Ιωάννης Ζαμπέλιος

Ιωάννης Ζαμπέλιος
Ο Ιωάννης Ζαμπέλιος στην Ποικίλη Στοά του 1885
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Ιωάννης Ζαμπέλιος (Ελληνικά)
Γέννηση	1787 Λευκάδα
Θάνατος	1856 Λευκάδα
Χώρα πολιτογράφησης	Ελλάδα
Ιδιότητα	ποιητής, συγγραφέας και δικαστής
Τέκνα	Σπυρίδων Ζαμπέλιος
Υπογραφή
Σχετικά πολυμέσα

Ο Ιωάννης Ζαμπέλιος ήταν Έλληνας δραματικός ποιητής και δικαστικός. Υπήρξε επίσης εθνικός αγωνιστής και μέλος της Φιλικής Εταιρείας.

Βιογραφία

Ο Ιωάννης Ζαμπέλιος γεννήθηκε στη Λευκάδα το 1787.

Το 1803-1808 πήγε στην Ιταλία, όπου σπούδασε νομική και φιλολογία όπου και συνδέθηκε με τους κορυφαίους ποιητές της εποχής εκείνης Μόντι, Βιτόριο Αλφιέρι, Ούγκο Φόσκολο ό οποίος και άσκησε μεγάλη επίδραση στην προσωπικοτητά του. Ο κύκλος των σπουδών του ολοκληρώθηκε στο Παρίσι στο οποίο και εγκαταστάθηκε για ένα χρόνο. Εκεί ήρθε σε επαφή με την δεύτερη μορφή που σφράγισε την ζωή του, τον Αδαμάντιο Κοραή ό οποίος και άσκησε μεγάλη επίδραση στο έργο του. Στην Ιταλία ο Ζαμπέλιος μυήθηκε στο πνεύμα του νεοκλασικισμού και της εθνικής έξαρσης. Ιδιαίτερη εντύπωση του έκανε η τραγωδία του Αλφιέρι Τιμολέων, η πρώτη θεατρική παράσταση που παρακολούθησε. Με την επιστροφή του στην Ελλάδα και στα Επτάνησα μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία πό τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη. Τον δικό του Τιμολέοντα ωστόσο υπέβαλε στον Αδαμάντιο Κοράη, η σχέση του με τον οποίο υπήρξε σχέση δασκάλου – μαθητή. Από τον Κοραή ο Ζαμπέλιος υιοθέτησε και την μέση οδό στο θέμα της γλώσσας. Κατά την διάρκεια της επανάστασης του 1821 ενίσχυσε με αποστολές ενόπλων δυνάμεων αλλά και χρήματα τα σώματα του Μάρκου Μπότσαρη, του Οδυσσέα Ανδρούτσου αλλά και του Γεώργιου Καραϊσκάκη. Με την επιστροφή του στην Ελλάδα επίσης διορίστηκε εισαγγελέας στα Επτάνησα, ενώ το 1826 δικαστής στην Κεφαλονιά. Το 1834 και για 17 συναπτά έτη κατείχε θέση ανώτατατου δικαστικού συμβούλου στην Κέρκυρα στην οποία και έζησε κυρίως. Το 1815 απέκτησε ένα γιο, τον Σπύρο, ο οποίος μετεξελίχθηκε σε σημαντικό ιστορικό και λογοτέχνη.

Πέθανε στη Λευκάδα ή στην Κέρκυρα το 1856.

Συμβολή του στον αγώνα για την ανεξαρτησία των Ελλήνων

Η συμβολή του Ζαμπέλιου σαν εθνικού αγωνιστή στον αγώνα των Ελλήνων εναντίον των Τούρκων κατακτητών ήταν σημαντική. Σαν μέλος της Φιλικής Εταιρείας κατά στη επιστροφή του στα Επτάνησα από τον Γέρο του Μοριά Θεόδωρο Κολοκοτρώνη διεξήγαγε εράνους και ενίσχυσε πολλούς πρόσφυγες που είχαν βρει καταφύγιο στα Επτάνησα. Μεταξύ άλλων εφοδίασε με όπλα 850 Λευκαδίτες παλλά και τους ενίσαχυσε με την αποστολή ενόπλων ανδρών αλλα΄και χρημάτων τα σώματα του Μάρκου Μπότσαρη, του Οδυσσέα Ανδρούτσου και του Γεώργιου Καραϊσκάκη προκειμένου να αγωνιστούν ενάντια στους Τούρκους.

Το λογοτεχνικό του έργο

Ο Ιωάννης Ζαμπέλιος ασχολήθηκε και με τη συγγραφή, κυρίως δραματικής ποίησης στην οποία και διακρίθηκε ως δραματικός ποιητής. Ήδη το 1818 έγραψε την πρώτη και σημαντικότερη τραγωδία του με τίτλο Τιμολέων ή οποία και είναι ή πιο σημαντική αφού αποτελεί μια από της πιο πρώιμες απόπειρες θεατρικής δημιουργίας στην ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. Δύο χρόνια αργότερα η τραγωδία αυτή «ανέβηκε» στο θέατρο του Βουκουρεστίου. Κύρια συγγραφική του περίοδος όμως στάθηκε η τελευταία πενταετία της ζωής του (1851-1856), οπότε και μετά την παραίτηση του από το δικαστικό αξίωμα αποσύρθηκε στη Λευκάδα. Ασχολήθηκε επίσης με τη λυρική ποίηση, μεταφράζοντας κυρίως έργα αρχαίων λυρικών, αλλά και συγγράφοντας δικά του ποιήματα. Έγραψε επίσης γλωσσικές και αισθητικές μελέτες. Με την επίδραση του ιταλικού νεοκλασικισμού και των γλωσσικών και των αισθητικών αρχών του Κοραή έγραψε σε ανομοιοκατάληκτο δωδεκασσύλαβο, δωδεκαπεντασσύλαβο και δεκαπεντασσύλαβο μια σειρά από τραγωδίες με ιστορικό αλλά και πατριωτικό χαρακτήρα. Ή επίδραση του νεοκλασσικισμού και των γλωσσικών και και αισθητικών αρχών του Αδαμάντιου Κοραή έγραφε σε ανομοικατάληκτο δωδεκασσύλαβο μια σειρά από τραγωδίες με ιστορικό και πατριωτικό χαρακτήρα (Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, Ρήγας Θεσσαλός, Μάρκος Μπότσαρης, Καποδίστριας, Καραϊσκάκης, Μήδεια κ.ά.). Στη Λευκάδα εξέδωσε την ποιητική συλλογή Μέλη Ανακρεοντικά (1917) και έναν χρόνο αργότερα τον Τιμολέοντα. Στον Τιμολέοντα καθώς και στις επόμενες τραγωδίες του ο Ζαμπέλιος κινήθηκε στο πνεύμα του διδακτισμού που υπαγόρευε ο Νεοελληνικός Διαφωτισμός και αισθητικά ακολούθησε σε γιενικές γραμμές τις αριστοτελικές αρχές. Η μελετήτρια Άννα Ταμπάκη διακρίνει ρομαντικά στοιχεία στην όψιμη συγγραφική του περίοδο 2, που τοποθετούν το έργο του στη μετάβαση από τον προεπαναστατικό ελληνικό κλασικισμό στον ρομαντισμό της μετεπαναστατικής περιόδου. Όσον αφορά την κύρια ενασχόληση του με τη δραματική ποίηση-αποτέλεσμα της κυρίαρχης αντίληψης της εποχής του πως το θέατρο είναι όργανο διαπαιδαγώγησης- συνολικά έγραψε τις εξής δώδεκα τραγωδίες:

• Τιμολέων, Αθήνα, Ίκαρος, 1818.
• Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, Αθήνα, Ίκαρος 1819.
• Γεώργιος Καστριώτης, Αθήνα, Ίκαρος 1820.
• Γεώργιος Καραϊσκάκης, Αθήνα, ίκαρος 1821.
• Ρήγας Θεσσαλός, Αθήνα, Ίκαρος, 1822.
• Μάρκος Βότσαρης, Αθήνα, Ίκαρος, 1824.
• Ιωάννης Καποδίστριας, Αθήνα, Ίκαρος, 1826.
• Χρηστίνας Αναγνωστόπουλος, Αθήνα, Ίκαρος, 1827.
• Διάκος, Αθήνα, Ίκαρος, 1830.
• Κόδρος, Αθήνα, Ίκαρος, 1832.
• Οδυσσεύς Ανδρούτσου, Αθήνα, Ίκαρος, 1834.
• Μήδεια, Αθήνα, Ίκαρος, 1836.

Ποιήματα

• Μέλη Ανακρεοντικά συντεθέντα παρά Ιωάννου Ζαμπελίου Λευκαδίου. Κέρκυρα, 1817.

Διηγήματα

• Χριστίνα, Δημοσιεύτηκε μετά θάνατον στην Αθήνα, Δωδώνη, 2001.
• Χρυσαλλίς, Ημερολόγιο του 195[Εξάτομο], Δημοσιεύτηκε μετά θάνατον στην Αθήνα,Βιβλιοπωλείο Λαβύρινθος, 2018.

Θεατρικά Έργα

• Τιμολέων• Τραγωδία παρά Ιωάννου Ζαμπελίου Λευκαδίου. Βιέννη, τυπ. Ιωάννη Σνείρερ, 1818.

• Τραγωδίαι Ιωάννου Ζαμπελίου Λευκαδίου, τ.Α΄-Β΄. Ζάκυνθος, Σέργιος Χ. Ραφτάνης, 1860.

Δοκίμια

• Χρονικά περί σεισμών και διαφόρων άλλων αξιοπεριέργων γεγονότων, Αθήνα, Δωδώνη, 1842.
• Λόγοι Πανηγυρικοί, Αθήνα, Δωδώνη, 1846.
• Διάφορα Θεολογικά πονήματα και γραμματικά σημειώματα, Αθήνα, Ββλιοπωλείο Λαβύρινθος, 1852.

Μελέτες Έργων

• Ζώης Λ.Χ. – Δ.Σ.Δ., «Ζαμπέλιος Ιωάννης», Μεγάλη Ελληνική ΕγκυκλοπαίδειαΙΑ΄. Αθήνα, Πυρσός, [1929]

• Καμπούρογλου Δ.Γρ. (επιμ.), «Αυτοβιογραφία Ιω. Ζαμπελίου», ΑρμονίαΓ΄, 1902, σ.225-237.

• Μπουμπουλίδου - Πρωτόπαππα Γλυκερία, «Περί το δραματικόν έργον του Ιωάννου Ζαμπελίου», ΠαρνασσόςΣΤ΄, 1964, σ.353-383.

• Ταμπάκη Άννα, «Η μετάβαση από τον Διαφωτισμό στον Ρομαντισμό στον ελληνικό 19ο αιώνα. Η περίπτωση του Ιωάννη και του Σπυρίδωνα Ζαμπελίου», Δελτίον Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος30, 1987, σ.31-45.

• Ταμπάκη Άννα, «Στοιχεία Ιδεολογίας και Αισθητικής στο δραματικό έργο του Ιωάννη Ζαμπελίου», Η νεοελληνική δραματουργία και οι δυτικές της επιδράσεις (18ος – 19ος αι.)• Μια συγκριτική προσέγγιση, σ.91-107. Αθήνα, αφοί Τολίδη, 1993.

• Ταμπάκη Άννα, «Στοιχεία Ιδεολογίας και Αισθητικής στο δραματικό έργο του Ιωάννη Ζαμπελίου», Η νεοελληνική δραματουργία και οι δυτικές της επιδράσεις (180ς – 19ος αι.)• Μια συγκριτική προσέγγιση, σ.91-107. Αθήνα, αφοί Τολίδη, 1993.

Αφιερώματα Περιοδικών

• Νέα ΕστίαΞ΄, 15/9/1956, αρ.701.

Πηγές

• Βασιλείου Αρετή, "Η Μήδεια του Ιωάννη Ζαμπέλιου και το ιταλικό πρότυπό της", στο: ΣΤΕΦΑΝΟΣ. Τιμητική Προσφορά στον Bάλτερ Πούχνερ, Επιμέλεια: Ιωσήφ Βιβιλάκης, Αθήνα: Τμήμα Θεατρικών Σπουδών, Ergo 2007, σελ. 167-176.
• Βλαντής Σπυρίδων, «Η εθνική δρασις του Ιωάννου Ζαμπέλιου», Δελτίον της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος, τομ. Θ, σελ. 5-22.
• Δημαράς Κωνσταντίνος, «Δοκιμές του νέου θεάτρου», στο: Κ.Θ.Δημαράς, Σύμμικτα Α' Από την παιδεία στην λογοτεχνία, επιμ. Αλέξης Πολίτης, Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού, Αθήνα, 2000, σελ. 150-153.
• Δημαράς Κωνσταντίνος, «Χριστίνα Αναγνωστοπούλου», στο: Κ.Θ.Δημαράς, Σύμμικτα Α' Από την παιδεία στην λογοτεχνία, επιμ. Αλέξης Πολίτης, Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού, Αθήνα, 2000, σελ. 148-150.
• Κιτριώτης Δημήτρης, Μυλωνάς Γιάννης, Βιογραφίες & Εργογραφίες Ελλήνων συγγραφέων, Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα 1997. ISBN 960-293-066-7.
• Σπάθης, Δημήτρης «Ο Ιωάννης Ζαμπέλιος και η συμμετοχή του στην οικοδόμηση της νεοελληνικής σκηνής», Στο: Πρακτικά Θ΄ Συμποσίου, Ποίηση: Οδυσσέας Ελύτης, Βιολογία: Βιολογία και βιοηθική, Ιστορία: Ιωάννης και Σπυρίδων Ζαμπέλιοι, Πνευματικό Κέντρο Δήμου Λευκάδας, Γιορτές Λόγου και Τέχνης, Λευκάδα 16-18 Ιουλίου 2004, Εταιρεία Λευκαδικών Μελετών, Αθήνα 2005, σ. 95-149.
• Ταμπάκη, Άννα, «Η μετάβαση από το Διαφωτισμό στο Ρομαντισμό στον ελληνικό 19ο αιώνα. Η περίπτωση του Ιωάννη και του Σπυρίδωνα Ζαμπέλιου», Δελτίον της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος, τομ. 30, σελ. 31-46. (και στον τόμο με μελέτες της: Ζητήματα συγκριτικής γραμματολογίας και ιστορίας των ιδεών. Εννέα μελέτες, Εκδόσεις Ergo, Αθήνα 2008, σελ. 99-116.)
• Ταμπάκη, Άννα, «Στοιχεῖα ἰδεολογίας καὶ αἰσθητικῆς στὸ δραματικὸ ἔργο τοῦ Ἰωάννη Ζαμπέλιου», Μυριόβιβλος βυζαντινὴ καὶ νεοελληνική, 10-11 (1987-1988), σσ. 13-21. (και στον τόμο με μελέτες της: Η Νεοελληνική Δραματουργία και οι δυτικές της επιδράσεις (18ος -19ος αι). Mία συγκριτική προσέγγιση, Αθήνα, Εκδ. Αφοί Τολίδη, σειρά "Θεατρική Έρευνα 2", 1993 (β' έκδοση, Αθήνα, Ergo, 2002)).