Μετάβαση στο περιεχόμενο

Μαξιμιανούπολις - Μοσυνούπολις

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Μαξιμιανούπολις-Μοσυνούπολις
Τοποθεσία στο χάρτη
Τοποθεσία στο χάρτη
Μαξιμιανούπολις-Μοσυνούπολις
41°7′43″N 25°19′31″E
ΧώραΕλλάδα
Διοικητική υπαγωγήΔήμος Ιάσμου
Commons page Σχετικά πολυμέσα

Συντεταγμένες: 41°07′43″N 25°19′31″E / 41.12861°N 25.32528°E / 41.12861; 25.32528

Ο περίκεντρος ναός.

Η Μαξιμιανούπολις - Μοσυνούπολις είναι ένας αρχαιολογικός χώρος[1] ο οποίος βρίσκεται 7 χιλιόμετρα δυτικά της Κομοτηνής, νότια του χωριού Μίσχος, στην Ροδόπη, σε μικρή απόσταση από την Εγνατία Οδό. Στην περιοχή υπήρχε η αρχαία πόλη Παισούλα. Στην συνέχεια ιδρύθηκε η Μαξιμιανούπολις η οποία αργότερα πήρε το όνομα Μοσυνούπολις (αναφέρεται και ως Μοσυνόπολις). Στον αρχαιολογικό χώρο σήμερα έχουν ανασκαφεί τα ερείπια ενός περίκεντρου ναού (11ου - 13ου αιώνα), μέρος των τειχών, ένας κιβωτιόσχημος τάφος της Μαξιμιανούπολης αλλά και παλαιοχριστιανικοί τάφοι της Μοσυνούπολης. Ευρήματα από τις αρχαιολογικές ανασκαφές φυλάσσονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Κομοτηνής.[2] Ο αρχαιολογικός χώρος υπάγεται στη 15η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων[3].

Αρχικά (30 π.Χ. μέχρι 300 μ.Χ.) στην περιοχή του αρχαιολογικού χώρου βρισκόταν η αρχαία πόλη με το όνομα Παισούλα ή Παίσουλα (το όνομα στα λατινικά αποδιδόταν ως Pyrsoali ή Porsulis ή Prosulae[4][5]). Κατά τους ύστερους Ρωμαϊκούς χρόνους ιδρύθηκε η πόλη Μαξιμιανούπολις, παίρνοντας το όνομά της από τον Ρωμαίο αυτοκράτορα Γαλέριο Μαξιμιανό[6].

Από τον 8ο αιώνα αναφέρεται ως επισκοπική έδρα [7] με το όνομα «Μοσυνούπολις»[8][9], ή «Μισινούπολις»[10] ή «Μοσυνόπολις»[11][4][12] [11].

Επί Οθωμανικής αυτοκρατορίας λεγότανε «Μεσινέ Καλέ» (μεταφράζεται από τα Τούρκικα ως το οχυρό-κάστρο του Μεσινέ).[13]

Το όνομα Νέα Μοσυνούπολη έχει ένα προάστιο βόρειο-δυτικά στην Κομοτηνή (περίπου 6-7 χιλιόμετρα ανατολικά από τον αρχαιολογικό χώρο).

Πόλιν εκ πολλών ετών κατεστραμμένην

— Ιωάννης ΣΤ' Καντακουζηνός - 1343 [11] [1]

Η Μοσυνούπολη αναπτύχθηκε και έγινε αξιόλογη. Είχε στρατηγική θέση και βρισκόταν πάνω στην Αρχαία Εγνατία οδό. Από το κάστρο αυτό ο Βασίλειος Β΄ ο Βουλγαροκτόνος ξεκίνησε τις τις εκστρατείες του κατά των Βουλγάρων[4] και καταστράφηκε το 1206 από τον τσάρο των Βουλγάρων Ιβάν Α΄ (Καλογιάν ο Ρωμαιοκτόνος)[13]. Το 1096 πέρασε από την πόλη η 4η στρατιά της Α΄ Σταυροφορίας και το 1185 καταλήφθηκε πρόσκαιρα από Νορμανδούς. Το 1191 στην περιοχή σταθμεύει ο στρατηγός Αλέξιος Βρανάς. Λίγο πριν καταστραφεί η πόλη από τον τσάρο των Βουλγάρων Ιβάν Α΄ το 1204 η πόλη καταλαμβάνεται από τους Λατίνους και παραχωρείται στον Γοδεφρείδο Βιλλεαρδουίνο. Στην συνέχει η πόλη ανακαταλαμβάνεται το 1225 από τον αυτοκράτορα της Νίκαιας Θεοδωρο Λάσκαρη και το 1294 είναι πρωτεύουσα του Βυζαντινού Θέματος Βολερού. Η πόλη έφτασε σε πλήρη μαρασμό τον 13ο αιώνα και το 1343 όταν στρατοπέδευσε εκεί ο βυζαντινός αυτοκράτορας Ιωάννης ΣΤ΄ Καντακουζηνός ανάφερε ότι βρήκε μια πόλη κατεστραμμένη. Οι κάτοικοι μετακόμισαν στην περιοχή της σημερινής Κομοτηνής.[1][11]

Πρόσφατες ανασκαφές (1999-2008) έχουν αποκαλύψει βυζαντινό ναό (11ου - 13ου αιώνα), που πιθανολογείται ότι υπήρξε ο επισκοπικός ναός της πόλης. Ο ναός αυτός είναι περίκεντρος ναός, με σχήμα ακανόνιστου εξαγώνου διαστάσεων περίπου 20x35μ.[14] Σύμφωνα με την μνεία δύο επισκόπων της πόλης στις οικουμενικές συνόδους (του 431 και 449) συνάγεται ότι ήταν έδρα Επισκοπής, υπαγόμενης αρχικά στη Μητρόπολη της Τραϊανουπόλεως, η οποία αργότερα έγινε ανεξάρτητη Αρχιεπισκοπή (κατά το διάστημα 451-459 λόγω αποδυνάμωσης της μητρόπολης Τραϊανούπολης[11])[1].

Εικόνες από το αρχαιολογικό χώρο - Περίκεντρος ναός.
Τείχος: λίγο νοτιότερα του περίκεντρου ναού.
Τείχος: λίγο νοτιότερα του περίκεντρου ναού.  
Ο περίκεντρος ναός.
Ο περίκεντρος ναός.  
Ο περίκεντρος ναός.
Ο περίκεντρος ναός.
 
Ο περίκεντρος ναός.
Ο περίκεντρος ναός.  

Ο ναός χαρακτηρίζεται από τη μεγάλη σε κλίμακα χρησιμοποίηση πλίνθων ακόμη και στα ευπαθή σημεία του και συγκεκριμένα στις γωνίες όπου συγκεντρώνονται οι ωθήσεις-δυνάμεις στήριξης του κτηρίου. Σύμφωνα με τις ανασκαφές που έγιναν παρατηρήθηκε ότι το μνημείο δεν καταστράφηκε ξαφνικά αλλά εγκαταλείφτηκε και σταδιακά ερήμωσε. Μαζί με τις ανασκαφές βρέθηκαν αρκετά κινητά ευρήματα: 150 νομίσματα 11ου - 13ου αιώνα αλλά και αρκετά βυζαντινά εφυαλωμένα αγγεία ίδιας εποχής.[15]

Σε ανασκαφές το 1968 ανακαλύφθηκαν 20 κτιστοί κιβωτιόσχημοι τάφοι, ένας καλυβίτης τάφος ενώ σε ανασκαφές το 1978 14 παιδικοί τάφοι (7 καλυβίτες, 1 λακκοειδής και 6 ταφικοί πίθοι)[11].

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 Μαξιμιανούπολις-Μοσυνούπολις Αρχειοθετήθηκε 2010-05-03 στο Wayback Machine., Ν. Ζήκος, αρχαιολογικοί χώροι, κόμβος «Οδυσσεύς», Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού, 2013
  2. Μ. Κορτζή· Β. Σιαμέτης. «Μοσυνόπολις (βυζαντινή εποχή) έως τον 9ο αι. Μαξιμιανούπολις». Θρακικός Ηλεκτρονικός Θυσαυρός. Ανακτήθηκε στις 24 Ιουλίου 2012. 
  3. «15η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων». Υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων Πολιτισμού και Αθλητισμού. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Μαΐου 2013. Ανακτήθηκε στις 9 Ιουνίου 2013. 
  4. 4,0 4,1 4,2 Reinert, Steven W. (1991). «Peritheorion». Βυζαντινό Λεξικό της Οξφόρδης. 2. New York/Oxford: Oxford University Press, σσ. 1418-9. 
  5. Τσούρδης, Δημήτριος (2020). «Itinerarium Antonini Augusti και Itinerarium Burdigalense:Οι οικισμοί στην αιγιακή Θράκη κατά την αυτοκρατορική εποχή (27 π.Χ-330 μ.Χ)». www.researchgate.net. 
  6. Leadbetter, Bill (2009), Roman Imperial Biographies-Galerius and the will of Diocletian, Routledge, σ.228.
  7. Ιστοσελίδα με πληροφορίες για την Ιεραρχία της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας
  8. Heinrich Gelzer, Ungedruckte ... Notitiæ episcopatuum, 558.
  9. Gelzer, Georgii Cyprii Descriptio orbis Romani, 79.
  10. Parthey, Hierocles Synecdemus, 122.
  11. 11,0 11,1 11,2 11,3 11,4 11,5 Ιωάννης Λ. Σιγούρος (1997). Νομός Ροδόπης: Ιστορία - Αρχαιολογία - Γεωγραφία - Ανθρωπογεωγραφία - Πολιτισμός. Κομοτηνή: Εταιρία Παιδαγωγικών Επιστημών Κομοτηνής. σελίδες 74–77. ISBN 960-85512-6-9. 
  12. E. Borza· R. Talbert· S. Gillies· J. Åhlfeldt· J. Becker· G. Reger· T. Elliott. «Places: 501574 (*Porsulae/Maximianopolis)». Pleiades. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουνίου 2013. 
  13. 13,0 13,1 29.02.2009 - Άρθρο στην εφημερίδα ο Χρόνος: "Στην Μαξιμιανούπολη και το Παπίκιο με ξενάγηση του βυζαντινολόγου Νίκου Ζήκου".[νεκρός σύνδεσμος]
  14. Πινακίδα με πληροφορίες που είναι αναρτημένη στον χώρο του περίκεντρου ναού. Υπουργείο Πολιτισμού - 12η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων.
  15. "Αρχαιολογικοί χώροι και μνημεία της Βυζαντινής περιόδου στο νομό Ροδόπης", Σοφία Δουκατά Δεμερτζή, Νικόλαος Ζήκος, σελ 127-129.[νεκρός σύνδεσμος]