Γαέλοι

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Γαέλοι
Gaels.png
Οι περιοχές στα Βρετανικά νησιά που παραδοσιακά αναγνωρίζονται ως γαελικές.
Συνολικός πληθυσμός
π. 1,9 εκατομμύρια (γλωσσικά)
Περιοχές με σημαντικούς πληθυσμούς
Δημοκρατία της Ιρλανδίας1.770.000 (γλωσσικά)[1]
Ηνωμένο Βασίλειο122.518 (γλωσσικά)[2]
Flag of the United States.svg ΗΠΑ27.475 (γλωσσικά)[3]
Καναδάς9.000 (γλωσσικά)[4]
Αυστραλία2.717 (γλωσσικά)[5]
Νέα Ζηλανδία670 (γλωσσικά)
Γλώσσες
Ιρλανδικά · Σκωτικά Γαελικά · Μανξ
(Μη γαελικές: Αγγλικά · Σκωτς)
Θρησκεία
Χριστιανισμός · Αθρησκεία
(ιστορικά: Παγανισμός)
Σχετιζόμενες εθνικές ομάδες
Σκανδιναβοί-Γαέλοι · Γαελοποιημένοι Νορμανδοί
An Gal Gréine, παραδοσιακό γαελικό σύμβολο αναφερόμενο αρχικά στο Fiannaíocht.

Οι Γαέλοι[6] (Ιρλανδικά: Gaeil, Σκωτικά γαελικά: Gàidheil, Μανξ: Gaeil) είναι μια εθνογλωσσική ομάδα από τις Βρετανικές Νήσους στην βορειοδυτική Ευρώπη, γηγενής στην Σκωτία, την Ιρλανδία, και την Νήσο του Μαν.[7] Οι Γαέλοι συνδέονται με την ομάδα των γαελικών ή γοϊδελικών γλωσσών, μια υποοικογένεια των κελτικών γλωσσών που περιλαμβάνουν τα Ιρλανδικά, τα Μανξ και τα Σκωτικά γαελικά.

Οι γλώσσες και ο πολιτισμός των Γαέλων αναπτύχθηκαν στην Ιρλανδία και εξαπλώθηκαν έως την Νταλ Ριάτα της δυτικής Σκωτίας. Κατά την ρωμαϊκή κατάκτηση, οι Γαέλοι έκαναν εμπόριο και επιδρομές στις ρωμαϊκές περιοχές της Βρετανίας. Από τον πρώιμο μεσαίωνα ο γαελικός πολιτισμός έγινε κυρίαρχος σε όλη την Σκωτία. Κατά την διάρκεια των Σκανδιναβικών επιδρομών, ένας αριθμός Βίκινγκ εγκαταστάθηκε στην βόρεια Σκωτία όπου αναπτύχθηκε μια νορδικό-γαελική κουλτούρα. Τον 9ο αιώνα η Νταλ Ριάτα και το Βασίλειο των Πικτών συγχωνεύτηκαν σχηματίζοντας το γαελικό Βασίλειο της Σκωτίας (Άλμπα). Παράλληλα, η γαελική Ιρλανδία αποτελούταν από διάφορα βασίλεια, τα οποία ορισμένοι βασιλείς προσπάθησαν κατά καιρούς να ενοποιήσουν.

Κατά τον 12ο αιώνα, περιοχές της Ιρλανδίας κατακτήθηκαν από Νορμανδούς, ενώ η Νορμανδική κουλτούρα εξαπλώθηκε και σε περιοχές της Σκωτίας, χωρίς όμως να εξαλείψει το γαελικό στοιχείο. Τον 17ο αιώνα τα τελευταία γαελικα βασίλεια στην Ιρλανδία τέθηκαν υπό αγγλικό έλεγχο (Βασίλειο της Ιρλανδίας) και η γαελική κουλτούρα υπέστη μεγάλους περιορισμούς. Το γαελικό στοιχείο επιβίωσε και παρέμεινε ισχυρό σε ορισμένες περιοχές της Ιρλανδίας, όπως το Γκέλταχτ.

Η παραδοσιακή γαελική κοινωνία ήταν οργανωμένη σε φατρίες, η καθεμία με τη δική της επικράτεια και έναν αιρετό βασιλιά (ή αρχηγό). Πριν από την άφιξη του χριστιανισμού, η Ιρλανδική κοινωνία υπήρξε παγανιστική. Ήταν διαδεδομένη η λατρεία των Τουάθα ντε Ντανάν και η πίστη στον κελτικό «Άλλο κόσμο». Αρκετές από τις παραδοσιακές γιορτές, όπως το Σόουιν, η Λούνασα, το Ίμπολκ και το Μπελτέιν, εξακολουθούσαν να γιορτάζονται και στους νεότερους χρόνους. Η παραδοσιακή στολή των Γαέλων περιλαμβάνει μάλινη φούστα Κιλτ. Οι Γαέλοι διατηρούν επίσης διακριτή μουσική, φεστιβάλ και αθλητισμό.

Πληθυσμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Δημογραφικά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Χώρα Gaeilge Ιρλανδοί Gàidhlig Σκώτοι Gaelg Μανξ
Δημοκρατία της Ιρλανδίας 1.770.000 (2011)[1] 3.969.319 (2011) μη καταγεγραμμένοι μη καταγεγραμμένοι μη καταγεγραμμένοι μη καταγεγραμμένοι
Ηνωμένο Βασίλειο και εξαρτήσεις

[α]

64.916 (2011)[2] 1.101.994 (2011)[2][8] 57.602 (2011) 4.446.000 (2011) 1.689 (2000)[9] 38.108 (2011)
Flag of the United States.svg ΗΠΑ 25.870 (2000)[3] 33.348.049 (2013)[10] 1.605 (2000)[3] 5.310.285 (2013)[10] μη καταγεγραμμένοι 6.955
Καναδάς 7.500 (2011)[4] 4.354.155 (2006)[11] 1.500 (2011)[4] 4.719.850 (2006)[11] μη καταγεγραμμένοι 4.725
Αυστραλία 1.895 (2011)[5] 2.087.800 (2011)[12] 822 (2001) 1.876.560 (2011) μη καταγεγραμμένοι 46.000
Νέα Ζηλανδία μη καταγεγραμμένοι 14.000 (2013)[13] 670 (2006) 12.792 (2006) μη καταγεγραμμένοι μη καταγεγραμμένοι
Σύνολο 1.870.181 44.875.317 62.199 16.318.487 1.689 95.788

Σημειώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ The census returns for the United Kingdom are broken down on a constituency country basis. White Irish was an option in the ethnicity section of the 2011 Census of the United Kingdom; this did not distinguish between those of Gaelic Irish descent and those of Anglo-Irish descent. The results for this were; 531,087 in England and Wales, 517,907 in Northern Ireland and 53,000 in Scotland. According to the census, 83% (or 4,399,000) of the population in Scotland identified as "Scottish" and this did not distinguish between Gaelic Highlander and Anglo Lowlander ethnicities. In the rest of the United Kingdom, the Scots were included under White British.

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ 1,0 1,1 «Census 2011: 1.77m say they are able to speak Irish». The Journal. 7 February 2014. http://www.thejournal.ie/census-2011-1-77m-say-they-are-able-to-speak-irish-400442-Mar2012/. 
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 «Census 2011: Key Statistics for Northern Ireland». Northern Ireland Statistics and Research Agency. 7 February 2014. http://www.nisra.gov.uk/Census/key_report_2011.pdf. 
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Osbourn 2006, σελ. 204.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 «National Household Survey (NHS) 2011». Statistics Canada. Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2015. 
  5. ↑ 5,0 5,1 «The Irish language in Australia: sociocultural identity in diasporic minority language use». Jill Vaughan. 7 February 2015. https://www.academia.edu/1152975/The_Irish_language_in_Australia_sociocultural_identity_in_diasporic_minority_language_use. 
  6. ↑ Νίκος Νικηταρίδης. «Οι αιγυπτιακές ρίζες της Σκωτίας…». Η νέα "Φωνή της Κάσου". Ανακτήθηκε στις 1 Φεβρουαρίου 2018. 
  7. ↑ Cassidy, Lara M.; Martiniano, Rui; Murphy, Eileen M.; Teasdale, Matthew D.; Mallory, James; Hartwell, Barrie; Bradley, Daniel G. (2015-12-28). «Neolithic and Bronze Age migration to Ireland and establishment of the insular Atlantic genome». Proceedings of the National Academy of Sciences 113 (2): 368–373. doi:10.1073/pnas.1518445113. ISSN 0027-8424. http://dx.doi.org/10.1073/pnas.1518445113. 
  8. ↑ «2011 Census for England and Wales: Religion and Ethnicity Data Overview». BRAP. 7 February 2014. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2017-03-31. https://web.archive.org/web/20170331205912/https://www.bvsc.org/sites/default/files/files/brapCensus2011Figures.pdf. Ανακτήθηκε στις 2018-02-01. 
  9. ↑ «Manx». World Directory of Minorities and Indigenous Peoples. 7 February 2014. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 March 2015. https://web.archive.org/web/20150307045739/http://www.minorityrights.org/5411/united-kingdom/manx.html. 
  10. ↑ 10,0 10,1 «Selected Social Characteristics in the United States (DP02): 2013 American Community Survey 1-Year Estimates». U.S. Census Bureau. Ανακτήθηκε στις 11 Δεκεμβρίου 2014. 
  11. ↑ 11,0 11,1 «Visual census, Ethnic origin and visible minorities, Canada». Statistics Canada. Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2015. 
  12. ↑ «The People of Australia: Statistics from the 2013 Census». Department of Immigration and Border Protection. 7 February 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2014-07-14. https://web.archive.org/web/20140714131850/https://www.immi.gov.au/media/publications/statistics/immigration-update/people-australia-2013-statistics.pdf. Ανακτήθηκε στις 2018-02-01. 
  13. ↑ «Census reveals scale of NZ Irish population». Irish Echo. 7 February 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 February 2015. https://web.archive.org/web/20150208021900/http://www.irishecho.com.au/2014/10/14/census-reveals-scale-of-nz-irish-population/32913. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Foras na Gaeilge – Ιρλανδική υπηρεσία που προωθεί τη γλώσσα
  • Bòrd na Gàidhlig –Σκωτική υπηρεσία που προωθεί τη γλώσσα
  • Culture Vannin – Μανξ υπηρεσία που προωθεί τη γλώσσα
  • The Columba Project – Πανελλαδική πολιτιστική πρωτοβουλία
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Γαέλοι&oldid=9722706"