Μετάβαση στο περιεχόμενο

Βασιλιάς Ψαράς

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Βασιλιάς Ψαράς
Ο Βασιλιάς Ψαράς υποδέχεται τον Πέρσιβαλ στο κάστρο του, από εικονογράφηση του 1330 στο Πέρσιβαλ ή Ο θρύλος του Άγιου Δισκοπότηρου.
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα
the Fisher King (Αγγλικά)
Χώρα πολιτογράφησηςΒασίλειο της Αγγλίας
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταηγεμόνας
ψαράς
Οικογένεια
ΤέκναElaine of Corbenic
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμαβασιλιάς

Ο Βασιλιάς Ψαράς ή ο Πληγωμένος Βασιλιάς (γαλλικά: Le Roi pêcheur ή Roi blessé) επίσης και βασιλιάς Ανφόρτας (αγγλ. King Anfortas) είναι μυθικός βασιλιάς που εμφανίζεται σε ορισμένα έργα του κύκλου του Αρθούρου ως ο τελευταίος σε μια μακρά σειρά Βρετανών βασιλιάδων που έχουν επιφορτιστεί με τη φύλαξη του Ιερού Δισκοπότηρου. Στα κείμενα του ύστερου Μεσαίωνα, αναφέρεται συχνά ως ο «Πλούσιος Βασιλιάς Ψαράς» σε σχέση με τον ανεκτίμητο πνευματικό θησαυρό που φυλάει.[1]

Οι εκδοχές της ιστορίας του διαφέρουν σημαντικά, αλλά ο Βασιλιάς Ψαράς ή βασιλιάς Ανφόρτας συνήθως απεικονίζεται ως τραυματισμένος στη βουβωνική χώρα, στα πόδια ή στο μηρό και δεν μπορεί να κινηθεί μόνος του. Ανίκανος να περπατήσει ή να ιππεύσει άλογο, περνά το χρόνο του ψαρεύοντας ενώ περιμένει τον «εκλεκτό» που έχει τη δύναμη να τον θεραπεύσει, γιατί η επούλωση των πληγών του εξαρτάται πάντα από την ολοκλήρωση της αποστολής του ήρωα-ιππότη. Η αναπηρία του έχει επιπτώσεις στο βασίλειό του, το οποίο έχει μεταμορφωθεί σε έρημο και ακατοίκητο τόπο, λες και η αδυναμία του Βασιλιά έκανε τη γη άγονη, είναι ο μύθος της Έρημης Χώρας. Ιππότες από όλα τα κοινωνικά στρώματα έρχονται για να τον θεραπεύσουν, αλλά μόνο ο εκλεκτός, ο «καλός ιππότης», μπορεί να πραγματοποιήσει αυτό το θαύμα. Στον Πάρσιφαλ του Βόλφραμ φον Έσενμπαχ, ο εκλεκτός ιππότης είναι ο Πάρσιφαλ (γνωστός στα αγγλικά ως Πέρσιβαλ), αλλά υπάρχει και ο θρύλος ότι ο γιος του Λάνσελοτ, Γκάλαχαντ, συνοδευόμενος από τους ιππότες Μπορς και Πέρσιβαλ, ήταν αυτός που ανακάλυψε το Δισκοπότηρο και θεράπευσε τον βασιλιά φύλακά του.[2]

Ως λογοτεχνικός χαρακτήρας, ο Βασιλιάς Ψαράς προέρχεται από το ημιτελές έργο του Κρετιέν ντε Τρουά Πέρσιβαλ ή Ο θρύλος του Άγιου Δισκοπότηρου (περ. 1180 ή 1190) στο οποίο το Δισκοπότηρο δεν σχετίζεται με τον Ιησού. Η εικόνα του αναπτύχθηκε περαιτέρω από τον Ρομπέρ ντε Μπορόν στη Μυθιστορία της ιστορίας του Γκράαλ (τέλη 12ου αιώνα), το πρώτο έργο που συνδέει το Δισκοπότηρο με τον Ιησού. Εδώ ο Βασιλιάς Ψαράς ονομάζεται Μπρον (όνομα αρκετά κοντά στο όνομα Μπραν αμπ Λυρ ο Ευλογημένος για να υποδηλώνει σύνδεση) και είναι ο σύζυγος της αδερφής του Ιωσήφ της Αριμαθαίας, ο οποίος χρησιμοποίησε το Άγιο Δισκοπότηρο για να συλλέξει το αίμα από το σταυρωμένο σώμα του Χριστού. Ο Τόμας Μάλορυ στο Θάνατο του Αρθούρου (1485) τον ονομάζει Πέλαμ. Πολλές φορές απεικονίζονται δύο τραυματισμένοι βασιλιάδες, πατέρας και γιος (ή παππούς και εγγονός): ο ηλικιωμένος είναι καθηλωμένος λόγω ασθένειας στο κάστρο του και συντηρείται στη ζωή από το Δισκοπότηρο, ο νεότερος, επίσης ανάπηρος, καταφέρνει να πάει για ψάρεμα και υποδέχεται τους φιλοξενούμενους. [3]

Προέλευση του ονόματος

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το όνομα του Βασιλιά Ψαρά προέρχεται από διάφορες πηγές, οι οποίες δεν αλληλοαποκλείονται.

  • Παλαιοχριστιανικός συμβολισμός: το ψάρι συμβολίζει τον Χριστό. Οι πρώτοι Απόστολοι ήταν ψαράδες μέχρι που ο Ιησούς τους έστειλε σε όλο τον κόσμο ως «Αλιείς ανθρώπων» (Ματθ. 4:19· Μκ 1:17).
  • Κελτική μυθολογία: Η ιρλανδική μυθολογία αναφέρει το ψάρι Σολομός της Σοφίας. Θα μπορούσε επίσης να προέρχεται από τον Νόντενς, τον θεό των νεκρών, που ψάρευε τις ψυχές των νεκρών σαν ψάρια, ή/και από τον Μπραν αμπ Λυρ τον Ευλογημένο, έναν τραυματισμένο βασιλιά της  Βρετανίας στα ουαλικά κείμενα που κατείχε μια μαγική χύτρα, το καλντρόν, που ανάσταινε νεκρούς. Ή/ και από τον θεό Ντάγδα που κατείχε ένα καζάνι με απεριόριστη ποσότητα φαγητού και άλλες μαγικές δυνάμεις.[4]
  • Μια συνάφεια μεταξύ των γαλλικών λέξεων pêcheur και pécheur (ψαράς και αμαρτωλός).
  • Επειδή περνά τις μέρες του στις όχθες του ποταμού ψαρεύοντας.

Μεταγενέστερες αναφορές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι αναφορές του Βασιλιά Ψαρά στη λογοτεχνία, τον κινηματογράφο και τηλεοπτικές σειρές είναι πολλές, μεταξύ των οποίων εμφανίζεται:

Στη δραματική όπερα Πάρσιφαλ (Parsifal, 1882) του Ρίχαρντ Βάγκνερ, εμφανίζεται με το όνομα Ανφόρτας, παρουσιάζεται η ιστορία, ο τραυματισμός και η λύτρωσή του.

Στο πολυσύνθετο ποίημα του Τ. Σ. Έλιοτ Η Έρημη Χώρα (The Waste Land, 1922), ο Βασιλιάς Ψαράς παίζει επίσης σημαντικό ρόλο.[5]

Στον κύκλο μυθιστορημάτων Ο Τροχός του Χρόνου (The Wheel of Time, 1990-2013) του Ρόμπερτ Τζόρνταν, ένας από τους βασικούς χαρακτήρες, ο Ραντ αλ Θορ, δέχεται έναν τραυματισμό που δεν επουλώνεται. Ένας αντίπαλός του, αναφέρεται σ'αυτόν ως ψαρά.

Η ταινία του Ερίκ Ρομέρ Πέρσιβαλ ο Ουαλός (Perceval le Gallois, 1978) που βασίζεται στο έργο του Κρετιέν ντε Τρουά αναφέρει το σχετικό επεισόδιο.[6]

Η ταινία του Τέρρυ Γκίλλιαμ Ο βασιλιάς της μοναξιάς (The Fisher King, 1991), που διαδραματίζεται στη Νέα Υόρκη, χρησιμοποιεί το μοτίβο της αναζήτησης του Αγίου Δισκοπότηρου και την ιστορία του Βασιλιά Ψαρά. Ο άστεγος πρώην καθηγητής λογοτεχνίας Πάρρυ (Ρόμπιν Ουίλλιαμς) διηγείται στον κυνικό ραδιοφωνικό παρουσιαστή Τζακ Λούκας (Τζεφ Μπρίτζες) τον θρύλο του βασανισμένου Βασιλιά Ψαρά, που σώζεται από τον Πάρσιφαλ - ένα κλειδί για την πλοκή της ταινίας.[7]