Συνθήκη Αγίου Γερμανού

Η διαίρεση της Αυστρο-Ουγγαρίας με τη Συνθήκη Αγίου Γερμανού

Η Συνθήκη του Αγίου Γερμανού, όπως είναι εξελληνισμένα γνωστή στην Ελλάδα, ή "Συνθήκη του Σαιν-Ζερμάν-αν-Λαι" (γαλλ. Saint-Germain-en-Laye) ήταν η σπουδαιότερη συνθήκη μετά τον Α΄Παγκόσμιο Πόλεμο η οποία υπογράφτηκε στις 10 Σεπτεμβρίου 1919 μεταξύ των νικητών, συνασπισμένων "Προεχουσών Δυνάμεων" και συμμάχων αφενός της νεοδημιουργηθείσας Δημοκρατίας της Αυστρίας και αφετέρου, με τους πλέον επαχθέστερους όρους.

Γενικά

Η Συνθήκη συντάχθηκε σε τρεις γλώσσες την αγγλική, τη γαλλική και την ιταλική. Στο προοίμιό της αναφέρονται τα αντίπαλα κράτη.
"Προέχουσες Δυνάμεις" φέρονταν οι ΗΠΑ, Αγγλία, Γαλλία, Ιταλία και Ιαπωνία, (5 κράτη).
"Συνασπισμένες συμμαχικές δυνάμεις" φέρονταν το Βέλγιο, η Γιουγκοσλαβία, η Ελλάδα, η Κίνα, η Κούβα, η Νικαράγουα, ο Παναμάς, η Πολωνία, η Πορτογαλία, η Ρουμανία, το Σιάμ και η Τσεχοσλοβακία, (12 κράτη).

Αντίπαλη χώρα όλων των παραπάνω ήταν η Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία.

Όνομα

Το επιβλητικό "Κάστρο του Σαιν-Ζερμάν-αν-Λαι".

Η συνθήκη αυτή έλαβε το όνομα του ομώνυμου εκπληκτικού πύργου, (προφέρεται: Σατό (ή Παλαί) ντε Σαιν-Ζερμάν-αν-Λαι) που βρίσκεται περί τα 20 χλμ. δυτικά του Παρισιού, όπου στη μεγάλη "αίθουσα της Λιθίνης Εποχής" συνομολογήθηκε και υπογράφηκε την παραπάνω ημερομηνία.

Σήμερα ο πεντάγωνος αυτός πύργος λειτουργεί ως Εθνικό αρχαιολογικό μουσείο της Γαλλίας.

Η Συνθήκη

Η Συνθήκη περιλαμβάνει συνολικά 381 άρθρα κατανεμημένα σε 14 μέρη που αποτελούν επιμέρους κεφάλαια, ώς ακολούθως:

1. Α΄ μέρος (Άρθρα 1-26), περιλαμβάνει αυτούσια άρθρα της Συμφωνίας "Περί Κοινωνίας των Εθνών".
2. Β΄ μέρος (αρθ. 27-35), που αφορά τα νέα σύνορα της Αυστρίας.
3. Γ΄ μέρος (αρθ. 36-94), που περιλαμβάνει πολιτικούς όρους που αφορούν την Ευρώπη γενικότερα.
4. Δ΄ μέρος (αρθ. 95-117), που αφορά τα αυστριακά συμφέροντα εκτός Αυστρίας.
5. Ε¨ μέρος (αρθ. 118-159), που αφορά στρατιωτικούς, ναυτικούς και αεροπορικούς όρους.
6. Στ΄μέρος (αρθ. 160-172), που αφορά αιχμάλωτοι πολέμου και στρατιωτικούς τάφους, (ταφή).
7. Ζ΄ μέρος (αρθ. 173-176), που αφορά τιμωρίες.
8. Η΄ μέρος (αρθ. 177-196), που αφορά επανορθώσεις.
9. Θ΄ μέρος (αρθ. 197-216), που αφορά δημοσιονομικούς όρους.
10. Ι΄ μέρος (άρθ. 217-275), που αφορά οικονομικούς όρους.
11. ΙΑ΄ μέρος (αρθ. 276-283), που αφορά γενικά αεροπλοΐα.
12. ΙΒ΄ μέρος (αρθ. 284-331), που αφορά λιμένες, υδάτινες οδούς και σιδηροδρομικές γραμμές.
13. ΙΓ΄ μέρος (αρθ. 332-372), που αφορά θέματα εργασίας και
14. ΙΔ΄ μέρος (αρθ. 373-381), που αφορά διάφορες διατάξεις.

Όροι συνθήκης

Περιληπτικά οι όροι της συνθήκης ήταν οι ακόλουθοι:

• Η Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία παύει να υπάρχει.
• Η Αυστρία και η Ουγγαρία είναι δύο ξεχωριστά κράτη με πλήρη απώλεια ελέγχου στα πρώην εδάφη της Αυτοκρατορίας.
• Δημιουργούνται τα ανεξάρτητα κράτη της Γιουγκοσλαβίας και Τσεχοσλοβακίας.
• Η Γαλικία της Ουκρανίας παραχωρείται στην Πολωνία.
• Η Τρανσυλβανία παραχωρείται στη Ρουμανία.
• Το Νότιο Τυρόλο, το Τρεντίνο και η Ίστρια παραχωρούνται στην Ιταλία.
• Τα σύνορα της Αυστρίας στη Νότια Καρινθία θα καθορίζονταν με δημοψήφισμα.
• Απαγορεύεται στην Αυστρία να ενωθεί με τη Γερμανία πολιτικά ή οικονομικά χωρίς την έγκριση της Κοινωνίας των Εθνών. Σύμφωνα με αυτό τον όρο, η αρχική ονομασία του νέου κράτους, «Γερμανική Αυστρία» (Deutschösterreich) μετατράπηκε σε «Αυστρία».
• Ο αυστριακός στρατός περιορίζεται σε 30.000 εθελοντές.
• Η Αυστρία υποχρεώνεται να καταβάλλει πολεμικές αποζημιώσεις.
• Υπήρχαν διάφορες διατάξεις που ρύθμιζαν τη ναυσιπλοΐα του Δούναβη, τις σιδηροδρομικές μετακινήσεις κτλ, απόρροια του κατακερματισμού μιας μεγάλης αυτοκρατορίας.
• Τέλος, το Καταστατικό της Κοινωνίας των Εθνών ήταν ενσωματωμένο στη συνθήκη, γεγονός που οδήγησε στη μη επικύρωσή της από τις ΗΠΑ.

Η δραστική μείωση σε πληθυσμό, έδαφος και πλουτοπαραγωγικές ύλες έκανε την οικονομία του νέου κράτους της Αυστρίας σκιά του παλιού της εαυτού, γεγονός που ήταν ιδιαίτερα εμφανές στη Βιέννη, μια αυτοκρατορική πόλη χωρίς αυτοκρατορία.

Σημασία

Από πλευράς Διεθνούς Δικαίου η συνθήκη αυτή έχει ιδιαίτερο σπουδαίο χαρακτήρα αφενός διότι εισήγαγε νέους διεθνείς όρους, αφετέρου αποτέλεσε τη βάση επί της οποίας συνομολογήθηκαν νεότερες συνθήκες όπως η Συνθήκη του Νεϊγύ, η Συνθήκη των Σεβρών, κ.ά.

Πηγές

• Σ. Λάσκαρης "Διπλωματική Ιστορία Συγχρόνου Ευρώπης 1914-1939" - Θεσσαλονίκη 1954, σελ. 140-143.
• Αντ. Κοραντής "Διπλωματική Ιστορία της Ευρώπης" τόμοι 4 Αθήναι 1968, τομ.1ος, σελ.110.
• Χαραλ. Νικολάου "Διεθνείς Συνθήκες" Εκδ. Φλώρος Αθήνα 1996, σελ.266-267.
• Chris Cook και John Stevenson, The Routledge Companion to European History since 1763, Routledge: Όξον, 2005, σσ. 130-1.