Πύλη:Ελληνική Επανάσταση του 1821
Πύλη Ελληνική Επανάσταση του 1821
Η Ελληνική Επανάσταση του 1821 ήταν η ένοπλη εξέγερση την οποία διεξήγαγαν Έλληνες εναντίον των Οθωμανών με σκοπό την αποτίναξη της οθωμανικής κυριαρχίας και τη δημιουργία ανεξάρτητου κράτους. Οι απαρχές του ελληνικού εθνικού κινήματος που οδήγησε στην Επανάσταση εμφανίζονται πολλούς αιώνες αργότερα, στην ώριμη φάση του νεοελληνικού Διαφωτισμού το δεύτερο μισό του 18ου αιώνα. Μία από τις οργανώσεις που δημιουργήθηκαν μέσα σε αυτό το ιδεολογικό και πολιτικό κλίμα ήταν η Φιλική Εταιρεία, μια μυστική οργάνωση που ιδρύθηκε το 1814 στην Οδησσό με σκοπό την προετοιμασία μιας ελληνικής επανάστασης. Οι Φιλικοί αφήνοντας να εννοηθεί ότι είχαν τη στήριξη της τσαρικής Ρωσίας, να προσεταιριστούν τα παραδοσιακά ελληνορθόδοξα στρώματα.
Τον Φεβρουάριο του 1821 ο αρχηγός της Εταιρείας, Αλέξανδρος Υψηλάντης, εισέβαλε στη Μολδοβλαχία, ενώ τον επόμενο μήνα οι Φιλικοί δημιούργησαν επαναστατικές εστίες από τη Μακεδονία ως την Κρήτη. Οι επαναστάτες αφορίστηκαν από τη σύνοδο του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, αλλά οι οθωμανικές αρχές προχώρησαν σε σφαγές αμάχων και εκτελέσεις προυχόντων, συμπεριλαμβανομένου του Πατριάρχη Γρηγορίου Ε'. Η εκστρατεία του Υψηλάντη απέτυχε και σε σύντομο χρονικό διάστημα τα οθωμανικά στρατεύματα έσβησαν τις περισσότερες από τις επαναστατικές εστίες της ηπειρωτικής Ελλάδας, όμως οι επαναστάτες κατάφεραν να υπερισχύσουν στην Πελοπόννησο, τη Στερεά Ελλάδα και σε πολλά νησιά του Αιγαίου. Τα επόμενα δύο χρόνια οι Έλληνες εκμεταλλευόμενοι την αδυναμία των Οθωμανών να επικεντρωθούν στην επανάσταση λόγω των πολλαπλών ανοιχτών μετώπων που είχαν νίκησαν τις στρατιές που έστειλε εναντίον τους ο Σουλτάνος Μαχμούτ Β΄, οργανώθηκαν πολιτικά και συνέστησαν προσωρινή κεντρική διοίκηση, η οποία επέβαλε την εξουσία της στους επαναστατημένους μετά από δύο εμφυλίους πολέμους. Οι οθωμανικές δυνάμεις με τη συνδρομή του Ιμπραήμ πασά της Αιγύπτου κατάφεραν να περιορίσουν σημαντικά την επανάσταση, αλλά η πτώση του Μεσολογγίου, το 1826, σε συνδυασμό με το κίνημα του Φιλελληνισμού, συνέβαλαν στη μεταβολή της διπλωματικής στάσης των ευρωπαϊκών Μεγάλων Δυνάμεων, που είχαν αντιμετωπίσει με δυσαρέσκεια το ξέσπασμα της επανάστασης. Η διπλωματική ανάμιξη της Αγγλίας, της Γαλλίας και της Ρωσίας και η ένοπλη παρέμβασή τους με τη ναυμαχία του Ναυαρίνου, τη γαλλική εκστρατεία του Μοριά και το ρωσοτουρκικό πόλεμο συνέβαλαν στην επιτυχή έκβαση του αγώνα των Ελλήνων, αναγκάζοντας την Πύλη να αποσύρει τις δυνάμεις της αρχικά από την Πελοπόννησο και έπειτα από τη Στερεά Ελλάδα.
Το 1827 επιλέχτηκε ως πρώτος Κυβερνήτης της Ελληνικής Πολιτείας ο Ιωάννης Καποδίστριας, που ως τη δολοφονία του το 1831 ασχολήθηκε με την αναδιοργάνωση στο εσωτερικό και την προώθηση των ελληνικών θέσεων στο εξωτερικό. Από το 1827 και εξής συνομολογήθηκε μια σειρά συνθηκών και τελικά η ελληνική ανεξαρτησία αναγνωρίστηκε το 1830 με το Πρωτόκολλο του Λονδίνου.
Επιλεγμένο λήμμα
Η Πολιορκία και άλωση της Τριπολιτσάς, μεταξύ Μαΐου και Οκτωβρίου 1821, ήταν ένα βασικό επεισόδιο της επανάστασης του 1821. Η κατάληψη της Τριπολιτσάς, της οθωμανικής πρωτεύουσας της Πελοποννήσου ήταν η πρώτη μεγάλη νίκη των εξεγερμένων Ελλήνων υπό την ηγεσία του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη. Για μεγάλο χρονικό διάστημα, οι μάχες εξελίχθηκαν σε αψιμαχίες. Οι λίγες οθωμανικές προσπάθειες εξόδου κατέληξαν σε αποτυχία. Μια παράδοση διαπραγματεύτηκε το φθινόπωρο όταν οι Έλληνες μπήκαν στην πόλη με επίθεση στις 23 Σεπτεμβρίου 1821. Εκτιμάται ότι λίγοι περισσότεροι από 30.000 άνθρωποι, άνδρες, γυναίκες και παιδιά, ντόπιοι μουσουλμάνοι ή πρόσφυγες από τη γύρω περιοχή, βρίσκονταν εκεί στην αρχή της πολιορκίας, καθώς οι λίγοι Έλληνες στην πόλη είχαν φύγει εκτός από 38 ομήρους. Μέχρι τον Οκτώβριο, ο πληθυσμός είχε μειωθεί σε 15.000, μετά από πολλούς θανάτους από μάχες, λιμό ή επιδημίες, αλλά και χάρη σε ορισμένες εκκενώσεις. Μετά την παράδοση της πόλης, τα ελληνικά στρατεύματα εξόντωσαν περίπου 8.000 ανθρώπους, σχεδόν όλους τους επιζώντες, και λεηλάτησαν τα σπίτια τους. Η πολιορκία και η άλωση αποτέλεσαν καθοριστικό σταθμό στην πορεία της Ελληνικής Επανάστασης, δεδομένου ότι είχαν ως αποτέλεσμα τη σταθεροποίησή της και την επικράτηση των Ελλήνων σε όλη την Πελοπόννησο, πλην ορισμένων φρουρίων. (Διαβάστε το υπόλοιπο λήμμα...)
Επιλεγμένη εικόνα
Un Grec arborant son étendard sur les murs de Salone, έργο του Λουί Ντυπρέ
Ο Νικόλαος Μητρόπουλος υψώνει τη σημαία στα Σάλωνα. (Πολιορκία των Σαλώνων)