Παλαιά Κοκκινιά: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
copyvio http://www.tovima.gr/culture/article/?aid=254278
Γραμμή 1: Γραμμή 1:
[[Αρχείο:Agios_Sotiras_Palaia_Kokkinia.jpg|thumb|280px|Ιερός Ναός Θείας Μεταμορφώσεως του Σωτήρος ή Αγίας Σωτήρα - Παλαιά Κοκκινιά]]
[[Αρχείο:Agios_Sotiras_Palaia_Kokkinia.jpg|thumb|280px|Ιερός Ναός Αγίου Σωτήρα - Παλαιά Κοκκινιά]]


Η '''Παλαιά Κοκκινιά''' ή απλά '''Κοκκινιά''' είναι ιστορική συνοικία στα βόρεια του [[Πειραιάς|δήμου Πειραιά]] και στο κέντρο του Πειραϊκού συγκροτήματος. Σε παλιά συμβόλαια ιδιοκτησίας αναφέρεται επίσης ως '''Κοκκινάδα, Βάρη, Ξυπέτη, Μεταμόρφωσις ή Περιβόλια.'''
Η '''Παλαιά Κοκκινιά''' είναι ιστορική εργατική συνοικία στα βόρεια του [[Πειραιάς|δήμου Πειραιά]] και στο κέντρο του Πειραϊκού συγκροτήματος.


Ιστορικά είναι άμεσα συνδεδεμένη με τον γειτονικό δήμο [[Νίκαια Αττικής|Νίκαιας]], ο οποίος κατοικήθηκε αργότερα, γι'αυτό και ονομάστηκε '''Νέα Κοκκινιά''' και στη συνέχεια Νίκαια.
Ιστορικά είναι άμεσα συνδεδεμένη με τον γειτονικό δήμο [[Νίκαια Αττικής|Νίκαιας]], ο οποίος κατοικήθηκε αργότερα, γι'αυτό και ονομάστηκε '''Νέα Κοκκινιά''' ή απλά '''Κοκκινιά''' και στη συνέχεια Νίκαια. Οι δύο αυτές περιοχές σήμερα δεν πρέπει να συγχέονται, αν και έχουν κοινή ιστορία.

Οι δύο αυτές περιοχές σήμερα δεν πρέπει να συγχέονται, αν και έχουν κοινή ιστορία.


==Θέση==
==Θέση==
Γραμμή 20: Γραμμή 18:
<td width = 30% align="center">Ανατολικά: [[Άγιος Ιωάννης Ρέντης]]</td>
<td width = 30% align="center">Ανατολικά: [[Άγιος Ιωάννης Ρέντης]]</td>
<tr><td width = 35% align="center">Νοτιοδυτικά: [[Παπαστράτος (συνοικία)|Παπαστράτος]]
<tr><td width = 35% align="center">Νοτιοδυτικά: [[Παπαστράτος (συνοικία)|Παπαστράτος]]
<td width = 40% align="center">Νότια: Κέντρο Πειραιώς
<td width = 40% align="center">Νότια: [[Ρετσίνα (συνοικία)|Ρετσίνα]]
<td width = 25% align="center">Νοτιοανατολικά: [[Καμίνια (Πειραιάς)|Καμίνια]]
<td width = 25% align="center">Νοτιοανατολικά: [[Καμίνια (Πειραιάς)|Καμίνια]]
</table>
</table>


Συνορεύει στα βόρεια με τον [[Νίκαια Αττικής|δήμο Νίκαιας,]] νότια με το κέντρο του Πειραιά<ref>{{Cite journal|url=https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=%CE%A0%CE%B5%CE%B9%CF%81%CE%B1%CE%B9%CE%AC%CF%82&oldid=6172011|title=Πειραιάς|date=2016-12-27|journal=Βικιπαίδεια|language=el}}</ref>[[Ρετσίνα (συνοικία)|,]] ανατολικά με τον [[Άγιος Ιωάννης Ρέντης|δήμο Αγίου Ιωάννη Ρέντη]] και δυτικά με τα [[Αγιά Σοφιά (συνοικία)|Μανιάτικα,]] γειτονικές περιοχές επίσης με την Παλαιά Κοκκινιά είναι τα [[Καμίνια (Πειραιάς)|Καμίνια]] στα νότια και ο [[Παπαστράτος (συνοικία)|Παπαστράτος]] στα δυτικά.
Συνορεύει στα βόρεια με τον [[Νίκαια Αττικής|δήμο Νίκαιας,]] νότια με την [[Ρετσίνα (συνοικία)|συνοικία της Ρετσίνας,]] ανατολικά με τον [[Άγιος Ιωάννης Ρέντης|δήμο Αγίου Ιωάννη Ρέντη]] και δυτικά με τα [[Αγιά Σοφιά (συνοικία)|Μανιάτικα,]] γειτονικές περιοχές επίσης με την Παλαιά Κοκκινιά είναι τα [[Καμίνια (Πειραιάς)|Καμίνια]] στα νότια και ο [[Παπαστράτος (συνοικία)|Παπαστράτος]] στα δυτικά.


==Οικισμός της περιοχής τον 19ο αιώνα==
==Ο αρχαίος Πειραιάς ήταν εδώ!==
Κάλεσε ο Περικλής τον διάσημο αρχιτέκτονα Ιππόδαμο τον Μιλήσιο και του είπε: «Εδώ θα σχεδιάσεις μια νέα πόλη! Και ο Ιππόδαμος έχοντας μπροστά του μιαν εντελώς ελεύθερη έκταση, αυτό έκανε, εφαρμόζοντας τις αρχές του πολεοδομικού σχεδίου που ο ίδιος εφηύρε. Όλα αυτά συνέβησαν στη λαμπρή από κάθε άποψη Κλασική εποχή και το αποτέλεσμά τους ήταν μια ιδεώδης και αξιοθαύμαστη πόλη, ονομαζόμενη '''Πειραιεύς'''. Και έτσι ο Πειραιάς εμφανίζεται στην Ιστορία ξαφνικά και από το πουθενά. Λευκό χαρτί, οι προηγούμενοι αιώνες, ακόμη και τα αμέσως προηγούμενα χρόνια. Γίνεται; Ασφαλώς, όχι. Πόσο μάλλον όταν είναι γνωστό πως η Αττική από τη Νεολιθική εποχή ήδη ήταν σπαρμένη από οικισμούς. [[Αρχείο:Square_Metamorfosis_Sotira_Palia_Kokkinia.jpg|thumb|280px|Τμήμα της πλατείας Μεταμορφώσεως του Σωτήρος στην Παλαιά Κοκκινιά]]'''Στην Παλιά Κοκκινιά ζούσαν οι πρώτοι «Πειραιώτες» ως τα Γεωμετρικά και τα Αρχαϊκά χρόνια,''' υποστηρίζει όμως η αρχαιολόγος, κυρία Έφη Λυγκούρη προϊσταμένη της ΚΣτ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων. Την πρότασή της μάλιστα παρουσίασε για τον αρχαίο Πειραιά και το μουσείο του, σε ειδική εκδήλωση η οποία πραγματοποιήθηκε στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης το 2009. 


[[Αρχείο:Agioi_Anargiroi_Palia_Kokkinia2.jpg|thumb|280px|Ιερός Ναός Αγίων Αναργύρων - Παλαιά Κοκκινιά]]
«Η αρχική κώμη του Πειραιά η οποία μαζί με τα γειτονικά χωριά, τους μετέπειτα δήμους της Ξυπέτης (Νέο Φάληρο,Μοσχάτο),του Φαλήρου (Παλαιό Φάληρο) και των Θυμαιτάδων (Κερατσίνι) αποτελούσε σύμφωνα με τον Πολυδεύκη ένα τετράκωμο με κέντρο το ιερό του Ηρακλέους στην Παλιά Κοκκινιά προς τιμήν του οποίου τελούνταν αγώνες».
[[Αρχείο:Square_Metamorfosis_Sotira_Palia_Kokkinia.jpg|thumb|280px|Τμήμα της πλατείας Μεταμορφώσεως του Σωτήρα σε Παλαιά Κοκκινιά]]
[[Αρχείο:Evangelistria_Palaia_Kokkinia1.jpg|thumb|280px|Το εκκλησάκι της Ευαγγελίστριας - Παλαιά Κοκκινιά]]
[[Αρχείο:Athletic_club_Foinikas.jpg|thumb|280px|Πλατεία Δηλαβέρη]]


Στην περιοχή την εποχή της [[Οθωμανική περίοδος στην Ελλάδα|Τουρκοκρατίας]] οι [[Οθωμανική Αυτοκρατορία|Οθωμανοί]] είχαν νεκροταφείο που χρησιμοποιούσαν για δικό τους σκοπό ακόμα και μετά την απελευθέρωση το Τουρκικό νεκροταφείο αποτελούσε ιδιοκτησία του [[Τουρκία|Τουρκικού κράτους]] και απαγορευόταν η χρήση του από τους Έλληνες, σήμερα χρησιμοποιείται σαν μουσείο.
Παρ’ όλα αυτά ένα έλος που λεγόταν '''Αλίπεδον''' παρέμενε ως τα κλασικά χρόνια στον Πειραιά, εμποδίζοντας την επικοινωνία με την άγονη, πειραϊκή χερσόνησο.''«Και αυτός ήταν ο λόγος που οι παλαιότεροι κάτοικοι είχαν επιλέξει να κατοικήσουν σε θέσεις που βρίσκονταν πριν από αυτή την ελώδη περιοχή,μάλιστα κοντά στον Κηφισό»'' σημειώνει η Ε. Λυγκούρη. Το έλος του Αλιπέδου καλύπτει τα σημερινά Καμίνια και τον Ρέντη αφού το έδαφος αυτών των περιοχών βρίσκονται κάτω από το επίπεδο της θάλασσας κι έως πριν από λίγα χρόνια σημειώνονταν πλημμύρες είτε από την υπερχείλιση του Κηφισού, είτε από τις καταιγίδες. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι από τη συγκέντρωση των λιμναζόντων υδάτων, '''τα Καμίνια ήταν γνωστά ως «Γουρουνόλακκος».'''
Η Παλαιά Κοκκινιά είναι μια από τις παλιότερες συνοικίες που κατοικήθηκαν στην περιοχή του Πειραιά από τα μέσα του 19ου αιώνα πολύ πριν έρθουν οι πρόσφυγες από την Σμύρνη και οι Αρμένιοι που αποτελούν τον κορμό του σημερινού πληθυσμού. Πρώτοι κάτοικοι της Παλαιάς Κοκκινιάς ήταν μεταφερόμενοι αγρότες από διάφορα Αρβανιτοχώρια της Αττικής όπως τα [[Σπάτα]], το [[Αχαρνές Αττικής|Μενίδι]] και τα [[Άνω Λιόσια|Λιόσια]] εκεί βρήκαν το κόκκινο έδαφος της περιοχής κατάλληλο για τις καλλιέργειες και τα ζώα τους.


Η περιοχή εκείνη την περίοδο μέχρι τα πρώτα χρόνια του 20ου αιώνα ήταν πολύ αραιοκατοικημένη με Αρβανίτικα καλύβια σε μεγάλες αποστάσεις μεταξύ τους, οι κάτοικοι είχαν τεράστιες εκτάσεις από χωράφια όπως και πολλές άμαξες γι'αυτό πήραν την ονομασία αραμπατζήδες. Οι πρώτοι κάτοικοι έχτισαν το δικό τους νεκροταφείο δίπλα από το παλιό Τουρκικό και το εκκλησάκι των Αγίων Αναργύρων που σταδιακά επεκτάθηκε ώσπου μετατράπηκε στην σημερινή μεγαλοπρεπή εκκλησία στην γωνία της Οδού Αναργύρων και της 25ης Μαρτίου πολύ κοντά στον δήμο της Νίκαιας. Η δεύτερη εκκλησία που ανεγέρθη από τους νέους κατοίκους το [[1868]], είναι το πανέμορφο Βυζαντινού ρυθμού εκκλησάκι της Μεταμόρφωσης του Αγίου Σωτήρα στην γωνία της Οδού Θηβών και της Οδού Αγίων Αναργύρων και αργοτερά χτίστηκε διπλά απ' αυτό ομώνυμος μεγαλοπρεπής ναός στον μεγάλο πευκόφυτο χώρο της επίσης ομώνυμης πλατείας, κεντρική πλατεία της Παλαιάς Κοκκινιάς. Για τους κατοίκους της συνοικίας, το αρχικό ξωκλήσι είναι γνωστό με την λαϊκή ονομασία "Αγία Σωτήρα".
Την αρχαιολογική αξία της Παλιάς Κοκκινιάς ανακάλυψε ο αρχαιολόγος '''[[Βαλέριος Στάης]]''' ήδη από τα νεανικά του χρόνια όταν στη δεκαετία του 1870, βρέθηκε από τα Κύθηρα στο αρχοντικό της τσιριγώτικης οικογένειας Γερακίτη και εντόπισε σημαντικά ευρήματα εκεί που βρίσκεται σήμερα ο ιερός ναός Κοίμησης της Θεοτόκου στη συμβολή των οδών Θεσσαλονίκης και Μακρυγιάννη. Ο Στάης συνέταξε αναλυτικές αναφορές στην Αρχαιολογική Εταιρεία, σύμφωνα με τις οποίες Μινύες και Λέλεγες κατοικούσαν στην Κοκκινιά κατά τα αρχαία χρόνια. Προς τιμήν του διακεκριμένου αρχαιολόγου, στελέχους της Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας και εκτιμητή του [[Μηχανισμός των Αντικυθήρων|Μηχανισμού των Αντικυθήρων]], ο Δήμος Πειραιώς έδωσε στην οδό όπου έμενε, το όνομά του.


==Αρμένιοι και Σμυρνιοί, οι νεώτεροι πρόσφυγες==
Τις σημειώσεις του Στάη αξιοποίησε το 1951 ένας άλλος αρχαιολόγος, ο '''Νικόλαος Πολίτης''' όταν έκανε '''μεγάλης έκτασης αρχαιολογική ανασκαφή''' στην Παλιά Κοκκινιά και ανακάλυψε αρχαιότητες της Πρωτογεωμετρικής και Γεωμετρικής περιόδου, καθώς και τα απομεινάρια ενός σημαντικού οικισμού. Πολιτικοί και άλλοι λόγοι δεν επέτρεψαν να δοθεί συνέχεια και δημοσιότητα σε αυτήν την ανασκαφή παρά μόνο το 2004 όταν άρχισε '''η κατεδάφιση του παλιού νοσοκομείου «Σαπόρτα»''' στη γωνία των οδών Αγίων Αναργύρων και Κεχαγιά.


Η μορφή του οικισμού άλλαξε από τις αρχές του 20ου αιώνα με τον μαζικό ερχομό των προσφύγων που ήταν [[Αρμενία|Αρμένιοι]] και Έλληνες πρόσφυγες σχεδόν όλοι από την περιοχή της [[Σμύρνη|Σμύρνης.]] Πρώτοι ήρθαν οι Αρμένιοι μετά την σφαγή τους από τους Τούρκους την περίοδο ([[1916]] - [[1918]]) διασκορπίστηκαν σε διάφορες κατευθύνσεις, η πλειοψηφία όσων ήρθαν στην Ελλάδα εγκαταστάθηκαν στην περιοχή της Παλαιάς Κοκκινιάς σε ακατοίκητες περιοχές που υπήρχαν βορειότερα από την θέση των παλιών κατοίκων. Οι Αρμένιοι πολύ εργατικοί είχαν σημαντική συμβολή στην ταχύτατη ανάπτυξη της περιοχής με μια ισχυρή κοινότητα στην οποία κατασκεύασαν Αρμενική Ορθόδοξη εκκλησία, Αρμενική Καθολική εκκλησία, Αρμενικό σχολείο, βιβλιοθήκες, θέατρο και ιατρεία. Μετά την [[Μικρασιατική καταστροφή]] το [[1922]] ακολούθησε η εγκατάσταση των προσφύγων από την [[Σμύρνη]] αλλά επειδή η περιοχή ήταν ήδη κατοικημένη οι Σμυρνιοί εγκαταστάθηκαν στις ακατοίκητες περιοχές βορειότερα όπου ίδρυσαν δική τους συνοικία την [[Νίκαια Αττικής|Νέα Κοκκινιά]] που διαχωρίστηκε απο την Παλαιά Κοκκινιά, είναι ο σημερινός δήμος Νίκαιας.
Ύστερα από παρεμβάσεις πολιτών και δημοσιογράφων της Παλιάς Κοκκινιάς παρενέβη η αρχαιολογική υπηρεσία και [http://paliakokkinia.blogspot.gr/2011/01/blog-post_17.html ανέλαβε εργασία η ομάδα της κ. Έφης Λυγκούρη της ΚΣτ’ Εφορείας]. '''Αποκαλύφθηκε μία αρχαία οδός με το ένα της ανάλημμα, η οποία πλαισιώνεται μάλιστα από συστάδες τάφων σε ταφικούς περιβόλους.''' Κτίσματα, των οποίων η χρήση δεν έχει ακόμη προσδιορισθεί, εντοπίσθηκαν σε επαφή με τον αρχαίο δρόμο ενώ κοντά του βρέθηκαν τέσσερις κλίβανοι από πηλόχωμα και πηγάδια τα οποία περιείχαν κεραμική.

Την ίδια περίοδο, σε οικόπεδο επί της οδού Αγίων Αναργύρων και Μαντώς Μαυρογένους βρέθηκε σε βάθος δυόμισι μέτρων η συνέχεια της αρχαίας οδού και των τάφων, πηγάδια με πεντακάθαρο νερό και κομμάτια αγγείων. Η ανασκαφή συνεχίσθηκε με αργούς ρυθμούς εξαιτίας των ευρημάτων που έρχονταν καθημερινά στην επιφάνεια αλλά και του νερού που αναβλύζει από τα έγκατα της γης και επιβεβαιώνει την άποψη ότι η Παλιά Κοκκινιά ήταν και παραμένει ένας εύφορος τόπος – πλούσιος σε πόσιμο νερό. 

== Το οθωμανικό στρατιωτικό νεκροταφείο ==
[[Αρχείο:Evangelistria_Palaia_Kokkinia1.jpg|thumb|280px|Το εκκλησάκι της Ευαγγελίστριας - Παλαιά Κοκκινιά]]Κατά την εποχή της [[Οθωμανική περίοδος στην Ελλάδα|Τουρκοκρατίας]] δεν υπάρχουν αναφορές για την Παλιά Κοκκινιά. Το μόνο που είναι γνωστό είναι πως μετά τις μάχες στο [[Η μάχη στο Κερατσίνι|Κερατσίνι και στο Φάληρο]], το 1827, οι [[Οθωμανική Αυτοκρατορία|Οθωμανοί]] είχαν σοβαρές στρατιωτικές απώλειες από τις ενέργειες του '''[[Γεώργιος Καραϊσκάκης|Γεωργίου Καραΐσκάκη]]''' στο πεδίο της τιμής γι' αυτό και δημιούργησαν ένα μικρό στρατιωτικό νεκροταφείο ('''Turk Sehitligi''') για τους αξιωματικούς και τους υπαξιωματικούς τους σε ένα σημείο που είχε πεύκα κοντά σε ένα ρέμα που κυλούσε προς το Φάληρο (και είναι σήμερα η οδός Φαλήρου). Αυτή η ιστορία ξεχάστηκε ως το 1859.

Σύμφωνα με αρχεία του Υπουργείου Εθνικής Αμύνης και του Δήμου Πειραιώς, ύστερα από αίτημα του [[Τουρκία|Οθωμανικού κράτους]] το 1859 παραχωρήθηκε έκταση 2,7 στρεμμάτων στη θέση ''«Περιβόλια»,'' όπως αποκαλούσαν τότε την Παλιά Κοκκινιά, για τον ενταφιασμό μουσουλμάνων Τούρκων που απεβίωναν στην Αθήνα και στον Πειραιά. Εικάζεται ότι η επισημοποίηση της λειτουργίας του συγκεκριμένου νεκροταφείου έγινε μετά την επιδημία χολέρας που προκλήθηκε μετά τη γαλλική κατοχή του Πειραιώς και των Αθηνών μετά το 1854.

Με εισήγηση της '''[[Όλγα των Ελλήνων|βασιλίσσης Όλγας]]''' και τη σύμφωνη γνώμη του [[Δήμος Πειραιώς|Δήμου Πειραιώς]] το οθωμανικό στρατιωτικό νεκροταφείο έχει παραχωρηθεί υπό τον έλεγχο της γειτονική χώρας από τις 24 Μαρτίου 1890. Ως τότε σε εκείνο το χώρο λειτουργούσε πεδίο εκπαιδεύσεως εφηρμοσμένης οχυρωματικής για Εύζωνες και Ευέλπιδες. Οι [[Εύζωνες]] έρχονταν από το '''στρατόπεδο «[[Βελισάριος|Βελισσαρίου]]»''', το οποίο κάλυπτε το γεωγραφικό σημείο από τη Μεγάρων μέχρι τη στροφή από Βαλερίου Στάη προς Μπελογιάννη και κατέβαινε μέχρι το σημείο που η οδός 25ης Μαρτίου βρίσκει τη Μεγάρων. Οι Ευέλπιδες έρχονταν από τη [[Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων|'''Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων''']] η οποία [http://pireorama.blogspot.gr/2012/09/blog-post_26.html λειτούργησε στον Πειραιά] από το 1837 ως το 1894.

Κάθε χρόνο, στα μέσα Μαρτίου, στο Τουρκικό Στρατιωτικό Νεκροταφείο που βρίσκεται στην Παλιά Κοκκινιά, πραγματοποιείται τελετή, όπου οι Τούρκοι, με προεξάρχοντα τον πρέσβη τους στην Αθήνα, αποτίνουν τον οφειλόμενο φόρο τιμής στους νεκρούς στρατιώτες τους, που έπεσαν στους Βαλκανικούς πολέμους.

Είναι ένα ιερό, υποχρεωτικό  για τους μεταγενέστερους, καθήκον, να τιμούν με τον προσήκοντα σεβασμό τους νεκρούς του πολέμου, χωρίς τυμπανοκρουσίες ώστε να μην προκληθούν ενδεχόμενες αντιδράσεις και βεβήλωση της  τελετής από κάποιους θερμόαιμους ή και προβοκάτορες. Χαρακτηριστικές ήταν οι χωρίς δημοσιότητα και με ύψιστα μέτρα ασφαλείας επισκέψεις που έκανε o πρώην υπουργός Άμυνας της Τουρκίας Σαμπαχατίν Τσακμάκογλου την εποχή της θητείας του.

== Η Παλαιά Κοκκινιά του 19ου αιώνα ==
Η Παλαιά Κοκκινιά είναι μια από τις παλιότερες συνοικίες που κατοικήθηκαν πριν ιδρυθεί ο Δήμος Πειραιώς το 1835 και φυσικά πολύ πριν έρθουν οι πρόσφυγες από την Κωνσταντινούπολη, τη Σμύρνη και τον Πόντο, καθώς και οι Αρμένιοι που αποτελούν σημαντικό ποσοστό του σημερινού πληθυσμού.

Οι πρώτοι κάτοικοι της Παλαιάς Κοκκινιάς ήταν μεταφερόμενοι αγρότες από την Αίγινα, τα Κύθηρα, τα [[Σπάτα]], το [[Αχαρνές Αττικής|Μενίδι]] και τα [[Άνω Λιόσια|Λιόσια]] εκεί βρήκαν το κόκκινο χώμα της περιοχής κατάλληλο για τις καλλιέργειες και τα ζώα τους. Όπως αναφέρεται στην εγκυκλοπαίδεια του "Ήλιου" (εκδόσεως 1933), η Παλιά Κοκκινιά ήταν η περιοχή που εκτεινόταν από την δεξιά κοίτη του Κηφισού ως το Γ' Δημοτικό Νεκροταφείο Αθηνών, από εκεί μέχρι το "Γεφυράκι" της Νέας Κοκκινιάς κατά μήκος της οδού Χρυσουπόλεως (σημερινή Μπελογιάννη), στην κάθοδο της οδού 25ης Μαρτίου μέχρι τις γραμμές του Σιδηροδρόμου Πειραιώς - Αθηνών - Πελοποννήσου στην οδό Ρετσίνα, καθώς και από το σημείο εκείνο μέχρι τον Κηφισό ήταν (και είναι) το "φυσικό" σύνορο της Παλιάς Κοκκινιάς με τον παλιό "Γουρουνόλακκο" (σ.σ. τα Καμίνια) και τα παλιά κτήματα του Ρέντη.

Για την εικόνα της περιοχής ο ιστορικός '''Π. Καμπούρογλους''' έγραψε στον έργο του με τίτλο ''«Η Ιστορία του Πειραιώς»'' που εκδόθηκε το 1883 ότι από το ναό της Θείας Μεταμορφώσεως μέχρι τον παλαιό ναό των Αγίων Αναργύρων εκτεινόταν ένας χώρος 20 στρεμμάτων με πεύκα, λεύκες και κυπαρίσσια. Εκείνη την εποχή ως τα πρώτα χρόνια του 20ου αιώνα η Παλιά Κοκκινιά ήταν πολύ αραιοκατοικημένη με χωριατόσπιτα που ήταν φτιαγμένα με πλίνθους, κοκκινόχωμα, ασβέστη και ξύλα, σε μεγάλες αποστάσεις μεταξύ τους, οι κάτοικοι είχαν τεράστιες εκτάσεις από χωράφια όπως και πολλές άμαξες γι'αυτό πήραν την ονομασία αραμπατζήδες. Με την πάροδο των ετών, οι παλιοί αμαξάδες ασχολήθηκαν πιο συστηματικά με τις οδικές μεταφορές εμπορευμάτων και επιβατών.

Δεν είναι τυχαίο ότι δύο χρόνια πριν από την ίδρυση των Αστικών Κοινών Διευθύνσεων για τις αστικές συγκοινωνίες της πρωτεύουσας, το 1933, οι κοκκινιώτες αυτοκινητιστές διέθεταν 18 λεωφορεία για τη γραμμή "Αθήναι - Κοκκινιά", 30 στη γραμμή "Πειραιεύς - Νέα Κοκκινιά" και άλλα 5 για τις ανάγκες της γραμμής "Πειραιεύς - Παλαιά Κοκκινιά". Η σχετική απόφαση του Υπουργού επί της Συγκοινωνίας δημοσιεύθηκε στο φύλλο της 14ης Αυγούστου 1931 της εφημερίδος "Ελεύθερον Βήμα".

== Ο ναός Μεταμορφώσεως του Σωτήρος ==
Με απόφαση του δημάρχου Πειραιώς Δημητρίου Μουτζοπούλου άρχισε το [[1867]] η ανοικοδόμηση του πανέμορφου βυζαντινού ρυθμού ναού της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος στην γωνία της Λεωφόρου Θηβών με την οδό Αγίων Αναργύρων, μέσα σε ένα εξοχικό χώρο εκτάσεως 10 στρεμμάτων με πεύκα και κυπαρίσσια που αποτελούσαν μέρος εκδρομής και αναψυχής των Πειραιωτών, όπως αναφέρει ο ιστορικός '''Π. Καμπούρογλους''' έγραψε στον έργο του με τίτλο ''«Η Ιστορία του Πειραιώς»''. Το σημείο αυτό μετεξελίχθηκε στην "καρδιά" της Παλιάς Κοκκινιάς και αποτελεί ακόμα και σήμερα την κεντρική πλατεία της συνοικίας.

[[Αρχείο:Agioi_Anargiroi_Palia_Kokkinia2.jpg|thumb|280px|Ιερός Ναός Αγίων Αναργύρων - [[Αρχείο:Athletic_club_Foinikas.jpg|thumb|280px|Πλατεία Δηλαβέρη]]Παλαιά Κοκκινιά

]]Στον παλαιό ναό της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος στην Παλιά Κοκκινιά διασώζονται οι αρχικές αγιογραφίες που φιλοτέχνησε από το 1869 ως το 1872 ο γνωστός ζωγράφος '''Σπυρίδων Χατζηγιαννόπουλος''' και θεωρούνται δείγματα της τέχνης του και προάγγελοι των υπέροχων αγιογραφιών που έχει δημιουργήσει στο ναό της Αγίας Ειρήνης στην οδό Αιόλου.

Στα αρχεία των πειραϊκών εφημερίδων έχει βρεθεί μάλιστα δημοσίευση των εν Πειραιεί Λεμβούχων της Πλατείας Καραϊσκάκη, οι οποίοι τέλεσαν την αρχιερατική εορτή του Αγίου Παντελεήμονος "εν τω εξοχικώ ναώ του Σωτήρος" το 1899.

Από την πάροδο των ετών και την υγρασία μερικές από τις παλιές αγιογραφίες καταστράφηκαν. Την αποκατάσταση ανέλαβε ο περίφημος αγιογράφος [[Φώτης Κόντογλου|'''Φώτης Κόντογλου''']], ο οποίος έχει αφήσει τη δική του πολιτιστική σφραγίδα στην Παλιά Κοκκινιά.

Δίπλα στον παλαιό ναό και ύστερα από κόπους ετών από τον συγχωρεμένο πρεσβυτέριο πατέρα '''Αναστάσιο Κάτσαρη''' αλλά και με την καθοδήγηση του Μητροπολίτου πρώην Πειραιώς κ.κ. '''Καλλινίκου''' τοποθετήθηκε το 1978 ο θεμέλιος λίθος και υψώνεται σήμερα ο νέος Ιερός Ναός της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, ο οποίος είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος του Πειραιώς.

==Πολίτες, Πόντιοι, Σμυρνιοί και Αρμένιοι ==

Η μορφή του οικισμού άρχισε να αλλάζει από τις αρχές του 20ου αιώνα με τον μαζικό ερχομό προσφύγων που ήταν Αρμένιοι και Έλληνες πρόσφυγες σχεδόν από την [[Κωνσταντινούπολη]], τον [[Πόντος|Πόντο]] και τη [[Σμύρνη|Σμύρνη.]] Πρώτοι ήρθαν οι Αρμένιοι μετά την σφαγή τους από τους Τούρκους την περίοδο ([[1916]] - [[1918]]) διασκορπίστηκαν σε διάφορες κατευθύνσεις, η πλειοψηφία όσων ήρθαν στην Ελλάδα εγκαταστάθηκαν στην περιοχή της Παλαιάς Κοκκινιάς σε ακατοίκητες περιοχές που υπήρχαν βορειότερα από την θέση των παλιών κατοίκων. Οι Αρμένιοι πολύ εργατικοί είχαν σημαντική συμβολή στην ταχύτατη ανάπτυξη της περιοχής με μια ισχυρή κοινότητα στην οποία κατασκεύασαν Αρμενική Ορθόδοξη εκκλησία, Αρμενική Καθολική εκκλησία, Αρμενικό σχολείο, βιβλιοθήκες, θέατρο και ιατρεία. Μετά την [[Μικρασιατική καταστροφή]] το [[1922]] ακολούθησε η εγκατάσταση των προσφύγων από την [[Σμύρνη]] αλλά επειδή η περιοχή ήταν ήδη κατοικημένη οι Σμυρνιοί εγκαταστάθηκαν στις ακατοίκητες περιοχές βορειότερα όπου ίδρυσαν δική τους συνοικία την [[Νίκαια Αττικής|Νέα Κοκκινιά]] που διαχωρίστηκε από την Παλαιά Κοκκινιά, είναι ο σημερινός δήμος Νίκαιας.

Αντίθετα με τους Κωνσταντινουπολίτες και τους Πόντιους, οι οποίοι παρέμειναν στην Παλιά Κοκκινιά και εξακολουθούν να έχουν μαζί με τους Αρμενίους δυναμική παρουσία στα πολιτικά και κοινωνικά δρώμενα του Πειραιά.


==Η Παλαιά Κοκκινιά σήμερα==
==Η Παλαιά Κοκκινιά σήμερα==


Μετά την δεκαετία του [[1930]] σε συνδυασμό με το πασίγνωστο εργοστάσιο του Ρετσίνα λίγο νοτιότερο η περιοχή οικοδομήθηκε ταχύτατα και άναρχα. Η Λεωφόρος Θηβών ήταν και παραμένει ένας από τους σημαντικότερους και μεγαλύτερους οδικούς κόμβους σε ολόκληρη την Αττική που ξεκινά από το εργοστάσιο του Ρετσίνα διασχίζει την συνοικία στην μέση, υπάρχουν επιπλέον τα εκκλησάκια της Ευαγγελιστρίας και της Ανάστασης.
Μετά την δεκαετία του [[1930]] σε συνδυασμό με το πασίγνωστο εργοστάσιο του Ρετσίνα λίγο νοτιότερο η περιοχή οικοδομήθηκε ταχύτατα και άναρχα, μετατρεπόμενη σε πυκνοκατοικημένη εργατική συνοικία. Η Οδός Θηβών ένας από τους σημαντικότερους οδικούς κόμβους σε ολόκληρη την Αττική που ξεκινά από το εργοστάσιο του Ρετσίνα διασχίζει την συνοικία στην μέση, υπάρχουν επιπλέον τα εκκλησάκια της Ευαγγελιστρίας και της Ανάστασης. Κέντρο της συνοικίας είναι η διασταύρωση της Οδού Θηβών με την Οδό Αναργύρων που υπάρχει η σύγχρονη εκκλησία του Σωτήρα, μεγάλο πάρκο, γήπεδα, αθλητικά κέντρα, το 14ο - 15ο Γυμνάσιο Πειραιώς και το 10ο - 11ο Λύκειο Πειραιώς. Στα νότια απέναντι από το εργοστάσιο του Ρετσίνα υπάρχει το μεγάλο άλσος Δηλαβέρη στο οποίο εδράζεται ο Αθλητικός Όμιλος Φοίνικας και πολύ πρόσφατα το ([[2014]]) εγκαινιάστηκε γήπεδο μπάσκετ.

Η καρδιά της Παλιάς Κοκκινιάς είναι η πλατεία '''Πλατεία «της Αγίας Σωτήρας»''' με το πάρκο, το σχολικό συγκρότημα, το γυμναστήριο των 14ου & 15ου Γυμνασίου Πειραιώς και το γήπεδο μπάσκετ. Δεύτερη πλατεία της Παλιάς Κοκκινιάς είναι η '''«Νεράϊδα»,''' όπου βρισκόταν το παλιό τέρμα της γραμμής «Πειραιεύς - Παλιά Κοκκινιά». Από το 1955 ήταν σημείο κυριακάτικης εξόδου για κεμπάπ από τον Σέρκο ή για ψητά στην ταβέρνα του Γιάννη (που δεν υπάρχει πια). Η τρίτη πλατεία είναι στο παλιό «ιδιωτικό νεκροταφείο» πίσω από τον παλαιό ναό των Αγίων Αναργύρων, εκεί που το 1933 αποφασίστηκε η ανοικοδόμηση των εργατικών πολυκατοικιών (οι οποίες είναι ίδιες μ' αυτές της λεωφόρου Αλεξάνδρας).

Στα νεώτερα μνημεία συγκαταλέγεται το άλσος Δηλαβέρη, το οποίο εκτείνεται στους χώρους της παλαιάς κεραμοποιΐας και εκεί έχει έδρα ο Αθλητικός Όμιλος Φοίνικας . Μάλιστα, το [[2014]] εγκαινιάστηκε γήπεδο μπάσκετ σε χώρο που παρεχώρησε ο Δήμος Πειραιώς. Ένα αναξιοποίητο αρχιτεκτόνημα ιδιαίτερου σχεδιασμού κι αξίας είναι το παλιό 5ο ΚΤΕΛ στην λεωφόρο Θηβών 50, το οποίο αγοράστηκε επί δημαρχίας [[Ανδρέας Ανδριανόπουλος|'''Ανδρέα Ανδριανόπουλου''']] για να αξιοποιηθεί. Εκτός από μια μαρμάρινη στήλη που μας θυμίζει ότι οι τρεις πρώτοι αγωνιστές του '''[[Μπλόκο της Κοκκινιάς|Μπλόκου της Κοκκινιάς]]''' έπεσαν στη γωνία Θηβών και Φαλήρου, μόνο ο '''[[Παναγιώτης Φασούλας]]''' -σε συνεργασία με τον πρώην πρόεδρο του '''ΕΒΕΠ''' Γιώργο Κασιμάτη- προσπάθησε να αναδείξει την ιστορία του χώρου προωθώντας σχέδιο για την ίδρυση Εθνικού Μουσείου Μεταφορών που αποτελεί και μεγάλο κεφάλαιο για τον Πειραιά.

== Άνθρωποι της τέχνης, του πνεύματος και του αθλητισμού ==
Ο '''[[Μάρκος Βαμβακάρης]]''' μπορεί να γεννήθηκε και να μεγάλωσε στη Σύρο, ωστόσο συνέδεσε το όνομά του με την Παλιά Κοκκινιά. Από το 1917 που πάτησε το πόδι του στον Πειραιά σε ηλικία 12 ετών ως το 1972 που απεβίωσε έμενε στο '''«Σίτυ»''' όπως αποκαλούσαν την Παλιά Κοκκινιά οι ρεμπέτες.

Στη γωνία της Θηβών με την οδό Διδύμων ήταν η περίφημη ταβέρνα του Μανιατάκη με τις κρασοβαρέλες. Εκεί πρωτοάρχισε ο Βαμβακάρης να γρατζουνάει το τρίχορδο μπουζούκι του με την καθοδήγηση του μικρασιάτη δεξιοτέχνη Νίκου Αϊβαλιώτη, όπως έχει καταγράψει ο αξέχαστος Πάνος Γεραμάνης. Ήταν τόσο καλός ώστε το 1933 συμμετείχε μαζί με τους φίλους του '''[[Γιώργος Μπάτης|Γιώργο Μπάτη]],''' το '''[[Στράτος Παγιουμτζής|Στράτο Παγιουμτζή]]''' και '''[[Ανέστος Δελιάς|Ανέστη Δελιά]]''' στο πρωτοποριακό για την εποχή λαϊκο μουσικό σχήμα που ονομάστηκε "η '''Τετράς''' η ξακουστή του Πειραιώς". Το πρώτο συγκρότημα με μπουζούκια και παίζουν στη μάντρα του "Σαραντόπουλου" στην Ανάσταση του Πειραιά (σ' ένα ουζερί, σε μια παράγκα στα Χιώτικα), μετά στο μαγαζί του "Κερατζάκη" και αργότερα σε δικό του μαγαζί στα Άσπρα Χώματα "Μπαρ ο Μαρκος". Από το τσαρδί του Μάρκου στην Παλιά Κοκκινιά πέρασαν όλοι οι μετέπειτα ξακουστοί: '''[[Βασίλης Τσιτσάνης]], [[Γρηγόρης Μπιθικώτσης]]''' ή ακόμα και ο '''[[Μίκης Θεοδωράκης]].'''

Ένας ηθοποιός που αγάπησε και τίμησε την Παλιά Κοκκινιά ήταν ο ηθοποιός και αγαπημένος «μάγκας» της μεγάλης οθόνης, ο '''[[Αθηνόδωρος Προύσαλης]]''' που δεν την εγκατέλειψε ποτέ. Μία ακόμα κλασσική μορφή του παλιού ελληνικού κινηματογράφου που ζούσε σεμνά σ' αυτήν την συνοικία ήταν ο '''[[Γιώργος Γαβριηλίδης]]'''. Ζωντανό καλλιτεχνικό αποτύπωμα έχει ο '''[https://www.retrodb.gr/wiki/index.php/%CE%93%CE%B9%CF%8E%CF%81%CE%B3%CE%BF%CF%82_%CE%A4%CF%83%CE%B9%CE%B4%CE%AF%CE%BC%CE%B7%CF%82 Γιώργος Τσιδήμης]''' με σημαντική παρουσία στο θέατρο και στην τηλεόραση.

Από τους νεώτερους καλλιτέχνες, ο τραγουδιστής '''[[Γιώργος Νταλάρας]]''' αλλά και ο ηθοποιός '''[[Σπύρος Παπαδόπουλος]]''' έζησαν και μεγάλωσαν στην Παλιά Κοκκινιά, την οποία θυμούνται μόνο στις συνεντεύξεις τους. Αντίθετα, ο '''[[Γιώργος Μαζωνάκης]]''' είναι ένα παιδί που θυμάται πάντα την παλιά του γειτονιά.

Δημοσιογράφοι που μεγάλωσαν και ζουν στην Παλιά Κοκκινιά είναι οι '''[http://www.tabularasa.gr/Pages/lazaropoulos.html Χάρης Λαζαρόπουλος], [http://www.onalert.gr/stories/i-proti-ellinida-pou-petaxe-me-f104-kai-oxi-mono-fotografies/24603 Ιωάννα Ηλιάδη], [http://www.iefimerida.gr/blog/amosxovas Άγγελος Μόσχοβας], Νίκος Κάτσικας, Δέσποινα Μπουρδάκου, [http://piraeuspress.gr/sarantos-eustathopoulos-blog Σαράντης Ευσταθόπουλος]''' και άλλοι. Στη θέση του δημάρχου Πειραιώς έχει αναδειχθεί ένας παλαιοκοκκινιώτης, ο '''[https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=%CE%93%CE%B5%CF%8E%CF%81%CE%B3%CE%B9%CE%BF%CF%82_%CE%A3%CF%84%CF%81%CE%B1%CF%84%CE%B7%CE%B3%CF%8C%CF%82&action=edit&redlink=1 Γεώργιος Στρατηγός]''' ενώ βουλευτής Α' Πειραιώς με έντονη πολιτική δράση και συμμετοχή στο ΠΑΣΟΚ έχει εκλεγεί επανειλημμένα ο '''[http://www.karydis.com.gr/ Δημήτρης Καρύδης].'''

Τέλος, θα πρέπει να γίνει ιδιαίτερη αναφορά στον μακαριστό '''Μητροπολίτη Κεφαλληνίας''' '''[http://e-kefalonia.net/%CF%80%CF%89%CF%82-%CE%AD%CE%B3%CE%B9%CE%BD%CE%B5-%CE%B4%CE%B5%CF%83%CF%80%CF%8C%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%BF-%CF%83%CF%80%CF%85%CF%81%CE%AF%CE%B4%CF%89%CE%BD-%CF%84%CE%BF-1984/ Σπυρίδωνα Καλαφατάκη],''' ένα από τα αξιώτερα τέκνα της Παλιάς Κοκκινιάς . Αποτέλεσε από τα νεανικά του χρόνια υποδειγματικός, πράος και κυρίως τίμιος εργάτης και αγωνιστής για την ιστορική, πολιτιστική, πνευματική και κοινωνική αφύπνιση του λαού. Από νεαρό παπαδάκι της Αγίας Σωτήρας έγινε Μητροπολίτης Κεφαλλονιάς και μέλος της '''[[Εκκλησία της Ελλάδος|Διαρκούς Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος]]''' χωρίς να λησμονήσει από πού ξεκίνησε και ποιους υπηρετούσε πνευματικά.


==Πηγές==
==Πηγές==

Έκδοση από την 12:11, 9 Ιανουαρίου 2017

Ιερός Ναός Αγίου Σωτήρα - Παλαιά Κοκκινιά

Η Παλαιά Κοκκινιά είναι ιστορική εργατική συνοικία στα βόρεια του δήμου Πειραιά και στο κέντρο του Πειραϊκού συγκροτήματος.

Ιστορικά είναι άμεσα συνδεδεμένη με τον γειτονικό δήμο Νίκαιας, ο οποίος κατοικήθηκε αργότερα, γι'αυτό και ονομάστηκε Νέα Κοκκινιά ή απλά Κοκκινιά και στη συνέχεια Νίκαια. Οι δύο αυτές περιοχές σήμερα δεν πρέπει να συγχέονται, αν και έχουν κοινή ιστορία.

Θέση

Βορειοδυτικά: Νίκαια Αττικής Βόρεια: Νίκαια Αττικής Βορειοανατολικά: Άγιος Ιωάννης Ρέντης
Δυτικά: Αγιά Σοφιά Παλαιά Κοκκινιά Ανατολικά: Άγιος Ιωάννης Ρέντης
Νοτιοδυτικά: Παπαστράτος Νότια: Ρετσίνα Νοτιοανατολικά: Καμίνια

Συνορεύει στα βόρεια με τον δήμο Νίκαιας, νότια με την συνοικία της Ρετσίνας, ανατολικά με τον δήμο Αγίου Ιωάννη Ρέντη και δυτικά με τα Μανιάτικα, γειτονικές περιοχές επίσης με την Παλαιά Κοκκινιά είναι τα Καμίνια στα νότια και ο Παπαστράτος στα δυτικά.

Οικισμός της περιοχής τον 19ο αιώνα

Ιερός Ναός Αγίων Αναργύρων - Παλαιά Κοκκινιά
Τμήμα της πλατείας Μεταμορφώσεως του Σωτήρα σε Παλαιά Κοκκινιά
Το εκκλησάκι της Ευαγγελίστριας - Παλαιά Κοκκινιά
Πλατεία Δηλαβέρη

Στην περιοχή την εποχή της Τουρκοκρατίας οι Οθωμανοί είχαν νεκροταφείο που χρησιμοποιούσαν για δικό τους σκοπό ακόμα και μετά την απελευθέρωση το Τουρκικό νεκροταφείο αποτελούσε ιδιοκτησία του Τουρκικού κράτους και απαγορευόταν η χρήση του από τους Έλληνες, σήμερα χρησιμοποιείται σαν μουσείο. Η Παλαιά Κοκκινιά είναι μια από τις παλιότερες συνοικίες που κατοικήθηκαν στην περιοχή του Πειραιά από τα μέσα του 19ου αιώνα πολύ πριν έρθουν οι πρόσφυγες από την Σμύρνη και οι Αρμένιοι που αποτελούν τον κορμό του σημερινού πληθυσμού. Πρώτοι κάτοικοι της Παλαιάς Κοκκινιάς ήταν μεταφερόμενοι αγρότες από διάφορα Αρβανιτοχώρια της Αττικής όπως τα Σπάτα, το Μενίδι και τα Λιόσια εκεί βρήκαν το κόκκινο έδαφος της περιοχής κατάλληλο για τις καλλιέργειες και τα ζώα τους.

Η περιοχή εκείνη την περίοδο μέχρι τα πρώτα χρόνια του 20ου αιώνα ήταν πολύ αραιοκατοικημένη με Αρβανίτικα καλύβια σε μεγάλες αποστάσεις μεταξύ τους, οι κάτοικοι είχαν τεράστιες εκτάσεις από χωράφια όπως και πολλές άμαξες γι'αυτό πήραν την ονομασία αραμπατζήδες. Οι πρώτοι κάτοικοι έχτισαν το δικό τους νεκροταφείο δίπλα από το παλιό Τουρκικό και το εκκλησάκι των Αγίων Αναργύρων που σταδιακά επεκτάθηκε ώσπου μετατράπηκε στην σημερινή μεγαλοπρεπή εκκλησία στην γωνία της Οδού Αναργύρων και της 25ης Μαρτίου πολύ κοντά στον δήμο της Νίκαιας. Η δεύτερη εκκλησία που ανεγέρθη από τους νέους κατοίκους το 1868, είναι το πανέμορφο Βυζαντινού ρυθμού εκκλησάκι της Μεταμόρφωσης του Αγίου Σωτήρα στην γωνία της Οδού Θηβών και της Οδού Αγίων Αναργύρων και αργοτερά χτίστηκε διπλά απ' αυτό ομώνυμος μεγαλοπρεπής ναός στον μεγάλο πευκόφυτο χώρο της επίσης ομώνυμης πλατείας, κεντρική πλατεία της Παλαιάς Κοκκινιάς. Για τους κατοίκους της συνοικίας, το αρχικό ξωκλήσι είναι γνωστό με την λαϊκή ονομασία "Αγία Σωτήρα".

Αρμένιοι και Σμυρνιοί, οι νεώτεροι πρόσφυγες

Η μορφή του οικισμού άλλαξε από τις αρχές του 20ου αιώνα με τον μαζικό ερχομό των προσφύγων που ήταν Αρμένιοι και Έλληνες πρόσφυγες σχεδόν όλοι από την περιοχή της Σμύρνης. Πρώτοι ήρθαν οι Αρμένιοι μετά την σφαγή τους από τους Τούρκους την περίοδο (1916 - 1918) διασκορπίστηκαν σε διάφορες κατευθύνσεις, η πλειοψηφία όσων ήρθαν στην Ελλάδα εγκαταστάθηκαν στην περιοχή της Παλαιάς Κοκκινιάς σε ακατοίκητες περιοχές που υπήρχαν βορειότερα από την θέση των παλιών κατοίκων. Οι Αρμένιοι πολύ εργατικοί είχαν σημαντική συμβολή στην ταχύτατη ανάπτυξη της περιοχής με μια ισχυρή κοινότητα στην οποία κατασκεύασαν Αρμενική Ορθόδοξη εκκλησία, Αρμενική Καθολική εκκλησία, Αρμενικό σχολείο, βιβλιοθήκες, θέατρο και ιατρεία. Μετά την Μικρασιατική καταστροφή το 1922 ακολούθησε η εγκατάσταση των προσφύγων από την Σμύρνη αλλά επειδή η περιοχή ήταν ήδη κατοικημένη οι Σμυρνιοί εγκαταστάθηκαν στις ακατοίκητες περιοχές βορειότερα όπου ίδρυσαν δική τους συνοικία την Νέα Κοκκινιά που διαχωρίστηκε απο την Παλαιά Κοκκινιά, είναι ο σημερινός δήμος Νίκαιας.

Η Παλαιά Κοκκινιά σήμερα

Μετά την δεκαετία του 1930 σε συνδυασμό με το πασίγνωστο εργοστάσιο του Ρετσίνα λίγο νοτιότερο η περιοχή οικοδομήθηκε ταχύτατα και άναρχα, μετατρεπόμενη σε πυκνοκατοικημένη εργατική συνοικία. Η Οδός Θηβών ένας από τους σημαντικότερους οδικούς κόμβους σε ολόκληρη την Αττική που ξεκινά από το εργοστάσιο του Ρετσίνα διασχίζει την συνοικία στην μέση, υπάρχουν επιπλέον τα εκκλησάκια της Ευαγγελιστρίας και της Ανάστασης. Κέντρο της συνοικίας είναι η διασταύρωση της Οδού Θηβών με την Οδό Αναργύρων που υπάρχει η σύγχρονη εκκλησία του Σωτήρα, μεγάλο πάρκο, γήπεδα, αθλητικά κέντρα, το 14ο - 15ο Γυμνάσιο Πειραιώς και το 10ο - 11ο Λύκειο Πειραιώς. Στα νότια απέναντι από το εργοστάσιο του Ρετσίνα υπάρχει το μεγάλο άλσος Δηλαβέρη στο οποίο εδράζεται ο Αθλητικός Όμιλος Φοίνικας και πολύ πρόσφατα το (2014) εγκαινιάστηκε γήπεδο μπάσκετ.

Πηγές

  • Μεγάλο Πειραϊκό Λεύκωμα, Χρήστου Πατραγά, Εκδόσεις Μυτιληναίος, Πειραιάς, 2004
  • "Ιστορία του Πειραιώς απο του 1833 - 1882 έτους" υπο Παντελέοντος Καμπούρογλου, Βιβλιοθήκη Ιστορικών Μελετών
  • 15o Γυμνάσιο Πειραιά, Πολιτιστικά Προγράμματα Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, Θέμα : "Παλαιά Κοκκινιά, Ένα ταξίδι στον χρόνο", Κωνσταντίνος Μπέλσης, Ευαγγελία Παππά, Πειραιάς 2008 - 2009.
  • Ιστορικό Αρχείο Δήμου Πειραιά.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι