Λογοθέτης των Αγελών
Ο Λογοθέτης των Αγελών ήταν ο βυζαντινός αξιωματούχος υπεύθυνος για τα κρατικά κτήματα (μητάτα) στη δυτική Μικρά Ασία, που εξέτρεφαν ίππους και ημιόνους για τον βυζαντινό στρατό και τα αυτοκρατορικά Δημόσια Ταχυδρομεία.
Ιστορία και λειτουργίες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το βυζαντινό αξίωμα εμφανίζεται τον 9ο αι. και είναι κοινώς αποδεκτό ότι είναι η εξέλιξη τού ρωμαϊκού praepositus gregum et stabulorum (υπεύθυνου των κοπαδιών και των στάβλων) τού 4ου αι., ο οποίος ήταν υποταγμένος στον comes res privateae (κόμη ιδιωτικών υποθέσεων). Μοναδικός μεταξύ των λογοθετών, ο λογοθέτης των Αγελών συγκαταλέγεται μεταξύ των ανώτατων στρατιωτικών αξιωματούχων (στραταρχών) το 899 στο Κλητορολόγιο τού Φιλοθέου, 40ος στην ιεραρχία από τον Αυτοκράτορα, υπογραμμίζοντας τη στενή σχέση τού αξιώματος με τον στρατό. [1] [2] Η σημασία τού αξιώματος αυξήθηκε από τον 10ο αι., φτάνοντας στο ζενίθ του στα τέλη τού 13ου αι., όταν το κατείχαν αρκετοί από τους σημαντικότερους κρατικούς αξιωματούχους. [2]
Υφιστάμενοι υπάλληλοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οι υποτελείς τού λογοθέτη των Αγελών ήταν:
- Οι πρωτονοτάριοι για την Ασία και τη Φρυγία, όπου προφανώς ήταν συγκεντρωμένα τα μητάτα. [1]
- Οι διοικητές των μητάτων (διοικηταὶ τῶν μητάτων), οι διαχειριστές των αγροκτημάτων αλόγων και οι διάδοχοι των ρωμαϊκών procuratores saltuum (διαχειριστές δασών). [1]
- Οι επισκέπται (επιθεωρητές) και κόμητες,), το τελευταίο έχει ασαφή λειτουργία. [1]
Σιγιλογραφικές μαρτυρίες μαρτυρούν επίσης την ύπαρξη χαρτουλάριων και εκπροσώπου του τμήματος. [2]
Κατάλογος γνωστών λογόθετων τον άγγελο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
| Όνομα | Περίοδος | Διορίστηκε από | Σημειώσεις | Αναφορές |
|---|---|---|---|---|
| Βασίλειος | 8ος/9ος αι. | άγνωστος | Γνωστός μόνο από μία σφραγίδα, που αναφέρει "Βασιλείου, σπαθαρίου και λογοθέτη των Αγελών" | [3] |
| (ανώνυμος) | αρχές τού 10ου αι. | Λέων ΣΤ΄ ο Σοφός ή Κωνσταντίνος Ζ΄ ή Ρωμανός Α΄ Λεκαπηνός | Αποδέκτης επιστολής τού Νικολάου Α΄ Πατριάρχη Κωνσταντινούπολης. | [3] |
| Βασίλειος | 11ος αι. | (άγνωστοςύ | Γνωστό μόνο από σφραγίδα που αναφέρει «Βασιλείου, εκπροσώπου τού λογοθέτη των Αγελών, ασηκρήτου και αυτοκρατορικού πρωτοσπαθάριου». | [3] |
| Αγιοθεοδωρίτης | π. 1258 | Θεόδωρος Β΄ Λάσκαρης | Άγνωστο όνομα. Αναφέρεται στη σύντομη περίοδο μετά το τέλος τού Θεόδωρου Β΄ Βατάτζη, όταν ο αντιβασιλιάς Γεώργιος Μουζάλων τον έθεσε επικεφαλής τού αυτοκρατορικού ταμείου. Μετά την κατάληψη της εξουσίας από τον Μιχαήλ Η' Παλαιολόγο, ο Αγιοθεοδωρίτης προήχθη σε λογοθέτη των Οικιακών. | [4] |
| Πεπαγωμένος | π. 1283/89 | Ανδρόνικος Β΄ Παλαιολόγος | Άγνωστο όνομα. Γνωστός μόνο ως αποδέκτης επιστολής τού Πατριάρχη Κωνσταντινούπολης Γρηγορίου Β΄ Κυπρίου. | [4] |
| Θεόδωρος Μετοχίτης | π. 1294 | Ανδρόνικος Β΄ Παλαιολόγος | Σύμφωνα με τον Γεώργιο Παχυμέρη, ο Μετοχίτης, ο μελλοντικός μέγας λογοθέτης και πρώτος υπουργός τού Ανδρόνικου Β΄, κατείχε τη θέση κατά τη διάρκεια μίας πρεσβείας στην Κιλικία το 1294. | [4] |
| Φακράσης | π. 1299/1300 | Ανδρόνικος Β΄ Παλαιολόγος | Αποδέκτης επιστολών τού Μάξιμου Πλανούδη (1299/1300) και τού Νικηφόρου Χούμνου (π. 1315). Ο Guilland τον εξισώνει με έναν Ιωάννη Φακράση, ο οποίος ήταν φίλος και αποδέκτης επιστολών (πριν από το 1283) τού Πατριάρχη Γρηγορίου Β΄ της Κωνσταντινούπολης, και προτείνει μία πιθανή ταυτότητα με τον συνονόματο παρακοιμούμενο, που ήταν ο συγγραφέας μίας πραγματείας για τους αυτοκρατορικούς τίτλους και αξιώματα. Το Προσωπογραφικό λεξικό της εποχής των Παλαιολόγων από την άλλη, θεωρεί τον λογοθέτη των Αγελών ως πατέρα τού δεύτερου και πιθανό γιο τού πρώτου. | [4] [5] |
| (ανώνυμος) | τέλη 13ου/αρχές 14ου αι. | πιθανώς ο Ανδρόνικος Β΄ Παλαιολόγος | Ανώνυμος αποδέκτης επιστολών τού Mανουήλ Φιλή | [3] |
Bιβλιογραφικές αναφορές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Bury, J. B. (1911). The Imperial Administrative System of the Ninth Century – With a Revised Text of the Kletorologion of Philotheos. London: Oxford University Press. OCLC 1046639111 – via Archive.org.
- Guilland, Rodolphe (1971). «Les Logothètes: Etudes sur l'histoire administrative de l'Empire byzantin [The Logothetes: Studies on the Administrative History of the Byzantine Empire]» (στα French). Revue des études byzantines 29: 5–115. doi:. http://www.persee.fr/doc/rebyz_0766-5598_1971_num_29_1_1441.
- (Αγγλικά) Kazhdan, Alexander, επιμ. (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium. Οξφόρδη και Νέα Υόρκη: Oxford University Press. ISBN 0-19-504652-8.
- Trapp, Erich; Beyer, Hans-Veit; Walther, Rainer; Sturm-Schnabl, Katja; Kislinger, Ewald; Leontiadis, Ioannis; Kaplaneres, Sokrates (1976–1996) (στα γερμανικά). Prosopographisches Lexikon der Palaiologenzeit. Βιέννη: Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften. ISBN 3-7001-3003-1.
- Verpeaux, Jean, επιμ. (1966). Pseudo-Kodinos, Traité des Offices (στα French). Centre National de la Recherche Scientifique.