Εσπεριδοειδή

Άνθη και καρποί πορτοκαλιάς

Ο όρος εσπεριδοειδή αναφέρεται σε μία ομάδα φυτών που κατατάσσεται στην οικογένεια των Ρυτοειδών (Rutaceae) και κυρίως στο γένος Κίτρος ή Κιτρέα (Citrus). Είναι χαμηλά δένδρα, που τα φύλλα τους δεν πέφτουν (αειθαλή-φυλλοβόλα) και ευδοκιμούν στις τροπικές ή ημιτροπικές και στις εύκρατες χώρες.

Είδη

Το οικογενειακό δέντρο των εσπεριδοειδών (στα αγγλικά). Τα αμιγή είδη εμφανίζονται στην πρώτη γραμμή (λευκό φόντο), ενώ τα υβριδικά είδη αμέσως πιο κάτω (γκρίζο φόντο). Τα αμιγή είδη Citrus ichangensis και τα Αυστραλιανά μοσχολέμονα δεν συμπεριλαμβάνονται σε αυτό το σχεδιάγραμμα.

Στα εσπεριδοειδή ανήκουν:

• η Πορτοκαλιά
• η Λεμονιά
• η Γλυκολεμονιά
• η Μανταρινιά
• η Νεραντζιά
• η Κιτριά
• το Πόμελο
• τα Μοσχολέμονα ή Λάϊμ (π.χ. Μεξικάνικο μοσχολέμονο, Περσικό μοσχολέμονο, Αυστραλιανό μοσχολέμονο κλπ.)
• το Περγαμόντο
• το Γκρέιπφρουτ
• το Κουμκουάτ
• το Σαγκουίνι
• το Σατσούμα
• οι Παπέδες
• το Γιούζου (διασταύρωση μανταρινιάς × παπέδα του Ιτσάνγκ)

Τα δέντρα αυτά τα λένε και «ξινά», γιατί η γεύση των καρπών τους είναι ξινή ή υπόξινη. Τα εσπεριδοειδή λέγονται ακόμα και «λεμονοπορτόκαλα» και «ξινόδενδρα». Τα φύλλα και τα άνθη τους ευωδιάζουν.

Τα εσπεριδοειδή ευδοκιμούν πολύ στην Ελλάδα και ιδιαίτερα στα παράλια μέρη και νησιά. Αρχικά καλλιεργούνταν μόνο στις Ινδίες, την Κίνα και την Ιαπωνία κι από εκεί εξαπλώθηκαν σ' όλες τις χώρες που έχουν κατάλληλο κλίμα (δροσερό) και έδαφος (αμμοαργιλώδες). Πολλαπλασιάζονται με μπόλιασμα και καταβολάδες, αλλά ο καλύτερος τρόπος πολλαπλασιασμού τους είναι με σπόρους νεραντζιάς και κατόπιν με μπόλιασμα του μικρού δέντρου στην ποικιλία που θέλουμε. Για παράδειγμα υπάρχουν πολλές ποικιλίες πορτοκαλιών: ξινά, γλυκόξινα, Μέρλιν, Γιάφας, σαγκουίνια, μυρωδάτα, Κρήτης κλπ.

Γενικά τα εσπεριδοειδή έχουν καρπούς γευστικούς και ωφέλιμους.

Καλλιέργεια

Σήμερα η καλλιέργειά τους στην Ελλάδα έχει εξαπλωθεί πολύ και γίνεται μεγάλη εξαγωγή.

Δεν υπάρχουν πληροφορίες πως οι αρχαίοι Έλληνες ήξεραν τα εσπεριδοειδή. Τα γνώριζαν ίσως μόνο όσοι ταξίδευαν σε μακρινούς τόπους και ο μύθος των Εσπερίδων φαίνεται πως συμβολίζει την επιθυμία των Ελλήνων ν' αποκτήσουν τους γλυκόχυμους και νόστιμους αυτούς καρπούς, που καλλιεργούνταν στην Ασία, ο οποίος είναι και ο τόπος καταγωγής αυτών των δέντρων.

Μερικοί υποστηρίζουν πως, τα παλιά χρόνια, καλλιεργούνταν εσπεριδοειδή στην Αίγυπτο σε μικρές εκτάσεις. Σήμερα η καλλιέργειά τους γίνεται συστηματικά, ιδιαίτερα στην Αμερική, την Ισπανία, Βραζιλία, Γαλλία, Ιταλία, Β. Αφρική, την Ελλάδα, Τουρκία, Ισραήλ, στις ακτές του Εύξεινου Πόντου κ.ό.

Στην Ελλάδα, μεγάλες φυτείες εσπεριδοειδών υπάρχουν στην Άρτα, το Βόλο, Αττική, Άργος, Εύβοια και στα νησιά του Αιγαίου. Το κλίμα που τα ευνοεί είναι το ζεστό, με κάποια υγρασία και το παραθαλάσσιο. Η απότομη και παρατεταμένη πτώση της θερμοκρασίας τα καταστρέφει, καθώς και η παγωνιά κάνει μεγάλες ζημιές σ' αυτό.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Λεξιλογικός ορισμός του εσπεριδοειδή στο Βικιλεξικό
• Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Citrus fruit στο Wikimedia Commons