Θεολόγος Θάσου
Συντεταγμένες: 40°39′33″N 24°41′39″E / 40.65917°N 24.69417°E
Θεολόγος | |
---|---|
Άποψη του οικισμού το 2008 | |
Διοίκηση | |
Χώρα | Ελλάδα |
Περιφέρεια | Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης |
Περιφερειακή Ενότητα | Θάσου |
Δήμος | Θάσου |
Δημοτική Κοινότητα | Θεολόγου |
Γεωγραφία | |
Γεωγραφικό διαμέρισμα | Μακεδονία |
Νομός | Καβάλας |
Πληροφορίες | |
Παλαιά ονομασία | Άνω Θεολόγος |
Ο Θεολόγος είναι ορεινός οικισμός της Θάσου. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011 ο πληθυσμός του ανέρχεται στους 636 μόνιμους κατοίκους[1].
Γεωγραφία
Ο οικισμός είναι κτισμένος στο νοτιοανατολικό τμήμα του νησιού, σε υψόμετρο 240 μέτρων[2]. Απέχει 50 χιλιόμετρα από τον Λιμένα Θάσου και 10 χλμ από τον Ποτό[3]. Πρόκειται για ένα ανακηρυγμένο παραδοσιακό οικισμό που διατηρεί τον ιστορικό του χαρακτήρα.
Ιστορία
Η πρώτη μνεία στην περιοχή γίνεται κατά το 1287, όταν ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Ανδρόνικος Β' αναφέρει την ύπαρξη μονής αφιερωμένης στον Ευαγγελιστή και Θεολόγο Ιωάννη[4], από την οποία έλαβε την ονομασία του ο Θεολόγος. Ο οικισμός πρέπει να διαμορφώθηκε τους επόμενους αιώνες αν ληφθεί υπόψη πως ο Ιταλός περιηγητής Κυριάκος της Αγκώνας που επισκέφτηκε τη Θάσο κατά το 1444 - 1445 δεν κάνει μνεία στην ύπαρξη του Θεολόγου. Σε θέσεις κοντά στον σύγχρονο Θεολόγο έχουν ανευρεθεί απομεινάρια παλιών οικισμών[5].
Λίγα χρόνια πριν η μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης, κοντά στον Θεολόγο δημιουργήθηκαν οι προσφυγικοί οικισμοί Άνω και Κάτω Πολίτες[6]. Κατά την διάρκεια της οθωμανικής κυριαρχίας, στον Θεολόγο εγκαταστάθηκαν στα τέλη του 15ου και τις αρχές του 16ου αιώνα Τούρκοι έποικοι[4]. Ο Θεολόγος φέρεται εκείνη την εποχή άρρηκτα συνδεδεμένος με τα μετόχια των αγιορείτικων μονών του Δοχειαρίου, του Διονυσίου και του Παντοκράτορος[6]. Παράλληλα, σύμφωνα με οθωμανική απογραφή του 1519 ο Θεολόγος ήταν ο πολυπληθέστερος οικισμός του νησιού με 230 οικίες[7], ενώ λίγα χρόνια αργότερα, σύμφωνα με οθωμανικό κατάστιχο το 1550, στον Θεολόγο ζούσαν 262 οικογένειες[8].
Ο οικισμός παρουσιάζει αλματώδη αύξηση του πληθυσμού του σε οθωμανικό κατάστιχο του 1569/1570, σύμφωνα με το οποίο διέθετε εντός των ορίων του 619 σπίτια[8]. Οι πειρατικές επιδρομές των επόμενων ετών επηρέασαν τον Θεολόγο, ο οποίος στην απογραφή του 1601 είχε απολέσει 19 σπίτια, ενώ το 1626/1627 διέθετε μόλις 258 οικίες[9].
Στις 30 Μαρτίου του 1813 παραχωρήθηκε μαζί με την υπόλοιπη Θάσο στον Μωχάμετ Αλή της Αιγύπτου με την Οθωμανική Αυτοκρατορία να διατηρεί τα κυριαρχικά της δικαιώματα επί του νησιού[5]. Λίγα χρόνια αργότερα οι κάτοικοί του θα συμμετάσχουν ενεργά στην ελληνική επανάσταση του 1821[2][4], χωρίς όμως να πετύχουν την απελευθέρωση. Το 1828 ο Θεολόγος αναφέρεται από τον Αυστριακό διπλωμάτη Άντον Πρόκες φον Όστεν ως ένας από του κύριους οικισμούς της Θάσου[10]. Το 1831, η απογραφή που διενεργήθηκε βρήκε στο χωριό 230 εστίες[10].
Ο Θεολόγος άκμασε επί αιγυπτιοκρατίας, απέκτησε σχετική αυτονομία και αποτέλεσε πρωτεύουσα ολόκληρου του νησιού μέχρι περίπου το 1840[2][4]. Μετά τις αποτυχημένες ελληνικές εξεγέρσεις του 1878 κατέφυγαν στον Θεολόγο ελληνικές οικογένειες από την Ήπειρο και τη Μακεδονία[11].
Στις αρχές του 1902 πραγματοποιήθηκε διαδήλωση εναντίον του περιορισμού των προνομίων που απολάμβαναν οι κάτοικοι, η οποία κατεστάλη βίαια από την αιγυπτιακή διοίκηση με αποτέλεσμα τον θάνατο δύο διαδηλωτών[2]. Μέσα στο ίδιο έτος η Θάσος πέρασε εκ νέου στον απόλυτο έλεγχο των Οθωμανών[5] και σύμφωνα με απογραφή που πραγματοποιήθηκε ο Θεολόγος ήταν ο μεγαλύτερος οικισμός της Θάσου με 2450 κατοίκους[11]. Ο Θεολόγος απελευθερώθηκε μαζί με την υπόλοιπη Θάσο την 18η Οκτωβρίου του 1912[4]. Το 1979 ανακηρύχτηκε διατηρητέος παραδοσιακός οικισμός[4].
Διοικητικά, μετά την απελευθέρωση του 1912 υπήχθη στην επαρχία Θάσου του νομού Καβάλας, ενώ από το 1997 υπάγεται στον δήμο Θάσου[2]. Αποτελεί έδρα της δημοτικής κοινότητας Θεολόγου[1].
Αξιοθέατα - πολιτισμός
Στον Θεολόγο υπάρχουν αρκετές εκκλησίες κατά τη μεταβυζαντινή αλλά και την πιο πρόσφατη χρονική περίοδο: από αυτές ξεχωρίζουν η εκκλησία της Παναγίας ή Παναγούδας κοντά στο ρέμα της Αγίας Βασιλικής η οποία χτίστηκε το 1633 και ανακατασκευάστηκε γύρω στο 1780, ο Άγιος Δημήτριος (κτίσμα του 1803), η Αγία Παρασκευή (χτίστηκε το 1843, πιθανότατα στη θέση παλιότερου ομώνυμου ναού), ο ναός της Γέννησης του Τιμίου Προδρόμου νοτιοανατολικά του χωριού και ο Άγιος Γεώργιος (αμφότεροι κτίσματα του 1844) κ.ά[12].
Άλλα αξιοθέατα του Θεολόγου είναι οι καταρράκτες της Κεφαλόγουρνας και τα παλιά ασβεστοκάμινα. Σημαντική εκδήλωση του Θεολόγου αποτελεί το δρώμενο της αναπαράστασης του θιασίτικου γάμου[4].
Αθλητισμός
Στο παρελθόν ο Θεολόγος είχε έναν αθλητικό σύλλογο που ονομαζόταν «Αυγερινός», ο οποίος δραστηριοποιούνταν στο άθλημα του ποδοσφαίρου. Το 1979 ιδρύθηκε ο αθλητικός σύλλογος «Δόξα» Θεολόγου - Ποτού. Η ποδοσφαιρική ομάδα ανδρών της Δόξας εδρεύει στον Ποτό και αγωνίζεται στις τοπικές κατηγορίες της Ένωσης Ποδοσφαιρικών Σωματείων Καβάλας (ΕΠΣΚ). Διεξάγει τα εντός έδρας παιχνίδια της στο γήπεδο Ποτού.
Προσωπικότητες
- Χατζηγιώργης Μεταξάς[2] (18ος - 19ος), τοπικός πρόκριτος της Θάσου και αρχηγός των ντόπιων επαναστατών κατά την επανάσταση του 1821.
- Νικόλαος Λαμπίρης[13] (19ος - 20ός), μακεδονομάχος που έδρασε ως πράκτορας στην περιοχή της λίμνης των Γιαννιτσών.
- Κώστας Τσίμας[14] (1936 - 2005), πρώτος διοικητής της ΕΥΠ.
Απογραφές πληθυσμού
Απογραφή | 1902 | 1928 | 1940 | 1951 | 1961 | 1971 | 1981 | 1991 | 2001 | 2011 |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Πληθυσμός | 2450[11] | 1792[2] | 1996[2] | 1916[2] | 1927[2] | 1132[2] | 918[2] | 1124[2] | 731[15] | 636[1] |
Εικόνες
-
Η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου.
-
Δρόμος του οικισμού με την προτομή του Χατζηγιώργη Μεταξά.
-
Παραδοσιακή ενδυμασία η οποία χρησιμοποιείται στην αναπαράσταση του "Παραδοσιακού Θασίτικου γάμου"
-
Σχεδιάγραμμα της νότιας Θάσου.
Παραπομπές
- ↑ 1,0 1,1 1,2 «Θεολόγος (ο) Δήμου Θάσου Δημοτική Κοινότητα Θεολόγου. Καβάλα – Μακεδονία». dhmos.gr. Δήμοι, πόλεις και χωριά Ελλάδας. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Απριλίου 2020. Ανακτήθηκε στις 19 Φεβρουαρίου 2017.
- ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 Μιχαήλ Σταματελάτος, Φωτεινή Βάμβα-Σταματελάτου, Γεωγραφικό Λεξικό της Ελλάδας, ΤΑ ΝΕΑ, 2012, Α΄ τόμος, σελ. 255.
- ↑ «Θεολόγος, Χωριά Θάσος». thassos-view.com. Thassos View. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Απριλίου 2017. Ανακτήθηκε στις 19 Φεβρουαρίου 2017.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 «Θεολόγος». go-thassos.gr. Go ΘΑΣΟΣ. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Ιανουαρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 19 Φεβρουαρίου 2017.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Σαπφώ Αγγελούδη - Ζαρκάδα, Η αρχιτεκτονική των μεταβυζαντινών εκκλησιών της Θάσου. Ιστορική, κοινωνική και κατασκευαστική προσέγγιση Αρχειοθετήθηκε 2020-09-30 στο Wayback Machine., Διδακτορική Διατριβή, ΑΠΘ, 2011, σελ. 51 - 52.
- ↑ 6,0 6,1 Αγγελούδη - Ζαρκάδα, 2011, σελ. 56.
- ↑ Αγγελούδη - Ζαρκάδα, 2011, σελ. 57.
- ↑ 8,0 8,1 Αγγελούδη - Ζαρκάδα, 2011, σελ. 60.
- ↑ Αγγελούδη - Ζαρκάδα, 2011, σελ. 61 - 62.
- ↑ 10,0 10,1 Αγγελούδη - Ζαρκάδα, 2011, σελ. 66.
- ↑ 11,0 11,1 11,2 Αγγελούδη - Ζαρκάδα, 2011, σελ. 67 - 68.
- ↑ Αγγελούδη - Ζαρκάδα, 2011, σελ. 353 - 356, 365 - 368, 437 - 439, 443 - 446.
- ↑ Ιωάννης Σ. Κολιόπουλος (επιστημονική επιμέλεια), Αφανείς γηγενείς Μακεδονομάχοι, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, University Studio Press, Θεσσαλονίκη, 2008, σελ. 66.
- ↑ «Βιογραφικό σημείωμα». tsimas.gr. Κώστας Τσίμας. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Φεβρουαρίου 2005. Ανακτήθηκε στις 19 Φεβρουαρίου 2017.
- ↑ «Απογραφές πληθυσμού 2001 και 1991». statistics.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Ιουνίου 2006. Ανακτήθηκε στις 21 Φεβρουαρίου 2017.
Πηγές
- Ιστοσ. Greece.Thassos.tk, Θάσος Τουρισμός: Θεολόγος, Ανακτήθηκε 17 Μαρτίου 2013.
|