Η Κήρυξη της Επανάστασης του 1821 ανά περιοχές της Ελλάδας

Προσθήκη συνδέσεων
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια


 Αυτό το λήμμα χρειάζεται μορφοποίηση ώστε να ανταποκρίνεται στις προδιαγραφές μορφοποίησης της Βικιπαίδειας. Αυτό μπορεί να σημαίνει την δημιουργία εσωτερικών συνδέσμων, επικεφαλίδων, παραγράφων κλπ.
Για περαιτέρω βοήθεια, δείτε τις σελίδες Πώς να επεξεργαστείτε μια σελίδα και Βικιπαίδεια:Οδηγός μορφοποίησης άρθρων.
Η δοξολογία της 23ης Μαρτίου στην Καλαμάτα. Πίνακας του Ευάγγελου Δράκου (Καλαμάτα, Μπενάκειο Μουσείο)

Κατά την έναρξη της Επανάστασης του 1821 αλλά και στη διάρκεια αυτής γίνονταν θρησκευτικές τελετές όπως δοξολογίες, ευλογία των όπλων από ιερείς, ορκωμοσίες αγωνιστών κλπ . Οι τελετουργίες, όπως και η χρήση θρησκευτικών συμβόλων, αποτελούν σημαντικό στοιχείο της σημειωτικής της Επανάστασης και τεκμηριώνουν τον θρησκευτικό χαρακτήρα του αγώνα. Με αυτές η Επανάσταση κηρύσσεται ως θρησκευτική πράξη τελετουργικά μέσα στους ναούς και η επιτυχία της αποδίδεται από τους αγωνιστές στον Θεό με δοξολογίες και διακηρύξεις. [1][2] Οι τελετές αυτές αναφέρονται από πολλές πηγές της εποχής. Ο Φώτιος Χρυσανθόπουλος αναφέρει στα απομνημονεύματά του ότι κατά την Επανάσταση "οι Αρχιερείς εσυγχωρούσαν εις τους ιερείς να διαβάζουν εις τας εκκλησίας νύκτα και ημέραν προς τον Θεόν διά να ενισχύση τους Έλληνας εις τον μέλλοντα αγώνα και εις τους πνευματικούς εσυγχωρούσαν να παρακινούν κατά την εξομολόγησίν των εις την επανάστασιν και να την θεωρούν ως θρησκευτικώς συγχωρημένην ... " (Απομνημονεύματα, σελ. 56). Για τον Επίσκοπο Έλους Άνθιμο αναφέρεται ότι είχε συνθέσει ειδικές ευχές υπέρ του Αγώνα οι οποίες απαγγέλονταν στους ναούς.[3] Πολλές σχετικές περιπτώσεις αναφέρονται από τον πρώτο ιστορικό της Επανάστασης, τον Ιωάννη Φιλήμωνα. Φιλέλληνες επίσης καταγράφουν τις σχετικές τελετές. Ο Γερμανός Έρικ Τράιμπερ γράφει στο ημερολόγιό του ότι ο αγιασμός των λαβάρων αποτελούσε συνηθισμένη πρακτική πριν από τις πολεμικές επιχειρήσεις.[4]

Κατωτέρω αναφέρονται ορισμένες από τις τελετές που έγιναν σε διάφορα μέρη της επαναστατημένης Ελλάδας.

  • Άθως. Την εξέγερση στον Άθωνα εκίνησε ο Εμμανουήλ Παππάς τον Μάιο του 1821 προσπαθώντας να πετύχει εξέγερση ολόκληρης της Χαλκιδικής. Εκατοντάδες μοναχοί, μεταξύ των οποίων και ο Ιβηρίτης Νικηφόρος, ο Θεόφιλος ο Βατοπεδινός, ο Ναθαναήλ ο Λαυριώτης, ο Γρηγόριος ο Κουτλουμουσιανός κ.ά. προσέρχονταν με χαρά και συγκίνηση και τάσονταν υπό τον Παππά.[5] Ο Ιωάννης Φιλήμων αναφέρει ότι «…και εις τα όπλα προσεκλήθησαν πάντες οι δυνάμενοι εκ των μοναχών του όρους. Ούτω, τελετής εκκλησιαστικής γενομένης, και του μητροπολίτου Μαρωνείας Κωνσταντίου ευλογήσαντος, επανέστη ο Άθως υπό τον Εμμανουήλ Παπά, υπερμεσούντος του μαΐου.»[6]
  • Άνδρος. Η Άνδρος ήταν από τα πρώτα νησιά του Αιγαίου που επαναστάτησαν. Ηγετικό ρόλο στον τοπικό ξεσηκωμό είχε ο διαφωτιστής διάκονος Θεόφιλος Καΐρης. Την 10η Μαΐου 1821 ύψωσε την σημαία της επανάστασης στον μητροπολιτικό ναό του Αγ. Γεωργίου μετά από κατανυκτική δοξολογία.[7]
  • Βουκουρέστι. Η εχθρική προς την Επανάσταση (επειδή εκδιδόταν στην Αυστρία) εφημερίδα "Ελληνικός Τηλέγραφος” αναφέρει την 4 Απρ. (23 Μαρτίου π.ημ.) 1821: "...περιέφερον εις την πόλιν Έλληνες καθωπλισμένοι νέοι δύο σημαίας, την μεν τρίβαφον εκ κοκκίνου, μαύρου και λευκού, την δε όλως λευκήν, και τας δύο όμως σημειωμένας με σταυρόν, και εις την πρώτην παριστάνοντο ο φοίνιξ και η γλαύξ. Αύται αι σημαίαι περιεφέροντο εις τους δρόμους της πόλεως, ψαλλομένων ύμνων ελευθερίας. Έλληνες ιερείς συνώδευον αυτάς ενδεδυμένοι την ιερατικήν στολήν..."[8]
"Την 27ην του Μαρτίου ημέραν Κυριακήν μετά Μεσημβρίαν κατά παρακίνησιν Αρχιμανδρίτου τινός Έλληνος παπά Βασιλείου, ... εκεί προετοιμασμένη ούσα η τρίχρωμος μεταξωτή σημαία ... έκαμαν κατ' επιταγήν λιτανείαν. Έπειτα ο μεν είς ιερεύς κρατών εν χερσίν τον σταυρόν, ο δε το ιερόν ευαγγέλιον, και μεταξύ τούτων ο ενθουσιαστικώτατος Κωνσταντίνος Κυριάκου Αριστίας, φέρων επί ώμου αναπεπταμένην την ιεράν Σημαίαν, κατόπιν δε τούτων έως δέκα οπλοφόροι ξιφήρεις, ... και τελευταίον έκραξαν μεγαλοφώνως το, και εις τας πύλας του Βυζαντίου." [9]
  • Θήβα. «Εισελθόντων δεν των περί τον Βούσγον εν τη πόλει, αμέσως και ο επίσκοπος και οι αστυκοί Θηβαίοι ηνώθησαν, υψωθείσης πανηγυρικώς της σημαίας δι’ εκκλησιαστικής τελετής,…» (Φιλήμων, Δοκίμιον, 3, 88).
  • Ιάσιο. "Ετοιμασθείς δε να εκστρατεύση εις Βλαχίαν (ο Αλ. Υψηλάντης) διέταξε και εψάλη την 28 εν τω ναώ των τριών ιεραρχών δοξολογία, εν ή παρέστη όλος ο στρατός και αυτός ως αρχιστράτηγος. Κατά την τελετήν δε ταύτην ο μητροπολίτης τον έζωσε την σπάθην ... Ευλόγησε δε και την σημαίαν του φέρουσαν ένθεν με το σημείον του σταυρού, ... Όλοι δε ωρκίσθησαν πανδήμως τον υπέρ της ελευθερίας της πατρίδος όρκον” [10]
  • Καλαμάτα. «Μετά την ενθουσιώδη … είσοδον του Μαυρομιχάλου, ετελέσθη τη επιούση παρά τον έξω της πόλεως μικρόν ποταμόν, τον ρέοντα δια των συνόρων της Λακωνίας και Μεσσηνίας, δοξολογία κοινή προς τον Ύψιστον και δέησις η περιπαθεστέρα διά την σωτηρίαν της πατρίδος. Εκεί ιερείς και ιερομόναχοι, την ιεράν περιβεβλημένοι στολήν, έφερον τας εικόνας των Αγίων, δι’ αυτών δε ηυλογήθησαν αι σημαίαι, και οιονεί ωρκίσθησαν πάντες…» (Φιλήμων, τ.3, , σ. 26).
Mετάλλιο του 1836 που εικονίζει σκηνή ευλογίας αγωνιστών από τον Π.Π. Γερμανό. Επιγραφή: ΘΕΟΣ ΤΟΥ ΠΑΤΡΟΣ ΜΟΥ ΚΑΙ ΥΨΩΣΩ ΑΥΤΟΝ - ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ 25 ΜΑΡΤ. 1821
  • Καλάβρυτα – Μονή Αγίας Λαύρας Λόγω του ορεινού της περιοχής και του ότι στα Καλάβρυτα ζούσε υπήρχε μικρός αριθμός Τούρκων, η Μονή Αγίας Λαύρας χρησίμευε ως τόπος συγκέντρωσης οπλαρχηγών, προεστών και αρχιερέων πριν από την Επανάσταση. Σύμφωνα με ορισμένες πηγές η πρώτη θρησκευτική τελετή σχετική με την Επανάσταση έγινε την 17 Μαρτίου, ημέρα εορτής του Αγίου Αλεξίου, πολιούχου των Καλαβρύτων. Αναφέρεται ότι τελέστηκε δοξολογία, παρουσίαση πολεμικής σημαίας και ορκωμοσία των αγωνιστών [11] [12].
Άλλες πηγές της εποχής αναφέρουν παρόμοιες τελετές την 25η Μαρτίου ή χωρίς να παραθέτουν ημερομηνία. Για παράδειγμα, ως αυτόπτης μάρτυρας αναφέρει ο αγωνιστής Βασίλειος Πετιμεζάς (1785 ή '86-1872): "Φθάσαντες εις την Αγίαν Λαύραν οι ως ανωτέρω προύχοντες και ημείς οι τεσσαράκοντα οπλίται την 20 Μαρτίου, εμείναμεν εκεί, ότε την 25ην Μαρτίου του Ευαγγελισμού το πρωΐ ψάλλοντες εις τον Θεόν δοξολογίαν και ορκισθέντες επί του ιερού Ευαγγελίου ή να ελευθερωθώμεν από τους Τούρκους ή να αποθάνωμεν, και υψώσαντες την σημαίαν της Επαναστάσεως ηρχίσαμεν να πυροβολώμεν και να τραγουδούμε τ' άσματα του Ρήγα Φεραίου "Καλύτερα μια ώρα ελεύθερη ζωή παρά 40 χρόνια σκλαβιά και φυλακή"."[13] (Για περισσότερες λεπτομέρειες καθώς και για απόψεις αμφισβήτησης του γεγονότος βλ. Δοξολογία στην Αγία Λαύρα).
  • Κάσος. "Ούτως υψώθη και εν τη Κάσσω η σημαία της ελευθερίας δι’ εκκλησιαστικής τελετής και τηλεβολισμών·…» ( Φιλήμων, τ.3, , σ.125).
  • Λακωνία. «την σημαίαν του Σταυρού της Ορθοδοξίας φέρει κηρύσσων (ενν. ο Πέτρος Μαυρομιχάλης): «Έλληνος τράχηλος ζυγόν δεν υποφέρει»· εμψυχόνει δε τα πλήθη, ογκοποιεί την επανάστασιν…» (Φιλήμων, τ.3, σ. 27).
  • Λεωνίδιο. “Περί τα μέσα Μαρτίου του 1821 ο Νικόλαος Τριαντίνος ... και ο Ράμφος ήλθον εκ Λακωνίας εις Λεωνίδιον φέροντες μεθ' εαυτών μίαν σημαίαν και κηρύσσοντες την έκρηξιν της Επαναστάσεως. Οι Λεωνιδείς υπεδέχθησαν αυτούς μετ' ενθουσιασμού και τους ωδήγησαν εις την τότε ευρυχωροτέραν εκκλησίαν, καλουμένην "ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου". Εκεί δε ιερουργούντων των ιερέων εγένετο δέησις υπέρ ευοδώσεως του μεγάλου έργου της Επαναστάσεως και υπέρ ελευερίας της Πατρίδος. [14]
  • Λιβαδειά. Η Επανάσταση ξεκίνησε στην Βοιωτία υπό τον Αθανάσιο Διάκο περί την 25 Μαρτίου στα ορεινά του Παρνασσού. Τη νύκτα 28 προς 29 ο Διάκος εισέρχεται στην πόλη και απαιτεί από τον εκεί Βοεβόδα την απελευθέρωση των Ελλήνων ομήρων. Μετά από μάχες μέσα στην πόλη από σπίτι σε σπίτι, την 1 Απριλίου ο Διάκος υψώνει επισήμως την σημαία της Επανάστασης στην πόλη και διατάσσει να ψαλλεί δοξολογία σε όλες τις εκκλησίες. Μετά το τέλετος της τελετής λέγεται ότι εκφώνησε συγκινητικό λόγο που κατέληγε στο "καλλίτερα μιας ώρας ελεύθερη ζωή ...".[15][16]
  • Νάουσα Ημαθίας. "Τούτων γενομένων την πρωίαν της 22 Φεβρ. του 1822 έτους οι αρχηγοί μεθ' απάντων των στρατιωτών και του πλήθους διηυθύνθησαν εις τον ... Μητροπολιτικόν ναόν του αγ. Δημητρίου, ένθα πάντες ... ηκροάσθησαν της θείας λειτουργίας και εκοινώνησαν των αχράντων μυστηρίων, μετά δε ταύτα εγένετο και μεγάλη υπέρ του αρξαμένου έργου και της επιτυχίας των όπλων δοξολογία. Ο Πρωτοσύγκελος του αγίου Βερροίας Γρηγόριος ... εξήψε μεγάλως το φρόνημα των επαναστατών ... Μετά το τέλος της δοξολογίας εγένετο δι' εκκλησιαστικής ιεροπραξίας η ορκωμοσία (τα ορκωμόσια), μεθ' ήν άπαντες οι πολίται εν παρατάξει ανήλθον εις τον Πύργον του Ζαφειράκη άδοντες τον εξής όρκον του Φερραίου ... Εν τω μέσω δε της βαθυτάτης ταύτης συγκινήσεως ... ανυψώθη επί τε του πύργου ... και επί των επτά πυλών της πόλεως, αυθωρεί η ελληνική σημαία φέρουσα τον αναγεννώμενον φοίνικα ..."[17],
  • Πάτμος. Η Πάτμος επαναστάτησε την 12 Απριλίου (Τρίτη Διακαινησίμου) 1821, με τελετή στην πλατεία της αγίας Θεοκτίστης της Λεσβίας. Έγινε λιτανεία με προεξάρχοντα τον Πάτμιο πατριάρχη Αλεξανδρείας Θεόφιλο ο οποίος εκφώνησε και ομιλία.[18] Ο Αμβρόσιος Φραντζής αναφέρει: "Μετά τούτων απέβησαν εις την νήσον Πάτμον (Μάρτιος 1821) όπου εύρον και τον Θέμελην απόστολον της ελληνικής επαναστάσεως, ψαλείσης δε δοξολογίας εις τον ύψιστον παρά του Πατριάρχου Αλεξανδρείας Θεοφίλου εις ενίσχυσιν της ελληνικής αποστασίας, ηγέρθη κακείσε ο λαός εις τα όπλα καθώς και οι λοιποί".[19]
  • Πάτρα Η Πάτρα ήταν η πρώτη μεγάλη πόλη της Πελοποννήσου όπου έγιναν στρατιωτικές συγκρούσεις κατά την έναρξη της Επανάστασης (το Αίγιο και η Καλαμάτα κατελήφθησαν με συμφωνία). Οι επιφανείς Τούρκοι των Πατρών είχαν κλειστεί στο φρούριο από την 21 Μαρτίου ενώ από την ίδια ημέρα άρχισαν αψιμαχείες στην πόλη με άλλους Τούρκους ή με αυτούς που έκαναν εξόδους από το φρούριο. Από το μεσημέρι της 22 Μαρτίου άρχισαν να μπαίνουν στην πόλη οπλαρχηγοί με σώματα ενόπλων με πρώτον τον Παπαδιαμαντόπουλο. Είτε μετά το μεσημέρι της ίδιας ημέρας είτε την 25/3, ή και άλλες ημερομηνίες ανάλογα με τις πηγές, εισήλθε στην πόλη ο επίσκοπος Παλαιών Πατρών Γερμανός. Αυτός διέταξε και στήθηκε σταυρός στην πλατεία Αγίου Γεωργίου τον οποίο ασπάζονταν οι επαναστάτες ορκιζόμενοι υπέρ πίστεως και πατρίδος (Τρικούπης, Α', 62). Οι αρχηγοί μοίρασαν εθνόσημα με τον σταυρό και εξέδοσαν επαναστατικές προκηρύξεις. [20][21][22] Θρησκευτική τελετή στην πλατεία Αγ. Γεωργίου την 25/3 διαφαίνεται και από την ολιγόλογη αναφορά Ολλανδού διπλωμάτη της Πάτρας προς τον προϊστάμενό του.[23] Ο Παλαιών Πατρών Γερμανός δεν αναφέρει στα απομνημονεύματά του την τέλεση καμμίας τελετής στην Πάτρα. [24]
  • Πήλιο. Η τοπική κήρυξη της Επανάστασης συνέπεσε με την Ανάσταση, την Κυριακή 8 Μαΐου 1821. «… κατέβησαν ένοπλοι άνδρες μετά σημαιών από την Τζαγκαράδα, από το Ζωρίχτι, … εις Μηλέας και επληρώθη η αγορά των Μηλεών ανδρών εξάλλων από ενθουσιασμόν. … Εν τω μέσω της αγοράς έστη η Ανάστασις και περί αυτήν αι σημαίαι πολυπληθείς εκυμάτιζον. ... και ήρξατο ψαλλομένη δοξολογία κατά την διάρκειαν της οποίας όλη εκείνη η ανθρώπινη μάζα εδάκρυε. …(ακολουθεί πανηγυρικός λόγος του δασκάλου Γ. Κωνσταντά) …Μυριόστομος επανελήφθη η ως σύνθημα ριφθείσα ελευθερία δι’ ής κατήρξατο και κατέστρεψε τον λόγον ο Κωνσταντάς. … (ο ίδιος) έψαλλε το εμβατήριον του Ρήγα. "Δεύτε παίδες των Ελλήνων ….»[25]
  • Πύλος και Μεθώνη. “'Των μικρών και ολιγανθρώπων επαρχιών της Πύλου και Μεθώνης η επανάστασις, γενομένη δια του αρχιερέως Μεθώνης Γρηγορίου και των Οικονομιδών,… (Φιλήμων, Δοκίμιον, τ.3, σ. 39).
  • Ρούμελη. Στη Μονή Οσίου Λουκά, Στείρι Βοιωτίας: "Την νύκτα της 26 προς την 27 διετέλεσαν εν τη μονή του οσίου Λουκά οι μονασταί καί τινες εκεί συνελθόντες χωρίται, ... ένοπλοι αναμένοντες εν συγκινήσει τα της Αμφίσσης. Άμα τη έω εψάλη δοξολογία εν τω περιβλέπτω της αυτής μονής ναώ μετά δακρύων χαράς υπό του επισκόπου Αμφίσσης Ησαΐου και πάντων ιερομονάχων εν λαμπρά εκκλησιαστική στολή και πομπή,... Μετά το τέλος της δοξολογίας, φιλησάντων πάντων την χείρα του κρατούντος την απλήν σημαίαν της επαναστάσεως εν τω προαυλίω της μονής Ησαΐου, τη δ' ετέρα ευλογούντος τους παρισταμένους και ψάλλοντος το: "Σώσον κύριε τον λαόν σου" και πάντων ασπασαμένων εν ενθουσιασμώ αλλήλους τον εν Χριστώ ασπασμόν ..."[26]
  • Σάμος. «Τη 8 μαΐου ο Λογοθέτης, … ύψωσεν επί το συστηματικώτερον εν τη κωμοπόλει των Καρλοβασίων την σημαίαν της ελευθερίας, φέρουσαν το σημείον του τιμίου Σταυρού και τα γράμματα «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Η ΘΑΝΑΤΟΣ». … Ο μητροπολίτης Κύριλλος, όστις και τότε και καθ’ όλον τον αγώνα ωφέλησε τα μέγιστα, αναρριπίζων το ελεύθερον φρόνημα, εξετέλεσε την τοιαύτην τελετήν μεθ’ όλου του κλήρου· ο δε λαός μετά δακρύων χαράς ησπάζετο την σημαίαν.» (Φιλήμων, τ.3, σ. 123). Την 17 Απριλίου 1821, Κυριακή του Θωμά, στον Μαραθόκαμπο και στον ναό του Αγ. Αντωνίου έγινε ιεροτελεστεία με ορκωμοσία και ύψωση Ελληνικής σημαίας. [27]

«Οι καπεταναίοι όθεν των χωρίων Περιστέρας, Μεσορρουγίου και Σόλου εσύναξαν όλας τα παρθένας κόρας, έκαστος τας του χωρίου του, προς άς έδωσαν βαμβάκιον το οποίον έξανον, έκοψαν, ένεσαν και ύφαναν και έρραψαν εν μια και τη αυτή ημέρα, με το οποίον εκάστου χωρίου ο καπετάνιος πανίον έκαμε την σημαίαν του. Την επιούσαν άπαντες οι κάτοικοι των ανωτέρω χωρίων μικροί τε και μεγάλοι συνήλθον εις την εκκλησίαν και εγένετο λειτουργία. Μετά το τέλος της λειτουργίας έκαμαν παράκλησιν εις τον Ύψιστον, ...»[28]

Για την πλήρη περιγραφή βλ. Σόλος Αχαΐας.

  • Σπέτσες. «Διά τελετής μεγάλης και ευλογίας εκκλησιαστικής συνωδεύθη και διά τηλεβολισμών του λιμένος απείρων ανηγγέλθη των Πετσών η επανάστασις.» ((Φιλήμων, τ.3, σ. 100).
  • Τριφυλία. "Τη δ' 24 (ενν. Μαρτίου) οι ορεινοί της Τριφυλίας, Δρέδες καλούμενοι, επανέστησαν υπό τον πρωτοπαπάν Δημήτριον Τσόρην,… Ταύτα βλέποντες οι Αρκαδινοί Τούρκοι τα πράγματα, … και συσσωμάτωσιν σταυροφόρων οπλοφόρων γινομένην εν τω Κεφαλαρίω,…"(Φιλήμων, τ.3, σ. 37). Άλλη πηγή αναφέρει τα εξής: " Η λειτουργία της 25 Μαρτίου δεν ήτο η συνήθης. ... Ο πρωτοπαπάς Δημήτριος Τσώρης, μετά την θείαν λειτουργίαν, φορών την πολεμικήν στολήν του (φουστανέλλα, φέσι), πράγμα αντικανονικόν διά κάθε ιερουργούντα, ανεκοίνωσεν επισήμως εις όλους ότι η ημέρα αυτή είναι απαρχή ελευθερίας δι’ όλους τους Έλληνας. Επηκολούθησε η Θεία Μετάληψις των χωρικών, εις τους οποίους προέτρεψε να σφάξουν τα αρνιά και να καταλύσουν την νηστείαν αφού πρόκειται περί πραγματικής Λαμπρής. Η μυσταγωγία εκορυφώνετο την ώραν κατά την οποίαν εξεδιπλώνετο η σταυροφόρος λευκή σημαία προσδεδεμένη επάνω εις μίαν κάλαμον ".[29]
  • Ύδρα. Κατά την κήρυξη της Επανάστασης στο νησί: «Ο ήλιος της 16 απριλίου, ημέρας αξιομνημονεύτου, ανατέλλει, και κατ’ αυτήν προσελθόντες εν τω ναώ του Υψίστου εκ συμφωνίας κοινής ο Οικονόμου, οι πρόκριτοι, οι πλοίαρχοι και ο λαός, δοξολογούσιν υπέρ του αρξαμένου εθνικού αγώνος, και εν πομπή περιφανεστάτη απείρων κροτούντων τηλεβόλων καθιερούσι την σημαίαν της ελευθερίας. Περαιωθείσης της εκκλησιαστικής ταύτης τελετής, εκατόν «άλκιμοι νεανίαι» προσήνεγκον την σημαίαν ενώπιον του αρχιερέως της νήσου Γερασίμου· ούτος δε λαβών αυτήν, ανέβη εις το διοικητήριον και ενέπηξεν εκεί, όπου η τουρκική πρότερον σημαία υψούτο. … Οι πάντες συνεκινήθησαν κατά την ιεράν και μεγαλοπρεπή αυτήν τελετήν.» (Φιλήμων, τ.3, σ. 111).
Την 28 Απριλίου ο Λ. Κουντουριώτης, αρχηγός της Ύδρας, καλεί τον καραβοκύρη Αλέξανδρο Δ. Κριεζή και του αναθέτει καταδρομική επιχείρηση εναντίον Τουρκικού πλοίου καθώς και τη μεταφορά ρουμελιωτών μαχητών για να χτυπήσουν τη Λαμία (Ζητούνι). Ο Κριεζής αφηγείται: "Ευθύς εγώ κατά την προσταγήν του κυρίου Κουντουριώτου ετζουρμάρισα και ετέρους ναύτας, ... Έκαμα τα αναγκαία του πολέμου, πυρίτιδα, μπάλες, ψωμί και έτερα. Ανεχωρήσαμεν, ... και εις την 1 Μαΐου εφθάσαμεν εις Μύκωνον. Αγκυροβολήσαμεν. Επροσκάλεσα την Παναγίαν Τουρλιανήν, εκάμαμεν αγιασμόν, και εις τας 2 ανεχωρήσαμεν δια την εις Ζητούνιον εκστρατείαν".[30]
  • Ψαρά. «Και λαός και πλοίαρχοι, … ομοφώνως ύψωσαν περί την 6 απριλίου την σημαίαν της ελευθερίας, ευλογηθείσαν δι’ ιεροπραξίας εκκλησιαστικής και τιμηθείσαν διά τηλεβολισμού πολυκρότου.» (Φιλήμων, τ.3, σ. 103).

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ Ηλ. Οικονόμου, Κείμενα πίστεως και ελευθερίας, Εκδόσεις Περιοδικού “Εκκλησία”, Αθήνα 1985. σελ. 11- 19.
  2. ↑ Βαρβαρήγος Ποθητός, Θρησκεία και θρησκευτική ζωή κατά τον πόλεμο της ανεξαρτησίας, σ. 55-67, 90, passim. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Φιλοσοφική Σχολή, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Διδακτορική διατριβή, 2011 Σελ. 56: "Η αναχώρηση του στρατεύματος για το πεδίο της μάχης συνοδευόταν από ειδικές παρακλητικές λειτουργίες στις εκκλησίες, ελεημοσύνες και τον αγιασμό των σημαιών. [...] Η προετοιμασία πριν από τις αναμετρήσεις με τον εχθρό περιλάμβανε το ύψιστο μυστήριο της χριστιανικής θρησκείας ... τη Θεία Μετάληψη."
  3. ↑ Δασκαλάκης Β. Απόστολος, Η έναρξις της επαναστάσεως και τα πρώτα επαναστατικά γεγονότα εις την Λακωνίαν. Λακωνικαί Σπουδαί, τομ. 2 (1975), σελ. 9, υποσημ.
  4. ↑ Βαρβαρήγος Π., σ.56. Κεφ. Β', Η θρησκεία στον πόλεμο. Παρ. 1, Η τελετουργία στην ξηρά και στη θάλασσα.
  5. ↑ Εγκυκλοπαίδεια "Πάπυρος-Λαρούς", 1963, λήμμα "Άθως", τομ. 1, σ. 794.
  6. ↑ Ιωάννης Φιλήμων, Δοκίμιον ιστορικόν περί της ελληνικής Επαναστάσεως, τόμ. 3 (Αθήναι: Π. Σούτσας και Α. Κτενάς, 1860), σελ. 144.
  7. ↑ Πασχάλης Π. Δημήτριος, Η Άνδρος κατά την Επανάστασιν του 1821, Αθήνα, 1930. Σελ. 41: “Ο Θεόφιλος Καΐρης μόλις ελθών από τα Ψαρά, εξεφώνησε ενθουσιώδη λόγον, κινήσαντα τα δάκρυα όλων και ανύψωσεν επισήμως την 10 Μαΐου 1821 εν μέσω γενικού συναγερμού των κατοίκων την επαναστατικήν σημαίαν επί του κωδωνοστασίου του μητροπολιτικού ναού του Αγ. Γεωργίου μετά προηγηθείσαν εν τω ναώ κατανυκτικήν δοξολογίαν. Εις τον ναόν δε τούτον συνήλθε συγκροτηθείσα αμέσως και η επαναστατική της νήσου Συνέλευσις υπό την προεδρίαν του μητροπολίτου Άνδρου Διονυσίου και εγένετο αμέσως καταβολή χρημάτων από μέρους των προκρίτων ..."
  8. ↑ Εφημερίδα “Ελληνικός Τηλέγραφος”, 4 Μαΐου 1821, σελ. 193.
  9. ↑ Φωτεινού Ηλία, Οι άθλοι της εν Βλαχία Ελληνικής Επαναστάσεως το 1821 έτος, "εν Λειψία της Σακσονίας" 1846, σελ. 73 κ.ε.
  10. ↑ Σπυρίδωνος Τρικούπη, Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως, έκδοση 2α, Λονδίνο, 1860, τόμ. Α', σελ. 40-41.
  11. ↑ Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τ. ΙΒ', Εκδοτική Αθηνών, 1975, σελ. 82
  12. ↑ Ανωνύμου με αρχικά “Α.Κ”, Απαντήσεις και παρατηρήσεις εις το ανωνύμως εκδοθέν αχρονολόγητον φυλλάδιον επωνομαζόμενον «Ιστορικαί Αλήθειαι ή η Πετιμεζαϊκή οικογένεια. Αρχειοθετήθηκε 2016-03-05 στο Wayback Machine..
    Σημείωση: Το έντυπο εξάρει τον ρόλο της οικογένειας Στριφτόμπολα στην Επανάσταση.
    Σελ. 7: "Στρατιωτικοί δε αρχηγοί … επί της ενάρξεως της επαναστάσεώς μας, εν Αγία Λαύρα και εν Καλαβρύτοις, ήτον πρώτος ο Αναγνώστης Στριφτόμπολας …. Είχε δεκαπέντε περίπου μπουλουξίδες … τον ανδρείον Αναγνώστην Κορδή εκ του τμήματος των Χασίων, Σημαιοφόρον, όστις εβάσταξε την πρώτην Σημαίαν της παλιγγενεσίας, όταν εψάλη ικετήριος δοξολογία εις τον Ύψιστον υπέρ ευοδόσεως της Ελληνικής κατά των Τούρκων επιχειρήσεως την 17 Μαρτίου 1821 εν των Ναώ της υπεραγίας Θεοτόκου, την οποίαν Σημαίαν σήμερον εικονίζουσιν εις τας χείρας του Ιεράρχου Γερμανού Παλαιών Πατρών…»
  13. ↑ Φωτόπουλος Θ. Αθανάσιος, Αυτοβιογραφία Βασιλείου Πετιμεζά, Πρακτικά του Γ' Διεθνούς Συνεδρίου Πελοποννησιακών Σπουδών, Καλαμάτα, 1985, δημοσιευμένο στο περιοδ. "Πελοποννησιακά, Παράρτημα 13", 1987-1988, σελ. 138-156.
  14. ↑ Δέφνερ Μιχαήλ, Η δράσις των Τσακώνων κατά την Ελληνικήν Επανάστασιν, όπως δημοσιεύτηκε από τον Κωνσταντίνο Πενταφρόνιμο, Πελοποννησιακά, τόμ. ΚΑ΄ (1995), σελ. 202.
    Βλ. επίσης "Έναρξη επανάστασης στην Τσακωνιά", Γεν. Αρχεία του Κράτους, Τοπικό Αρχείο Λεωνιδίου, ομιλία. Αρχειοθετήθηκε 2009-09-12 στο Wayback Machine.
  15. ↑ Γούδας Αναστάσιος, "Βίοι παράλληλοι ...", τομ. Η', σελ. 431, 432.
  16. ↑ Φιλήμων Ι., τ.3, σ.83: «…φέροντος του δευτέρου (ενν. του Νικολάου Σιμαρέση) αναπεπταμένην την σημαίαν του Αγίου Γεωργίου. … Τότε ηνώθησαν … και οι πολίται της Λεβαδείας, φέροντες κατά συνοικίας τας σημαίας αυτών, την της Παναγίας, την του Αγίου Δημητρίου και την του Αγίου Νικολάου.»
  17. ↑ «Φιλιππίδης Νικόλαος (1881) Ο ιερός του 1821 ελληνικός αγών :Η επανάστασις και καταστροφή της Ναούσης, Αθήνησι: Τύποις Αδελφών Βαρβαρρήγου, σελ. 44». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 21 Ιουνίου 2020. 
  18. ↑ Κρικρής Πλάτων (2002) "Ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας Θεόφιλος Β' Παγκώστας ο Πάτμιος (1805-1825)", διδακτ. διατριβή, Αριστ. Πανεπιστήμιο Θεσσ/νίκης, 2σ. 104-112
  19. ↑ Φραντζής Αμβρόσιος, Επιτομή της Ιστορίας της αναγεννηθείσης Ελλάδος αρχομένη από του έτους 1715, και λήγουσα το 1837. Κωνστ. Καστόρχη και Συντροφίας,1839-1841, σελ. 217, 218 υποσημείωση.
  20. ↑ Τρικούπης Σπ. Ιστορία Ελληνικής Επαναστάσεως, έκδοση 1860, τ. Α', σ. 60-62.
  21. ↑ Φιλήμων Ι. Τομ. Γ', σ. 21
  22. ↑ Finlay G. History of the Greek Revolution, 1861. , τ. 1, σ. 186]
  23. ↑ Ζώρας Θ. Γεώργιος, Αι κατά πληροφορίας του Ολλανδικού Προξενείου πρώται επαναστατικαί εκδηλώσεις εν Πάτραις το 1821. Πρακτικά του Α' εν Πάτραις Τοπικού Συνεδρίου Αχαϊκών Σπουδών, περιοδικό “Πελοποννησιακά”, Παράρτημα 1, 1974 σελ. 194- 215. Σελ. 212. Επιστολή του Jean Solair, αναπληρωτή του Ολλανδού προξένου στην Πάτρα προς τον εν Κωνσταντινουπόλει Ολλανδό επιτετραμένο G. Testa, 5 Μαΐου (23 Απρ. π.ημ.). “Την 6η (Απριλίου / 25 Μαρτίου π.ημ.) ο αρχιεπίσκοπος Πατρών, ονόματι σεβασμιώτατος Γερμανός εισήλθεν επίσης εις αυτήν με 4.000 Έλληνας. Ούτος ενήργει ως αρχηγός των επαναστατών και ως κυβερνήτης της πόλεως. Βοηθοί και συνεργάται του ήσαν οι Ανδρέας Ζαΐμης εκ Καλαβρύτων, ο Ανδρέας Λόντος εκ Βοστίτσας, και ο Νικόλαος Λόντος εκ Πατρών. ... Οι επαναστάται εχάραξαν σταυρόν εν τω μέσω της πλατείας του Αγίου Γεωργίου με τας λέξεις 'Νίκη ή θάνατος'.”
  24. ↑ Γερμανού Απομνημονεύματα, έκδοση Καστόρχη, 1837. Τα γεγονότα της Πάτρας αναφέρονται στις σελ. 17-20.
  25. ↑ Καμηλάρις Ρήγας, Γρηγορίου Κωνσταντά Βιογραφία - Λόγοι - Επιστολαί : Μετά περιγραφής των Μηλέων και της Σχολής αυτών, Αθήνα, 1897, σελ. 32-34.
  26. ↑ Κρέμος Γεώργιος (1880) Φωκικά: Ιστορία της εν τη Φωκίδι μονής του Οσίου Λουκά τουπίκλην Στειριώτου. Τόμ. Β', σελ. 99
  27. ↑ Δημητριάδης Γεώργιος, Ιστορία της Σάμου, Χαλκίς, 1866, σελ. 26, 27.
  28. ↑ Φωτόπουλος 1986, σελ. 330, 331.
  29. ↑ Κανελόπουλος Γ. Θεόδωρος, “Η Επαναστατημένη Τριφυλία κατά την τουρκοκρατίαν και το 1821”, στο “Λεύκωμα Επαρχίας Τριφυλλίας, 1938, σ. 96, στο ιστολόγιο aristomenismessinios.blogspot.gr Αναφέρεται και στο Ιωάννης Δ. Μπουγάτσος, “Η Επαναστατημένη Τριφυλία ...”, Πελοποννησιακά – Παράρτημα 31 (2014), σ. 625-650.
  30. ↑ Κριεζής Δ. Αλέξανδρος, Απομνημονεύματα (Γκιορνάλε δια την ανεξαρτησίαν του Έθνους, εκδοτ. οίκος Γ. Τσουκαλά & Υιού "Βιβλιοθήκη", Αθήνα, 1956, επιμέλεια Εμμ. Γ. Πρωτοψάλτη, σ. 9.
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Η_Κήρυξη_της_Επανάστασης_του_1821_ανά_περιοχές_της_Ελλάδας&oldid=10401155"