Κωνσταντίνος φον Οικονόμου

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Κωνσταντίνος φον Οικονόμου
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση21  Αυγούστου 1876[1][2]
Βραΐλα
Θάνατος21  Οκτωβρίου 1931[1][2]
Βιέννη
Χώρα πολιτογράφησηςΑυστρία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΑγγλικά[3]
Γερμανικά[4][5]
ΣπουδέςΠανεπιστήμιο της Βιέννης
Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο της Βιένης[6]
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητανευροεπιστήμονας
διδάσκων πανεπιστημίου
νευρολόγος
αεροπόρος[7]
ιατρός
ψυχίατρος[8]
ΕργοδότηςΠανεπιστήμιο της Βιέννης
Οικογένεια
ΣύζυγοςPrincess Karoline of Schönburg-Hartenstein
ΑδέλφιαBaron Dimitri Jean Economo di San Serff
Υπογραφή
Commons page Σχετικά πολυμέσα

Ο Κωνσταντίνος φον Οικονόμου (Constantin Freiherr von Economo, 21 Αυγούστου 1876 - 21 Οκτωβρίου 1931) ήταν Αυστριακός βαρώνος ελληνικής καταγωγής, πρωτοπόρος ψυχίατρος, νευρολόγος αλλά και από τους πρώτους πιλότους. Είναι κυρίως γνωστός για την ανακάλυψη της ληθαργικής εγκεφαλίτιδας[9] και τη δημιουργία λεπτομερούς χάρτη κυτταροαρχιτεκτονικής του εγκεφαλικού φλοιού.

Βιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πρώιμα χρόνια και σπουδές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Γεννήθηκε στη Βραΐλα της Ρουμανίας το 1876, γιος του Εδεσσαίου Ιωάννη Οικονόμου (1834-1921) και της Ελένης Μουράτη (1848-1923), που παντρεύτηκαν το 1866 στη Βουδαπέστη[10]. Ο πατέρας του καταγόταν από παλαιά και σπουδαία οικογένεια Ελλήνων της Μακεδονίας, συγκεκριμένα της Έδεσσας, που είχαν εγκατασταθεί στη Βουδαπέστη και είχαν, μεταξύ άλλων, μεγάλα κτήματα στη Θεσσαλία[11][12]. Η οικογένεια είχε οκτώ παιδιά απ' τα οποία ο Κωνσταντίνος ήταν το πέμπτο. Ένα χρόνο μετά τη γέννησή του η οικογένεια μετεγκαταστάθηκε στην Τεργέστη, σημαντικό κέντρο εμπορίου και έδρα πολλών Ελλήνων, που τότε ανήκε στην Αυστροουγγαρία[12]. Η μητέρα του τον μεγάλωσε σαν ορθόδοξο χριστιανό. Ήταν καλός μαθητής και αθλητής στο Deutsches Gymnasium (γερμανικό γυμνάσιο) κι εκτός από ελληνικά, στο διεθνές περιβάλλον της Τεργέστης έμαθε από μικρός ξένες γλώσσες, γερμανικά, ιταλικά και γαλλικά[13].

Στα 14 του έπεσε στα χέρια του το βιβλίο Genio e follia (1864) του Cesare Lombroso, που του ενέπνευσε την αγάπη για την Ιατρική αλλά και την επιθυμία να τη σπουδάσει. Στα 17 του, το 1893, πήγε στη Βιέννη ακολουθώντας την επιθυμία του πατέρα του για να σπουδάσει Μηχανική στο Πολυτεχνείο της πόλης, αλλά σε δυο χρόνια με δική του πρωτοβουλία άλλαξε κατεύθυνση κι ακολούθησε τελικά την Ιατρική[14]. Η πρώτη του επιστημονική δημοσίευση το 1899 ονομαζόταν Περί της ανάπτυξης της υπόφυσης των πτηνών (Zur Entwicklung der Vogelhypophyse). Από το 1900 ως το 1903 εργάστηκε ως βοηθός του ονομαστού καθηγητή Ιατρικής Sigmund Exner και το 1901 απέκτησε το διδακτορικό του[14].

Κατά τη διάρκεια των θερινών διακοπών του από τις σπουδές ταξίδεψε το 1898-1899 για αρκετούς μήνες με τον αδερφό του Δημήτριο στις ΗΠΑ, τον Καναδά, την Ιαπωνία, την Κίνα και την Ινδία, χάρη και στην οικονομική δυνατότητα που τους εξασφάλιζε η εμπορική δραστηριότητα του πατέρα τους Ιωάννη.

Ακολούθησε έπειτα διεθνείς σπουδές, ταξιδεύοντας το 1904 και 1905 σε Παρίσι, Νανσύ, Στρασβούργο και Μόναχο κοντά σε διακριμένους νευρολόγους, ιστολόγους και ψυχιάτρους, αποσπώντας άριστες κριτικές και συγγράφοντας επιστημονικά άρθρα.

Καριέρα στη Νευρολογία και Ψυχιατρική[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εργάστηκε αρχικά για μικρό διάστημα το 1905 στο Βερολίνο σε ψυχιατρική κλινική υπό την εποπτεία του ονομαστού νευρολόγου Theodor Ziehen. Έπειτα επέστρεψε στη Βιέννη κι εργάστηκε στην κλινική Ψυχιατρικής και Νευρολογίας του Julius Wagner-Jauregg στο Γενικό Νοσοκομείο της πόλης (Allgemeines Krankenhaus)[14].

Το 1906 η οικογένειά του απέκτησε τίτλους ευγενείας από τον αυτοκράτορα Φραγκίσκο Ιωσήφ Α' της Αυστροουγγαρίας κι ο ίδιος τον τίτλο του Βαρώνου (Freiherr).[12] To 1913 τού απονεμήθηκε η έδρα του καθηγητή στην κλινική Ψυχιατρικής και Νευρολογίας.

Αεροναυπηγική και πιλότος στον πόλεμο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Από το 1907 ανέπτυξε ενδιαφέρον και τελικά μεγάλη αγάπη για την αεροναυπηγική. Αρχικά με μπαλόνια ζεστού αέρα κι έπειτα με τα πρώτα μονοθέσια ελικοφόρα, απέκτησε το 1912 ως πρώτος Αυστριακός διεθνές δίπλωμα πιλότου[14]. Από το 1910 ως το 1926 ήταν πρόεδρος της Αερολέσχης Αυστρίας και πρόεδρος της επιτροπής αεροναυτιλίας (Luftfahrtsbehörde)του αυστριακού υπουργείου Μεταφορών και Συγκοινωνιών (Ministerium für Verkehr und Transport). Το ξέσπασμα του Α' Παγκόσμιου Πολέμου διέκοψε τα σχέδιά του και του ζητήθηκε να υπηρετήσει στο μέτωπο, πρώτα για αναγνωριστικές πτήσεις στο ανατολικό μέτωπο εναντίον των Ρώσων, κι έπειτα το 1916 στο νότιο (Südtiroler Front) κατά των Ιταλών. Το ίδιο έτος όμως, μετά από παρέμβαση των γονιών του, επέστρεψε στη Βιέννη, όπου ανέλαβε τη θεραπεία βαριά τραυματισμένων στο κεφάλι ως στρατιωτικός γιατρός. Για πρώτη φορά εξέτασε ασθενείς με μία σπάνια εγκεφαλική φλεγμονή, που ονόμασε ληθαργική εγκεφαλίτιδα κι έκανε διεξοδικές έρευνες[14]. Οι λεπτομερείς, ακριβείς περιγραφές που δημοσίευσε προκάλεσαν αίσθηση και τον έκαναν ευρύτερα γνωστό ανάμεσα στους συναδέλφους του διεθνώς.

Γάμος και δεσμοί με την ελληνική ομογένεια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 1919 μετά τον πόλεμο στις 10 Ιουνίου, νυμφεύθηκε στον καθεδρικό του Αγ.Στεφάνου την κόρη στρατηγού και πριγκίπισσα Karoline von Schönburg-Hartenstein[14]. Δεν απέκτησαν παιδιά. Ο Κωνσταντίνος παρέμεινε στη ζωή του μέλος της ορθόδοξης ελληνικής κοινότητας της Αγίας Τριάδος της Βιέννης, ειδικά την εποχή του Έξαρχου Κεντρώας Ευρώπης Γερμανού Καραβαγγέλη και του αρχιμανδρίτη από την Κρήτη Αγαθάγγελου Ξηρουχάκη. Συνάδελφός του στις έρευνες στην κλινική από το 1919 υπήρξε και ο νεαρός Γεώργιος Ν. Κοσκινάς από το Γεράκι Λακωνίας, που έμελλε να εξελιχθεί σε εξαιρετικό νευρολόγο. Σύμφωνα με μαρτυρία της συζύγου του, στο γραφείο του έβρισκε κανείς πάντα την Οδύσσεια, την Καινή Διαθήκη και το Φάουστ[10]

Αποκορύφωμα της καριέρας του[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Δημοσίευσε τα επόμενα χρόνια συνολικά περί τα 150 επιστημονικά άρθρα και βιβλία σε θέματα νευρολογίας, ψυχιατρικής, εγκεφαλικής δομής και θεραπείας ασθενών με νευρολογικές παθήσεις.[10] Συνέβαλε στην ανακάλυψη, ονοματοδοσία, κατανόηση και θεραπεία τους, ειδικά στην ληθαργική εγκεφαλίτιδα (ασθένεια που σκότωσε πολλούς ως το 1927 αλλά δεν έχει δώσει ασθενείς από το 1940) και την ακριβή χαρτογράφηση σε κύτταρα του εγκεφαλικού φλοιού(cortex), κάτι που έφερε επανάσταση στις δυνατότητες των γιατρών της εποχής.[10]

Το 1928 του προτάθηκε η διεύθυνση της κλινικής Ψυχιατρικής και Νευρολογίας, αφου συνταξιοδοτούνταν ο 70χρονος μέντοράς του Wagner-Jauregg, αλλά ο φον Οικονόμου αρνήθηκε, διότι δεν ήθελε η εργασία του να μετατραπεί σε διοικητική, γραφειοκρατική καθημερινότητα.

Το ίδιο έτος τιμήθηκε από την Ακαδημία Επιστημών της Αθήνας[15]. To 1929 επισκέφτηκε τις ΗΠΑ και τη Βοστώνη και παραβρέθηκε σε επιστημονικό συνέδριο νευροχειρουργικής με τον Harvey Cushing και στις 3 Δεκεμβρίου παρουσίασε στην ιατρική κοινότητα Society of Physicians and Surgeons der Columbia University ένα σύγγραμα σχετικά με τις νευρολογικές έρευνές του.

Το Μάιο του 1931 διορίστηκε διεθυντής του τμήματος εγκεφαλικής έρευνας, που άνοιξε ειδικά γι' αυτόν η κλινική Ψυχιατρικής.

Θάνατος και τιμές από την Αυστρία και διεθνώς[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Δεν του ήταν όμως γραφτό να διοικήσει το τμήμα αυτό της κλινικής για πάνω από πέντε μήνες. Τον Οκτώβριο του ίδιου έτους έχασε τη ζωή του απροσδόκητα μετά από καρδιακή προσβολή[16], αφήνοντας ανολοκλήρωτο ένα μνημειώδες επιστημονικό έργο.

Ετάφη το 1932 στον οικογενειακό τάφο των Οικονόμων στην Τεργέστη και προς τιμήν του μετονομάστηκε δρόμος στο 10ο δημοτικό διαμέρισμα της Βιέννης(Favoriten) που ονομάζεται μέχρι σήμερα Economogasse. Το 1976, 100 χρόνια από τη γέννησή του, τιμήθηκε με αυστριακό γραμματόσημο[17] ενώ από το 1966 μία προτομή του κοσμεί την επιβλητική αίθουσα "Arkadenhof" του Πανεπιστημίου της πόλης University of Vienna[18].

Προτάθηκε τρεις φορές για το βραβείο Νόμπελ Ιατρικής σχετικά με εργασίες του στη Νευρολογία κι εγκεφαλική έρευνα: Το 1926 από τον A. Κούση, καθηγητή ιστορίας της Ιατρικής στο πανεπιστήμιο Αθηνών, το 1930 από το Henry Marcus , καθηγητή Νευρολογίας στο Karolinska Institut της Σουηδίας και το 1932 μετά θάνατον, απο κοινού με τον Harvey Cushing από τον Friedrich von Müller , καθηγητή Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου.[19]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. 1,0 1,1 1,2 (Γερμανικά) Εγκυκλοπαίδεια Μπρόκχαους. economo-constantin-alexander.
  2. 2,0 2,1 2,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. 161171699.
  3. «Identifiants et Référentiels». (Γαλλικά) IdRef. Agence bibliographique de l'enseignement supérieur. Ανακτήθηκε στις 11  Μαΐου 2020.
  4. Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. nlk20000084852. Ανακτήθηκε στις 1  Μαρτίου 2022.
  5. CONOR.SI. 146073443.
  6. Ανακτήθηκε στις 8  Ιουλίου 2019.
  7. Ανακτήθηκε στις 24  Ιουνίου 2019.
  8. Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. nlk20000084852. Ανακτήθηκε στις 15  Δεκεμβρίου 2022.
  9. «Economo's disease». www.whonamedit.com. Ανακτήθηκε στις 30 Μαρτίου 2019. 
  10. 10,0 10,1 10,2 10,3 Triarhou, L. C. (2006). The signalling contributions of Constantin von Economo to basic clinical and evolutionary neuroscience. London: Brain Research Bulletin. σελ. 223–243. 
  11. Little stories of big History, Ιστορίες για την Έδεσσα και τη γύρω περιοχή, Η μεγάλη οικογένεια Οικονόμου της Έδεσσας, Νικηφόρος Σιβένας, 11 Δεκεμβρίου 2017
  12. 12,0 12,1 12,2 «Βιογραφία του Κωνσταντίνου φον Οικονόμου». Deutsche Biographie. 
  13. Premuda, L. (1977). Die Formazione Intellettuale e Scientifica von Constantin von Economo. Trieste: Rassegn . "Stud Psichiatr". 6. σελ. 1327. 
  14. 14,0 14,1 14,2 14,3 14,4 14,5 Economo, K. (1932). Constantin Freiherr von Economo. Wien: Mayer & Co. σελ. 82. 
  15. Menardos, S. (1928). Festive session of the Academy of Athens for 25 March. Athens: Proc Acad. σελ. 280–282. 
  16. «Die Neue Zeitung, 22. Oktober 1931, S. 3». Ηλεκτρονική έκδοση εφημερίδας 22 Οκτωβρίου 1931. 
  17. Haas, L F (2002). «Journal of Neurology, Neurosurgery and Phychiatry». 
  18. Théodoridès, J., Van Bogaert, L. (1979). Constantin von Economo. The Man and the Scientist. Vienna: Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften. σελ. 121. ISBN 3-7001-0284-4. 
  19. «The Nomination Database for the Nobel Prize in Physiology or Medicine, 1901-1953». Nomination Database - Physiology or Medicine". Nobelprize.org. Nobel Media AB 2014. Web. 19 Mar 2015.