Σουλπίκιος Σεβήρος

Σουλπίκιος Σεβήρος
Σουλπίκιος Σεβήρος, υαλογράφημα στον καθεδρικό ναό του Μπουρζ
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Sulpicius Severus (Λατινικά)
Γέννηση	360 (περίπου) Επαρχία Ακυιτανίας
Θάνατος	420 (περίπου) Γαλατία
Χώρα πολιτογράφησης	Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία
Eορτασμός αγίου	29 Ιανουαρίου
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	λατινική γλώσσα
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	ιστορικός αγιολόγος συγγραφέας δικηγόρος
Αξιοσημείωτο έργο	Chronicle

Ο Σουλπίκιος Σεβήρος, λατιν.: Sulpicius Severus, (π. 363 – περ. 425) ήταν χριστιανός συγγραφέας και γέννημα θρέμμα της Ακουιτανίας στη σύγχρονη Γαλλία. Είναι γνωστός για το χρονικό της ιερής ιστορίας του, καθώς και τη βιογραφία του για τον Άγιο Μαρτίνο τού Τουρ.

Βιογραφία

Σχεδόν όλα όσα γνωρίζουμε για τη ζωή του Σεβήρου προέρχονται από μερικές νύξεις στα δικά του γραπτά, μερικά αποσπάσματα από τις επιστολές του φίλου του Παυλίνου, επισκόπου της Nόλα, και μία σύντομη βιογραφία τού ιστορικού Γεννάδιου της Μασσιλίας.

Γεννημένος από ευγενείς γονείς στην Ακουιτανία, ο Σεβήρος απολάμβανε εξαιρετικά εκπαιδευτικά πλεονεκτήματα. Ήταν εμποτισμένος με τον πολιτισμό της εποχής του και της χώρας του, κέντρο λατινικών γραμμάτων και μάθησης. Σπούδασε νομολογία στα Bουρδίγαλα (Σύγχρονο Μπορντώ) και ήταν γνωστός ως εύγλωττος δικηγόρος. Οι γνώσεις του για το ρωμαϊκό δίκαιο αντικατοπτρίζονται σε μέρη των γραπτών του. Νυμφεύτηκε την κόρη μίας εύπορης υπατικής οικογένειας, η οποία απεβίωσε νέα, χωρίς να του αφήσει παιδιά.

Εκείνη την εποχή ο Σεβήρος βρέθηκε κάτω από την ισχυρή επιρροή του Αγίου Μαρτίνου, επισκόπου του Τουρ, από τον οποίο οδηγήθηκε να αφιερώσει τον πλούτο του στους χριστιανούς φτωχούς και τις δυνάμεις του σε μία ζωή με καλά έργα και στο στοχαστικό όραμα του Θεού. Αυτή η επιλογή προκάλεσε τη δυσαρέσκεια τού πατέρα του, αλλά ενθαρρύνθηκε την απόφασή του από την πεθερά του. Για να χρησιμοποιήσω τα λόγια του φίλου του Παυλίνου, χώρισε με τον πατέρα του, ακολούθησε τον Χριστό και έθεσε τις διδασκαλίες των «ψαράδων» πολύ πιο επάνω από κάθε «Κικερώνια μάθησή» του. Η χειροτονία του ως ιερέα είναι πιστοποιημένη από τον Γεννάδιο , αλλά δεν έχουν φτάσει σε εμάς λεπτομέρειες για την ιερατική του δράση. Λέγεται ότι σε μεγάλη ηλικία παρεκτράπηκε στον πελαγιανισμό, αλλά ότι μετανόησε και επέβαλε μακροχρόνια μετάνοια στον εαυτό του. Τη ζωή του πέρασε κυρίως στην περιοχή της Τουλούζης, και οι λογοτεχνικές προσπάθειες στις οποίες επιδόθηκε, έγιναν προς το συμφέρον του Χριστιανισμού.

Από πολλές απόψεις, κανένας άνθρωπος δεν θα μπορούσε να είναι περισσότερο διαφορετικός από τον Σεβήρο, τον λόγιο και ρήτορα, που γνώριζε καλά τους τρόπους του κόσμου, και τον τραχύ Μαρτίνο επίσκοπο της Παννονίας, πρωταθλητή της μοναστικής ζωής, προορατικό και θαυματουργό. Ωστόσο, το πνεύμα του σκληροτράχηλου αγίου υπέταξε το πνεύμα του εκλεπτυσμένου λόγιου, και τα έργα του Σεβήρου είναι σημαντικά, επειδή αντικατοπτρίζουν τις ιδέες, την επιρροή και τις φιλοδοξίες του Μαρτίνου, του κατεξοχήν εκκλησιαστικού ανδρός της Γαλατίας.

Έργα

Σελίδα από το Βίος του Αγ. Μαρτίνου του Σουλπίκιου Σεβήρου, γραμμένο σε καρολίγγεια μικρογράμματη γραφή. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας.

Χρονικό

Το κύριο έργο του Σεβήρου είναι το Χρονικό (Chronica, Chronicorum Libri duo ή Historia sacra, π. 403 ), μία περίληψη της ιερής ιστορίας από την αρχή του κόσμου μέχρι την εποχή του, με την παράλειψη των γεγονότων που καταγράφονται στα Ευαγγέλια και τις Πράξεις, «μήπως η μορφή τού σύντομου έργου του αφαιρέσει την τιμή, που οφείλεται σε εκείνα τα γεγονότα». Είναι μία πηγή πρωταρχικής σημασίας για την ιστορία του πρισκιλλιανισμού και περιέχει σημαντικές πληροφορίες σχετικά με τη διαμάχη των Αρειανών. Το βιβλίο ήταν ένα εγχειρίδιο, και χρησιμοποιήθηκε ως τέτοιο στα σχολεία της Ευρώπης για περίπου ενάμιση αιώνα μετά την έκδοση της editio princeps από τον Φλάκιο Ιλλυρικό το 1556.

Ο Σεβήρος πουθενά δεν δείχνει ξεκάθαρα την τάξη των αναγνωστών, για την οποία έχει σχεδιαστεί το βιβλίο του. Αποκηρύσσει την πρόθεση να κάνει το έργο του υποκατάστατο της πραγματικής αφήγησης, που περιέχεται στη Βίβλο. Οι «κοσμικοί ιστορικοί» χρησιμοποιήθηκαν από αυτόν, λέει, για να καταστήσουν σαφείς τις ημερομηνίες και τη σύνδεση των γεγονότων και για τη συμπλήρωση των ιερών πηγών, και με την πρόθεση να διδάξουν αμέσως τους αμαθείς και να «πείσουν» τους λόγιους. Πιθανώς οι «αμαθείς» να είναι η μάζα των χριστιανών, και οι λόγιοι οι καλλιεργημένοι χριστιανοί και οι εθνικοί, στους οποίους η αγενής γλώσσα των ιερών κειμένων, είτε στα ελληνικά είτε στα λατινικά, θα ήταν αποκρουστική. Η λογοτεχνική δομή της αφήγησης δείχνει, ότι ο Σεβήρος είχε στο μυαλό του κυρίως αναγνώστες στο ίδιο επίπεδο κουλτούρας με τον εαυτό του. Ανυπομονούσε να δείξει, ότι η ιερή ιστορία θα μπορούσε να παρουσιαστεί με μία μορφή, που οι λάτρεις του Σαλλούστιου και του Τάκιτου θα μπορούσαν να εκτιμήσουν και να απολαύσουν. Το στυλ είναι διαυγές, σχεδόν κλασικό. Προκειμένου το έργο του να σταθεί δίκαια δίπλα σε αυτό των παλαιών Λατίνων συγγραφέων, ο Σεβήρος αγνόησε την αλληγορική προσέγγιση στην ερμηνεία της ιερής ιστορίας που είχε ευνοηθεί τόσο από τους αιρετικούς όσο και από τους ορθόδοξους της εποχής του.

Ως αυθεντία στην περίοδο πριν από τη δική του, ο Σεβήρος προσφέρει λίγες εγγυήσεις και σπάνια διορθώνει ή συμπληρώνει το ιστορικό αρχείο, που μεταδόθηκε χάρη σε άλλες πηγές. Ο Jakob Bernays προτείνει ότι ο Σεβήρος βάσισε την αφήγησή του για την καταστροφή της Ιερουσαλήμ από τον Τίτο, στην αφήγηση που έδωσε ο Τάκιτος στις Ιστορίες του, μέρος της οποίας έχει χαθεί. Στις υπαινιγμούς του για τους εθνικούς ηγεμόνες, με τους οποίους οι Εβραίοι ήρθαν σε επαφή από την εποχή των Μακκαβαίων και μετά, ο Σεβήρος αποκαλύπτει ορισμένα σημεία, που δεν είναι χωρίς σημασία.

Το πραγματικό ενδιαφέρον τού έργου τού Σεβήρου έγκειται, πρώτον, στις τυχαίες αναλαμπές που προσφέρει σε όλη την ιστορία της εποχής του. Στη συνέχεια, και ειδικότερα, στις πληροφορίες που έχει διαφυλάξει σχετικά με τον αγώνα για την πρισιλλιανική αίρεση, η οποία αποδιοργάνωσε και υποβάθμισε τις εκκλησίες της Ισπανίας και της Γαλατίας και επηρέασε ιδιαίτερα την Ακουιτανία. Οι συμπάθειες που προδίδονται εδώ από τον Σεβήρο, είναι εξ ολοκλήρου αυτές τού Αγ. Μαρτίνου. Ο επίσκοπος είχε αντισταθεί στον Μ. Μάξιμο, ο οποίος κυβέρνησε για μερικά χρόνια μεγάλο μέρος του δυτικού τμήματος της αυτοκρατορίας, αν και ποτέ δεν κατέκτησε την Ιταλία. Τον είχε κατακρίνει με την επίθεση και την ανατροπή των προκατόχων του στον θρόνο, και για τις συναλλαγές του με την Εκκλησία. Ο Σεβήρος δεν χάνει καμία ευκαιρία να τονίσει τα εγκλήματα και τις ανοησίες των ηγεμόνων και τη σκληρότητά τους, αν και κάποτε δηλώνει ότι, όσο σκληροί κι αν ήταν οι άρχοντες, οι ιερείς θα μπορούσαν να είναι ακόμη πιο σκληροί. Αυτή η τελευταία δήλωση αναφέρεται στους επισκόπους, που δεν είχαν αφήσει σε ησυχία τον Μάξιμο, έως ότου έβαψε τα χέρια του με το αίμα της Πρισκιλιανής και των οπαδών του. Ο Μαρτίνος είχε επίσης καταγγείλει την εγκοσμιότητα και την απληστία των Γαλατών επισκόπων και κληρικών. Ως εκ τούτου, διαπιστώνουμε ότι ο Σεβήρος, αφηγούμενος τη διαίρεση της Χαναάν μεταξύ των φυλών, εφιστά την ιδιαίτερη προσοχή των εκκλησιαστικών στο γεγονός, ότι κανένα μέρος της γης δεν είχε παραχωρηθεί στη φυλή του Λευί, μήπως και εμποδιστούν στην υπηρεσία τους στον Θεό. «Οι κληρικοί μας φαίνεται», λέει, «όχι απλώς να ξεχνούν το μάθημα, αλλά να το αγνοούν, ένα τέτοιο πάθος για τα υπάρχοντα έχει κολλήσει στις μέρες μας, σαν λοιμός στις ψυχές τους». Εδώ παίρνουμε μία γεύση από τις περιστάσεις, που κέρδιζαν τους καλούς ανθρώπους στον μοναχισμό στη Δύση, αν και οι αποδείξεις ενός ενθουσιώδους θιασώτη της μοναχικής ζωής, όπως ήταν ο Σαβήρος, μάλλον δεν είναι απαλλαγμένες από υπερβολές. Ο Σεβήρος συμπαθούσε επίσης πλήρως τη δράση του Αγίου Μαρτίνου, που αγγίζει τον πρισκιλλιανισμό. Αυτό το μυστηριώδες δυτικό παρακλάδι του Γνωστικισμού δεν είχε κανένα χαρακτηριστικό, που θα μπορούσε να αμβλύνει την εχθρότητα ενός χαρακτήρα, όπως του Μαρτίνου, αλλά αυτός αντιστάθηκε στην εισαγωγή της κοσμικής τιμωρίας για το κακό δόγμα, και αποσύρθηκε από την κοινωνία με αυτούς τους επισκόπους στη Γαλατία, με μεγάλη πλειοψηφία, που επικαλέστηκαν τη βοήθεια του Μαξίμου κατά των πλανημένων αδελφών τους. Σχετικά με αυτό είναι αξιοσημείωτη η αφήγηση, που δόθηκε από τον Σεβήρο για τη Σύνοδο του Ρίμινι το 359, όπου τέθηκε το ερώτημα, εάν οι επίσκοποι που παρευρίσκονταν στη συνέλευση θα μπορούσαν νόμιμα να λάβουν χρήματα από το αυτοκρατορικό ταμείο, για να καλύψουν τα ταξίδια τους και άλλα έξοδα. Ο Σεβήρος προφανώς ενέκρινε τη δράση των Βρετανών και Γαλατών επισκόπων, οι οποίοι θεώρησαν ακατάλληλο να υπάγονται σε χρηματική υποχρέωση έναντι τού Αυτοκράτορα. Το ιδεώδες του για την Εκκλησία απαιτούσε να είναι ξεκάθαρο και επάνω από το κράτος.

Βίος του Αγίου Μαρτίνου, διάλογοι και επιστολές

Πιο δημοφιλής κατά τον Μεσαίωνα ήταν ο Βίος του Αγίου Μαρτίνου του Σεβήρου, όπως και οι διάλογοι και οι επιστολές που σχετίζονται με το ίδιο θέμα. Αυτά τα έργα συνέβαλαν πολύ στην καθιέρωση της μεγάλης φήμης, που διατήρησε αυτός ο θαυματουργός άγιος σε όλη τη διάρκεια του Μεσαίωνα. Το βιβλίο δεν είναι σωστά μία βιογραφία, αλλά ένας κατάλογος θαυμάτων, που λέγονται με όλη την απλότητα της απόλυτης πίστης. Η δύναμη να κάνει κάποιος θαυματουργά σημεία θεωρείται ότι είναι ευθέως ανάλογη με την αγιότητα, και εκτιμάται από τον Σεβήρο απλώς ως απόδειξη αγιότητας. Είναι πεπεισμένος ότι η αγιότητα μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω μίας ζωής απομόνωσης από τον κόσμο. Στον πρώτο από τους Διαλόγους του (με μοντέλο αυτούς του Κικέρωνα), ο Σεβήρος βάζει στο στόμα ενός συνομιλητή (του Ποσθουμιανού) μία ευχάριστη περιγραφή της ζωής των κοινοβιατών και των ασκητών μοναχών στις ερήμους, που συνορεύουν με την Αίγυπτο. Η κύρια απόδειξη της αρετής που απέκτησαν, έγκειται στην εκούσια υποταγή των αγρίων θηρίων -μεταξύ των οποίων ζούσαν οι μοναχοί- σε αυτούς. Αλλά ο Σεβήρος δεν ήταν αδιάκριτος οπαδός του μοναχισμού. Ο ίδιος διάλογος τον δείχνει να είναι ζωντανός στους κινδύνους και τα ελαττώματά του. Ο δεύτερος διάλογος είναι ένα μεγάλο παράρτημα στον Βίο του Αγ. Μαρτίνου, και πραγματικά παρέχει περισσότερες πληροφορίες για τη ζωή του ως επισκόπου, και για τις απόψεις του από το έργο που φέρει τον τίτλο Βίος Αγ. Μαρτίνου. Οι δύο διάλογοι κάνουν κατά καιρούς ενδιαφέρουσες αναφορές σε πρόσωπα της εποχής. Στον Διάλ. 1, cc. 6, 7, έχουμε μία ζωντανή εικόνα των αντιπαραθέσεων, που μαίνονταν στην Αλεξάνδρεια για τα έργα του Ωριγένη. Η κρίση τού ίδιου του Σεβήρου είναι αναμφίβολα αυτή, που βάζει στο στόμα του συνομιλητή τού Ποσθουμιανού: «Είμαι έκπληκτος, που ένας και ο ίδιος άνθρωπος θα μπορούσε μέχρι στιγμής να διαφέρει από τον εαυτό του, ότι στο εγκεκριμένο μέρος των έργων του δεν έχει όμοιο από την εποχή των Αποστόλων, ενώ σε εκείνο το μέρος των έργων για το οποίο δίκαια κατηγορείται, αποδεικνύεται ότι κανένας άνθρωπος, δεν έχει διαπράξει πιο ανάρμοστα λάθη». Τρεις Επιστολές για το θάνατο του Μαρτίνου (ad Eusebium, ad Aurelium diaconum, ad Bassulam) συμπληρώνουν τον κατάλογο των γνήσιων έργων του Σεβήρου. Άλλες επιστολές (προς την αδελφή του), για την αγάπη του Θεού και την απάρνηση του κόσμου, δεν έχουν διασωθεί.

Ψευδείς αποδόσεις

Εκτός από τις προαναφερθείσες τρεις επιστολές, άλλες επτά έχουν αποδοθεί στον Σεβήρο. Αυτές απορρίπτονται ως ψευδείς από ορισμένους κριτικούς, ενώ η γνησιότητα των δύο πρώτων είναι αποδεκτή, σωστά όπως φαίνεται, από άλλους. Το Παγκόσμιο Χρονικό του λεγόμενου Σουλπίκιου Σεβήρου δεν έχει καμία σχέση με το θέμα αυτής της βιογραφίας: γράφτηκε στην Ισπανία τον 6ο αι.

Πηγές

Το κείμενο του Χρονικού στηρίζεται σε ένα μόνο χειρόγραφο του 11ου αι, ένα από την Παλατινή συλλογή, που βρίσκεται τώρα στο Βατικανό. Από τα άλλα έργα, χειρόγραφα υπάρχουν άφθονα, με το καλύτερο να είναι ένα του 6ου αι. στη Βερόνα. Μερικές πλαστές επιστολές φέρουν το όνομα του Σεβήρου. Επίσης σε ένα χειρόγραφο στη Μαδρίτη υπάρχει ένα έργο, που ψευδώς δηλώνει ότι είναι η επιτομή του Χρονικού του Σεβήρου και φτάνει ως το 511. Οι κύριες εκδόσεις των πλήρων έργων του Σεβήρου είναι αυτές του De Prato (Βερόνα, 1741) και του Halm (αποτελούν τον τόμο Ι. του Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Βιέννη, 1866). Υπάρχει μία πολύ αξιοθαύμαστη μονογραφία για το Χρονικό: είναι του J. Bernays (Βερολίνο, 1861). Βλέπε επίσης Goelzer, Grammaticae in Sulp. Severum observationes (1884) (διατριβή).

Βιβλιογραφία

Τα έργα του Severus βρίσκονται στο PL 20, 95-248. μεταγενέστερη έκδοση από τον Karl Halm, Opera, CSEL 1 (Βιέννη, 1866) (στα Βιβλία Google)  

• Bernays, Jacob (1861). Ueber die Chronik des Sulpicius Severus. Ein Beitrag zur Geschichte der klassischen und biblischen Studien [About the Chronicle of Sulpicius Severus. A Contribution to the History of Classical and Biblical Studies] (στα Γερμανικά). Berlin: Wilhelm Herz. 
• Bardenhewer, Otto (1908). Patrology: The Lives and Works of the Fathers of the Church. Μτφρ. Thomas Joseph Shahan. B. Herder. σελίδες 451–453. ISBN 978-1-4699-8884-9. 
• Bennett, S.A. (1911). «Severus (18) Sulpicius». Στο: Henry Wace· William Coleman Piercy· Sir William Smith. A dictionary of Christian biography and literature to the end of the sixth century, A.D., with an account of the principal sects and heresies. London: Murray. σελ. 894. 
• Goodrich, Richard J. (2015). Sulpicius Severus: The Complete Works. Introduction, Translation, and Notes. New York: Paulist Press. 
• Stancliffe, Clare (1983). St. Martin and His Hagiographer: History and Miracle in Sulpicius Severus. Oxford: Clarendon Press. ISBN 978-0-19-821895-1. 
• van Andel, G. K. (1976). The Christian Concept of History in the Chronicle of Sulpicius Severus. Amsterdam: Adolf M. Hakkert. ISBN 978-90-256-0722-7. 

Δείτε επίσης

• Σουλιπικία (γενεά)

Βιβλιογραφικές αναφορές

Πηγές

• Chisholm, Hugh, ed. (1911). "Severus, Sulpicius" . Encyclopædia Britannica. Vol. 24 (11th ed.). Cambridge University Press.
• Weber, Nicholas Aloysius (1912). "Sulpicius Severus" . In Herbermann, Charles (ed.). Catholic Encyclopedia. Vol. 14. New York: Robert Appleton Company.

Περαιτέρω ανάγνωση

• Barnes, T.D. (2010). Early Christian Hagiography and Roman History. Tria corda. Isd. ISBN 978-3-16-150226-2. 
• Booker, Courtney M. (1997). «Precondition to Miracle :the Construction of Discernment and its Application in the Works of Sulpicius Severus and Gregory of Tours». Orpheus 18 (1): 182–195. 
• Goodrich, Richard J. (2007-03-28). «Vir Maxime Catholicus: Sulpicius Severus' Use and Abuse of Jerome in the Dialogi». The Journal of Ecclesiastical History (Cambridge University Press (CUP)) 58 (2): 189–210. doi:10.1017/s0022046906008931. ISSN 0022-0469. 
• Kitchen, John (2006). «'Raised from the Dung': Hagiography, Liberation, and the Social Subversiveness of Early Medieval Christianity». Στο: Willi Braun. Rhetoric and Reality in Early Christianities. Studies in Christianity and Judaism. Wilfrid Laurier University Press. ISBN 978-0-88920-913-8. 
• McKinley, Allan Scott (2006-03-29). «The first two centuries of Saint Martin of Tours». Early Medieval Europe (Wiley) 14 (2): 173–200. doi:10.1111/j.1468-0254.2006.00179.x. ISSN 0963-9462. 
• Stancliffe, C. (1983). St. Martin and His Hagiographer: History and Miracle in Sulpicius Severus. Oxford historical monographs. Clarendon Press. ISBN 978-0-19-821895-1. 
• Van Andel, G. K. (1980). «Sulpicius Severus and Origenism». Vigiliae Christianae (Brill) 34 (3): 278–287. doi:10.2307/1583645. ISSN 0042-6032. 
• Robins, William Randolph (2000). «Romance and Renunciation at the Turn of the Fifth Century». Journal of Early Christian Studies (Project Muse) 8 (4): 531–557. doi:10.1353/earl.2000.0075. ISSN 1086-3184. 
• Williams, Michael Stuart (2011). «Time and Authority in the Chronicle of Sulpicius Severus». Στο: Alexandra Lianeri. The Western Time of Ancient History: Historiographical Encounters with the Greek and Roman Pasts. Cambridge University Press. ISBN 978-1-139-50084-5. 
• Yuzwa, Zachary (2014). «Reading Genre in Sulpicius Severus' Letters». Journal of Late Antiquity (Project Muse) 7 (2): 329–350. doi:10.1353/jla.2014.0019. ISSN 1942-1273. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Πολύγλωσση Opera Omnia του Migne Patrologia Latina
• Σχόλια του Κολεγίου Ντίκινσον: Η ζωή του Αγίου Μάρτιν των Τουρ
• "Sulpicius Severus" Αρχειοθετήθηκε 2020-02-20 στο Wayback Machine. Archived (συμπεριλαμβανομένων συνδέσμων σε μεταφρασμένα έργα) στο Αρχείο Πρετεριστών (Μελέτη).