Μετάβαση στο περιεχόμενο

Μένανδρος

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Μένανδρος
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		Μένανδρος (Ελληνικά)
ΓέννησηΔεκαετία του 340 π.Χ. (πιθανώς)[1]
Κηφισιά Ερεχθηίδας
ΘάνατοςΔεκαετία του 290 π.Χ. (πιθανώς)[1]
Φρεαττύδα
Αιτία θανάτουπνιγμός
Χώρα πολιτογράφησηςΑρχαία Αθήνα
Εκπαίδευση και γλώσσες
Μητρική γλώσσααρχαία ελληνικά
Ομιλούμενες γλώσσεςαρχαία ελληνικά[2]
ΣπουδέςΠεριπατητική Σχολή
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητακωμικός συγγραφέας[3][4][1]
ποιητής
Αξιοσημείωτο έργοO Δύσκολος
Ασπίς
Εγχειρίδιον
Επιτρέποντες
Μισούμενος
Περικειρομένη
Σαμία
Σικυώνιοι
Οικογένεια
ΣύντροφοςΓλυκέρα
ΓονείςΔιοπείθης και Ηγησιστράτη
Αξιώματα και βραβεύσεις
ΒραβεύσειςΛήναια
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Μένανδρος (Κηφισιά Ερεχθηίδας, 342/341 π.Χ. - Φρεαττύς, 291/290 π.Χ.) ήταν Αθηναίος κωμικός ποιητής, από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της Νέας Αττικής κωμωδίας (τελευταία εποχή της αρχαίας κωμωδίας). Έγραψε 105-109 κωμωδίες, περί του συνόλου του έργου του διαφωνούν οι αρχαίες πηγές,[5] και αναδείχθηκε οκτώ φορές νικητής στους δραματικούς (θεατρικούς) αγώνες των Ληναίων.

Από την αρχαία κωμωδία διαθέτουμε πλήρη έργα μόνο του Αριστοφάνη και του Μενάνδρου. Η κωμωδία του Μενάνδρου Ο Δύσκολος ανακαλύφθηκε τον περασμένο αιώνα σε μια σειρά από παπυρικά ευρήματα.

Βιογραφικά στοιχεία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Μένανδρος γεννήθηκε στην Κηφισιά και ήταν γιος του Διοπείθους και της Ηγησιστράτης. Ο πατέρας του ήταν στρατηγός των κληρούχων Αθηναίων που εστάλησαν στην Καρδία της Θρακικής Χερσονήσου για να αντιμετωπίσουν τις επιχειρήσεις του Φιλίππου Β΄ της Μακεδονίας.[6][7] Ο πρώτος δάσκαλός του στο θέατρο ήταν ο Άλεξις, αδελφός τού πατέρα του και ποιητής της μέσης κωμωδίας. Ήταν μαθητής τού Θεόφραστου στην Περιπατητική Σχολή και πιθανότατα γνώρισε και τον Αριστοτέλη. Υπηρέτησε τη στρατιωτική και πολιτική του θητεία μαζί με τον συνέφηβο Επίκουρο και συνδέθηκαν με βαθιά φιλία.[8] Υπήρξε φίλος του Δημήτριου Φαληρέα και όταν εκείνος ανατράπηκε, από τον Δημήτριο τον Πολιορκητή, αντιμετώπισε κατηγορίες οι οποίες όμως αποσύρθηκαν. Έλαβε τιμητική πρόσκληση από τον Πτολεμαίο Α΄ να μεταβεί στην Αίγυπτο αλλά δεν την αποδέχθηκε. Έζησε στην Αθήνα μέχρι τον θάνατό του που φέρεται να επήλθε από πνιγμό στον όρμο της Φρεαττύδας. Ο Μένανδρος θεωρείται ότι συζούσε με τη γνωστή εταίρα της αρχαιότητας Γλυκέρα, κόρη της Θαλασσίδος.[9][10]

Έργο

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Μένανδρος εστιάζει στη ζωή των απλών ανθρώπων, όπως της εταίρας, του στρατιώτη, του τεχνίτη κ.ά., στη φιλία, στον οικογενειακό δεσμό. Απεικονίζει τα ήθη και τα έθιμα της κοινωνίας της Αθήνας σε μια εποχή καθοριστικών αλλαγών μετά τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Στις κωμωδίες του κυριαρχούν οι παρεξηγήσεις και ο ρόλος της τύχης. Παρουσιάζει μια θεατρική φόρμα που αποτέλεσε πρότυπο για τη λατινική (ρωμαϊκή) κωμωδία και πρόδρομο του νεότερου ευρωπαϊκού θέατρου. Οι λατίνοι ποιητές Τερέντιος και Πλαύτος διασκεύασαν πολλά έργα του.

Ο Μένανδρος παρουσιάστηκε στα Λήναια, για πρώτη φορά, με το έργο Οργή περί το 321/322 π.Χ. Από τις κωμωδίες του έχουν διασωθεί κυρίως αποσπάσματα. Το μοναδικό ολοκληρωμένο έργο που σώζεται είναι ο Δύσκολος, γνωστό και ως Μισάνθρωπος, το οποίο παρουσιάστηκε στα Λήναια το 316 π.Χ. και κέρδισε το πρώτο βραβείο. Ο Δύσκολος επέδρασε, μέσω της λατινικής κωμωδίας, στον Σαίξπηρ, τον Μολιέρο και τον Χόφμανσταλ.[11]

Κατάλογος επιλεγμένων σωζόμενων κωμωδιών[12][13]

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πλήρες κείμενο

  1. Δύσκολος ή Μισάνθρωπος

Μεγαλύτερα αποσπάσματα

  1. Σαμία (μεγάλο μέρος κειμένου)
  2. Επιτρέποντες (μεγάλο μέρος κειμένου)
  3. Ασπίς (σχεδόν μισό)
  4. Περικειρομένη (σχεδόν μισό)
  5. Μισούμενος (περίπου ένα τρίτο)
  6. Σικυώνιοι ή Σικυώνιο (περίπου ένα τρίτο)

Μικρότερα αποσπάσματα (αλφαβητικά)

  1. Αδελφοί (α' & β')
  2. Αλιείς
  3. Ανατιθεμένη ή Μεσσηνία ή Μεσσηνία γυνή
  4. Ανδρία
  5. Ανδρία
  6. Ανδρόγυνος ή Κρης
  7. Ανεψιοί
  8. Άπιστος
  9. Αρρηφόρος ή Αὐλητρίς
  10. Αφροδίσια ή Αφροδίσιος
  11. Βοιωτίς
  12. Γεωργός
  13. Δακτύλιος
  14. Δάρδανος
  15. Δεισιδαίμων
  16. Δημιουργός
  17. Δίδυμαι
  18. Δις εξαπατών
  19. Εαυτόν πένθων
  20. Εαυτόν τιμωρούμενος
  21. Εγχειρίδιον
  22. Εμπιμπραμένη
  23. Επαγγελόμενος
  24. Επίκληρος
  25. Ευνούχος
  26. Εφέσιος
  27. Ηνίοχος
  28. Ήρως
  29. Θαΐς
  30. Θεοφορουμένη
  31. Θεττάλη
  32. Θησαυρός
  33. Θρασυλέων
  34. Θυρωρός
  35. Ιέρειαι
  36. Ίμβριοι
  37. Ιπποκόμος
  38. Κανηφόρος
  39. Καρίνη
  40. Καρχηδόνιος
  41. Καταψευδόμενος
  42. Κερκύφαλος
  43. Κιθαριστής
  44. Κνιδία
  45. Κόλαξ
  46. Κυβερνήται
  47. Κωνειαζόμεναι
  48. Λευκαδία
  49. Λοκροί
  50. Μέθη
  51. Μηναγύρτης
  52. Μισογύνης
  53. Ναύκληρος
  54. Νομοθέτης
  55. Ξενολόγος
  56. Ολυνθία
  57. Ομοπάτροι
  58. Οργή
  59. Παίδιον
  60. Παλλακή
  61. Παρακαταθήκη
  62. Περινθία
  63. Πλόκιον
  64. Πρόγαμοι
  65. Προεγκαλών
  66. Πωλούμενοι
  67. Ραπιζομένη
  68. Στρατιώται
  69. Συναριστώσαι
  70. Συνερώσα
  71. Συνέφηβοι
  72. Τίτθη
  73. Τροφώνιος
  74. Υδρία
  75. Υμνίς
  76. Υποβολιμαίος ή Άγροικος
  77. Φάνιον
  78. Φάσμα
  79. Φιλάδελφος ή Φιλάδελφοι
  80. Χαλκεία
  81. Χήρα
  82. Ψευδηρακλής
  83. Ψοφοδεής

Νεοελληνικές μεταφράσεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Δείτε επίσης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 «Oxford Classical Dictionary» (Αγγλικά) Oxford University Press. Οξφόρδη. 2012. 4091. Ανακτήθηκε στις 22  Φεβρουαρίου 2022. ISBN-13 978-0-19-173525-7.
  2. ↑ CONOR.SI. 14605411.
  3. ↑ «Library of the World's Best Literature». Library of the World's Best Literature. 1897.
  4. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. 120591703. Ανακτήθηκε στις 22  Φεβρουαρίου 2022.
  5. ↑ Αναφέρονται τα ακόλουθα: 1) Λεξικό Σουΐδα, «Μένανδρος, Ἀθηναῖος, κωμικὸς ἀρχαῖος. καὶ Μένανδρος ἕτερος, Ἀθηναῖος, Διοπείθους καὶ Ἡγισιστράτης· περὶ οὗ πολὺς παρὰ πᾶσιν ὁ λόγος· κωμικὸς τῆς νέας κωμῳδίας, στραβὸς τὰς ὄψεις, ὀξὺς δὲ τὸν νοῦν, καὶ περὶ γυναῖκας ἐκμανέστατος. γέγραφε κωμῳδίας ρη' [σ.σ. 108 κωμωδίες], καὶ Ἐπιστολὰς πρὸς Πτολεμαῖον τὸν βασιλέα, καὶ λόγους ἑτέρους πλείστους καταλογάδην». «Suidae Lexicon, Græce & Latine» (τόμ. ΙΙ, σελ. 531). 2) Βιβλιοθήκη Απολλοδώρου (διασωθέντα αποσπάσματα), «Κηφισιεὺς ὢν ἐκ Διοπείθεος πατρὸς, / πρὸς τοῑσιν ἑκατὸν πέντε γράψας δράματα / ἐξέλιπε, πεντήκοντα καὶ δυοῖν ἐτῶν». «Fragmenta historicorum graecorum ... : Apollodori bibliotheca cum fragmentis auxerunt, volume 1. Parisiis: A. Firmin Didot, 1878» (απόσπασμα 96, σελ. 448). Internet Archive. Ανακτήθηκαν στις 24 Οκτωβρίου 2021.
  6. ↑ «Δημοσθένης, Περί των εν Χερρονήσω». Πύλη για την Ελληνική γλώσσα. Ανακτήθηκε στις 8 Οκτωβρίου 2021. 
  7. ↑ «Demosthenes; Aeschines; Ulpian; Demosthenis et Aeschinis quae exstant omnia indicibus locupletissimis, continua interpretatione latina, varietate lectionis scholiis tum Ulpianeis tum anonymis, annotationibus variorum, Tomus Sextus, σελ. 299 [P. 179. 2]. London: J.F. Dove, 1828». Internet Archive. Ανακτήθηκε στις 8 Οκτωβρίου 2021.
  8. ↑ Στην Παλατινή Ανθολογία σώζεται επίγραμμα, αποδιδόμενο στον Μένανδρο, το οποίο αφιέρωσε στον Επίκουρο και τον παρέβαλλε με τον Θεμιστοκλή: «Χαῖρε, Νεοκλεὶδα, δίδυμον γένος, ὧν ὁ μὲν ὑμῶν // πατρίδα δουλοσύνας ῥύσαθ᾽, ὁ δ᾽ ἀφροσύνας. —ΜΕΝΑΝΔΡΟΥ ΚΩΜΙΚΟΥ.» Σε νεοελληνική απόδοση: Χαίρε γέννημα δύο Νεοκληδών [σσ. χάρη της συνωνυμίας των πατέρων τους], ο ένας έσωσε την πατρίδα από τη σκλαβιά, ο άλλος από την ανοησία. «Επιγράμματα Επιτύμβια. The Greek Anthology 7. LCL 68: 44-45». Harvard University Press. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2021.
  9. ↑ Ο αρχαίος επιστολογράφος Αλκίφρων αποδίδει ερωτικές επιστολές στον Μένανδρο και την εταίρα Γλυκέρα. Ενδεικτικώς: Επιστολαί IV 2 [I 29] Γλυκέρα Βακχίδι, IV 18 [II 3] Μένανδρος Γλυκέρᾳ, IV 19 [II 4] Γλυκέρα Μενάνδρῳ. «Κριτική και ερμηνευτική έκδοση των επιστολών του Αλκίφρονα», Πούλης, Κωνσταντίνος (2009, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων). Εθνικό Αρχείο Διδακτορικών Διατριβών. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2021.
  10. ↑ Ορισμένοι μελετητές αμφισβητούν ότι η εταίρα Γλυκέρα και ο Μένανδρος είχαν εμπλακεί. Αποδίδεται σε επινόηση λόγω του γεγονότος ότι ο Μένανδρος χρησιμοποίησε το όνομα Γλυκέρα και για τίτλο κωμωδίας και για ηρωίδα στην Περικειρωμένη.
  11. ↑ «Ιστορία της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας (Α, Β, Γ Γυμνασίου) | A. ΠOIHΣH». Φωτόδεντρο Διαδραστικά Σχολικά Βιβλία (Φωτόδεντρο e-books). Ανακτήθηκε στις 24 Οκτωβρίου 2021. 
  12. ↑ «Menandros. Κωμῳδίαι». Hochschule Augsburg - Bibliotheca Augustana. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2021. 
  13. ↑ «Menander». Wikipedia. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2021. 

Βιβλιογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Χάρτνολ, Φίλις (1980). Ιστορία του Θεάτρου. Αθήνα: Υποδομή.
  • Οικονόμου, Γεώργιος & Αγγελινάρας, Γεώργιος (1979). Βιβλιογραφία των έμμετρων νεοελληνικών μεταφράσεων της αρχαίας ελληνικής δραματικής ποιήσεως. Αθήνα: Βιβλιοθήκη Σοφίας Ν. Σαριπόλου, Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών.

Επιπλέον ανάγνωση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Φωτογραφικό υλικό

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Μένανδρος&oldid=10621001"