Κέφαλος (μυθολογία)
| Κέφαλος | |
|---|---|
 | |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Οικογένεια | |
| Σύζυγος | Πρόκρις[1][2] Κλυμένη |
| Σύντροφος | Ηώς |
| Τέκνα | Έσπερος Adymnus Φαέθων Αώος Αρκείσιος Ίφικλος του Φυλάκου Αλκιμέδη Canes |
| Γονείς | Δηίων και Διομήδη |
| Συγγενείς | Δαίτος (απόγονος) |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Στην Αρχαία ελληνική μυθολογία ο Κέφαλος ήταν γιος του Δηιονέως που ήταν βασιλιάς στους Φωκείς και της Διομήδης, εγγονός του γενάρχη των Αιολών Αιόλου.[3][4] Ο Κέφαλος ήταν επιπλέον ένας από τους ερωμένους της θεάς Ηούς.[5] Η λέξη Κέφαλος σημαίνει «κεφάλι», πιθανότατα σημαίνει ότι υπήρξε κεφαλή μιας μεγάλης οικογένειας από την οποία προήλθε ο διάσημος ήρωας Οδυσσέας. Μια άλλη εξήγηση πιθανότατα να είναι η κεφαλή του Ηλίου που σκοτώνει με τις ακτίνες του, με τον ίδιο τρόπο σκότωσε και ο ίδιος κατά λάθος την Πρόκριδα με το βέλος του ενώ κυνηγούσε στο δάσος. Πολλές λατρείες που σχετίζονται με τον Κέφαλο και την Πρόκριδα έχουν βρεθεί σε ιερό ημερολόγιο στο χωριό Θορικός της νότιας Αττικής (430 π.Χ., δημοσιοποιήθηκαν το 1983).[6] Τα αδέλφια του Κέφαλου ήταν ο Αινετύς, ο Φύλακος, ο Άκτωρ και η Αστεροδεία.[7][8] Ο γιος του με την Πρόκνη ήταν ο Αρκείσιος, με την Κλυμένη κόρη του Μινύα απέκτησε τον Ίφικλο και τον Αλκιμέδη. Σε μερικές πηγές καταγράφεται σαν πατέρας της Οίας, συζύγου του Χαροποιού και επώνυμης του Δήμου της Οίας στην Αττική.[9] Ένας άλλος γιος του Κέφαλου ο Κάνης έγινε βασιλιάς της Φωκίδας και σύζυγος της Ευάδνης, κόρης του Πελία.[10]
Ο μύθος
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Οι Αθηναίοι με τη σειρά τους οικειοποιήθηκαν τον μύθο του Κέφαλου δηλώνοντας ότι νυμφεύθηκε μια από τις κόρες του ιδρυτή της πόλης τους Ερεχθέα.[11] Η θεά της αυγής Ηώς έπεσε σε έρωτα με τον Κέφαλο και τον απήγαγε ενώ κυνηγούσε στο δάσος.[4][12] Ο Κέφαλος αντιστάθηκε στην αρχή αλλά αργότερα έγιναν ερωμένοι, από την ένωση τους γεννήθηκε ο Φαέθων που δεν πρέπει να συγχέεται με τον γιο του Ήλιου. Σε άλλες πηγές καταγράφονται σαν παιδιά του Κέφαλου και της Ηώς ο Τιθωνός και ο Έσπερος. Ο Κέφαλος αναζητούσε συνεχώς την Πρόκριδα, η Ηώς αναγκάστηκε να τον επιστρέψει σε αυτήν αφού πρώτα την κατηγόρησε ψευδώς για την απιστία της. Η Ηώς δωροδόκησε την Πρόκριδα με ένα χρυσό στέμμα και δέχτηκε στο προσκέφαλο της τον Πτελέον, όταν το αποκάλυψε ο Κέφαλος δραπέτευσε στον Μίνωα.[13]
Η Πρόκρις επέστρεψε αργότερα στην Αθήνα, συνάντησε τον σύζυγο της και συμφιλιώθηκε ύστερα από οκτώ χρόνια. Ο Κέφαλος αργότερα ήθελε να ελέγξει την πίστη της συζύγου του και πήγε μεταμφιεσμένος να την αποπλανήσει, η ίδια έπεσε στην παγίδα, από την ντροπή της δραπέτευσε στο δάσος για κυνήγι μαζί με την Άρτεμις. Σε λίγο συμφιλιώθηκαν ξανά αφού η Πρόκρις του έφερε δύο δώρα, ένα Ακόντιο που δεν αστοχεί ποτέ και ένα τρομερό κυνηγόσκυλο τη Λαίλαπα που βρίσκει πάντα τη λεία της. Η Λαίλαπα κυνήγησε σκληρά την Τευμησσία αλεπού, δεν μπόρεσε να την πιάσει μέχρι τη στιγμή που μεταμορφώθηκαν και οι δύο σε πέτρα, το ακόντιο παρέμεινε ωστόσο στον Κέφαλο και το χρησιμοποιούσε πάντοτε με επιτυχία. Η Πρόκρις ξεκίνησε αυτή τη φορά να δυσπιστεί η ίδια για τον σύζυγο της, την άφηνε μόνη στο δωμάτιο και ο ίδιος τραγουδούσε στα βουνά ύμνους στη Νεφέλη, τη θεά των νεφών.[14] Αποφάσισε να πάει στο δάσος να τον κατασκοπεύσει, κρύφτηκε πίσω από έναν θάμνο αλλά ο Κέφαλος την πέρασε για θηρίο την σημάδευσε και την σκότωσε. Την ώρα που ξεψυχούσε στα χέρια του Κέφαλου η Πρόκρις του είπε τη φράση «σε παρακαλώ πολύ μην παντρευτείς ποτέ την Ηώ». Ο Κέφαλος στενοχωρήθηκε διπλά τόσο για τον θάνατο της συζύγου του όσο και επειδή η πράξη έγινε από τα δικά του χέρια, αποσύρθηκε στη Θήβα. Την πρωταρχική πηγή για τον μύθο έγραψε ο ποιητής Φερεκύδης ο Αθηναίος σε ένα θραύσμα με τον τίτλο «Ομηρική μυθογραφία».
Η εκστρατεία στην Κεφαλονιά
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Σε μια άλλη περιγραφή συνδέεται το όνομα της Κεφαλλονιάς με την Αρχαία Αθήνα.[15] Ο Κέφαλος βοήθησε τον βασιλιά Αμφιτρύωνα στον πόλεμο εναντίον των Ταφίων που ζούσαν σε νησάκια απέναντι από τη Λευκάδα, σαν ανταμοιβή πήρε το νησί της Σάμου που μετονομάστηκε προς τιμή του σε Κεφαλονιά. Ο Κέφαλος παντρεύτηκε σε δεύτερο γάμο την Κλυμένη κόρη του Μινύα, σύμφωνα με μερικές πηγές απέκτησε με εκείνη τον παππού του Οδυσσέα Αρκείσιο. Σε άλλη έκδοση απέκτησε τέσσερεις γιους από τους οποίους προήλθαν τα τέσσερα ονόματα των επαρχιών της Κεφαλλονιάς Σάμη, Κράνη, Πάλη (αρχαία πόλη), και Πρόκνη που έγιναν αργότερα οι πόλεις-κράτη του νησιού. Ο Κέφαλος δεν μπόρεσε ωστόσο να συγχωρέσει ποτέ στον εαυτό του τον θάνατο της συζύγου του από τα χέρια του και αυτοκτόνησε πέφτοντας στη θάλασσα από το Ακρωτήρι Λευκάς.
Σύμφωνα με το κυκλικό έπος Επίγονοι, ύστερα από τον φόνο της γυναίκας του ο Κέφαλος εξαγνίσθηκε από τους Θηβαίους. Μετά την κάθαρσή του, για να τους ευχαριστήσει, τους παραχώρησε τον σκύλο του για να καταδιώξει την αλεπού του Τευμησσού που κατέστρεφε τη χώρα τους.
Κατά μία εκδοχή, ο Κέφαλος δικάσθηκε από τον Άρειο Πάγο και καταδικάσθηκε σε εξορία από την Αττική. Τότε ακολούθησε τον Αμφιτρύωνα. Αφού επεκράτησε στην Κεφαλληνία, ο Κέφαλος ρώτησε το Μαντείο των Δελφών πώς θα αποκτούσε γιους. Η απάντηση του μαντείου ήταν ότι θα έπρεπε να ενωθεί με το πρώτο θηλυκό πλάσμα που θα συναντούσε στον δρόμο του. Ο Κέφαλος συνάντησε μια θηλυκή αρκούδα και, αφού ενώθηκε μαζί της, το θηρίο μεταμορφώθηκε σε όμορφη γυναίκα, τη Λυσίππη, και ο Κέφαλος μπόρεσε να την νυμφευθεί. Από τον γάμο τους γεννήθηκε ο Αρκείσιος, πατέρας του Λαέρτη και παππούς του Οδυσσέα.
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Timothy Gantz: «Mythes de la Grèce archaïque» (Γαλλικά) Éditions Belin. Παρίσι. 2004. σελ. 1387. ISBN-13 978-2-7011-3067-5. ISBN-10 2-7011-3067-0.
- ↑ «Cephalus» (Ρωσικά)
- ↑ M. Broadbent: Studies in Greek Genealogy, 1968, ch. 5
- ↑ 4,0 4,1 Βιβλιοθήκη Απολλοδώρου, 1.9.4
- ↑ Καλλίμαχος, Ύμνοι στον Δία, 209
- ↑ G. Daux, in L'Antiquité Classique 52 σσ. 150-74 and J. Paul Getty Museum 12 (1984:145-52); discussed in D. Whitehead, The demes of Attica (1986:194-99), noted by Fowler 1993.
- ↑ Ησίοδος, Κατάλογος Γυναικών, fr. 10(a) and 58 ; Βιβλιοθήκη Απολλοδώρου, 1.9.4 ; Γάιος Ιούλιος Υγίνου Fabulae, 198
- ↑ Hard, σσ. 435, 565
- ↑ Λεξικό Σούδας
- ↑ Διόδωρος Σικελιώτης, Ιστορική Βιβλιοθήκη, 4.53.2
- ↑ E. Kearns: "The heroes of Attica" BICS Supplement 57 (1989):170
- ↑ E. Kearns, "The heroes of Attica" BICS Supplement 57 (1989):170
- ↑ Βιβλιοθήκη Απολλοδώρου, 3.15.1
- ↑ Fowler 1993
- ↑ Robert L. Fowler, "The myth of Kephalos as aition of rain-magic (Pherekydes FrGHist 3F34)", Zeitschrift für Papyrologie und Epigraphik 97 (1993:29–42)
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Apollodorus, The Library with an English Translation by Sir James George Frazer, F.B.A., F.R.S. in 2 Volumes, Cambridge, MA, Harvard University Press; London, William Heinemann Ltd. 1921.
- Diodorus Siculus, The Library of History translated by Charles Henry Oldfather. Twelve volumes. Loeb Classical Library. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press; London: William Heinemann, Ltd. 1989. Vol. 3. Books 4.59–8. Online version at Bill Thayer's Web Site
- Diodorus Siculus, Bibliotheca Historica, Vol 1-2. Immanel Bekker. Ludwig Dindorf. Friedrich Vogel. in aedibus B. G. Teubneri. Leipzig. 1888-1890. Greek text available at the Perseus Digital Library.
- Fowler, Robert L.: "The Myth of Kephalos as an Aition of Rain-Magic (Pherekydes FGrHist 3 F 34)." Zeitschrift Für Papyrologie Und Epigraphik 97 (1993): 29-42. www.jstor.org/stable/20171904.
- Gaius Julius Hyginus: Fabulae from The Myths of Hyginus translated and edited by Mary Grant. University of Kansas Publications in Humanistic Studies. Online version at the Topos Text Project.
- Hard, Robin: The Routledge Handbook of Greek Mythology: Based on H.J. Rose's "Handbook of Greek Mythology", Psychology Press, 2004, ISBN 9780415186360. Google Books.
- Hesiod, Catalogue of Women from Homeric Hymns, Epic Cycle, Homerica translated by Evelyn-White, H G. Loeb Classical Library Volume 57. London: William Heinemann, 1914. Online version at theio.com
- Suida, Suda Encyclopedia translated by Ross Scaife, David Whitehead, William Hutton, Catharine Roth, Jennifer Benedict, Gregory Hays, Malcolm Heath Sean M. Redmond, Nicholas Fincher, *Patrick Rourke, Elizabeth Vandiver, Raphael Finkel, Frederick Williams, Carl Widstrand, Robert Dyer, Joseph L. Rife, Oliver Phillips and many others. Online version at the Topos Text Project.
