive.org/web/20161209090823/http://www.nytimes.com/2008/06/18/opinion/18koeppel.html. Ανακτήθηκε στις 11 January 2017. 
  18. ↑ Carol A. Smith (August 1978). «Beyond Dependency Theory: National and Regional Patterns of Underdevelopment in Guatemala». American Ethnologist (American Ethnological Society) 5 (3): 574–617. doi:10.1525/ae.1978.5.3.02a00090. https://archive.org/details/sim_american-ethnologist_1978-08_5_3/page/574. 
  19. ↑ Βλ. για παράδειγμα δημοσίευμα του Ριζοσπάστη με αφορμή την παρεμπόδιση της βουλευτού Λιάνας Κανέλλη να μεταβεί στη Βουλή ως απειλούσα την ασφάλεια του Τζορτζ Μπους. Μπανανία «Η ΕΛΛΑΣ»
  20. ↑ Βλ. για παράδειγμα το Under the Eagle's Claw του Jon V. Kofas
  21. ↑ Γ. Π. Μασσαβέτας «Είμαστε οικονομική Μπανανία;»[νεκρός σύνδεσμος]
  22. ↑ George Black (1988), p. 33.
  23. ↑ Corr, Anders S.; Tacujan, Priscilla A. (July 2013). «Chinese Political and Economic Influence in the Philippines: Implications for Alliances and the South China Sea Dispute». The Journal of Political Risk (Pub by Corr Analytics Inc.) 1 (3). http://www.jpolrisk.com/chinese-political-and-economic-influence-in-the-philippines-implications-for-alliances-and-the-south-china-sea-dispute/#more-124. Ανακτήθηκε στις 7 January 2015. 
  24. ↑ «Maldives election chaos fuels 'banana republic' fears». Asia One News. 20 October 2013. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 March 2014. https://web.archive.org/web/20140319100011/http://news.asiaone.com/news/asia/maldives-election-chaos-fuels-banana-republic-fears. Ανακτήθηκε στις 19 March 2014. 
  25. ↑ Aquino, Tricia (3 February 2014). «Which public health policy in ASEAN is most susceptible to tobacco industry influence». Interaksyon. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 February 2014. https://web.archive.org/web/20140221081109/http://www.interaksyon.com/article/80017/philippine-public-health-policy-most-susceptible-to-tobacco-industry-influence-in-asean---report. Ανακτήθηκε στις 19 March 2014. 
  26. ↑ «Philippines - Period of American influence». Encyclopædia Britannica. UK. 2014. ISBN 978-1-59339-292-5. http://www.britannica.com/EBchecked/topic/456399/Philippines/23717/The-period-of-US-influence. Ανακτήθηκε στις 2014-03-19. 
  27. ↑ 27,0 27,1 Mirza Ph.D, Rocky M. (2 Σεπτεμβρίου 2010). American Invasions: Canada to Afghanistan, 1775 to 2010: Canada to Afghanistan, 1775 to 2010. Trafford Publishing. σελ. 80. ISBN 978-1-4669-5688-9. 
  28. ↑ Chambers, John H. (2009). Hawaii. Interlink Books. σελίδες 184–85. ISBN 978-1-56656-615-5. 
  29. ↑ William Adam Russ, The Hawaiian Republic (1894–98): and its struggle to win annexation (Susquehanna U Press, 1992).
  30. ↑ «Banana republic transformed». The Australian. 4 September 2019. https://www.theaustralian.com.au/commentary/editorials/banana-republic-transformed/news-story/4712ce1296a03eb9513f34b90cd4ccfd. Ανακτήθηκε στις 29 June 2020. 
  31. ↑ Barton, Russell; Short, Michael (15 May 1986). «Keating gloom: $ falls». The Age (Fairfax Media). 
  32. ↑ Cleary, Paul (17 May 1996). «What will we do when it's all been sold?». The Sydney Morning Herald (Fairfax Media). 
  33. ↑ Cleary, Paul (13 June 1998). «If the economy's so good, how come the dollar's so bad?». The Sydney Morning Herald (Fairfax Media). 
  34. ↑ Crotty, Martin· Andrew Roberts, David (2009). Turning Points in Australian History (1st έκδοση). Sydney Australia: UNSW Press. σελίδες 224–238. ISBN 978-1-921410-56-7. 
  35. ↑ Graham, David (10 January 2013). «Is the U.S. on the Verge of Becoming a Banana Republic?». The Atlantic. https://www.theatlantic.com/politics/archive/2013/01/is-the-us-on-the-verge-of-becoming-a-banana-republic/267048/. 
  36. ↑ Gabler, Neal (29 November 2017). «America the Banana Republic». billmoyers.com. https://billmoyers.com/story/america-banana-republic-government/. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Banana republic στο Wikimedia Commons
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Μπανανία&oldid=10161704"