Μελέτιος Καλαμαράς

Μακαριστός Μελέτιος Καλαμαράς
Μητροπολίτης Νικοπόλεως και Πρεβέζης
Ο μητροπολίτης Μελέτιος το 1989
Από	26 Φεβρουαρίου 1980
Έως	21 Ιουνίου 2012
Προκάτοχος	Στυλιανός
Διάδοχος	Χρυσόστομος
Προσωπικά στοιχεία
Γέννηση	28 Σεπτεμβρίου 1933 Αλαγονία, Μεσσηνία, Ελλάδα
Θάνατος	21 Ιουνίου 2012 (78 ετών) Πρέβεζα, Ήπειρος, Ελλάδα
Εθνικότητα	Ελληνική
Δόγμα	Χριστιανός Ορθόδοξος
Πρώην τίτλος	Σεβασμιότατος

Ο Μελέτιος Καλαμαράς (Αλαγονία Μεσσηνίας, 28 Σεπτεμβρίου 1933 - Φλάμπουρα Πρεβέζης, 21 Ιουνίου 2012) ήταν επίσκοπος της Μητροπόλεως Νικοπόλεως και Πρεβέζης (επισκοπής των «Νέων χωρών» της Ελλάδος) για 32 χρόνια (26 Φεβρουαρίου 1980 - 21 Ιουνίου 2012).

Γενικά Βιογραφικά Στοιχεία

Ο Μελέτιος Καλαμαράς γεννήθηκε στην Αλαγονία της Μεσσηνίας στις 28 Σεπτεμβρίου 1933.

Ήταν διδάκτορας Θεολογίας και πτυχιούχος Φιλολογίας-Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Εκάρη μοναχός σε ηλικία 21 ετών και χειροτονήθηκε διάκονος αμέσως μετά, στις 28 Δεκεμβρίου 1954, από τον Μητροπολίτη Μεσσηνίας Χρυσόστομο Α΄. Ο ίδιος επίσκοπος τον χειροτόνησε πρεσβύτερο στις 20 Αυγούστου 1959.

Διετέλεσε Ιεροκήρυκας της Ιεράς Μητροπόλεως Μεσσηνίας από το 1957 μέχρι το 1967 και Γραμματέας της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος επί των Διορθοδόξων και Διεκκλησιαστικών Σχέσεων από το 1968 μέχρι το 1980.

Εξελέγη Μητροπολίτης Νικοπόλεως και Πρεβέζης την 26 Φεβρουαρίου 1980, χειροτονήθηκε επίσκοπος την 1 Μαρτίου 1980 και ενθρονίστηκε στη μητρόπολή του την 28 Μαρτίου του ίδιου έτους.

Ήταν συγγραφέας πάμπολλων βιβλίων. Από την Ακαδημία Αθηνών βραβεύθηκε για τη μελέτη του «Η Ε΄ Οικουμενική Σύνοδος», η οποία αποτέλεσε το θέμα της διδακτορικής του διατριβής. Η μελέτη αυτή αποτελεί μεγάλη συμβολή στην ελληνόγλωσση θεολογική επιστήμη, καθώς με τη μετάφραση των λατινικών πρακτικών της Ε' Οικουμενικής Συνόδου, κατέστη δυνατή η κατανόηση των πεπραγμένων και των προσπαθειών για την ενότητα της Εκκλησίας που κατέβαλαν ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός και οι πατέρες της Συνόδου.

Εκοιμήθη, στο Μοναστήρι του Προφήτου Ηλιού, στα Φλάμπουρα Πρεβέζης, τα ξημερώματα της ημέρας με το περισσότερο φως, 21 Ιουνίου 2012, σε ηλικία 79 ετών. Η σορός του τέθηκε σε προσκύνημα στον ιερό ναό των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης στην Πρέβεζα. Κλήρος και λαός αποχαιρέτησαν τον για 32 χρόνια ποιμενάρχη τους στον ίδιο ναό το Σάββατο 23 Ιουνίου 2012, όπου εψάλη η εξόδιος ακολουθία προεξάρχοντος του μακαριωτάτου αρχιεπισκόπου Αθηνών Ιερωνύμου και παρουσία 18 μητροπολιτών και 4 επισκόπων. Ετάφη στον αύλειο χώρο του ίδιου ναού.

Λαϊκός (1933-1954)

Ο Μελέτιος Καλαμαράς, γεννήθηκε στην Αλαγονία της Μεσσηνίας στις 28 Σεπτεμβρίου του 1933. Ήταν το ένατο από τα έντεκα παιδιά του γιατρού Αγησίλαου Καλαμαρά και της Ελένης Βασιλάκη. Έζησε για λίγο στην Αλαγονία και για μερικά χρόνια στην Καλαμάτα. Το 1947 πήγε στην Αθήνα για να φοιτήσει στο οκτατάξιο, τότε γυμνάσιο. Εκεί έμενε με τη θεία του Ευαγγελία, εξαδέλφη του πατέρα του, η οποία καθημερινά διάβαζε τους Χαιρετισμούς και τις Παρακλήσεις στην Παναγία. «Τό καθαρόν καί ἄμωμον δοχεῖον τοῦ φωτός», η Παναγία, φωταγώγησε διά του Υιού της τον μικρό δούλο του Μελέτιο (το όνομα αυτό είχε από το βάπτισμά του) να ζητήσει τα άνω και όχι τα επί της γης.

Στη διάρκεια των γυμνασιακών του χρόνων –φοίτησε στο 8ο Γυμνάσιο Αρρένων της πλατείας Κουμουνδούρου– η καρδιά του πετούσε στον ναό του Προφήτη Δανιήλ, ο οποίος ήταν τότε ορατός και από εκεί. Γοητευμένος από μια ζωή προφητική, με την έννοια του κηρύγματος των προσταγμάτων του Ιησού, η Θεολογική Σχολή ήταν η αυτονόητη συνέχεια, μετά την αποφοίτησή του από το Γυμνάσιο.

Ήταν πτυχιούχος της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, στην οποία φοίτησε από το 1950 μέχρι το 1954 και της Φιλοσοφικής Σχολής του ίδιου Πανεπιστημίου, στην οποία φοίτησε από το 1954 μέχρι το 1957.

Διάκονος (1954-1959)

Στις 28 Δεκεμβρίου του 1954, σε ηλικία 21 ετών, αφιερώθηκε και θεσμικά στον Χριστό γενόμενος μοναχός στην Ιερά Μονή Ζωοδόχου Πηγής Βελανιδιάς Μεσσηνίας, μετά τη σχετική ευχή του μητροπολίτη Μεσσηνίας Χρυσόστομου Δασκαλάκη. Ο πανέξυπνος επίσκοπος αναγνώρισε τις ικανότητες του Μελετίου και τον χειροτόνησε διάκονο αμέσως μετά, ενώ ήταν ακόμη στο μοναστήρι. Οι λίγοι κολλυβαδικοί απόμαχοι καλόγηροι του μοναστηριού, ο ηγούμενος Αλέξανδρος, ο Αμβρόσιος, ο Πολύκαρπος, ο αγαπημένος του Ιερώνυμος και ο Παγκράτιος, προετοίμασαν το σκάμα για τον νεαρό τότε Μελέτιο. Ήδη γνώριζε όλες τις μορφές της αρχαίας Ελληνικής, τόσο τέλεια, ώστε να μπορεί να γράφει στα αρχαία ελληνικά μία πρόταση, δύο σελίδες. Μίλαγε τα Λατινικά σαν μητρική γλώσσα, καταλάβαινε άριστα τα Ρωσικά, Γαλλικά, Γερμανικά και Αγγλικά και ως εκ τούτου ο Χρυσόστομος τον πήρε από το μοναστήρι και τον έφερε, το 1957, στην Καλαμάτα.

Πρεσβύτερος (1959-1980)

Ενώ ήταν ακόμη διάκονος, ο Μελέτιος κλήθηκε να κηρύξει τον λόγο του Θεού στη Μητρόπολη Μεσσηνίας. Ήταν ιεροκήρυκας στην Καλαμάτα από το 1957 μέχρι το 1967. Χειροτονήθηκε πρεσβύτερος στις 20 Αυγούστου 1959 από τον Μητροπολίτη Μεσσηνίας Χρυσόστομο Α΄, τον οποίο ακολούθησε. Στην Καλαμάτα η ζωή του συνδυάστηκε με την πελώρια προσωπικότητα που ήδη κυριαρχούσε στην πόλη, τον πατέρα Ιωήλ Γιαννακόπουλο (1901-1966) και τον μικρασιάτη κληρικό π. Αγαθάγγελο Μιχαηλίδη (1908-1991), πρωτοσύγκελλο, τότε, του μητροπολίτη Μεσσηνίας Χρυσοστόμου. Μετά τη κοίμηση του π. Ιωήλ, ο π. Αγαθάγγελος θα γινόταν η αιτία να βρεθεί ο Μελέτιος μαζί του, κατ’ αρχάς στη Μονή Πετράκη και στη συνέχεια στο Γραφείο Διορθοδόξων και Διεκκλησιαστικών Σχέσων της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος, όπου υπηρέτησε ως γραμματέας μέχρι το 1980.

Στην Αθήνα ήταν εφημέριος του ναού του Αγίου Ελευθερίου, Γκύζη, κοντά στη λεωφόρο Αλεξάνδρας. Στο υπερώο του ναού εξομολογούσε κάθε Τετάρτη και Σάββατο. Οι ιερείς του ναού έτρεφαν ιδιαίτερη αγάπη προς τον π. Μελέτιο, καθώς τους σεβόταν, δεν ζητούσε τίποτε από αυτούς, δεν παρεμβαλλόταν «στα πόδια τους» και αναβάθμιζε την ποιότητα της ποιμαντικής ατμόσφαιρας. Στη γειτονική στο σπίτι του (στην οδό Κ. Σάββα 1, στα Πατήσια) Φοιτητική Εστία Πατησίων διοργάνωνε συναντήσεις με φοιτητές και έκανε του Χαιρετισμούς της Μεγάλης Σαρακοστής στο παρεκκλήσι της Εστίας. Πολλοί νεαροί φοιτητές και από τον ναό και από την Εστία εξομολογούνταν σε αυτόν, αρκετοί από τους οποίους αποτέλεσαν την αρχική ζύμη της Μονής Προφήτου Ηλιού στα Φλάμπουρα της Πρέβεζας.

Και ενώ ετοιμαζόταν με τα πνευματικά του παιδιά να επανδρώσουν την ερημωμένη σχεδόν Μονή Δοχειαρίου του Αγίου Όρους, ήρθε η ανατροπή και η αναστάτωση της εκλογής του σε μητροπολίτη Νικοπόλεως και Πρεβέζης, με την απαίτηση του μητροπολίτη Κίτρους Βαρνάβα. Θυσιάστηκε, λοιπόν, ο Μελέτιος προκειμένου να ευπλοήσει και πάλι η τοπική Εκκλησία της Πρέβεζας.

Επίσκοπος (1980-2012)

Την 26 Φεβρουαρίου 1980 η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος εξέτασε τρεις υποψηφίους για τη χηρεύουσα θέση της Μητροπόλεως Νικοπόλεως και Πρεβέζης: Τον αρχιμανδρίτη Ιάκωβο Παχή, μετέπειτα μητροπολίτη Αργολίδος, τον αρχιμανδρίτη Φιλάρετο Βιτάλη, πρωτοσύγκελλο τότε της μητροπόλεως Νικοπόλεως και Πρεβέζης και τον αρχιμανδρίτη Μελέτιο Καλαμαρά. Εξέλεξαν τον τελευταίο ως επόμενο μητροπολίτη Νικοπόλεως και Πρεβέζης.

Χειροτονήθηκε επίσκοπος το Σάββατο, 1η Μαρτίου 1980, στην ενορία του, τον Άγιο Ελευθέριο Γκύζη, στην Αθήνα, παρουσία έντεκα επισκόπων από την Εκκλησία της Ελλάδος, του Μητροπολίτη Νουβίας και του Αρχιεπισκόπου Σινά.

Στον χειροτονητήριο λόγο του επικαλέσθηκε τον Σταυρό του Χριστού και προσομοίασε την ιερωσύνη με τον Σταυρό του Χριστού, λέγοντας μεταξύ άλλων τα εξής: «Ω Σταυρέ του Χριστού, Πανάγιε και Τρισμακάριστε και Ζωοποιέ, όργανο της εν τη Σιών μυστικής ιερουργίας, αγία Τράπεζα της λειτουργίας του Μεγάλου μας Αρχιερέως, ευλογία, όπλο, δύναμη των Ιερέων, καύχημά μας, παρηγορία μας, φως στην καρδιά, στο νου, στα διαβήματά μας, σε Σένα καρφωμένος ο Κύριος και Σωτήρας μας έδειξε και ενεργοποίησε την Ιερωσύνη Του για μας. Γι' αυτό και η ιερωσύνη μόνο σαν Σταυρός σώζει και δοξάζει· μόνο όταν ο φορέας της ακτινοβολεί τις αρετές, που συμβολίζει και εμπνέει ο Σταυρός, φωτίζει και αγιάζει· μόνο, όταν έχει κάτι από το θείο και άρρητο κάλλος των αρετών του Πρώτου και Μεγάλου Ιερέως μας, του Χριστού».

Ο μητροπολίτης Μελέτιος
την ημέρα της άφιξής του στην Πρέβεζα

Ο Μελέτιος και η συνοδεία του ήρθαν στην Πρέβεζα την Παρασκευή, 28 Μαρτίου του 1980, πριν την Κυριακή των Βαΐων. Κλήθηκε να στήσει εκκλησία, σε μια δύσκολη, μικρή επαρχιακή πόλη, στιγματισμένη από το παρελθόν της. Δούλεψε δίχως τις γνωστές επιτηδευμένες εικόνες παρωχημένου ευσεβισμού ή προσποιητής σεμνότητας, δίχως χρεοκοπημένα κηρύγματα, ανούσιες ηθικολογίες ή ψυχαναγκαστικά διλήμματα κληρικαλιστικών βεβαιοτήτων. Δούλεψε με μεθοδική καλλιέργεια ψυχής, με τιμιότητα και ειλικρινείς πράξεις αγάπης. Δούλεψε με έναν καθαρό, λιτό αλλά και κοφτερό λόγο: με «τό ναί ναί καί τό οὒ οὔ». Έναν καθαρό λόγο που έβγαινε από ένα καθαρό πρόσωπο και εξέφραζε μια καθαρή ψυχή. Δούλεψε με την παράδοση ως ελευθερία και όχι ως δέσμευση, ως ευθύνη και όχι ως εφησυχασμό, για να μιλήσει και να ανακουφίσει τον ταλαιπωρημένο και απελπισμένο άνθρωπο της σύγχρονης εποχής. Και έφτιαξε εκκλησία, όχι οργάνωση άκαρπου ακτιβισμού ούτε ομήγυρη οπαδών αρρωστημένου γεροντισμού, ούτε κοινωνικό θεσμό διατήρησης χριστιανικών εθίμων ή γλωσσικών στερεοτύπων, αλλά έμπρακτη απάντηση στην καθημερινή αναζήτηση νοήματος ζωής, ζωντανό οδοδείκτη του δρόμου που μας ελευθερώνει.

Η προσπάθειά του στην Πρέβεζα ήταν να αποκτήσουν οι λέξεις τη χαμένη τους αξιοπιστία. Παπάς να σημαίνει πατέρας που φροντίζει και όχι υπάλληλος που «αρμέγει». Εκκλησία να γίνει και να είναι το σπίτι του Χριστιανού. Εκκλησία να είναι η αγκαλιά του Χριστού μέσα στην οποία οι άνθρωποι να αισθάνονται τη ζεστασιά του ζωντανού γονεϊκού σώματος.

Οι στόχοι που έθεσε από την πρώτη μέρα που έφτασε στην Πρέβεζα ήταν:

• Να αποκατασταθεί η πνευματική ακεραιότητα και αυθεντικότητα του κλήρου,
• Να αποκατασταθεί η εκκλησιαστική εμπειρία από πνευματική, παραδοσιακή αλλά και αισθητική άποψη,
• Να συγκροτηθούν οι πιστοί σε μέλη του Ενός Σώματος του Χριστού,
• Να διαπαιδαγωγηθεί εκ νέου ο λαός,
• Να καθιερωθεί υπόδειγμα μοναστικής ζωής.

Όλα τα χρόνια της διακονίας του στη μητρόπολη Νικοπόλεως και Πρεβέζης «συνέπασχε τοις αμαρτάνουσι» και τους αλίευε με τον Σταυρό, στον οποίο έβλεπαν ότι ήταν καρφωμένος. Δεν πρότεινε, απλώς τον Σταυρό. Τον έδειχνε με τη δική του σταύρωση. Ίσχυσε, έτσι, για τον Μελέτιο το κοντάκιον του Ρωμανού του Μελωδού: «Πέτρε φιλεῖς με; Ποίει ἅ λέγω, ποίμανέ μου τήν ποίμνην καί φίλει οὕς φιλῶ, συμπάσχων τοῖς ἁμαρτάνουσιν ὅρα μου τήν πρός σέ εὐσπλαγχνίαν καί τῷ σταυρῷ ἁλιεύειν, διδάχθητι».

Είχε ετοιμότητα πνεύματος και το σωστό «τάιμινγκ» για το αστείο, αλλά ήταν πάντα σοβαρός στα θέματα της πίστεως και στα καθήκοντα που του είχαν ανατεθεί. Αναγνώριζε τη βαρύτητα του υψηλού αξιώματος του ποιμένα των πιστών και διαδόχου των Αποστόλων, αλλά βάδιζε ταπεινά ανάμεσα στους ανθρώπους, χωρίς καμία προσποίηση. Ήταν εξοικειωμένος με δέκα γλώσσες και είχε γράψει πραγματείες υψηλού θεολογικού επιπέδου, ποτέ όμως δεν επεδείκνυε τις γνώσεις του και στον λόγο του προτιμούσε την απλότητα. Ήταν εξαιρετικά ασκητικός και ηθικά πειθαρχημένος, έδειχνε όμως συμπάθεια και ανεκτικότητα σε όσους συναντούσε. Αποστρεφόταν την πολιτική και οικονομική δραστηριότητα, αλλά τις χειριζόταν με διορατικότητα όταν μέσα από αυτές επρόκειτο να ωφεληθεί πνευματικά ο λαός. Στον επίσκοπο Μελέτιο τα χαρακτηριστικά αυτά συνυπήρχαν με σπάνιο τρόπο.

Συγγράμματά του

Ο Μελέτιος Καλαμαράς συνέγραψε μεγάλο αριθμό έργων, άρθρων και επιστημονικών κειμένων και μετέφρασε αρκετά κείμενα από τα ρωσικά και αγγλικά.

Εκδοθέντα βιβλία

• Το σημείο του Τιμίου Σταυρού, Αθήνα, 1970
• Αγιολογία, Αθήνα, 1972
• Είναι "οι ρασοφόροι συμφορά του έθνους";, Αθήνα, 1977
• Το μήνυμα της κορυφής του Άθω, Αθήνα, 1981
• Ο "Σωτήρας" της ορθοδοξίας, Αθήνα, 1983
• Η Ε΄ Οικουμενική Σύνοδος, Αθήνα, 1985
• Εκτρώσεις, Πρέβεζα, 1986
• Η αγία Σουσάνικ, Πρέβεζα, 1987
• Ο Νικοπόλεως Ευγένιος και η Σύνοδος της Χαλκηδόνος, Πρέβεζα, 1987
• Στάρετς Βαρσανούφιος. A’ (Βίος και Διδαχές), Πρέβεζα, 1987
• Στάρετς Βαρσανούφιος. Β΄ (Υποθήκες προς Μοναχούς), Πρέβεζα, 1988
• Στάρετς Σαμψών, Πρέβεζα, 1988

Ο μητροπολίτης Μελέτιος την 25η Μαρτίου 1990 στην Πρέβεζα

• Ο άγιος Κωνσταντίνος ο Ίβηρ, Πρέβεζα, 1989
• Στάρετς Αντώνιος, Πρέβεζα, 1989
• Τι είναι ο Χριστός, Πρέβεζα, 1989
• Αγαλλίαμα καρδιάς, Πρέβεζα, 1990
• Θύρα ελέους, Πρέβεζα, 1990
• Ιερά Μονή Ζαλόγγου, Πρέβεζα, 1990
• Γοητεία και απογοήτευση, Πρέβεζα, 1991
• Στάρετς Ιωσήφ, Πρέβεζα, 1991
• Στάρετς Λεωνίδας, Πρέβεζα, 1992
• Ο πατήρ Αγαθάγγελος Μιχαηλίδης, Πρέβεζα, 1993
• Κυριακή η ημέρα Κυρίου, Πρέβεζα, 1993
• Έλα Χριστέ, Πρέβεζα, 1994
• Ο Πατήρ Ιωήλ Γιαννακόπουλος, Πρέβεζα, 1994
• Ο Τριαντάφυλλος πρότυπο συζύγου, Πρέβεζα, 1996
• Η πορεία της Χάρης του Χριστού, Πρέβεζα, 1996
• Γούνα (Καλωσύνη - Συμπόνια), Πρέβεζα, 1997
• Το χάραγμα του αντιχρίστου στην ορθόδοξη παράδοση, Πρέβεζα, 1997
• Έτσι μου αρέσει, Πρέβεζα, 1997
• Παραχάραξη …, Πρέβεζα, 1998
• Η εδώ ζωή και η εκεί ζωή, Πρέβεζα, 1998
• Θεός – Χριστός – Παραθρησκεία, Πρέβεζα, 1998
• Ο πατέρας, Πρέβεζα, 1999
• Πάτερ ημών. Η Κυριακή προσευχή ερμηνευόμενη από αγίους, Πρέβεζα, 1999
• Η νηστεία και τα κόλλυβα των αγίων, Πρέβεζα, 2000
• Η ανάσταση, Πρέβεζα, 2001
• Η μακροθυμία του Κυρίου, Πρέβεζα, 2003
• Στάρετς Γερμανός, Πρέβεζα, 2004
• Η Αγία Ξένη της Πετρουπόλεως, Πρέβεζα, 2004
• Κλήσεως επουρανίου μέτοχοι, Πρέβεζα, 2005
• Στάρετς Ανατόλιος της Όπτινα, Πρέβεζα, 2005
• Η απιστία του Θωμά, Πρέβεζα, 2006
• Οι σχέσεις των συζύγων, Πρέβεζα, 2006
• Οι άγιοι οδηγοί μας προς τα άνω, Πρέβεζα, 2007
• Ο Άγιος Παντελεήμων, Πρέβεζα, 2007
• Λογισμοί και απολογισμοί, Πρέβεζα, 2007
• Ο Προφήτης Ηλίας, Πρέβεζα, 2008
• Καρφί – Κάρφωμα – Ξεκάρφωμα, Πρέβεζα, 2009
• Δίψα για ζωή, Πρέβεζα, 2010
• Μέθεξη ή κατανόηση, Πρέβεζα, 2011
• Κρίση και καθίζηση, Πρέβεζα, 2011
• Σπέρνοντας στον αγρό (Κυριακοδρόμιο ευαγγελίων Λουκά), Φλάμπουρα Πρεβέζης, 2013
• Στο φως των λόγων του (Κυριακοδρόμιο ευαγγελίων Ματθαίου), Φλάμπουρα Πρεβέζης, 2014
• Η χαρά διά του Σταυρού (Κυριακοδρόμιο Τριωδίου), Φλάμπουρα Πρεβέζης, 2014
• Δεύτε λάβετε φως (Κυριακοδρόμιο Πεντηκοσταρίου), Φλάμπουρα Πρεβέζης, 2015
• Ο Θεός επί γης (Δωδεκαήμερο κλπ), Φλάμπουρα Πρεβέζης, 2015
• Η πάντων χαρά (Κηρύγματα σε Θεομητορικές εορτές), Φλάμπουρα Πρεβέζης, 2016

Μεταφράσεις του

• Επιστολές 31-55 (Μεγάλου Βασιλείου), τόμος 2, Αθήνα, 1972
• Επιστολές 105-164 (Μεγάλου Βασιλείου), τόμος 4, Αθήνα, 1972
• Περί του Αγίου Πνεύματος (Μεγάλου Βασιλείου), τόμος 10, Αθήνα, 1973
• Η θέα του Θεού (Βλαδίμηρου Λόσκι), Θεσσαλονίκη, 1973
• Διδύμου του τυφλού περί του Αγίου πνεύματος, Θεσσαλονίκη, 1973
• Κατά Ευνομίου (Μεγάλου Βασιλείου), τόμος 9, Αθήνα, 1974
• Επιστολές 301-366 (Μεγάλου Βασιλείου), τόμος 8, Αθήνα, 1976
• Θεολογικοί λόγοι 1-5 (Γρηγορίου Θεολόγου), τόμος 1, Αθήνα, 1976
• Ανατομία προβλημάτων της πίστεως (Γεωργίου Φλωρόφσκι), Θεσσαλονίκη, 1977
• Εγερτήρια Σαλπίσματα (π. Δημήτρι Ντούτκο), Πρέβεζα, 1987
• Θαύματα και Σημεία (Ιγνατίου Μπριαντσιανίνωφ), Πρέβεζα, 1987
• Ο δρόμος προς τη Βασιλεία των Ουρανών (Ιννοκεντίου Μόσχας), Πρέβεζα, 1989
• Ο Φαρισαίος (Ιγνατίου Μπριαντσιανίνωφ), Πρέβεζα, 1989
• Πνευματικές Νουθεσίες (Ιλαρίωνος του Σάρωφ), Πρέβεζα, 1990
• Ευαγγέλιον κατά Ματθαίον (Ευαγγελιστή Ματθαίου), Πρέβεζα, 1991
• Το κήρυγμα του Ιωάννου (Ιγνατίου Μπριαντσιανίνωφ), Πρέβεζα, 1992
• Ευαγγέλιον κατά Ιωάννην, (Ευαγγελιστή Ιωάννου), Πρέβεζα, 1993
• Προσφορά στον σύγχρονο μοναχισμό Α΄ (Ιγνατίου Μπριαντσιανίνωφ), Πρέβεζα, 1993
• Ο Όσιος Παΐσιος ο Μέγας (αββά Ιωάννη Κολοβού), Πρέβεζα, 1993
• Περί Παρθενίας (Αγίου Ιερωνύμου), Πρέβεζα, 1994
• Προσφορά στον σύγχρονο μοναχισμό Β΄ (Ιγνατίου Μπριαντσιανίνωφ), Πρέβεζα, 1995
• Απαντώ σε ερωτήματά σας (Στάρετς Αμβροσίου), Πρέβεζα, 1996
• Τα κρίνα του αγρού (Αγίου Παϊσίου Βελιτσκόφσκι), Πρέβεζα, 1996
• Κοντά στον Χριστό (Αγίου Ιερωνύμου), Πρέβεζα, 1996
• Η Αγία Επιστολή, Πρέβεζα, 1996
• Βάλε γερό θεμέλιο (Αγίου Ιερωνύμου), Πρέβεζα, 1997
• Ζήσε για τον Χριστό (Αγίου Ιερωνύμου), Πρέβεζα, 1998
• Φιλελευθερισμός, παράδοση και ηθικές αξίες της Ενωμένης Ευρώπης (Κυρίλλου Σμολένσκ & Καλίνινγκραντ), Αθήνα, 1999
• Τι είναι ο θάνατος (Ιννοκεντίου Χερσώνος), Πρέβεζα, 2000
• Μυσταγώγηση στην Σωτήρια Προσευχή (Βαλεντίνου Σβεντσίσκι), Πρέβεζα, 2003
• Η θέα του Θεού (Βλαδίμηρου Λόσκι), Πρέβεζα, 2004
• Ανατομία προβλημάτων πίστεως (Γεωργίου Φλωρόφσκι), Πρέβεζα, 2006

Κηρύγματά του

Κηρύγματα του μακαριστού μητροπολίτη Νικοπόλεως & Πρεβέζης Μελετίου είναι αναρτημένα στην ιστοσελίδα της Ιεράς Μονής Προφήτου Ηλιού και Τιμίου Προδρόμου, την οποία ο ίδιος ίδρυσε, στα Φλάμπουρα Πρεβέζης.

Βιβλιογραφία

• π. Βαρνάβας Λαμπρόπουλος, «Ο Νικοπόλεως και Πρεβέζης Μελέτιος», Πρέβεζα, 2012.
• Νικόλαος Ελ. Μπιτζιλέκης, «Δός μοι τοῦτον τόν Ξένον», Μνημόσυνο Μητροπολίτου Νικοπόλεως και Πρεβέζης Μελετίου, Πρέβεζα 21.06.2013.
• Μνημόσυνον Πατρός, ετήσιο μνημόσυνο Μητρ. Πρεβέζης Μελετίου, Πρέβεζα 16.06.2013.
• Stephen R. Lloyd-Moffett, Beauty for Ashes. The Spiritual Transformation of a Modern Greek Community, St. Vladimir's Seminary Press, Crestwood, New York, 2009, ISBN 978-0-88141-341-0.
• Stephen R. Lloyd-Moffett, Ομορφιά από τις στάχτες, (μετάφραση: Πολυξένη Τσαλίκη), Εκδόσεις Ιωνάς, Πρέβεζα, 2015, ISBN 978-618-81960-0-1.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Ομιλία του Μητροπολίτη Μελετίου την Κυριακή της Ορθοδοξίας στην Μητρόπολη Αθηνών. Α΄ μέρος (8.3.2009)
• Ομιλία του Μητροπολίτη Μελετίου την Κυριακή της Ορθοδοξίας στην Μητρόπολη Αθηνών. Β΄ μέρος (8.3.2009)
• Το κείμενο της ομιλίας του την Κυριακή της Ορθοδοξίας, την 8η Μαρτίου 2009
• Ο Μητροπολίτης Νικοπόλεως για τη μετάφραση των εκκλησιαστικών κειμένων (11.4.2011)
• Επικήδιος αποχαιρετισμός των κληρικών της Μητροπόλεως Νικοπόλεως (23.6.2017)
• Εξόδιος ακολουθία από το PamePreveza (23.6.2012)
• Εξόδιος ακολουθία από την 4Ε (23.6.2012)
• Επίσκοπος Σεραφείμ Κυκκώτης, Ο Μητροπολίτης Πρεβέζης Μελέτιος σημάδεψε την εποχή μας, Αθήνα, Ιούνιος 2012
• Θεόδωρος Ι. Ζιάκας, Επιστολή του όταν πληροφορήθηκε τον θάνατο του Μελετίου, Αθήνα, Ιούνιος 2012
• Βασίλης Αργυριάδης, "Κοιμήθηκε" φέτος. Ήταν επίσκοπος μιας μικρής Μητροπόλεως της Ελλάδος, από το βιβλίο «Όσο μπορείς»
• Βασίλειος Θερμός, Γιατί ήταν μεγάλος..., Αθήνα, 2012
• π. Αντώνιος Πινακούλας, Ο μητροπολίτης Νικοπόλεως Μελέτιος Καλαμαράς (1980-2012), περιοδικό Σύναξις, Αθήνα, 2012
• π. Θεοδόσιος Μαρτζούχος, Τι προσέφερε στην Πρέβεζα ο Μελέτιος Καλαμαράς;, Πρέβεζα, 21.6.2014
• π. Πολύκαρπος Αναστασόπουλος, Λόγος στο πενταετές μνημόσυνο του μακαριστού Μητροπολίτου Νικοπόλεως & Πρεβέζης, Πρέβεζα, 21.6.2017
• π. Αντώνιος Πινακούλας, Η κληρονομιά του π. Μελετίου, Αθήνα, 17 Μαΐου 2017