Υδροξυκαρβαμίδιο
| Υδροξυκαρβαμίδιο | |||
|---|---|---|---|
| |||
| |||
| Γενικά | |||
| Όνομα IUPAC | Ανθρακικό υδροξυδιαμίδιο Υδροξυουρία | ||
| Άλλες ονομασίες | Υδροξυκαρβαμίδιο Υδροξυκαρβαμίδη | ||
| Χημικά αναγνωριστικά | |||
| Χημικός τύπος | CH4N2O2 | ||
| Μοριακή μάζα | 76,0547 amu | ||
| Αριθμός CAS | 127-07-1 | ||
| SMILES | O=C(N)NO | ||
| InChI | 1S/CH4N2O2/c2-1(4)3-5/h5H,(H3,2,3,4) | ||
| Αριθμός UN | X6Q56QN5QC | ||
| PubChem CID | 3657 | ||
| ChemSpider ID | 6822 | ||
| Δομή | |||
| Ισομέρεια | |||
| Φυσικές ιδιότητες | |||
| Χημικές ιδιότητες | |||
| Επικινδυνότητα | |||
| Εκτός αν σημειώνεται διαφορετικά, τα δεδομένα αφορούν υλικά υπό κανονικές συνθήκες περιβάλλοντος (25°C, 100 kPa). | |||
Το υδροξυκαρβαμίδιο (αγγλικά: hydroxycarbamide), γνωστό επίσης και ως υδροξυουρία (hydroxyurea), είναι οργανική χημική ένωση, που περιέχει άνθρακα, υδρογόνο, άζωτο και οξυγόνο με μοριακό τύπο CH4N2Ο2. Είναι μια φαρμακευτική δραστική ένωση, που χρησιμοποιείται στη δρεπανοκυτταρική αναιμία, στη χρόνια μυελογενή λευχαιμία, στον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, και στην πολυκυτταραιμία vera.[1] Στη δρεπανοκυτταρική αναιμία μειώνει τον αριθμό των επιθέσεων. Λαμβάνεται από το στόμα.
Οι κοινές παρενέργειες περιλαμβάνουν την καταστολή του μυελού των οστών, πυρετό, απώλεια της όρεξης, ψυχιατρικά προβλήματα, δυσκολία στην αναπνοή, και πονοκεφάλους. Υπάρχουν, επίσης, ανησυχίες ότι αυξάνει τον κίνδυνο (ανάπτυξης) μεταγενέστερων καρκίνων. Η χρήση της κατά την κύηση είναι συνήθως επιβλαβής για το έμβρυο. Το υδροξυκαρβαμίδιο ανήκει στην αντινεοπλασματική οικογένεια των φαρμάκων. Πιστεύεται ότι δρα αναστέλλοντας την παραγωγή του DNA.
Το υδροξυκαρβαμίδιο εγκρίθηκε για ιατρική χρήση στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1967.[2] Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας το έχει τοποθετήσει στις λίστες των βασικών φαρμάκων, των πιο αποτελεσματικών και πιο ασφαλών φαρμάκων που απαιτούνται σε ένα σύστημα υγείας.[3] Το Υδροξυκαρβαμίδιο είναι διαθέσιμο ως γενόσημο φάρμακο. Το κόστος χονδρικής στον αναπτυσσόμενο κόσμο είναι περίπου 0,35-0,47 δολάρια ΗΠΑ ανά ημέρα.[4] Στις ΗΠΑ κοστίζει λιγότερο από 25 δολάρια το μήνα.[5]
Εμπορικές ονομασίες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Οι εμπορικές ονομασίες στην Ελλάδα συμπεριλαμβάνουν τις ακόλουθες:
Hydoxyurea, Hydreasyn και Siklos[6]
Φυσική παρουσία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η υδροξυουρία έχει αναφερθεί ως ενδογενής στο ανθρώπινο πλάσμα του αίματος, σε συγκεντρώσεις 30-200 ng/ml.[7]
Ιατρικές εφαρμογές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το υδροξυκαρβαμίδιο χρησιμοποιήθηκε για τις ακόλουθες παθήσεις:
- Μυελοϋπερπλαστικά νεοπλάσματα (κυρίως πολυκυτταραιμία vera και θρομβοκυττάρωση). Βρέθηκε ότι είναι ανώτερο της αναγρελίδης για τον έλεγχο της θρομβοκυττάρωσης.[8]
- Δρεπανοκυτταρική αναιμία[9]: Αυξάνει την παραγωγή της εμβρυϊκής αιμοσφαιρίνης και μετά μειώνει την τάση των δρεπανοκυττάρων να κάμπτονται, αλλά επίσης μειώνει την παραγωγή λευκών αιμοσφαιρίων για να συνεισφέρει στη γενική φλεγμονώδη κατάσταση των ασθενών δρεπανοκυτταρικής αναιμίας.
- Δεύτερη γραμμή θεραπείας για την ψωρίαση[10], επιβραδύνει την ταχεία διαίρεση των κυττάρων του δέρματος.[11]
- Συστημική μαστοκυττάρωση[12]
- Χρόνια μυελογενής λευχαιμία. Σε μεγάλο βαθμό αντικαταστάθηκε για το σκοπό αυτό από την ιματινίμπη, αλλά ακόμη βρίσκεται σε χρήση, για ελάττωση του κόστους της θεραπείας.[13]
Παρενέργειες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Οι παρενέργειες χρήσης που έχουν αναφερθεί είναι: υπνηλία, ναυτία, έμετος, διάρροια, δυσκοιλιότητα, βλεννογονίτιδα, ανορεξία, στοματίτιδα, τοξικότητα του μυελού των οστών (τοξικότητα περιορισμού της δόσης. Μπορεί να απαιτηθούν 7-21 ημέρες μετά την παύση χορήγησης του φαρμάκου για να συνέλθει ο οργανισμός από τις όποιες επιπτώσεις), μεγαλοβλαστική αναιμία, θρομβοκυτταροπενία, αιμορραγία, πεπτικό έλκος ή και διάτρηση, ανοσοκαταστολή, λευκοπενία, αλωπεκία (απώλεια μαλλιών), δερματικές αλλοιώσεις (ερύθημα, πομφοί), κνησμός, πνευμονικό οίδημα, μη φυσιολογικά ηπατικά ένζυμα, αυξημένο άζωτο στο αίμα με τη μορφή κρεατινίνης και ουρίας.[14]
Εξαιτίας της αρνητικής επίπτωσης στο μυελό των οστών, η τακτική παρακολούθηση του ποσοστού της ένωσης στο αίμα, όταν η ένωση χορηγείται, είναι ζωτικής σημασίας, για να μπορούν οι θεράποντες να απαντήσουν κατάλληλα σε πιθανές λοιμώξεις. Επιπλέον, η νεφρική λειτουργία, το ουρικό οξύ, οι ηλεκτρολύτες, καθώς και τα ηπατικά ένζυμα, πρέπει να ελέγχονται τακτικά, όταν η ένωση χορηγείται.[15] Επιπλέον, εξαιτίας των παραπάνω, σε περίπτωση σοβαρής αναιμίας ή ουδετεροπενίας, η χρήση της ένωσης αντενδείκνυται. Το υδροξυκαρβαμίδιο χρησιμοποιήθηκε κυρίως για τη θεραπεία των μυελοϋπερπλαστικών ασθενειών, στις οποίες υπάρχει σύμφυτος κίνδυνος εξέλιξης σε οξεία μυελογενή λευχαιμία. Υπήρξε μια μακροχρόνια ανησυχία ότι και το ίδιο το υδροξυκαρβαμίδιο ενέχει τον κίνδυνο ανάπτυξης λευχαιμίας, αλλά μεγάλες μελέτες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος είναι είτε απών ή πολύ μικρός. Παρ' όλα αυτά, οι προβληματισμοί αυτοί αποτέλεσαν ένα εμπόδιο για την ευρύτερη χρήση του σε ασθενείς με δρεπανοκυτταρική αναιμία.[16]
Μηχανισμός δράσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το υδροξυκαρβαμίδιο ελαττώνει την παραγωγή δεοξυριβονουκλεοτιδίων[17], μέσω της παρεμπόδισης του ενζύμου αναγωγάση των ριβονουκλεοτιδίων, σαρώνοντας τις ελεύθερες ρίζες τυροσυλίου, που εμπλέκονται στην αναγωγή των διφωσφονουκλεοτιδίων (NDPs).[18]
Στη θεραπεία της δρεπανοκυτταρικής αναιμίας, το υδροξυκαρβαμίδιο αυξάνει τη συγκέντρωση της εμβρυϊκής αιμοσφαιρίνης. Ο ακριβής μηχανισμός αυτής της δράσης δεν είναι ακόμη ξεκάθαρος, αλλά φαίνεται ότι το υδροξυκαρβαμίδιο αυξάνει τα επίπεδα μονοξειδίου του αζώτου (ΝΟ), προκαλώντας την ενεργοποίηση της διαλυτής γουανυλοκυκλάσης, που επακόλουθα αυξάνει τη συγκέντρωση της κυκλικής μονοφωσφορικής γουανοσίνης (cGMP). Το γεγονός αυτό έχει ως αποτέλεσμα την ενεργοποίηση της έκφρασης του γονιδίου της γ-σφαιρίνης και επακολούθως της σύνθεσης γ-αλυσίδας που είναι απαραίτητη για την παραγωγή της εμβρυϊκής αιμοσφαιρίνης (HbF) (η οποία δεν πολυμερίζεται και δεν παραμορφώνει ερυθρά αιμοσφαίρια, όπως η μεταλλαγμένη HbS, που είναι υπεύθυνη για τη δρεπανοκυτταρική αναιμία). Τα ενήλικα ερυθρά αιμοσφαίρια που περιέχουν πάνω από 1% HbF ορίζονται ως F-κύτταρα. Αυτά τα κυτταρα είναι απόγονοι μιας μικρής δεξαμενής ανώριμων ερυθροειδών πρόδρομων κυττάρων (BFU-e) που διατηρούν την ικανότητα να παράγουν HbF. Η υδροξυουρία επίσης καταστέλλει την παραγωγή κοκκιοκυττάρων του μυελού των οστών, γεγονός που έχει ως συνέπεια ένα φαινόμενο ήπιας ανοσοκαταστολής, κυρίως στα σημεία των αγγείων που τα δρεπανοκύτταρα έχουν αποφράξει τη ροή του αίματος.[17][19]
Έρευνα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Βιοχημική έρευνα γίνεται για το υδροξυκαρβαμίδιο ως παρεμποδιστή του διπλασιασμού του DNA,[20] που προκαλεί διπλασιασμό των δεοξυριβονουκλεοτιδίων και έχει ως αποτέλεσμα το σπάσιμο των διπλών ελίκων του DNA κοντά στις διχάλες αναπαραγωγής (δείτε και διόρθωση DNA).
Σημειώσεις και αναφορές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ «Hydrea 500 mg Hard Capsules - Summary of Product Characteristics (SPC) - (eMC)». www.medicines.org.uk. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Δεκεμβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 14 Δεκεμβρίου 2016.
- ↑ «Hydroxyurea». The American Society of Health-System Pharmacists. Ανακτήθηκε στις 8 Δεκεμβρίου 2016.
- ↑ «WHO Model List of Essential Medicines (19th List)» (PDF). World Health Organization. Απριλίου 2015. Ανακτήθηκε στις 8 Δεκεμβρίου 2016.
- ↑ «Hydroxycarbamide». International Drug Price Indicator Guide. Ανακτήθηκε στις 8 Δεκεμβρίου 2016.[νεκρός σύνδεσμος]
- ↑ Hamilton, Richart (2015). Tarascon Pocket Pharmacopoeia 2015 Deluxe Lab-Coat Edition. Jones & Bartlett Learning. σελ. 295. ISBN 9781284057560.
- ↑ «Γαληνός - Δραστική ουσία - Υδροξυκαρβαμίδη - Διάθεση». www.galinos.gr. Ανακτήθηκε στις 18 Απριλίου 2020.
- ↑ Kettani, Tayeb; Cotton, Frédéric; Gulbis, Béatrice; Ferster, Alina; Kumps, Alain (2009-02-01). «Plasma hydroxyurea determined by gas chromatography-mass spectrometry». Journal of Chromatography. B, Analytical Technologies in the Biomedical and Life Sciences 877 (4): 446–450. doi:. ISSN 1570-0232. PMID 19144580. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19144580.
- ↑ «Hydroxyurea compared with anagrelide in high-risk essential thrombocythemia». N. Engl. J. Med. 353 (1): 33–45. July 2005. doi:. PMID 16000354. http://content.nejm.org/cgi/pmidlookup?view=short&pmid=16000354&promo=ONFLNS19.
- ↑ «Systematic review: Hydroxyurea for the treatment of adults with sickle cell disease». Ann. Intern. Med. 148 (12): 939–55. June 2008. doi:. PMID 18458272.
- ↑ «Hydroxyurea as an alternative therapy for psoriasis». Indian J Dermatol Venereol Leprol 70 (1): 13–7. 2004. PMID 17642550. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2009-07-03. https://web.archive.org/web/20090703155748/http://www.ijdvl.com/article.asp?issn=0378-6323%3Byear%3D2004%3Bvolume%3D70%3Bissue%3D1%3Bspage%3D13%3Bepage%3D17%3Baulast%3DSharma. Ανακτήθηκε στις 2017-02-07.
- ↑ Rustin, MH (November 2012). «Long-term safety of biologics in the treatment of moderate-to-severe plaque psoriasis: review of current data». Br J Dermatol 167 (Suppl 3): 3–11. doi:. PMID 23082810.
- ↑ Escribano, L.; Álvarez-Twose, I. N.; Sánchez-Muñoz, L.; Garcia-Montero, A.; Núñez, R.; Almeida, J.; Jara-Acevedo, M.; Teodósio, C. και άλλοι. (2009). «Prognosis in adult indolent systemic mastocytosis: A long-term study of the Spanish Network on Mastocytosis in a series of 145 patients». Journal of Allergy and Clinical Immunology 124 (3): 514–521. doi:. PMID 19541349. https://archive.org/details/sim_journal-of-allergy-and-clinical-immunology_2009-09_124_3/page/514.
- ↑ Dalziel, K.; Round, A.; Stein, K.; Garside, R.; Price, A. (2004). «Effectiveness and cost-effectiveness of imatinib for first-line treatment of chronic myeloid leukaemia in chronic phase: A systematic review and economic analysis». Health technology assessment (Winchester, England) 8 (28): iii, ii1–120. PMID 15245690.
- ↑ Liebelt, E.; Balk, S.; Faber, W.; Fisher, J.; Hughes, C.; Lanzkron, S.; Lewis, K.; Marchetti, F. και άλλοι. (2007). «NTP-CERHR expert panel report on the reproductive and developmental toxicity of hydroxyurea». Birth defects research. Part B, Developmental and reproductive toxicology 80 (4): 259–366. doi:. PMID 17712860.
- ↑ Longe, Jacqueline L. (2002). Gale Encyclopedia Of Cancer: A Guide To Cancer And Its Treatments. Detroit: Thomson Gale. σελίδες 514–516. ISBN 978-1-4144-0362-5.
- ↑ Platt OS (2008). «Hydroxyurea for the treatment of sickle cell anemia». N. Engl. J. Med. 358 (13): 1362–9. doi:. PMID 18367739.
- ↑ 17,0 17,1 "hydroxyurea" στο Ιατρικό Λεξικό Dorland's
- ↑ Platt OS (2008). «Hydroxyurea for the treatment of sickle cell anemia». N. Engl. J. Med. 358 (13): 1362–9. doi:. PMID 18367739.
- ↑ «Hydroxyurea induces fetal hemoglobin by the nitric oxide-dependent activation of soluble guanylyl cyclase». J Clin Invest 111 (2): 231–9. 2003. doi:. PMID 12531879. PMC 151872. http://www.jci.org/articles/view/16672.
- ↑ «Hydroxyurea arrests DNA replication by a mechanism that preserves basal dNTP pools». J. Biol. Chem. 279 (1): 223–30. January 2004. doi:. PMID 14573610. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2023-10-11. https://web.archive.org/web/20231011233407/https://www.jbc.org/article/S0021-9258(18)52807-6/fulltext. Ανακτήθηκε στις 2017-02-07.