Κρυονέρι Κορινθίας
Συντεταγμένες: 37°57′47″N 22°38′11″E / 37.96306°N 22.63639°E
| Κρυονέρι | |
|---|---|
 | |
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Περιφέρεια | Πελοποννήσου |
| Περιφερειακή Ενότητα | Κορινθίας |
| Δήμος | Σικυωνίων |
| Δημοτική Ενότητα | Σικυωνίων |
| Δημοτική Κοινότητα | Κρυονερίου |
| Γεωγραφία | |
| Γεωγραφικό διαμέρισμα | Πελοποννήσου |
| Υψόμετρο | 740 |
| Πληθυσμός | |
| Μόνιμος | 768 |
| Έτος απογραφής | 2021 |
| Πληροφορίες | |
| Παλαιά ονομασία | Μάτζανη |
| Ταχ. κώδικας | 20200 |
| Τηλ. κωδικός | 20200 |
Το Κρυονέρι βρίσκεται νότια της πόλης του Κιάτου και στο γεωγραφικό κέντρο της Κορινθίας σε ίσες περίπου αποστάσεις από τη θάλασσα και τον ορεινό όγκο του νομού. Είναι χτισμένο αμφιθεατρικά σε υψόμετρο 740 μ. και με πανοραμική θέα στον Κορινθιακό και Σαρωνικό κόλπο. Το Κρυονέρι είναι το κεφαλοχώρι της περιοχής και ένα από τα μεγαλύτερα χωριά της ημιορεινής Κορινθίας. Νοτιοδυτικά του χωριού υψώνεται το όρος Βέσιζα (1.207 μ.) που αποτελεί το φυσικό όριο προς το οροπέδιο της Στυμφαλίας. Από το βουνό αυτό πηγάζει ο ποταμός Ελισσώνας, ο οποίος διασχίζει το Κρυονέρι πριν χυθεί στον Κορινθιακό Κόλπο, στο Κιάτο.
Ο πληθυσμός του χωριού είναι 768 κάτοικοι. Ανήκει στο Δήμο Σικυωνίων. Στο χωριό λειτουργούν Νηπιαγωγείο, Δημοτικό Σχολείο[1]. και Γυμνάσιο[2]. Κύρια ασχολία των κατοίκων είναι η γεωργία.
Ιστορικά Στοιχεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η παλιά ονομασία Μάτζανη[3] δηλώνει χωριό ή βοσκότοπο που βρίσκεται ανάμεσα σε δύο ποτάμια, κάτι που ταιριάζει στη γεωμορφολογία του χωριού μας. Κατά πάσα πιθανότητα η ονομασία να έχει δοθεί από τους Φράγκους που είχαν κατακτήσει τη δυτική και βόρεια Πελοπόννησο (1204 – 1430). Το όνομα Κρυονέρι το πήρε το 1954.
Το χωριό κατοικείται από αρχαιοτάτων χρόνων όπως καταμαρτυρούν τα αρχαιολογικά ευρήματα του οικισμού (μυκηναϊκό νεκροταφείο στη θέση "Παναγιά" με 10 θολωτούς τάφους σε 3 επίπεδα, ακριβώς δίπλα από το σημερινό νεκροταφείο), μυκηναϊκή ακρόπολη στη θέση Χάνι Κουτρουμπή, βαραθρώδες Σπήλαιο ύστερης νεολιθικής εποχής, Ασκληπιείο και βυζαντινό μοναστήρι στη θέση Λέχοβα, κλπ.
Το χωριό υπήρχε κατά την επανάσταση του 1821. Αυτό επιβεβαιώνεται από ένα αντιμήσιο ενός ναού του χωριού όπου αναγράφεται ότι ο ναός εγκαινιάσθηκε το 1821. Το Κρυονέρι συμμετείχε ενεργά στον αγώνα του 1821 για την αποτίναξη του Τούρκικου ζυγού. Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, μαζί με τον υπουργό των Στρατιωτικών Ανδρέα Λόντο, ήρθε στο Σούλι και όρισε ως αρχηγό της ομάδας του Κρυονερίου τον Στεργιόπουλο. Το έγγραφο του διορισμού του Στεργιόπουλου σώζεται μέχρι σήμερα. Μετά την επανάσταση, φεύγοντας οι Μπεκήρ Αγάς και Ντελή Αγάς, που είχαν στη δικαιοδοσία τους όλη την περιοχή, άφησαν ορισμένα συμβόλαια, κιτάπια, που έδειχναν σε ποιον Έλληνα ανήκει η κάθε τοποθεσία, πώς ποτίζονται τα κτήματα κ.ά. Αυτά τα κιτάπια είχαν ισχύ μέχρι τελευταία.
Μέχρι το 1912 οι άνδρες φορούσαν φουστανέλες και οι γυναίκες βλάχικα μισοφόρια, σεγκούνες, κεντητές ποδιές και μεταξωτά μαντήλια. Ο τελευταίος φουστανελοφόρος ήταν ο Αλέξιος Παππάς που πέθανε το 1968 σε ηλικία 96 ετών. Τα πρώτα ευρωπαϊκά κοστούμια εμφανίσθηκαν στο χωριό από τους ελληνοαμερικανούς μετανάστες που ήρθαν να πολεμήσουν στον πόλεμο του 1912. Οι ιερείς μέχρι το 1928 φορούσαν την τσιάκα. Ο πρώτος αυτοκινητόδρομος που συνέδεε το χωριό με το Κιάτο κατασκευάστηκε το 1957 και ο ηλεκτρισμός ήρθε στο χωριό στις 29 Δεκεμβρίου 1962. Ο καθεδρικός ναός της Αγίας Τριάδας είναι βασιλικού ρυθμού και κατασκευάστηκε το 1880.
Ο πληθυσμός του χωριού έχει παραμένει επί αιώνες σταθερός, καταδεικνύοντας τη δυνατότητα της εύφορης περιοχής να ζήσει τους κατοίκους της.
Κλίμα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η περιοχή φημίζεται για το περίφημο υγιεινό της κλίμα και τον καθαρό αέρα. Στις δεκαετίες του '50 και του '60 αποτελούσε παραθεριστικό θέρετρο, την εποχή που η παραλία δεν βρισκόταν σε ιδιαίτερη εκτίμηση, λόγω των κουνουπιών και της ελονοσίας. Μάλιστα την εποχή που η φυματίωση βρισκόταν σε έξαρση, πολλοί ασθενείς νοίκιαζαν δωμάτια σε οικογένειες του χωριού για την καλοκαιρινή περίοδο, επειδή ακριβώς το κλίμα ήταν άριστο. Μάλιστα λόγω του ότι οι κλίνες στα σπίτια δεν επαρκούσαν, πολλοί διέμεναν σε σκηνές στο δάσος, έξω από το μοναστήρι της Λέχωβας. Γνωστό είναι επίσης το Κρυονέρι και για τον από ατμοσφαιρική και αστρονομική άποψη σπάνιο ουρανό του (θέση του Αστεροσκοπείου Κρυονερίου).
-
Άνω Κρήνη Κρυονερίου (Πάνω Βρύση) -
Πηγή στη θέση Κούρπερη -
Πηγή στη θέση Μπεκίρι -
Πηγή στη θέση Πυρώνα -
Ποταμός Ελισσώνας
Οικονομία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η οικονομία του χωριού είναι κυρίως αγροτική. Καλλιεργείται κυρίως η ελιά και η σταφίδα (Κορινθιακή και Σουλτανίνα).
Πληθυσμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το Κρυονέρι γνώρισε σημαντική αύξηση του πληθυσμού του την περίοδο 1879 - 1940, ωστόσο έκτοτε ο πληθυσμός του έχει μειωθεί ελαφριά.
| Έτος | Πληθ. | ±% |
|---|---|---|
| 1879 | 590 | — |
| 1889 | 654 | +10.8% |
| 1896 | 721 | +10.2% |
| 1907 | 795 | +10.3% |
| 1920 | 945 | +18.9% |
| 1928 | 1.013 | +7.2% |
| 1940 | 1.177 | +16.2% |
| 1951 | 1.119 | −4.9% |
| 1961 | 1.067 | −4.6% |
| 1971 | 966 | −9.5% |
| 1981 | 964 | −0.2% |
| 1991 | 911 | −5.5% |
| 2001 | 938 | +3.0% |
| 2011 | 868 | −7.5% |
| 2021 | 768 | −11.5% |
Αξιοθέατα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ιερά Μονή Κοίμησης Θεοτόκου Λέχοβας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Σε απόσταση 4 χλμ. Νοτιοδυτικά από το Κρυονέρι, σε υψόμετρο 1050μ βρίσκεται η Ιερά Μονή Κοίμησης Θεοτόκου Λέχοβας[4]. Σύμφωνα με την άποψη πολλών ειδικών το όνομα "Λέχοβα" είναι σλαβικής προέλευσης και σημαίνει "τόπος με πράσινο, λιβάδι, πεδιάδα". Είναι κτισμένη στις υπώρειες του ελατόφυτου όρους Τιτάν ή Βέσιζα. Το καθολικό της μονής είναι Βυζαντινός ναός, σταυροειδής, εγγεγραμμένου τύπου, δικιόνιος με οκταγωνικό τρούλο που στηρίζεται σε δύο κίονες και δύο πεσσούς. Στη νότια πλευρά του καθολικού είναι προσαρτημένο μονόχωρο παρεκλήσιον (6×3.10μ). Το δάπεδο του κυρίως ναού και του παρεκκλησίου είναι στρωμένο με πρωτότυπα μαρμαροθετήματα, με κύρια την παράσταση του "Πενταόμφαλου", που χρονολογούνται από τον 11ο -12ο αι. μ.Χ. Η εικόνα της Παναγίας της Λεχοβίτισσας, στον τύπο της "Παναγίας του Πάθους" ή "Παναγία η Αμόλυντος" χρονολογείται στον 17ο αι. μ.Χ, εποχή που υπέστη ανακαίνιση το μοναστήρι. και είναι έργο του Ζακυνθινού Αγιογράφου Θεοδώρου Παπαντώνη του λεγομένου και Γεωργαντά. Η Μονή λειτουργεί ως Γυναικεία κοινόβιος με περίπου 10 μοναχές.
- Ιερά Μονή Λέχοβας, μέρος ψηφιδωτού δαπέδου
-
-
Θολωτοί Τάφοι Μυκηναϊκής εποχής[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στη θέση "Παναγιά", δίπλα στο νεκροταφείο του χωριού σώζεται μυκηναϊκός ταφικός περίβολος με 10 θολωτούς τάφους λαξευμένους σε τρία επίπεδα στην πλαγιά της κοιλάδας του Ελισσώνα. Οι τάφοι χρησίμευσαν στο παρελθόν σαν καταφύγιο των κατοίκων σε περιόδους επιδρομών καθώς και σαν κρησφύγετο ανταρτών στην περίοδο της Κατοχής.
Σπήλαιο Λέχοβας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Σε απόσταση 800μ Β.-ΒΑ. από την Ι. Μ. Λέχοβας βρίσκεται το Σπήλαιο της Λέχοβας[5] και απέχει 17 χλμ. νοτιοδυτικά της Αρχαίας Σικυώνας. Πρόκειται για βαραθρώδες έγκοιλο που αποτελείται από μία κύρια αίθουσα το μεγαλύτερο τμήμα της οποίας καταλαμβάνει όγκος πεσμένων βράχων που προέρχονται από κατακρήμνιση τμημάτων της οροφής του. Στο σπήλαιο πραγματοποιήθηκε σωστική ανασκαφή από την Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας –Σπηλαιολογίας τα έτη 1995,1997,1999 2000, 2001 και 2003 ύστερα από αλλεπάλληλες λαθρανασκαφικές επεμβάσεις. Από την προκαταρκτική μελέτη των ευρημάτων, κυρίως των ειδωλίων, συνάγεται ότι ο χρόνος χρήσης του σπηλαίου -Ιερού ορίζεται από το β΄ μισό του 6ου αι. π.X μέχρι το τέλος του 4ου ή τις αρχές του 3ου αι π.X. Το είδος των ευρημάτων, αγγεία και ειδώλια, παραπέμπει σε κάποια λατρεία ή λατρείες με την οποία σχετίζονται οι τύποι ειδωλίων (γυναικείοι σανιδόμορφοι τύποι όρθιων και καθιστών μορφών, ο τύπος του Απόλλωνα με λύρα, σειληνοί με χειροποίητο σώμα που στηρίζονται στην ουρά τους, ειδώλια Πανός, ζωόμορφα και πτηνόμορφα ειδώλια). Βέβαιη πάντως είναι η λατρεία των νυμφών η οποία μαρτυρείται από αναθηματικές επιγραφές σε όστρακα.
Αστρονομικός Σταθμός Κρυονερίου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Νοτιοδυτικά του χωριού, σε υψόμετρο 1.000 περίπου μέτρων, κατασκευάσθηκε το 1974-1975 ο «Κοργιαλένειος Αστρονομικός Σταθμός Κρυονερίου»[6] (γνωστός περισσότερο ως «Αστεροσκοπείο Κρυονερίου»), με το μεγαλύτερο τότε τηλεσκόπιο στην Ελλάδα. Το κατοπτρικό τηλεσκόπιο των 122 cm κατασκευής Grubb Parsons με το οποίο εκτελούνται όλα τα προγράμματα νυκτερινής αστρονομίας και είναι ένα από τα μεγαλύτερα των Βαλκανίων. Ο σταθμός διαθέτει ξενώνα όπου φιλοξενούνται Έλληνες και ξένοι αστρονόμοι που εργάζονται στο τηλεσκόπιο. Υπάρχει επίσης και ένας θάλαμος κενού για αλουμίνωση κατόπτρων. Κάθε Αύγουστο, το Ινστιτούτο Αστρονομίας και Αστροφυσικής (ΙΑΑ)οργανώνει στον Σταθμό Κρυονερίου ημέρες "Ανοιχτών Θυρών" στην διάρκεια των οποίων πραγματοποιούνται οργανωμένες επισκέψεις κοινού, σχολείων, κ.λ.π.
Σύλλογοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Εκπολιτιστικός και Μορφωτικός Σύλλογος Νέων Κρυονερίου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Εκπολιτιστικός και Μορφωτικός σύλλογος Νέων Κρυονερίoυ ιδρύθηκε το 1985 στο χωριό Κρυονέρι Κορινθίας, από μέλη της νεολαίας του χωριού και αριθμεί σήμερα 140 εγγεγραμμένα και ενεργά μέλη ηλικίας από 18 έως 40 χρονών.
Σύλλογος Γυναικών Κρυονερίου ΕΡΙΦΥΛΗ με έτος ιδρύσεως το 2021[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αθλητικός Ποδοσφαιρικός Σύλλογος Κρυονερίου ΑΕΤΟΣ[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Αθλητικός Ποδοσφαιρικός Σύλλογος Κρυονερίου ΑΕΤΟΣ[7] ιδρύθηκε το 1958 από τους κατοίκους του χωριού οι οποίοι είχαν ως όνειρο τους τη δημιουργία μιας ποδοσφαιρικής ομάδας. Αγωνίζεται στην Β' ερασιτεχνική κατηγορία της Κορινθίας. Τα χρώματα της ομάδας είναι το κίτρινο και το μαύρο.
Οργάνωση Υποστήριξης Νέων «Φιλοξενία»[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Οργάνωση Υποστήριξης Νέων «Φιλοξενία» είναι μια μη κυβερνητική οργάνωση (ΜΚΟ) και η νομική της μορφή είναι Αστική μη Κερδοσκοπική Εταιρεία. Ιδρύθηκε την 1η Δεκεμβρίου 1995 και από τον Ιούλιο του 1997 λειτουργεί το πρώτο Κέντρο Πληροφόρησης Νέων στην Ελλάδα, στην ορεινή αγροτική Κοινότητα του Κρυονερίου Κορινθίας.
Στο διάστημα Οκτώβριος 2001 έως Ιούνιος 2003, η οργάνωση διατηρούσε γραφείο και στην Αθήνα, στους χώρους της μη κυβερνητικής οργάνωσης Εθελοντική Εργασία Αθήνας. Από τον Σεπτέμβριο του 2002 η Οργάνωση λειτουργεί ένα νέο Κέντρο Πληροφόρησης Νέων στο Κρυονέρι, εξυπηρετώντας νέους αγρότες, μαθητές και παιδιά, με υπολογιστές που παρέχουν πρόσβαση στο Διαδίκτυο & διαθέτουν προγράμματα για ψηφιακό βιντεομοντάζ με χρήση πολυμέσων. Ο χώρος διαθέτει μικρή βιβλιοθήκη με έντυπο πληροφοριακό υλικό για τη νεολαία & την περιοχή (οικοτουριστικές & περιβαλλοντικές δραστηριότητες) καθώς & βιβλία, εφημερίδες και CD-ROM. Οι στόχοι της Οργάνωσης είναι:
- Η πληροφόρηση των νέων για θέματα που τους αφορούν
- Η δραστηριοποίηση σε θέματα οικολογίας, προστασίας του περιβάλλοντος, οικοτουρισμού & αγροτουρισμού.
- Η ενθάρρυνση της κινητικότητας των νέων στην Ευρώπη μέσω διεθνών και ευρωπαϊκών προγραμμάτων.
- Η υποστήριξη της εθελοντικής εργασίας και της αρχής της αυτοβοήθειας των νέων.
- Η υποστήριξη και ανάπτυξη αυτοδιαχειριζόμενων δομών νεολαίας στην Ελλάδα.
- Η διατήρηση και ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς με άμεση συμμετοχή των νέων στη διενέργεια πολιτιστικών εκδηλώσεων.
- Η προώθηση της αλληλοκατανόησης της νεολαίας, για την δημιουργία μιας ευρωπαϊκής ταυτότητας και η καταπολέμηση του ρατσισμού και της ξενοφοβίας, για μια Ευρώπη χωρίς σύνορα.
Εκδηλώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πανηγύρια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Το πανηγύρι της Παναγίας, στις 23 Αυγούστου, συγκεντρώνει πολλούς προσκυνητές και ακολουθεί πατροπαράδοτο γλέντι.
- Μεγάλο επίσης πανηγύρι γίνεται και στη Μονή Λεχόβης, στις 15 Αυγούστου.
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Δημοτικό Σχολείο Κρυονερίου
- ↑ Γυμνάσιο Κρυονερίου Κορινθίας
- ↑ Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Μετονομασίες των Οικισμών της Ελλάδας
- ↑ Δήμος Σικυωνίων, Ιερά Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου Λέχοβας[νεκρός σύνδεσμος]
- ↑ «Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού, Σπήλαιο Λέχοβας Κορινθίας». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Ιουνίου 2007. Ανακτήθηκε στις 16 Δεκεμβρίου 2008.
- ↑ «Ινστιτούτο Αστρονομίας και Αστροφυσικής, Αστρονομικός Σταθμός Κρυονερίου». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Οκτωβρίου 2008. Ανακτήθηκε στις 16 Δεκεμβρίου 2008.
- ↑ «Ένωση Ποδοσφαιρικών Σωματείων Κορινθίας». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Σεπτεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 21 Απριλίου 2010.
Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, Αστεροσκοπείο Κρυονερίου
- Υπουργείο Πολιτισμού, Σπήλαιο Λέχοβας Αρχειοθετήθηκε 2007-06-25 στο Wayback Machine.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
| Κιάτο | ||
 |
Κόρινθος | |
| Στυμφαλία | Τιτάνη |
| ||||||||||||||