Άγιο Δισκοπότηρο

Ο Βασιλιάς Αρθούρος, οι Ιππότες της Στρογγυλής Τραπέζης και το Άγιο Δισκοπότηρο.

Το Άγιο Δισκοπότηρο, ή ιερό Γκράαλ ήταν ένα σκεύος που χρησιμοποιήθηκε κατά την παράδοση από τον Χριστό στον Μυστικό Δείπνο και δόθηκε στον Ιωσήφ της Αριμαθείας. Εκεί συγκεντρώθηκε κατά την ίδια παράδοση το αίμα και ο ιδρώτας του Ιησού, την ώρα που τον κατέβαζε ο Ιωσήφ από τον Σταυρό.

Ο Μύθος

Μετά από τον θάνατο του Χριστού, ο Ιωσήφ φυλακίστηκε προφανώς σε έναν τύμβο, όμοιο με εκείνον που χρησιμοποίησε για το σώμα του Ιησού. Αφημένος εκεί για να λιμοκτονήσει, επί αρκετά χρόνια τρεφόταν από την μαγική δύναμη του γκράαλ που του παρείχε τροφή και νερό κάθε πρωί με θαυματουργό τρόπο. Αργότερα - και σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή του μύθου - ο Ιωσήφ ταξίδεψε στην Μεγάλη Βρετανία με την οικογένειά του και διάφορους συντρόφους του. Εγκαταστάθηκε στο Ύνυς Βίτριν (Γκλάστονμπερι), αλλά το δισκοπότηρο μεταφέρθηκε στο Κορμπένικ και στεγάστηκε σε ένα θαυματουργό κάστρο, που φυλασσόταν πάντα από τους Βασιλείς του Δισκοπότηρου, απόγονους της κόρης του Ιωσήφ Άννας ή Ενυγκέους και του συζύγου της Μπρονς.

Το Άγιο Δισκοπότηρο, πίνακας του Ντάντε Γκάμπριελ Ροσέτι

Αιώνες αργότερα, η τοποθεσία του Μεγάλου Κάστρου του Κορμπένικ ξεχάστηκε. Στην αυλή του βασιλιά Αρθούρου, όμως, υπήρχε η προφητεία ότι το Δισκοπότηρο θα ανακάλυπτε και πάλι ένας απόγονος του Αγίου Ιωσήφ. Αυτός ο συγκεκριμένος απόγονος ήταν και ο μόνος που θα μπορούσε να καθίσει στην Επικίνδυνη Θέση, στην Στρογγυλή Τράπεζα. Όταν ένα τέτοιο άτομο έφτασε με την μορφή του Γκάλαχαντ, του γιου του Λάνσελοτ, μαζί με ένα θαυμαστό, αν και σύντομο όραμα του ίδιου του δισκοπότηρου, άρχισε μια αναζήτηση για να βρεθεί το ιερότερο των λειψάνων. Μετά από πολλές περιπέτειες και πολλά χρόνια, οι ιππότες της Στρογγυλής Τράπεζας διέσχισαν την Μεγάλη Βρετανία από το ένα άκρο στο άλλο. Ο Πέρσιβαλ (Πέρεντυρ), ανάμεσά τους, ήταν εκείνος που ανακάλυψε το κάστρο σε μια περιοχή τόσο άρρωστη όσο και ο πληγωμένος βασιλιάς της. Όταν φιλοξενήθηκε από αυτόν τον «Βασιλιά Ψαρά» ή «Βασιλιά του Δισκοπότηρου» απέτυχε να ρωτήσει για το γκράαλ και έφυγε με άδεια χέρια. Ο Λάνσελοτ ήταν ο επόμενος που πλησίασε το Κορμπένικ, αλλά του απαγορεύτηκε η είσοδος γιατί ήταν μοιχός. Τελικά, κατέφτασε ο Γκάλαχαντ που του επιτράπηκε να εισέλθει στο παρεκκλήσι και να ατενίσει το Δισκοπότηρο. Την ίδια στιγμή, η ζωή του ολοκληρώθηκε, έφτασε στο μυστικό της τέλος και ο ίδιος μαζί με το δισκοπότηρο υψώθηκαν στον ουρανό.

Το Άγιο Δισκοπότηρο εμφανίζεται αρχικά στο έργο του Κρετιέν ντε Τρουά Πέρσιβαλ ή Ο θρύλος του Άγιου Δισκοπότηρου (περ. 1190) και ήταν ένα σκεύος που δεν σχετίζονταν με τον Ιησού. Η σύνδεσή του με τα Άγια Πάθη έγινε από τον Ρομπέρ ντε Μπορόν στη Μυθιστορία της ιστορίας του Γκράαλ στα τέλη 12ου αιώνα. Η λέξη προέρχεται πιθανώς από την αρχαία γαλλική λέξη γκραάλ που σημαίνει «πλατύ και ευρύχωρο πιάτο ή δίσκος». Αν και συνήθως σκεφτόμαστε το δισκοπότηρο ως κύπελλο, στις διαφορετικές εκδοχές του μύθου ή και σε διαφορετικούς μύθους περιγράφεται ως δίσκος, κέρας της Αμάλθειας, κέρας της αφθονίας, ή ακόμα και βιβλίο, ή λίθος.

Καλντρόν, το Μαγικό Σκεύος

Το Καλντρόν του Γκούντερστρουπ

Η αναζήτηση κάποιου θείου σκεύους ήταν δημοφιλές θέμα στον αρθουριανό μύθο, πολύ πριν εισάγουν οι μεσαιωνικοί συγγραφείς το ιερό γκράαλ στη βρετανική μυθολογία. Εμφανίζεται στον μύθο του Μπαμπινόγκιον, του Κούλχουτς και του Όλγουεν, αλλά ιδιαίτερα γνωστή είναι η ιστορία του Πρεντέου Άνουφν ή «Λείες του Αλλόκοσμου», όπως τις αφηγήθηκε ο Ταλιέσιν. Ο Αρθούρος και οι πολεμιστές του έπλευσαν για τον κελτικό Αλλόκοσμο για να πάρουν το πετροστόλιστο Καλντρόν (χύτρα) του Άνουφν. Όπως και το δισκοπότηρο, το καλντρόν πρόσφερε την αφθονία, αλλά ήταν και μαντικό μέσο για προφητείες. Ανακαλύφθηκε επιτέλους στο Καέρ-Σίντι ή Γουϊντίρ, ένα κρυστάλινο κάστρο-νησί και φυλασσόταν από εννέα νεράιδες. Όμως οι κίνδυνοι ήταν μεγάλοι ακόμα και για τους άντρες του Αρθούρου. Η αποστολή εγκαταλείφθηκε και μόνο επτά επέστρεψαν σπίτι τους.

Τα κελτικά καλντρόν χρησιμοποιούνταν για τελετουργικούς σκοπούς ήδη από την ύστερη Εποχή του Χαλκού. Σε τελετουργικές θέσεις στο Λλυν Φάουρ (Γκλάμοργκαν) βρέθηκαν τέτοια σκεύη, αν και το πιο γνωστό παράδειγμα είναι το Καλντρόν του Γκούντερστραπ, που βρέθηκε στα έλη τύρφης της Γιουτλάνδης (Δανία). Ιδιαίτερα διακοσμημένο με πορτρέτα πολλών κελτικών θεοτήτων, τούτο το σκεύος χωρούσε άλλοτε πάνω από 60 λίτρα υγρού. Το μαγικό σκεύος του Αλλόκοσμου ήταν το καλντρόν της Κέριντβεν, της κελτικής θεάς της Έμπνευσης. Σήμερα τη θυμόμαστε σαν γριά μάγισσα που ανακατεύει το τσουκάλι της, αλλά στους αρχαίους χρόνους μαγείρευε στη μαγική της χύτρα ένα ποτό που παρείχε σοφία και γνώση.

Οι Γκάλαχαντ, Μπορς και Πέρσιβαλανακαλύπτουν το Άγιο Δισκοπότηρο, πίνακας των Έντουαρντ Μπερν - Τζόουνς, Ουίλιαμ Μόρις και Τζον Χένρι Ντέρλ (1895)

Αυτή είναι και η ουσία του άγιου δισκοπότηρου, που μεταφέρει τις ποιότητες της χριστικής φύσης μέσω της θείας κοινωνίας. Μέσω του μύθου για το άγιο δισκοπότηρο, εισήχθη στον Χριστιανισμό ένα πανάρχαιο έθιμο διά της γνωστικής παράδοσης. Το άγιο δισκοπότηρο υπήρξε το κεντρικό σύμβολο της δύναμης και της ουσίας της τράπεζας του Κάμελοτ. Η συνεκτική του δύναμη υπήρξε σύμβολο ενότητας για μια χώρα που σπαρασσόταν από την βρετανο-σαξονική διαμάχη στην εποχή της Αγγλοσαξονικής Αγγλίας επί αιώνες. Η ιστορική αλήθεια, όμως, απέχει πολύ από τον μύθο, που εξυπηρετεί τις ανάγκες του ανθρώπου για ολοκλήρωση. Στον μύθο του δισκοπότηρου κρύβεται η ανάγκη του ατόμου να ολοκληρώσει και να ενοποιήσει τα κομμάτια της ύπαρξής του κατευθυνόμενο στην εξατομίκευση που επαγγέλεται η γιουνγκιανή ψυχανάλυση. Στον μύθο του δισκοπότηρου, επίσης, κρύβεται η ανάγκη ενός ολόκληρου έθνους για ειρήνη, ενοποίηση και ολοκλήρωση και από αυτή την άποψη - είτε συμφωνούν είτε διαφωνούν οι ερευνητές της ιστορίας - ο αρθουριανός κύκλος είναι ένας ζωντανός μύθος της ενοποίησης και της μετουσίωσης.

Δείτε Επίσης

• Λόενγκριν
• Πάρσιφαλ
• Πέρσιβαλ

Προτεινόμενη Βιβλιογραφία

• Geoffrey Ashe, A Guidebook to Arthurian Britain, (1980).
• Peter C. Bartrum, A Welsh Classical Dictionary, (1993).
• Ronan Coghlan, The Encyclopaedia of Arthurian Legends, (1991).

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Πολυμέσα σχετικά με το θέμα στο Wikimedia Commons