Αστρακοί Ηρακλείου

Αστρακοί
Άποψη από τα νότια
Αστρακοί Αστρακοί
Διοίκηση
Χώρα	Ελλάδα
Περιφέρεια	Κρήτη
Δήμος	Αρχανών-Αστερουσίων
Γεωγραφία
Νομός	Ηρακλείου
Υψόμετρο	280

Οι Αστρακοί είναι χωριό και ομώνυμο Δημοτικό διαμέρισμα του δήμου Αρχανών-Αστερουσίων που βρίσκεται 23 χιλιόμετρα από το Ηράκλειο. Βρίσκεται στην αριστερή πλευρά της κοιλάδας του ποταμού Καρτερού και αποτελούνταν από δύο οικισμούς τον Επάνω και τον Κάτω. Στην κοίτη του ποταμού, κάτω από το χωριό υπάρχει το σπήλαιο Νεραϊδόσπηλιος, μέσα στο οποίο βλέπουμε πηγή με άφθονο νερό, από την οποία υδρεύεται τμήμα της πόλης του Ηρακλείου. Παλιότερα ανήκε στην επαρχία Πεδιάδας.

Ένας χωματόδρομος οδηγεί από το χωριό στον πρόσφατα εγκαταλελειμμένο οικισμό Κάτω Αστρακοί, τον παλιό τουρκικό μαχαλά, όπου σώζονται ερειπωμένα τα παλιά παραδοσιακά σπίτια, που παραμένουν αναλλοίωτα λόγω της εγκατάλειψης του οικισμού..

Σύμφωνα με την πληθυσμιακή απογραφή του 2001 έχει 228 κατοίκους, που ασχολούνται κυρίως με την ελαιοκαλλιέργεια. Παράγονται επίσης σταφίδα και σταφύλια. Ανήκει από το 1998 στο Δήμο Καζαντζάκη.

Στους Αστρακούς υπάρχει ιδιαίτερο χριστιανικό χρώμα λόγω των σπουδαίων παλαιών ναών: ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ 12ος αιων - ΠΑΝΑΓΙΑ 16ος αιων - ΜΙΧΑΗΛ ΑΡΧΑΓΓΕΛΟΣ 12ος αιων.

Ιστορικά στοιχεία

Οι Αστρακοί αναφέρονται από το 1271 και ορθότερα σε άλλα συμβόλαια του 1278, με την ονομασία Astracu. Το 1583 το χωριό αναφέρεται στην απογραφή του Καστροφύλακα ως Astracus Catto με 230 κατοίκους.

Η ονομασία ΑΣΤΡΑΚΟΙ σύμφωνα με τη γνώμη του Στ. Σπανάκη προήλθε από τα όστρακα τα οποία βρέθηκαν στους κάτω Αστρακούς. Κατά μια άλλη εκδοχή προήλθε απο μετεωρίτη (αστέρι>αστράκι>ΑΣΤΡΑΚΟΙ) ο οποίος έπεσε στη Λούτρα. Κατά τη γνώμη του καθ. Θεοχ. Δετοράκη προήλθε απο το στράτευμα του Νικ. Φωκά το οποίο άφησε στη περιοχή μετά την απελευθέρωση της Κρήτης απο τους Σαρακηνούς το 961μΧ.

Στους Αστρακούς βρίσκουμε πολλές παλιές εκκλησίες, όπως της Παναγίας, με υπολείμματα τοιχογραφιών και ανάγλυφο στέμμα με 4 τριαντάφυλλα, δικέφαλο αετό και τη χρονολογία 1555. Σύμφωνα με τον Gerola το στέμμα πρέπει να ανήκει στον οίκο Καλλέργη. Αξιόλογος είναι επίσης ο ναός του Μιχαήλ Αρχαγγέλου με τοιχογραφίες αγίων, μεταξύ των οποίων και ο Άγιος Φραγκίσκος.

Κοντά στους Αστρακούς οι αρχαιολόγοι έφεραν στο φως νεκροπόλεις της μινωικής και της πρωτογεωμετρικής περιόδου με σημαντικά ευρήματα. Έχει ανακαλυφθεί επίσης τυχαία μινωικός λύχνος.

Το 1933 βρέθηκε ο σπάνιος, καλά διατηρημένος και περίτεχνος Σφραγιδοκύλινδρος από αιματίτη (πέτρα γκρίζου χρώματος), ο οποίος χρονολογείται στη Μυκηναϊκή εποχή.

Βιβλιογραφία

• Το Ηράκλειον και ο Νομός του, έκδοση Νομαρχίας Ηρακλείου.
• Συλλεκτικό αφιέρωμα - ημερολόγιο 2013 Ενορίας Αστρακών π. Εμμ. Πλουμάκη