Άξονας του Κακού
Η φράση «Άξονας του Κακού» (αγγλικά: Axis of Evil) αναφέρθηκε για πρώτη φορά από τον πρόεδρο των ΗΠΑ Τζορτζ Μπους με την ευκαιρία του εορτασμού της Ένωσης στις 29 Ιανουαρίου 2002.[1] Αναφέρεται σε μια υποθετική συνωμοσία κρατών υπέρ της διεθνούς τρομοκρατίας και συμμετέχει στην ανάπτυξη όπλων μαζικής καταστροφής. Τα έθνη που ανέφερε ρητά ο Μπους με την ευκαιρία αυτή ήταν το Ιράκ, το Ιράν και η Βόρεια Κορέα.[2].
Η ομιλία πραγματοποιήθηκε λίγο περισσότερο από τέσσερις μήνες μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου και λίγο περισσότερο από ένα χρόνο πριν από την «εισβολή στο Ιράκ» από τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους συμμάχους της (Μάρτιος 2003). Ο «Άξονας του κακού» εμφανίζεται ως ένωση δύο άλλων εκφράσεων γνωστών στους Αμερικανούς, τις δυνάμεις του Άξονα (δηλαδή των Ιταλών, των Γερμανών και των Ιαπωνών στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο) και την «Αυτοκρατορία του κακού» (δηλαδή τη Σοβιετική Ένωση στην ορολογία που εισήγαγε ο Ρόναλντ Ρέιγκαν).
Ιστορικό[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Ντέιβιντ Φρουμ, συγγραφέας πολλών ομιλιών του Μπους και συγγραφέας του δεξιού περιοδικού "National Review", λέει ότι ο Πρόεδρος Μπους ήθελε η ομιλία του για την Ένωση των Πολιτείων να περιέχει, σε μερικές προτάσεις, μια εξήγηση το γιατί ο Σαντάμ Χουσεΐν έπρεπε να απομακρυνθεί από την κυβέρνηση του Ιράκ.
Κατά την εκπλήρωση του καθήκοντος, ο Φρουμ λέει πώς συγκλίνουν δύο διαφορετικά σκέλη στην έκφραση: αυτός του «άξονα» προέρχεται σαφώς από τον Άξονα Ρώμης-Βερολίνου και τη διαμάχη που ανέλαβε ο δημοκρατικός παρεμβατισμός του Ρούσβελτ εναντίον του για την «είσοδο» στον πόλεμο των Ηνωμένων Πολιτειών το 1941. Μετά από μια διόρθωση στην οποία προέβη ο ίδιος ο Τζορτζ Μπους, στη συνέχεια, υπήρξε μια σύνδεση με την ορολογία του Ρέιγκαν, αν και αυτή τη φορά ήταν ένας νεο-παρεμβατισμός σε αντίθεση με την απειλή του ισλαμικού εξτρεμισμού.
Προιστορία από τον δημοκρατικό παρεμβατισμό[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Φρουμ εμπνεύστηκε από τη διάσημη ομιλία του Ρούσβελτ μετά την επίθεση από την Ιαπωνία στο Περλ Χάρμπορ (το λεγόμενο Infamy Speech).[3] Στην ομιλία αυτή, στην πραγματικότητα, ο Ρούσβελτ έπρεπε να πείσει τους Αμερικανούς για την ανάγκη να πολεμήσουν όχι μόνο εναντίον της Ιαπωνίας, αλλά και εναντίον ενός έθνους λιγότερο εύκολο να αναγνωριστεί ως «εχθρός» από τον αμερικανικό λαό, τη Γερμανία. Ο Ρούσβελτ χρησιμοποίησε τη φράση:
«Όχι μόνο θα υπερασπιστούμε τον τελευταίο, αλλά θα διασφαλίσουμε επίσης ότι αυτή η μορφή προδοσίας δεν μπορεί να μας θέσει ξανά σε κίνδυνο»
Με αυτόν τον τρόπο, ο Ρούσβελτ χαρακτήρισε το άνοιγμα των εχθροπραξιών εναντίον της Γερμανίας ως τον μόνο τρόπο για να αποτρέψει έναν προκαθορισμένο εχθρό, αποφεύγοντας να εκπλαγούμε (όπως συνέβη με την Ιαπωνία). Ο Φρουμ αναγνώρισε εύκολα πολλές ομοιότητες μεταξύ της κατάστασης που περιγράφει ο Ρούσβελτ και του τι ήθελε να πει ο Μπους στο έθνος. Άλλες ομοιότητες που σημείωσε ο Φρουμ αφορούσαν τη φύση του άξονα («οι δυνάμεις του Άξονα δεν άρεσαν και δεν εμπιστεύονταν ο ένας τον άλλον») και την πολιτική γραμμή («όλες περιφρόνησαν τις ανθρώπινες αξίες της δημοκρατίας»). Με βάση αυτές τις εκτιμήσεις, ο Φρουμ αποφάσισε να χρησιμοποιήσει την έκφραση «άξονα του μίσους».
Ο Μπους δέχτηκε σχεδόν ολόκληρο το σχέδιο ομιλίας του Φρουμ, αλλάζοντας μόνο το «μίσος» σε «κακό». Αυτή η τελευταία λέξη - που φαινόταν πιο σύμφωνη με τις θεολογικές μεταφορές που χρησιμοποίησε ο Μπους μετά την 11η Σεπτεμβρίου - ανήκει στην ορολογία του Ρέιγκαν, αφού ήταν ο Ρόναλντ Ρέιγκαν ο πρώτος πρόεδρος του νεοσυντηρητισμού που επανέφερε τη λέξη «κακό» (εγκαταλείφθηκε από τις ημέρες του Ειρήνης της Βεστφαλίας από το σήμα των διεθνών σχέσεων στην ειρήνη).
Ο Ρέιγκαν έδωσε μια ομιλία το 1982 αποκαλώντας τη Σοβιετική Ένωση «την αυτοκρατορία του κακού». Στην ίδια κατεύθυνση αναφέρονταν, τα επόμενα χρόνια, οι ορισμοί των «αδίστακτων κρατών», που αποδόθηκαν σε έθνη που βρίσκονταν σε συγκρούσεις με την αμερικανική υπερδύναμη: μια υποτροπή μιας τέτοιας προπαγάνδας σε λειτουργικούς όρους συνέβη όταν το Κογκρέσο ψήφισε νόμους που υποχρέωναν το Στέιτ Ντιπάρτμεντ να αρνηθεί την πρόσβαση στην αμερικανική οικονομική βοήθεια σε κράτη αντίθετα με τις αξίες που μοιράζονται στην Ουάσινγκτον (πρώτα η σταυροφορία κατά του λαθρεμπορίου ναρκωτικών και μετά εκείνης κατά της διοικητικής διαφθοράς στα «αποτυχημένα κράτη», τελικά κατά την ένταξη στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο).
Το περιεχόμενο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το κείμενο της ομιλίας του Μπους ήταν το ακόλουθο:
«[Ο δεύτερος στόχος μας] είναι να αποτρέψουμε τα καθεστώτα που υποστηρίζουν την τρομοκρατία να απειλήσουν την Αμερική και τους φίλους και τους συμμάχους μας με όπλα μαζικής καταστροφής. Μερικά από αυτά τα καθεστώτα παρέμειναν μάλλον ανενεργά από την 9/11. Γνωρίζουμε όμως την πραγματική τους φύση. Η Βόρεια Κορέα είναι ένα καθεστώς που εξοπλίζεται με πυραύλους και όπλα μαζικής καταστροφής, ενώ λιμοκτονεί τους πολίτες της.
Το Ιράν ψάχνει μανιωδώς αυτά τα όπλα και εξάγει τρόμο, ενώ μια μη εκλεγμένη μειονότητα καταστέλλει τις ελπίδες για ελευθερία του ιρανικού λαού.
Το Ιράκ συνεχίζει να εκφράζει την εχθρότητα του προς την Αμερική και να υποστηρίζει την τρομοκρατία. Για περισσότερο από μια δεκαετία, το ιρακινό καθεστώς σχεδιάζει να αναπτύξει όπλα από άνθρακα, νευροπαραλυτικά αέρια και πυρηνικά όπλα. Είναι ένα καθεστώς που έχει ήδη χρησιμοποιήσει θανατηφόρο αέριο για να σκοτώσει χιλιάδες πολίτες - αφήνοντας τα πτώματα των μητέρων πάνω από νεκρά παιδιά. Αυτό είναι ένα καθεστώς που αποδέχθηκε τους διεθνείς ελέγχους και στη συνέχεια έδιωξε τους επιθεωρητές. Αυτό είναι ένα καθεστώς που έχει κάτι σοβαρό να κρύψει από τον πολιτισμένο κόσμο.
Κράτη σαν αυτά, και οι σύμμαχοι τρομοκράτες τους, αντιπροσωπεύουν έναν «άξονα του κακού», ο οποίος είναι οπλισμένος για να απειλήσει την παγκόσμια ειρήνη. Κατά την έρευνα για τα όπλα μαζικής καταστροφής, αυτά τα καθεστώτα αντιπροσωπεύουν μια αυξανόμενη και σοβαρή απειλή. Θα μπορούσαν να προμηθεύσουν αυτά τα όπλα σε τρομοκράτες, δίνοντάς τους τα μέσα για να ικανοποιήσουν το μίσος τους. Θα μπορούσαν να επιτεθούν στους συμμάχους μας ή να προσπαθήσουν να εκβιάσουν τις Ηνωμένες Πολιτείες. Σε κάθε περίπτωση, η τιμή της αδιαφορίας θα ήταν καταστροφική.
Η συνέχιση της ομιλίας ήταν να καινοτομήσει την ίδια στρατηγική εθνικής ασφάλειας των Ηνωμένων Πολιτειών, επίσης μέσω μιας προληπτικής προσέγγισης των κινδύνων που απορρέουν από τα κράτη του άξονα του κακού.
Παράγωγες εκφράσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Άλλα μέλη της κυβέρνησης Μπους έχουν καταρτίσει λίστες φερόμενων εχθρών της Αμερικής, συνήθως ως επεκτάσεις του αρχικού «Άξονα του Κακού». Στις 6 Μαΐου 2002, ο Υφυπουργός Εξωτερικών Τζον Μπόλτον έδωσε μια ομιλία με τίτλο «Πέρα από τον Άξονα του Κακού», αναφέροντας τρία άλλα «αδίστακτα κράτη» ως φίλους της τρομοκρατίας και ικανά να δημιουργήσουν όπλα μαζικής καταστροφής: τη Λιβύη, τη Συρία και την Κούβα.[4]
Μετά από αυτό το λόγο, αν και λιγότερο γνωστό, ο «Άξονας του Κακού» αναφέρεται σχεδόν πάντα με αυτήν την εκτεταμένη έννοια. Τον Ιανουάριο του 2005, η Υπουργός Εξωτερικών Κοντολίζα Ράις μίλησε για «φυλάκια τυραννίας» αναφερόμενη στα έξι «πιο επικίνδυνα και αντι-αμερικανικά» έθνη του κόσμου: Βόρεια Κορέα, Ιράν, Κούβα, Λευκορωσία, Ζιμπάμπουε και Μιανμάρ. Ο υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ Ντόναλντ Ράμσφελντ μίλησε αργότερα για τον «άξονα του κακού της Λατινικής Αμερικής» για αναφορά σε έθνη της Νότιας Αμερικής με αριστερές κυβερνήσεις. Ο Ούγκο Τσάβες, ο τότε Πρόεδρος της Βενεζουέλας, απάντησε στην πρόκληση χρησιμοποιώντας την αρχική έκφραση «άξονας του κακού» για να αναφερθεί στις Ηνωμένες Πολιτείες και στους συμμάχους της και σε αντίθεση με τον «άξονα του καλού» που συγκροτήθηκε από τη Βενεζουέλα, την Κούβα και τη Βολιβία.
Ο Ισραηλινός υπουργός Άμυνας Σαούλ Μόφαζ εισήγαγε τον όρο «άξονας του τρόμου» το 2006 για να αναφερθεί στο Ιράν και τη Συρία. Ο Γκίντεον Μέιρ το επανέλαβε με τη μορφή του «άξονα του τρόμου και του μίσους» σε μια ομιλία λίγο πριν από την ισραηλινή επίθεση εναντίον του Λιβάνου.[5]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ «President Delivers State of the Union Address». Office of the Press Secretary, United States Federal Government. 29 Ιανουαρίου 2002. Ανακτήθηκε στις 26 Ιουλίου 2012.
- ↑ 2,0 2,1 Glass, Andrew (29 January 2019). «President Bush cites 'axis of evil,' Jan. 29, 2002». https://www.politico.com/story/2019/01/29/bush-axis-of-evil-2002-1127725. Ανακτήθηκε στις 19 February 2020.
- ↑ 3,0 3,1 Address by the President of the United States, December 8, 1941, in Declarations of a State of War with Japan and Germany, Senate Document No. 148 (77th Congress, 1st Session), at p. 7, reprinted at the University of Virginia School of Law project page, Peter DeHaven Sharp, ed.
- ↑ John R. Bolton (Μαΐου 6, 2002). «Beyond the Axis of Evil: Additional Threats from Weapons of Mass Destruction». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις Σεπτεμβρίου 24, 2015. Ανακτήθηκε στις Σεπτεμβρίου 21, 2015.
- ↑ «Israel attacks 'axis of terror'». BBC News. 20 January 2006. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 October 2013. https://web.archive.org/web/20131013061111/http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/4630650.stm. Ανακτήθηκε στις 22 May 2007.