Μαξ φον Όπενχαϊμ

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Μαξ φον Όπενχαϊμ
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		Max von Oppenheim (Γερμανικά)
Γέννηση15  Ιουλίου 1860[1][2][3]
Κολωνία
Θάνατος15  Νοεμβρίου 1946[1][2] ή 17  Νοεμβρίου 1946[4]
Λάντσχουτ
Αιτία θανάτουπνευμονία
Τόπος ταφήςΛάντσχουτ
Χώρα πολιτογράφησηςΓερμανικό Ράιχ
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΓερμανικά[5]
ΣπουδέςΠανεπιστήμιο του Στρασβούργου
Πανεπιστήμιο του Γκέτινγκεν
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταανθρωπολόγος
αρχαιολόγος
ιστορικός
διπλωμάτης
μη μυθοπλαστικός συγγραφέας
πολιτικός[6]
λεβαντινολόγος
οδοιπόρος[7]
Οικογένεια
ΓονείςAlbert von Oppenheim
ΑδέλφιαEmil von Oppenheim
ΟικογένειαOppenheim family
Υπογραφή
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο βαρόνος Μαξ φον Όπενχαϊμ (15 Ιουλίου 1860, Κολωνία - 17 Νοεμβρίου 1946, Λάντσουτ) ήταν Γερμανός δικηγόρος, διπλωμάτης, ιστορικός και αρχαιολόγος. Ήταν μέλος της τραπεζικής δυναστείας των Όπενχαϊμ. Αφήνοντας τη σταδιοδρομία του στη διπλωματία, ανακάλυψε την περιοχή του Τελ-Χαλάφ (Tell Halaf) το 1899, και διεξήγαγε ανασκαφές εκεί το 1911-13 και ξανά το 1927-29.[8] Φέρνοντας πολλά από τα ευρήματά του στο Βερολίνο, τα εξέθεσε σε ένα ιδιωτικό μουσείο (το Μουσείο Tελ-Χαλάφ) το 1931.[1] Αυτό καταστράφηκε από τις βομβαρδιστικές επιθέσεις των Συμμάχων κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Ωστόσο τα περισσότερα από τα ευρήματα αποκαταστάθηκαν πρόσφατα, και έχουν επανεκτεθεί στο Βερολίνο και στη Βόννη.

Ο Όπενχαϊμ ήταν μια αμφιλεγόμενη προσωπικότητα πριν και κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, επειδή θεωρήθηκε κατάσκοπος από τους Γάλλους και τους Βρετανούς. Στην πραγματικότητα, συμμετείχε σε αντισυμμαχική προπαγάνδα, με στόχο την εξέγερση των μουσουλμανικών πληθυσμών των ελεγχόμενων από τους Συμμάχους εδαφών, κατά των αποικιοκρατικών αφεντών τους.

Η νεανική ζωή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Μαξ Όπενχαϊμ γεννήθηκε στις 15 Ιουλίου 1860 στην Κολωνία, ως γιος του Άλμπερτ Όπενχαϊμ και της Πωλίν Ένγκελς. Ο Άλμπερτ Όπενχαϊμ, μέλος της εβραϊκής οικογένειας των τραπεζιτών Όπενχαϊμ, είχε μεταστραφεί στον Καθολικισμό το 1858, για να νυμφευτεί την καθολική Πωλίν Ένγκελς, από μία καταξιωμένη εμπορική οικογένεια της Κολωνίας. Το 1867, ο παππούς τού Μαξ, ο Σίμων, έλαβε τον τίτλο του βαρόνου (freiherr) στην Αυστρία-Ουγγαρία. Καθώς ο τίτλος ήταν επίσης έγκυρος στην Πρωσία, η οικογένεια Oppenheim τώρα απεκαλείτο ως "von Oppenheim".[9]:16,21

Ο Μαξ μεγάλωσε ως ένας από πέντε αδέλφια, και από μικρή ηλικία ήταν εκτεθειμένος στην τέχνη, καθώς ο πατέρας του ήταν ένας ενεργός συλλέκτης και προστάτης των τεχνών. Αν και ο πατέρας του ήθελε ο Μαξ να εργαστεί στον τραπεζικό οίκο Σαλ. Όπενχαϊμ, ο Μαξ είχε άλλες ιδέες. Σύμφωνα με τα μη δημοσιευμένα απομνημονεύματά του, το χριστουγεννιάτικο δώρο Χίλιες και μία Νύχτες ήταν το βιβλίο, που προκάλεσε το πρώτο ενδιαφέρον του για την Ανατολή. Ο Μαξ πήγε σχολείο στην Κολωνία από το 1866 έως το 1879, και πήρε το απολυτήριο λυκείου (abitur) από το Αποστολικό Γυμνάσιο. Στη συνέχεια ακολούθησε την επιθυμία τού πατέρα του, και άρχισε να σπουδάζει νομικά στο Πανεπιστήμιο τού Στρασβούργου. Ωστόσο αντί να σπουδάζει, περνούσε το μεγαλύτερο μέρος τού χρόνου στον Φοιτητικό Σύνδεσμο "Παλάτια". Στη συνέχεια μετακινήθηκε στο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου, αλλά η έλλειψη ακαδημαϊκής προόδου του οδήγησε τον πατέρα του να τον καλέσει στην Κολωνία, όπου ολοκλήρωσε την 1η Κρατική Εξέταση και τη διδακτορική του εξέταση το 1883.. Κατά τη διάρκεια της περιόδου του ως ασκούμενος δικηγόρος έμαθε Αραβικά, και άρχισε να συλλέγει έργα ανατολικής τέχνης.[9] Έπειτα ο Mαξ έκανε τη στρατιωτική του θητεία στο 15ο σύνταγμα Ούλαν (λογχοφόρων).[10]Τελείωσε την εξάσκηση δικηγορίας του το 1891, περνώντας την εξέταση ως αξιολογητής.[1][9]:22

Τα ταξίδια στην Ανατολή και η διπλωματική υπηρεσία του[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 1892 ο Όπενχαϊμ ταξίδεψε στην Ισπανία, το Μαγκρέμπ και στη συνέχεια στο Κάιρο όπου έμεινε για επτά μήνες, μελετώντας Αραβικά και το Ισλάμ. Έκανε κάτι ασυνήθιστο: μετακόμισε από ένα ξενοδοχείο ευρωπαϊκού στυλ, για να ζήσει σε μία περιοχή κατοικημένη από εντόπιους. Το 1893-94 ο Όπενχαϊμ ταξίδεψε από το Κάιρο, μέσω της Συριακής έρημου της Μεσοποταμίας, στη Βάσρα. Πέρασε από περιοχές που δεν είχε επισκεφθεί κανένας Ευρωπαίος εξερευνητής πριν από αυτόν, και ανέπτυξε ένα έντονο ενδιαφέρον για τους Βεδουίνους.[9]Επιστρέφοντας μέσω της Ινδίας και της Γερμανικής Ανατολικής Αφρικής στην Γερμανία, το 1895 ο Μαξ φον Όπενχαϊμ έγραψε το ταξιδιωτικό του βιβλίο δύο τόμων Από τη Μεσόγειο στον Περσικό Κόλπο, το οποίο τον έκανε διάσημο κατά την έκδοση του το 1899/1900. [1][9]Ο Τ. Έ. Λόρενς, τον οποίο ο Όπενχαϊμ γνώρισε αργότερα στο Καρσέμις το 1912, χαρακτήρισε το έργο του Όπενχαϊμ "το καλύτερο βιβλίο για την περιοχή που ξέρω".[10]Το 1895 ο Όπενχαϊμ επισκέφθηκε την Κωνσταντινούπολη, και έγινε δεκτός για ακρόαση από τον σουλτάνο Αμπντούλ Χαμίτ Β΄, συζητώντας για τον Πανισλαμισμός.[1] : 23 :23

Ενδιαφερόμενος για την πολιτική και τη διπλωματία, ο Όπενχαϊμ προσπάθησε να ενταχθεί στο διπλωματικό σώμα, αλλά πρώτα απορρίφθηκε από τον Χέρμπερτ φον Μπίσμαρκ και στη συνέχεια από το Υπουργείο Εξωτερικών (Auswärtiges Amt) [11], λόγω της εβραϊκής καταγωγής τού πατέρα του.[9]23 Χρησιμοποιώντας καλά συνδεδεμένους φίλους - συμπεριλαμβανομένου του Πωλ κόμη φον Χάτσφελτ - Ο Όπενχαϊμ κατάφερε να γίνει δεκτός ως επιτετραμμένος (που δεν είχε διπλωματικό καθεστώς) στο Γενικό Προξενείο της Γερμανίας στο Κάιρο.[2][10][9]Το Ιούνιο του 1896 έφτασε στο Κάιρο, το οποίο έγινε η έδρα του για τα επόμενα δεκατρία χρόνια. Χωρίς να τού δοθούν συγκεκριμένες οδηγίες, χρησιμοποίησε την ελευθερία του για να ασχοληθεί με διάφορες δραστηριότητες, στέλνοντας αναφορές για τις εντυπώσεις του στους ανωτέρους του στο Βερολίνο (σε περισσότερες από 500). Ωστόσο, τα περισσότερα μηνύματά του απλώς αρχειοθετούνταν χωρίς σχόλια, μόνο σπάνια διανέμονταν ευρύτερα μέσα στην διπλωματική υπηρεσία. Ο Όπενχαϊμ είχε μεγαλύτερη επιτυχία στη δημιουργία ενός δικτύου γνωστών της ανώτερης τάξης στο Κάιρο, τόσο ευρωπαϊκών όσο και τοπικών. [2] : 23 :23

Αυτή η δραστηριότητα και οι απόψεις του για την υποστήριξη των αποικιακών φιλοδοξών της γερμανικής κυβέρνησης, προκάλεσαν σημαντική δυσπιστία μεταξύ των Βρετανών στην Αίγυπτο, ανησυχώντας για τα γερμανικά σχέδια για τη χώρα (που είχε γίνει ένα de facto προστατευτικό κράτος το 1882), το κανάλι του Σουέζ και την γραμμή εμπορίου για τις ιδιοκτησίες τους στην Ινδία. Ο Βρετανικός Τύπος επανειλημμένα αγωνιζόταν εναντίον του, ακόμη και χαρακτηρίζοντάς τον ως "τον μεγάλο κατάσκοπο του Κάιζερ".[9]Για παράδειγμα, όταν οι εντάσεις αυξήθηκαν αργότερα από την κρίση στα σύνορα της Άκαμπα το 1906, βρετανικές και γαλλικές εφημερίδες κατηγορούσαν τον Όπενχαϊμ ότι ενεργούσε με τρόπους που υποκίνησαν τις πανισλαμικές τζιχαντιστικές σφαγές των Ευρωπαίων, και ότι συνωμοτούσε με τους αντι-γαλλικούς αντάρτες της Αλγερίας και τους αντι-ιταλικούς αντάρτες της Τρίπολης. [10]:333–341

Σε ένα από τα πολλά ταξίδια που έκανε από το Κάιρο, το 1899 ο Όπενχαϊμ ταξίδεψε μέσω του Χαλεπίου στη Δαμασκό και τη βόρεια Μεσοποταμία για λογαριασμό της Τράπεζα της Γερμανίας, εργαζόμενος για την καθιέρωση μίας διαδρομής για τον Σιδηρόδρομο της Βαγδάτης. Στις 19 Νοεμβρίου ανακάλυψε το αρχαιολογικό χώρο του Tελ-Χαλάφ, ακολουθώντας ιστορίες που του έλεγαν οι εντόπιοι χωρικοί για πέτρινα είδωλα, θαμμένα κάτω από την άμμο. Μέσα σε τρεις ημέρες ανακαλύφθηκαν πολλά σημαντικά αγάλματα, συμπεριλαμβανομένης της λεγόμενης "Καθιστής Θεάς". Ένας δοκιμαστικός λάκκος αποκάλυψε την είσοδο στο "Δυτικό Ανάκτορο". Δεδομένου ότι δεν είχε νόμιμη άδεια να σκάβει, ο Όπενχαϊμ έβαλε τα αγάλματα που βρήκε να ξαναθαφτούν, και προχώρησε. Η Τράπεζα της Γερμανίας δεν ήταν ικανοποιημένη από την εργασία του στον τομέα του σιδηροδρόμου, και στη συνέχεια απολύθηκε από τη θέση τού συμβούλου. Συνέχισε να εργάζεται στο Κάιρο ως διπλωμάτης μέχρι το 1910, όταν απολύθηκε από τη διπλωματική υπηρεσία με το βαθμό τού Ministerresident στις 1 Νοεμβρίου. [9]:16,24,63

Οι ανασκαφές στο Tαλ-Χαλάφ[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ανακατασκευασμένο άγαλμα πτηνού, που βρέθηκε στο Tελ-Χαλάφ (184 x 70 x 70 εκ.).
Ανάγλυφο ενός με έξι φτερά πνεύματος από το ανάκτορο στο Tελ-Χαλάφ, που κατασχέθηκε από την κυβέρνηση των ΗΠΑ το 1943, σήμερα στο Μουσείο Τέχνης Γουόλτερς, στη Βαλτιμόρη.
Άνδρας με στοιχεία σκορπιού και πτηνού, από την Πύλη του Σκορπιού στο Δυτικό Ανάκτορο του Tελ-Χαλάφ, καταστραμμένο από πυρκαγιά το 1943 και αποκατασταμένο.
Αντίγραφο ενός χρυσού διακοσμητικού ενδύματος, που βρέθηκε στο Tελ-Χαλάφ.

Σύμφωνα με τον γνωστό αρχαιολόγο Eρνστ Χέρτσφελντ, είχε παροτρύνει τον Όπενχαϊμ το 1907 να σκάψει το Tελ-Χαλάφ, και έκαναν κάποια αρχικά σχέδια προς αυτό το στόχο εκείνη την εποχή. Τον Αύγουστο του 1910 ο Χέρτσφελντ έγραψε ένα γράμμα, καλώντας τον Όπενχαϊμ να εξερευνήσει το μέρος και το έδειξε σε αρκετούς κορυφαίους αρχαιολόγους -όπως ο Τέοντορ Νόλντεκε ή ο Ίγκνατς Γκόλντσιχερ- για να συνυπογράψουν. Οπλισμένος με αυτή την επιστολή, ο Mαξ φον Όπενχαϊμ ήταν πλέον σε θέση να ζητήσει την απόλυσή του από την υπηρεσία (που έκανε στις 24 Οκτωβρίου 1910), ενώ μπορούσε να ζητήσει χρηματοδότηση από τον πατέρα του για την ανασκαφή.[9]:48–49

Με μία ομάδα πέντε αρχαιολόγων, και επιπρόσθετα αφού στρατολόγησε περισσότερους από 500 κατοίκους για να βοηθήσουν στις ανασκαφές, [12] ο Όπενχαϊμ σχεδίασε μία εκστρατεία ανασκαφής, που ξεκίνησε στις 5 Αυγούστου 1911. Εισήχθη σημαντικός εξοπλισμός, συμπεριλαμβανομένου ενός μικρού ατμοκίνητου τρένου. Τα έξοδα ανήλθαν σε περίπου 750.000 μάρκα, και καλύφθηκαν από τον πατέρα τού φον Όπενχαϊμ. Όταν έφτασαν, οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν ότι από το 1899 οι εντόπιοι είχαν ανακαλύψει μερικά από τα ευρήματα, και τα είχαν καταστρέψει σοβαρά: εν μέρει λόγω δεισιδαιμονίας, εν μέρει για να αποκτήσουν πολύτιμα οικοδομικά υλικά.

Κατά τη διάρκεια των ανασκαφών ο Όπενχαϊμ βρήκε τα ερείπια της Αραμαϊκής πόλης της Γκουζάνα (ή Γκοζάν), η οποία άνθησε στην αρχή της 2ης / 1ης χιλιετίας π.Χ. Σημαντικά ευρήματα περιλάμβαναν τα μεγάλα αγάλματα και τα ανάγλυφα τού λεγόμενου "Δυτικού Ανακτόρου", που κτίστηκε από τον Βασιλιά Καπάρα, καθώς και μία αίθουσα λατρείας και τάφους. Μετά από εξέγερση, το Αραμαϊκό ανάκτορο είχε καταστραφεί, και η Γκουζάνα έγινε μία ασσυριακή επαρχία. Μερικά από τα αγάλματα βρέθηκαν να χρησιμοποιούνται ξανά σε κτίρια της Ελληνιστικής περιόδου. Επιπλέον, ανακάλυψαν τη νεολιθική κεραμική από το π. 6.000 έως 5.000 π.Χ. ενός τύπου, που έγινε γνωστή ως Πολιτισμός Χαλάφ από την τοποθεσία όπου βρέθηκε για πρώτη φορά. Εκείνη την εποχή, αυτή ήταν η παλαιότερη ζωγραφισμένη κεραμική που είχε βρεθεί ποτέ (μαζί με εκείνη που ανακαλύφθηκε στη Σαμάρα από τον Χέρτσφελντ).[9]25, 48-49, 64-66 Βρέθηκε επίσης ένα άγαλμα μίας καθισμένης μορφής, που αναφέρεται ως "Αφροδίτης", καθώς και ορθοστάτες που διακοσμούσαν το εξωτερικό τού ανακτόρου, οι οποίοι ήταν από βασάλτη και χρονολογούνται από την περίοδο των Νεο-Χιττιτών.[12][13][14]

Το 1913 ο Όπενχαϊμ ανακάλυψε επίσης τα ανάγλυφα στο Ντζεμπελέτ ελ-Μπέντα πριν αποφασίσει να επιστρέψει προσωρινά στη Γερμανία.[9]Τα ευρήματα του Tελ-Χαλάφ αφέθηκαν στο κτίριο, που κατοικούσε ο ίδιος και η ομάδα του κατά τη διάρκεια της ανασκαφής. Τα περισσότερα από αυτά συσκευάζονταν και αποθηκεύονταν με ασφάλεια.[1][9]:66–67

Ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ωστόσο το ξεκίνημα του Α' Παγκοσμίου Πολέμου τον εμπόδισε να επιστρέψει. Ως ειδικός για την Ανατολή, το Υπουργείο Εξωτερικών τού ζήτησε να συνοψίσει τις πολλές διαφορετικές στρατηγικές ιδέες, που υπήρχαν στο υπουργείο. Το αποτέλεσμα ήταν το "Μνημόνιο σχετικά με την Εξέγερση των Ισλαμικών Περιοχών των Εχθρών μας" του Οκτωβρίου 1914. Το κείμενο υποστήριζε την προσέλκυση τού σουλτάνου να καλέσει τους μουσουλμάνους τού κόσμου να συμμετάσχουν σε έναν Ιερό Πόλεμο κατά των αποικιακών δυνάμεων της Γαλλίας και της Μεγάλης Βρετανίας. Για να αναπτυχθεί η αναγκαία προπαγάνδα, ιδρύθηκε στο Βερολίνο η Επιτροπή Πληροφοριών για την Ανατολή και ο Όπενχαϊμ έγινε επικεφαλής της.[9]:16,25

Τον Νοέμβριο του 1914 ο σουλτάνος Μεχμέτ Ε΄ ζήτησε πράγματι μία Jihad ενάντια στους εχθρούς της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Το 1915 ο Όπενχαϊμ στάλθηκε στην γερμανική πρεσβεία στην Κωνσταντινούπολη για να διαδώσει προπαγανδιστικό υλικό στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Σε ένα από τα πολλά ταξίδια που έκανε εκείνη την εποχή, συναντήθηκε με τον πρίγκιπα Φαϊζάλ στις αρχές του 1915, προσπαθώντας να τον κερδίσει ατη γερμανική πλευρά, χωρίς να γνωρίζει ότι ο πατέρας του Φαϊζάλ, ο Χουσεΐν, διαπραγματευόταν με τους Βρετανούς σχεδόν ταυτόχρονα. Ενώ η προσπάθειά τους να υποκινήσουν μία αραβική εξέγερση ήταν τελικά επιτυχής, ο Όπενχαϊμ απέτυχε.[9]:16,25

Στα τέλη του 1915, ο Βρετανός Ανώτερος Επίτροπος στο Κάιρο Χένρι ΜακΜάχαν ισχυρίστηκε σε μία έκθεση, ότι ο Όπενχαϊμ είχε κάνει ομιλίες σε τζαμιά, εγκρίνοντας τη σφαγή των Αρμένιων που είχε ξεκινήσει η κυβέρνηση των Νεοτούρκων νωρίτερα εκείνο το έτος.[15]

Ο Όπενχαϊμ θεωρείται ότι ήταν αυτός, που εφηύρε τη διπλή προσέγγιση για την καταπολέμηση των Βρετανών και των Γάλλων: μέσω τακτικών στρατευμάτων και ενθαρρύνοντας εξεγέρσεις από τις μάζες. [16] Μερικοί από τους Άραβες αναφέρονταν στον Όπενχαϊμ ως abu Jixad ("πατέρας του Ιερού Πολέμου").[17]

Το 1917 ο Όπενχαϊμ επέστρεψε στο Βερολίνο και άρχισε να εργάζεται για την δημοσίευση των αποτελεσμάτων των ανασκαφών του.[9]:16

Η Δημοκρατία της Βαϊμάρης και η 2η ανασκαφή στο Tελ-Χαλάφ[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Επειδή η Γερμανία αρχικά δεν ήταν μέλος της Κοινωνίας των Εθνών, δεν υπήρχε τρόπος για τον Όπενχαϊμ να συνεχίσει τις ανασκαφές του. Αποφάσισε να γίνει ιδιωτικός μελετητής. Το 1922 ο Όπενχαϊμ ίδρυσε το Ινστιτούτο Ανατολικών Ερευνών στο Βερολίνο. Στο Ινστιτούτο, νέοι μελετητές από διάφορους κλάδους συνεργάστηκαν, για να προωθήσουν τη μελέτη τού πολιτισμού και της ιστορίας της Μέσης Ανατολής. Με τον πληθωρισμό του 1923 ο Όπενχαϊμ έχασε το μεγαλύτερο μέρος τού οικονομικού του πλούτου. Από τότε, αναγκάστηκε να βασίζεται σε δάνεια και στήριξη από φίλους και συγγενείς.[9]:25–26

Το 1926 η Γερμανία εντάχθηκε στην Κοινωνία των Εθνών. Προετοιμαζόμενος για νέες ανασκαφές, το 1927 ο Όπενχαϊμ ταξίδεψε ξανά στο Tελ-Χαλάφ. Οι πυροβολικές ανταλλαγές μεταξύ των Οθωμανικών και των Γαλλικών στρατευμάτων στις τελευταίες ημέρες τού πολέμου είχε προκαλέσει σοβαρές ζημιές στο κτίριο, και τα αρχαιολογικά ευρήματα έπρεπε να ανασκαφθούν από τα ερείπια. Και πάλι, διαπιστώθηκε ότι οι ντόπιοι είχαν καταστρέψει κάποια από τα πέτρινα εργαλεία. Δεδομένου ότι είχε κάνει κατά τη διάρκεια εκμαγεία και μήτρες των ευρημάτων της αρχικής ανασκαφής, ο Όπενχαϊμ ήταν σε θέση να επισκευάσει τις περισσότερες ζημιές που προκλήθηκαν στα αγάλματα και τα ανάγλυφα των ορθοστατών. Κατάφερε να λάβει το μεγαλύτερο μέρος των προηγούμενων ευρημάτων του από τις αρχές της Γαλλικής Εντολής. Το μερίδιό του (περίπου τα δύο τρίτα του συνόλου) μεταφέρθηκε στο Βερολίνο, το υπόλοιπο μεταφέρθηκε στο Χαλέπιο, όπου ο Όπενχαϊμ ίδρυσε ένα μουσείο, που έγινε ο πυρήνας του σημερινού Εθνικού Μουσείου.[9]:26

Το 1929 επανέλαβε τις ανασκαφές και τα νέα ευρήματα μοιράστηκαν με τους Γάλλους. Εκείνο το έτος, ο Όπενχαϊμ ίδρυσε επίσης το ΊΔρυμα Μαξ φον Όπενχαϊμ, για να εξασφαλίσει ότι η εργασία στα ευρήματά του θα συνεχιστεί μετά το τέλος του.[9]:16

Η ίδρυση του Μουσείου Tελ-Χαλάφ, και η μετέπειτα ζωή του[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι προσπάθειες να εκτεθούν τα ευρήματά του στο νεόκτιστο Μουσείο Περγάμου απέτυχαν, καθώς το μουσείο αρνήθηκε να συμφωνήσει με τα οικονομικά αιτήματα τού Όπενχαϊμ. Έτσι άνοιξε το δικό του ιδιωτικό "Μουσείο Tελ-Χαλάφ" σε ένα βιομηχανικό συγκρότημα στο Βερολίνο-Σαρλοτένμπουργκ τον Ιούλιο τού 1930. Ο τρόπος που το μουσείο παρουσίαζε τα εκθέματα, θεωρείται αρκετά σύγχρονος, ακόμη και με τα σημερινά πρότυπα. Στη συνέχεια το επισκέφθηκε και το σχολίασε ο αρχαιολόγος Μαξ Μαλούαν, ο σύζυγος της Αγκάθα Κρίστι και ο Σάμιουελ Μπέκετ. Το βιβλίο-οδηγός Baedeker του 1936 για το Βερολίνο, συνιστούσε μία επίσκεψη στο μουσείο. [9]:26

Ο τάφος τού Μαξ φον Όπενχαϊμ στο Λάντσουτ, Περιοχή Λάντσουτερ της Βαυαρίας, στη Γερμανία.

Μετά την ανάληψη της εξουσίας από τους Ναζί το 1933, η εβραϊκή καταγωγή του Όπενχαϊμ έγινε μία πιθανή απειλή. Πιθανότατα προστατευμένος από παλαιούς γνωστούς στην επιστημονική κοινότητα, μπόρεσε να συνεχίσει το επιστημονικό του έργο.[9]: 26 Προφανώς, αυτό απαιτούσε κάποιες προσπάθειες να προσαρμοστούν στο πνευματικό κλίμα της εποχής. Σύμφωνα με τον ιστορικό Σον ΜακΜέκιν: "Σε μία ομιλία ενώπιον των ναζιστικών αξιωματούχων, πήγε τόσο μακριά, ώστε να αποδίδει τα αγάλματά του στον 'αριανό' πολιτισμό, και έλαβε ακόμη και υποστήριξη από τη ναζιστική κυβέρνηση". [10]: 18 Ο Όπενχαϊμ έγραψε και πάλι ένα μνημόνιο για τις στρατηγικές πολιτικές της Μέσης Ανατολής. Το 1939 ταξίδεψε για άλλη μία φορά στη Συρία για ανασκαφές, κοντά στην περιοχή Tελ-Χαλάφ. Ωστόσο οι γαλλικές αρχές αρνήθηκαν να του χορηγήσουν άδεια ανασκαφών, και έπρεπε να φύγει. Με χρέη 2 εκατομμυρίων ράιχσμαρκ, ο Όπενχαϊμ είχε σοβαρά οικονομικά προβλήματα. Προσπάθησε ανεπιτυχώς να πωλήσει μερικά από τα ευρήματά του στη Νέα Υόρκη, και πάλι διαπραγματεύτηκε με την γερμανική κυβέρνηση για την αγορά από αυτήν των αντικειμένων του Tαλ-Χαλάφ. Ενώ αυτές οι διαπραγματεύσεις συνεχιζόταν, το μουσείο χτυπήθηκε από μία Συμμαχική βόμβα φωσφόρου τον Νοέμβριο του 1943. Κάηκε τελείως, και όλα τα ξύλινα και ασβεστολιθικά εκθέματα καταστράφηκαν. Αυτά που ήταν από βασάλτη εκτέθηκαν σε θερμικό σοκ κατά τη διάρκεια των προσπαθειών να καταπολεμηθεί η φωτιά, και υπέστησαν σοβαρές ζημιές: πολλά αγάλματα και γλυπτά έσπασαν σε δεκάδες κομμάτια. Αν και το Μουσείο Μέσης Ανατολής του Βερολίνου φρόντισε τα υπολείμματα, πέρασαν μήνες πριν ανακτηθούν όλα τα κομμάτια, και υπέστησαν περαιτέρω ζημιές από το κρύο του χειμώνα και τη ζέστη του καλοκαιριού.[1][9]:26,67

Τα αντικείμενα που ο Όπενχαϊμ είχε αφήσει σε αποθήκη στη Νέα Υόρκη (συμπεριλαμβανομένων των ορθοστατών από το Tελ-Χαλάφ) μετά από αποτυχημένες προσπάθειες πώλησής τους, τα διαχειρίστηκαν από το Γραφείο Υπεύθυνου Αλλοδαπών Περιουσιών, το οποίο το 1943 διέταξε ότι τα περιουσιακά στοιχεία του Όπενχαϊμ θα αντιμετωπίζονται ως υπό τον έλεγχο των ΗΠΑ.[18]

Μία βομβαρδιστική επιδρομή το 1943 κατέστρεψε επίσης το διαμέρισμα του Όπενχαϊμ στο Βερολίνο, και μαζί με αυτό μεγάλο μέρος της βιβλιοθήκης και της συλλογής τέχνης του. Στη συνέχεια αυτός μετακόμισε στη Δρέσδη, όπου επέζησε από την πυρκαγιά τού Φεβρουαρίου 1945. Έχοντας χάσει σχεδόν όλα τα υπάρχοντά του, ο Όπενχαϊμ μετακόμισε στο Σλος Αμερλαντ στη Βαυαρία, όπου έμεινε με την αδελφή του. Απεβίωσε στις 15 Νοεμβρίου 1946 σε ηλικία 86 ετών, στο Λάντσουτ και τάφηκε εκεί.[9]:16,26

Ο τάφος του Όπενχαϊμ είναι ένα αντίγραφο τού κάτω μισού τού αγάλματος της καθημένης γυναικός, που λάτρευε. Είναι προφανές ότι θαύμαζε αυτό το άγαλμα, καθώς η Αγκάθα Κρίστι στις αναμνήσεις της θυμάται τον Όπενχαϊμ να κοιτάζει αυτό το άγαλμα, ενώ έκανε μία περιήγηση στο Μουσείο Tελ-Χαλάφ στο Βερολίνο και να φωνάζει, "Αχ η όμορφη Αφροδίτη μου". [19]

Υστεροφημία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ανάγλυφο επιτοίχιο από στόκο από το Χαράμπ Σαγιάρ στη βόρεια Συρία. Ανασκάφθηκε από τον Όπενχαϊμ το 1913, και είναι τού 9ου-10ου αι. μ.Χ. Μουσείο για τη Ισλαμική Τέχνη, Βερολίνο.

Τα απομεινάρια αυτά, που αποθηκεύτηκαν στα υπόγεια του Μουσείου Περγάμου κατά την περίοδο της κομμουνιστικής κυριαρχίας της ΛΔΓ, παρέμειναν ανέγγιχτα. Μετά την επανένωση, το Ρυθμιστικό Σχέδιο της Νήσου των Μουσείων του 1999 έφερε την ιδέα να αποκατασταθεί η πρόσοψη του Δυτικού Ανακτόρου από το Tελ-Χαλάφ. Με οικονομική υποστήριξη από το Σαλ. Όπενχαϊμ και το Γερμανικό Ίδρυμα Ερευνών, το Μουσείο της Μέσης Ανατολής συμμετείχε στο μεγαλύτερο έργο αποκατάστασης από την ανοικοδόμηση της Πύλης της Ιστάρ. Από το 2001 έως το 2010, πάνω από 30 γλυπτά ανασχηματίστηκαν από περίπου 27.000 θραύσματα. Εκτέθηκαν στο Μουσείο Περγάμου του Βερολίνου το 2011 και στο Ομοσπονδιακή Αίθουσα Τέχνης της Βόννης το 2014. Η τελευταία έκθεση επικεντρώθηκε όχι μόνο στα αρχαιολογικά ευρήματα, αλλά και στο πρόσωπο του Mαξ φον ΌΠενχαϊμ, ο οποίος έχει ονομαστεί "ο τελευταίος από τους μεγάλους ερασιτέχνες αρχαιολόγους εξερευνητές της Μέσης Ανατολής".[9] Όταν η ανακατασκευή της Νήσου των Μουσείων ολοκληρωθεί γύρω στο 2025, η πρόσοψη του Δυτικού Ανακτόρου θα είναι η είσοδος στο νέο Μουσείο της Μέσης Ανατολής.[20]

Εκδόσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Vom Mittelmeer zum persischen Golf durch den Haurän, die syrische Wüste und Mesopotamien, 2 vols., 1899/1900
  • Rabeh und Tschadseegebiet, 1902
  • Der Tell Halaf und die verschleierte Göttin. Leipzig: Hinrichs 1908.
  • Die Revolutionierung der islamischen Gebiete unserer Feinde. 1914.
  • Der Tell Halaf: Eine neue Kultur im ältesten Mesopotamien. F.A. Brockhaus, Leipzig 1931.
  • Tell Halaf I, 1943 (with Hubert Schmidt)
  • Tell Halaf II, 1950 (with R. Naumann)
  • Die Beduinen vols I - IV (1939 - 1967)

Βλέπε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σημειώσεις και αναφορές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 27  Απριλίου 2014.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb124689552. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  3. ↑ 3,0 3,1 (Αγγλικά) SNAC. w63n58xm. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  4. ↑ (Αγγλικά) Library of Congress Authorities. Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου. n85819901. Ανακτήθηκε στις 24  Δεκεμβρίου 2019.
  5. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb124689552. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  6. ↑ Ανακτήθηκε στις 14  Ιουνίου 2019.
  7. ↑ Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. zmp2017939200. Ανακτήθηκε στις 17  Δεκεμβρίου 2022.
  8. ↑ Kim Benzel, Rayyane Tabet / Alien Property: The Metropolitan Museum of Art Bulletin, v. 77, no. 2 (2019) 10.
  9. ↑ 9,00 9,01 9,02 9,03 9,04 9,05 9,06 9,07 9,08 9,09 9,10 9,11 9,12 9,13 9,14 9,15 9,16 9,17 9,18 9,19 9,20 9,21 9,22 9,23 Kunst- und Ausstellungshalle der Bundesrepublik Deutschland (ed.) (2014). Abenteuer Orient - Max von Oppenheim und seine Entdeckung des Tell Halaf (German). Wasmuth. ISBN 978-3-8030-3365-9. CS1 maint: Extra text: authors list (link)
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 McMeekin, Sean (2010). The Berlin-Baghdad Express: The Ottoman Empire and Germany's Bid for World Power. Belknap Press. ISBN 9780674057395. 
  11. ↑ Gossman, Lionel (2013). The passion of Max von Oppenheim: Archaeology and Intrigue in the Middle East from Wilhelm II to Hitler (1st έκδοση). Cambridge: Open Book Publishers. σελ. 33. 
  12. ↑ 12,0 12,1 Benzel, Kim· Tabet, Rayyane (2019). Rayyane Tabet / Alien Property. The Metropolitan Museum of Art. σελ. 6. 
  13. ↑ «Seated figure | Neo-Hittite». www.metmuseum.org. Ανακτήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 2021. 
  14. ↑ «Selected Artworks». www.metmuseum.org. Ανακτήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 2021. 
  15. ↑ McMahon, Henry (1915). The War: German attempts to fan Islamic feeling. London: British Library. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Απριλίου 2014. Ανακτήθηκε στις 30 Μαρτίου 2024. 
  16. ↑ Schwanitz, Wolfgang G. (2003), «Djihad 'made in Germany'. Der Streit um den Heiligen Krieg 1914–1915», Sozial. Geschichte. Zeitschrift für historische Analyse des 20. Und 21. Jahrhunderts 18 (H. 2): 7–34 
  17. ↑ Bremm, Klaus Jürgen (2014). Propaganda im Ersten Weltkrieg (German). Theiss. ISBN 978-3806227543. 
  18. ↑ Tabet, Rayyanne (2019). Alien Property. The Metropolitan Museum of Art Bulletin. σελ. 15. 
  19. ↑ Benzel, Kim· Tabet, Rayyane (2019). Rayyane Tabet / Alien Property. New York: The Metropolitan Museum of Art Bulletin. σελ. 22. 
  20. ↑ Grimberg, Klaus (27 Ιανουαρίου 2011). «Ausstellung der "geretteten Götter von Tell Halaf" in Berlin (German)». Westdeutsche Allgemeine. Ανακτήθηκε στις 22 Ιουλίου 2014. 

Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εξωτερικές συνδέσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Μαξ_φον_Όπενχαϊμ&oldid=10505196"