Γραμβούσα Χανίων

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Αυτό το λήμμα αφορά τις νησίδες. Για το χωρίο και την ομώνυμη κοινότητα, δείτε: Γραμβουσά Χανίων.

Συντεταγμένες: 35°36′38″N 23°34′45″E / 35.61056°N 23.57917°E / 35.61056; 23.57917

Γραμβούσα Χανίων
Τοποθεσία στο χάρτη
Τοποθεσία στο χάρτη
Γραμβούσα Χανίων
35°36′39″N 23°34′46″E
ΧώραΕλλάδα
Διοικητική υπαγωγήΚίσσαμος
Commons page Σχετικά πολυμέσα

Γραμβούσα ή Γραμπούσα[1] (από τα ιταλικά Garabusa ή Grabusa) είναι όνομα δύο μικρών νησιών της Κρήτης.[2] Τα δύο νησιά (Ήμερη Γραμβούσα και Άγρια Γραμβούσα) βρίσκονται στο βορειοδυτικό τμήμα του Νομού Χανίων. Διοικητικά υπάγονται στο δήμο Κισσάμου.[3]

Με το ίδιο όνομα υπάρχει ακρωτήριο στο βορειοδυτικότερο άκρο της Κρήτης αλλά και νησίδα στην Αμοργό (στα βόρεια του δυτικού της άκρου).[1]

Λαογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το νησί της Γραμβούσας αναφέρεται σ' ένα τραγούδι:

"Στης Γραμβούσας τ' ακρωτήρι
εγλεντούσα μια φορά,
μ' έναν κρητικό ψαρά.
Μ' ένα γέρο καπετάνιο
πού είχε βάρκα τη Χαρά
στης Γραμβούσας τα νερά"

Βενετο-Τουρκικοί Πόλεμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

To κάστρο της Γραμβούσας οικοδομήθηκε την περίοδο 1579-1584, όταν η Δημοκρατία της Βενετίας είχε ολοκληρωτική εξουσία στην Κρήτη, ο στόχος ήταν να προστατεύσει το νησί περισσότερο από την επικίνδυνη Οθωμανική αυτοκρατορία. Όταν έληξε ο Κρητικός Πόλεμος και έπεσε ο Χάνδακας με ολόκληρη την Κρήτη στους Τούρκους (16 Σεπτεμβρίου 1669) οι Ενετοί διατήρησαν την Γραμβούσα και τα άλλα δύο ισχυρά φρούρια στις Κρητικές νησίδες Σούδα και Σπιναλόγκα.[4] Οι νησίδες αυτές επέτρεψαν στους Βενετούς να διατηρήσουν το εμπόριο στην περιοχή με ελπίδες να ανακτήσουν την Κρήτη, ήταν άσυλο Κρητικών χριστιανών φυγάδων.[5][6] Την εποχή που ξέσπασε ο τελευταίος ΣΤ΄ Βενετοτουρκικός Πόλεμος ή "Πόλεμος του Μωρέως" (6 Δεκεμβρίου 1691) ο Καπετάνιος ντε λα Γκιόκκα προδότης Ναπολιτσιάνος διοικητής των Βενετσιάνων στην Γραμβούσα παρέδωσε την νησίδα στους Οθωμανούς με δωροδοκία. Οι Οθωμανοί τον αντάμειψαν για την πράξη του, έζησε μέχρι το τέλος της ζωής του στην Κωνσταντινούπολη με τιμές και τον τίτλο "Κάπταιν Γραμβούσας".[7]

Επαναστατικό κέντρο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Όταν ξέσπασε η Ελληνική Επανάσταση του 1821 η νησίδα έπεσε στα χέρια των χριστιανών ανταρτών. Ο Έλληνας αντιπρόσωπος της επαναστατικής κυβέρνησης Μανώλης Τομπάζης έφτασε στο νησί (1823) αλλά δεν το οχύρωσε επαρκώς για τις επόμενες μάχες.[8] Το καλοκαίρι του 1825 ένα σώμα 400 Κρητών ανταρτών μαζί με άλλους Έλληνες που έφτασαν από την Πελοπόννησο κυρίευσαν την νησίδα με αρχηγούς τους Δημήτριο Καλλέργη και Εμμανουήλ Αντωνιάδη, την χρησιμοποίησαν σαν βάση τους. Τα κινήματα που ακολούθησαν και ενίσχυσαν την Κρητική ανταρσία έμειναν γνωστά σαν "Περίοδος της Γραμβούσας".[9] Οι Οθωμανοί δεν έκαναν σοβαρές προσπάθειες να ανακαταλάβουν την νησίδα, περιορίστηκαν μόνο στην φύλαξη της δυτικής Κρήτης. Οι επαναστάτες πολιορκήθηκαν για δύο χρόνια αλλά λόγω της έλλειψης αγαθών κατέφυγαν στην πειρατεία, από τότε η Γραμβούσα έγινε κέντρο πειρατικών επιδρομών. Την εποχή αυτή κτίστηκε στην νησίδα ένα σχολείο και μια εκκλησία η "Παναγία η Κλεφτρινή", πήρε το όνομα της από τις συζύγους των "Κλεφτών", μια άλλη ονομασία για τους πειρατές.[10] Ο κυβερνήτης Ιωάννης Καποδίστριας ενοχλημένος από την ασυδοσία των πειρατών έστειλε τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο με Αγγλικά και Γαλλικά πλοία να τους υποτάξει, η Γραμβούσα πέρασε στα χέρια των Βρετανών.[11] Ο Καποδίστριας διέταξε κατόπιν τον Χατζημιχάλη Νταλιάνη να στρατοπεδεύσει στην Γραμβούσα με 700 άντρες.[12] Όταν ξέσπασε η Κρητική επανάσταση 1878 η Γραμβούσα, η Ιεράπετρα, η Σπιναλόγκα, το Ηράκλειο, το Ρέθυμνο, τα Χανιά και ο Κίσαμος δεν έπεσαν στα χέρια των επαναστατών λόγω μεγάλης έλλειψης του πυροβολικού.[13]

Συλλογή φωτογραφιών[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. 1,0 1,1 Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα. 19. Εκδοτικός Οργανισμός Πάπυρος. 1996. σελ. 174. 
  2. Νέζης, Νίκος (2010). Τα ελληνικά βουνά - Γεωγραφική εγκυκλοπαίδεια. Αθήνα: Ε.Ο.Ο.Α. & Κληροδότημα «Αθ. Λευκαδίτη». σελ. 208. ISBN 978-960-86676-5-5. 
  3. «ΕΕΤΑΑ-Διοικητικές Μεταβολές των ΟΤΑ». www.eetaa.gr. Ανακτήθηκε στις 25 Μαρτίου 2022. 
  4. Maltezou, Crete under Venetian rule, σ. 159
  5. Detorakis, Turkish rule in Crete, σ. 343
  6. Detorakis, Turkish rule in Crete, σ. 355
  7. Detorakis, Turkish rule in Crete, σ. 343
  8. Detorakis, Turkish rule in Crete, σ. 378
  9. Detorakis, Turkish rule in Crete, σ. 381
  10. Detorakis, Turkish rule in Crete, σ. 422
  11. Detorakis, Turkish rule in Crete, σ. 383
  12. Detorakis, Turkish rule in Crete, σ. 383
  13. Detorakis, Turkish rule in Crete, σ. 408

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Maltezou, Chrysa A. (1988). "Η Κρήτη κατά τη Βενετοκρατία ("Crete under Venetian rule")". In Panagiotakis, Nikolaos M. (ed.). Crete, History and Civilization (in Greek). Vol. II. Vikelea Library, Association of Regional Associations of Regional Municipalities.
  • Detorakis, Theocharis (1988). "Η Τουρκοκρατία στην Κρήτη ("Turkish rule in Crete")". In Panagiotakis, Nikolaos M. (ed.). Crete, History and Civilization (in Greek). Vol. II. Vikelea Library, Association of Regional Associations of Regional Municipalities.
  • Severin, Tim (1987), The Ulysses Voyage: Sea Search for the Odyssey