Μετάβαση στο περιεχόμενο

Δημοψήφισμα ανεξαρτησίας της Κροατίας (1991)

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Κροατικό δημοψήφισμα ανεξαρτησίας, 1991
Εκλογικό σώμα 3.652.225
Προσέλευση (83.56%) 3.051.881
Υπέρ της κυριαρχίας και ανεξαρτησίας της Κροατίας
Επιλογές ψηφοφορίας Ψήφοι %
Ναι 2.845.521 93.24
Όχι 126.630 4.15
Υπέρ της παραμονής της Κροατίας στην ομοσπονδιακή Γιουγκοσλαβία
Επιλογές ψηφοφορίας Ψήφοι %
Ναι 164.267 5.38
Όχι 2.813.085 92.18
Πηγή: Κρατική Εκλογική Επιτροπή[1]

Η Κροατία διεξήγαγε δημοψήφισμα ανεξαρτησίας στις 19 Μαΐου 1991, μετά τις κροατικές κοινοβουλευτικές εκλογές του 1990 και την άνοδο των εθνικιστικών εντάσεων που οδήγησαν στη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας. Το 83 τοις εκατό των ψηφοφόρων συμμετείχε, ενώ το 93% των ψηφοφόρων ψήφισε υπέρ της ανεξαρτησίας. Στη συνέχεια, η Κροατία ανακήρυξε την ανεξαρτησία της και την απόσχιση της από τη Γιουγκοσλαβία στις 25 Ιουνίου 1991. Ωστόσο, η Κροατία εισήγαγε τρίμηνη αναστολή της απόφασης σχετικά με την απόφαση, μετά από υπόδειξη της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και της Διάσκεψης για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη, μέσω της συμφωνίας του Μπριόνι. Ο πόλεμος στην Κροατία κλιμακώθηκε κατά τη διάρκεια του μορατόριουμ, και στις 8 Οκτωβρίου 1991 το Κοινοβούλιο της Κροατίας διέκοψε όλες τις υπόλοιπες σχέσεις με τη Γιουγκοσλαβία. Το 1992, οι χώρες της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας αναγνώρισαν την Κροατία και έγινε μέλος των Ηνωμένων Εθνών.

Εξωτερική άποψη της εισόδου του Κροατικού Κοινοβουλίου

Μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο η Κροατία έγινε μονοκομματική σοσιαλιστική ομοσπονδιακή μονάδα της Ομοσπονδιακής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας. Την Κροατία κυβερνούσαν κομμουνιστές, ενώ απολάμβανε ένα βαθμό αυτονομίας εντός της Γιουγκοσλάβικης ομοσπονδίας. Το 1967 μια ομάδα κροατών γλωσσολόγων και συγγραφέων δημοσίευσαν τη Δήλωση σχετικά με την Κατάσταση και το Όνομα της Κροατικής Λογοτεχνικής Γλώσσας, ζητώντας μεγαλύτερη αναγνώριση και αυτονομία για τη κροατική γλώσσα.[2] Η δήλωση συνέβαλε στη δημιουργία ενός εθνικού κινήματος υπέρ των πολιτικών δικαιωμάτων και της αποκέντρωση της Γιουγκοσλαβικής οικονομίας, με αποκορύφωμα την κροατική Άνοιξη του 1971, η οποία καταπνίχθηκε.[3] Το Γιουγκοσλαβικό Σύνταγμα του 1974 έδωσε μεγαλύτερη αυτονομία στις ομοσπονδιακές μονάδες, κάνοντας πράξη ένα στόχο της Κροατικής Άνοιξης και παρέχοντας μια νομική βάση για την ανεξαρτησία των ομοσπονδιακών ομάδων.[4]

Στη δεκαετία του 1980 η πολιτική κατάσταση στη Γιουγκοσλαβία επιδεινώθηκε, καθώς η εθνική ένταση γινόταν όλο και μεγαλύτερη: το 1986 δημοσιεύτηκε το σερβικό μνημόνιο ΣΑΝΟΥ και το 1989 έγιναν πραξικοπήματα στη Βοϊβοδίνα, το Κοσσυφοπέδιο και το Μαυροβούνιο.[5][6] Τον Ιανουάριο του 1990, το Κομμουνιστικό Κόμμα διαλύθηκε και δημιουργήθηκαν ξεχωριστά κόμματα για κάθε δημοκρατία. Το κροατικό παράρτημα ζητούσε μια χαλαρότερη ομοσπονδία.[7] Το ίδιο έτος, έλαβαν χώρα οι πρώτες πολυκομματικές εκλογές στην Κροατίας. Ο νικητής ήταν ο Φράνιο Τούτζμαν. Οι εθνικιστικές εντάσεις οξύνθηκαν περαιτέρω.[8] Οι Σέρβοι της Κροατίας μποϊκόταραν το Σάμπορ, ενώ ντόπιοι Σέρβοι κατέλαβαν την εξουσία σε σερβικές περιοχές, έστησαν οδοφράγματα και ψήφισαν υπέρ της αυτονομίας τους. Οι σερβικές αυτόνομες περιφέρειες ενώθηκαν και σχημάτισαν τη μη αναγνωρισμένη Δημοκρατία της Σερβικής Κράινα (ΔΣΚ),[9][10] έχοντας ως πρόθεση τους την απόσχιση από την Κροατία.[11][12]

Δημοψήφισμα και διακήρυξη ανεξαρτησίας

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Προωθητική αφίσα για το δημοψήφισμα

Στις 25 Απριλίου 1991, το κοινοβούλιο της Κροατίας αποφάσισε τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος ανεξαρτησίας στις 19 Μαΐου. Η απόφαση κυκλοφόρησε στην επίσημη εφημερίδα της κροατικής κυβέρνησης και επισημοποιήθηκε στις 2 Μαΐου 1991.[13] Το δημοψήφισμα προσέφερε δύο επιλογές. Στην πρώτη επιλογή, η Κροατία θα γίνει ένα κυρίαρχο και ανεξάρτητο κράτος. Η πολιτιστική αυτονομία και τα πολιτικά δικαιώματα των Σέρβων και άλλων μειονοτήτων εγγυόταν από το δημοψήφισμα. Στη δεύτερη επιλογή η Κροατία θα παρέμεινε στη Γιουγκοσλαβία..[14] Οι σερβικές τοπικές αρχές απηύθυναν κάλεσμα για το μποϊκοτάζ της ψηφοφορίας.[15] Το δημοψήφισμα διεξήχθη σε 7.691 εκλογικά τμήματα, όπου στους ψηφοφόρους δίνονταν δύο ψηφοδέλτια - ένα μπλε και ένα κόκκινο. Ο ψηφοφόρος μπορούσε να χρησιμοποιήσει ένα από τα δύο ή και τα δύο ψηφοδέλτια. Το μπλε ψηφοδέλτιο ανέγραφε το ερώτημα υπέρ της ανεξαρτησίας της Κροατίας. Το 93.24% των ψηφοφόρων ψήφισε υπέρ του ερωτήματος, το 4.15% ψήφισε κατά, και το 1.18% κατέθεσε άκυρα ή λευκά ψηφοδέλτια. Το κόκκινο ψηφοδέλτιο ανέγραφε την ερώτηση υπέρ της παραμονής στη Γιουγκοσλαβία. Το ερώτημα αυτό εγκρίθηκε από το 5.38% των ψηφοφόρων, απορρίφθηκε από το 92.18% και το 2.07% των ψηφοφόρων κατέθεσαν άκυρα ή λευκά ψηφοδέλτια. Η προσέλευση έφτασε 83.56%.[1]

Η Κροατία κήρυξε την ανεξαρτησία της στις 25 Ιουνίου 1991. Ταυτόχρονα, διέλυσε (κροατικά: razdruženje‎‎ - ραζντρουζένιε) τη σύνδεση της με τη Γιουγκοσλαβία, στις 25 Ιουνίου 1991.[16][17] Η Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα και η Διάσκεψη για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη προέτρεψε τις κροατικές (και σλοβενικές) αρχές να αναστείλλουν για 3 μήνες την ισχύ της απόφασης.[18] Η Κροατία συμφώνησε να παγώσει τη δήλωση της ανεξαρτησίας, εκτονώνοντας γι'αρχή τις εντάσεις.[19] Παρ'όλα αυτά, ο πόλεμος της Κροατίας κλιμακώθηκε[20] Στις 7 Οκτωβρίου (μια μέρα πριν λήξει το πάγωμα της απόφασης ανεξαρτητοποίησης), η γιουγκοσλαβική πολεμική αεροπορία επιτέθηκε στο Μπάνσκι ντβόρι, το κύριο κυβερνητικό κτίριο στο Ζάγκρεμπ.[21][22] Στις 8 Οκτωβρίου 1991, η αναστολή έληξε και το Κοινοβούλιο της Κροατίας διέκοψε όλες τις υπόλοιπες σχέσεις με τη Γιουγκοσλαβία. Η συγκεκριμένη σύνοδος του κοινοβουλίου πραγματοποιήθηκε στο κτίριο της ΙΝΑ στη λεωφόρο Παβάο Σούμπιτς του Ζάγκρεμπ, λόγω ανησυχιών για αεροπορική επιδρομή από τους Γιουγκοσλάβους.[23] Συγκεκριμένα, υπήρχε ο φόβος ότι η Γιουγκοσλαβική Αεροπορία μπορεί να επιτεθεί στο κτίριο του κοινοβουλίου.[24] Σήμερα η 8η Οκτωβρίου είναι η εθνική εορτή της ανεξαρτησίας.[25]

Το κτίριο της ΙΝΑ στη λεωφόρο Σουμπίτσεβα του Ζάγκρεμπ. Χώρος διεξαγωγής της διακήρυξης ανεξαρτησίας της Κροατίας στις 8 Οκτωβρίου 1991.

Στις 27 Αυγούστου 1991, το Συμβούλιο των Υπουργών της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας όρισε την επιτροπή διαιτησίας Μπάντιντερ ως υπεύθυνη για την παροχή νομικών συμβουλών και κριτηρίων για τη διπλωματική αναγνώριση των πρώην Γιουγκοσλαβικών δημοκρατιών.[26] Στα τέλη του 1991, η Επιτροπή δήλωσε μεταξύ άλλων ότι: η Γιουγκοσλαβία βρίσκεται σε διαδικασία διάλυσης, επομένως τα εσωτερικά σύνορα των Γιουγκοσλαβικών δημοκρατιών δεν μπορούν να τροποποιηθούν ελεύθερα εκτός αν κάτι τέτοιο έχει συμφωνηθεί.[27] Οι παράγοντες διατήρησης των προπολεμικών συνόρων της Κροατίας[28] ήταν οι γιουγκοσλαβικές συνταγματικές τροποποιήσεις του 1971 και το 1974. Αυτές οι τροποποιήσεις δήλωναν ότι τα κυρίαρχα δικαιώματα ασκούνταν από τις ομοσπονδιακές μονάδες και κατά το σύνταγμα η ομοσπονδία είχε το δικαίωμα να τροποποιήσει τα σύνορα.[4][29]

Ο Ρόμπερτ Μπάντιντερ, πρόεδρος της επιτροπής διαιτησίας για τη Γιουγκοσλαβία

Η Γερμανία υποστήριξε τη γρήγορη αναγνώριση της Κροατίας, επειδή ήθελαν να σταματήσουν τη βία στις σερβικές περιοχές. Η γερμανική ιδέα απορρίφθηκε από τη Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ολλανδία, αλλά τέσσερις οι χώρες συμφώνησαν να ακολουθήσουν κοινή προσέγγιση και να αποφύγουν μονομερείς ενέργειες. Στις 10 Οκτωβρίου, δύο μέρες μετά την επιβεβαίωση της διακήρυξης της ανεξαρτησίας από το κροατικό κοινοβούλιο, η ΕΟΚ αποφάσισε να αναβάλει οποιαδήποτε απόφαση αναγνώρισης της Κροατίας για δύο μήνες. Σε δύο μήνες θα αποφάσιζε αν θα αναγνωρίσει την κροατική ανεξαρτησία ή όχι, αν ο πόλεμος δεν είχε τελειώσει μέχρι τότε. Ως την εκπνοή της προθεσμίας, η Γερμανία επέμεινε στη θέση της ότι η απόφασή της να αναγνωρίσει την Κροατία ήταν πολιτική και καθήκον της—μια θέση που υποστήριξε η Ιταλία και η Δανία. Η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο προσπάθησαν να εμποδίσουν την αναγνώριση της Κροατίας συντάσσοντας ένα ψήφισμα των Ηνωμένων Εθνών που θα ζητούσε την αποφυγή μονομερών ενεργειών που θα μπορούσαν να επιδεινώσουν την κατάσταση, αλλά κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης του Συμβουλίου Ασφαλείας στις 14 Δεκεμβρίου, η Γερμανία εμφανίστηκε αποφασισμένη να αψηφήσει το ψήφισμα του ΟΗΕ. Στις 17 Δεκεμβρίου η ΕΟΚ συμφώνησε να αναγνωρίσει τη Κροατία στις 15 Ιανουαρίου 1992, επικαλούμενη γνωμοδότηση της Επιτροπής Διαιτησίας Μπάντιντερ.[30]

Η Επιτροπή αποφάνθηκε ότι η κροατική ανεξαρτησία δεν πρέπει να αναγνωριστεί αμέσως, διότι το νέο Σύνταγμα της κροατίας δεν παρείχε διατάξεις για την προστασία των εθνικών μειονοτήτων, κάτι που απαιτούσε η ΕΟΚ. Ύστερα ο πρόεδρος Πρόεδρος Φράνιο Τούτζμαν έδωσε γραπτές διαβεβαιώσεις προς τον κ. Μπάντιντερ ότι το έλλειμμα μπορούσε να διορθωθεί.[31] Η Δημοκρατία της Σερβικής Κράινα δήλωσε την απόσχιση της από τη Κροατία στις 19 Δεκεμβρίου, αλλά σε διεθνές επίπεδο δεν αναγνωρίστηκε.[32] Στις 26 Δεκεμβρίου, οι Γιουγκοσλαβικές αρχές ανακοίνωσαν το σχέδιο τους για ένα μικρότερο κράτος, το οποίο θα μπορούσε να συμπεριλάβει τα εδάφη που κατελήφθησαν από την Κροατία,[33] αλλά το σχέδιο απορρίφθηκε από τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών.[34]

Στις 26 Ιουνίου 1991, η Σλοβενία αναγνώρισε την Κροατία, η οποία κήρυξε την ανεξαρτησία της την ίδια ημέρα με την Κροατία.[16] Η Λιθουανία ακολούθησε στις 30 Ιουλίου και τον Δεκέμβριο αναγνωρίστηκε από την Ουκρανία, τη Λετονία, την Ισλανδία και τη Γερμανία το Δεκέμβριο του 1991.[35] Οι χώρες της ΕΟΚ αναγνώρισαν την Κροατία στις 15 Ιανουαρίου 1992. Τον Μάιο του 1992 η Κροατία έγινε μέλος του ΟΗΕ.[36][37]

Κροάτες γιορτάζουν την Ημέρα της Ανεξαρτησίας, 6 Ιουνίου 2016

Τα κροατικά μέσα και ο κροατικός λαός ονομάζουν την 15η Ιανουαρίου ως ημέρα διεθνούς αναγνώρισης της χώρας, αν και αυτή η ημέρα δεν είναι εθνική αργία.[38] Στις 15 Ιανουαρίου 2002 η Εθνική Τράπεζα της Κροατίας έκοψε αναμνηστικό νόμισμα αξίας 25 κούνα.[39] Κατά την περίοδο μετά την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας, ο πόλεμος οξύνθηκε. Στους τελευταίους μήνες του 1991 έλαβαν χώρα οι πολιορκίες του Βούκοβαρ[40] και του Ντουμπρόβνικ,[41] ενώ αλλού έλαβαν χώρα διάφορες μάχες. Στις 3 Ιανουαρίου 1992 αποφασίστηκε κατάπαυση του πυρός, οδηγώντας σε σταδιακή σταθεροποίηση και σημαντική μείωση της βίας.[42] Ο πόλεμος έληξε τον Αύγουστο του 1995 με μια αποφασιστική νίκη για την Κροατία, ως αποτέλεσμα της Επιχείρησης Καταιγίδα.[43] Τα σημερινά σύνορα της Κροατίας περιλαμβάνουν τιςσερβοκρατούμενες περιοχές της Ανατολικής Σλαβονίας, οι οποίες παραδόθηκαν στην Κροατία σύμφωνα με τη συμφωνία του Έρντουτ του Νοεμβρίου του 1995. Η διαδικασία παράδοσης στην Κροατία ολοκληρώθηκε τον Ιανουάριο του 1998.[44]

  1. 1,0 1,1 «Izviješće o provedenom referendumu» [Report on performed referendum] (PDF) (στα Croatian). State Election Committee. 22 Μαΐου 1991. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 27 Φεβρουαρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 27 Δεκεμβρίου 2011. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  2. Šute, Ivica (1 April 1999). «Deklaracija o nazivu i položaju hrvatskog književnog jezika – Građa za povijest Deklaracije, Zagreb, 1997, str. 225 [Declaration on the Status and Name of the Croatian Standard Language – Declaration History Articles, Zagreb, 1997, p. 225]» (στα Croatian) (PDF). Radovi Zavoda za hrvatsku povijest 31 (1): 317–318. ISSN 0353-295X. http://hrcak.srce.hr/file/76413. Ανακτήθηκε στις 14 October 2011. 
  3. Vlado Vurušić (6 August 2009). «Heroina Hrvatskog proljeća» (στα Croatian). Jutarnji list. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 July 2012. https://www.webcitation.org/69QmExEdP?url=http://www.jutarnji.hr/heroina-hrvatskog-proljeca/305499/. Ανακτήθηκε στις 14 October 2011. 
  4. 4,0 4,1 Rich, Roland (1993). «Recognition of States: The Collapse of Yugoslavia and the Soviet Union». European Journal of International Law 4 (1): 36–65. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2021-07-19. https://web.archive.org/web/20210719043217/http://www.ejil.org/article.php?article=1207&issue=67. Ανακτήθηκε στις 18 October 2011. 
  5. Frucht 2005.
  6. «Leaders of a Republic in Yugoslavia Resign». The New York Times. Reuters. 12 January 1989. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 July 2012. https://www.webcitation.org/69QmSYE7N?url=http://www.nytimes.com/1989/01/12/world/leaders-of-a-republic-in-yugoslavia-resign.html. Ανακτήθηκε στις 7 February 2010. 
  7. Davor Pauković (1 June 2008). «Posljednji kongres Saveza komunista Jugoslavije: uzroci, tijek i posljedice raspada [Last Congress of the League of Communists of Yugoslavia: Causes, Consequences and Course of Dissolution]» (στα Croatian) (PDF). Časopis za suvremenu povijest (Centar za politološka istraživanja) 1 (1): 21–33. ISSN 1847-2397. http://hrcak.srce.hr/index.php?show=clanak&id_clanak_jezik=55640. Ανακτήθηκε στις 11 December 2010. 
  8. Branka Magas (13 December 1999). «Obituary: Franjo Tudjman». The Independent. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 July 2012. https://www.webcitation.org/69Qmjvz7e?url=http://www.independent.co.uk/arts-entertainment/obituary-franjo-tudjman-1132142.html. Ανακτήθηκε στις 17 October 2011. 
  9. «Armed Serbs Guard Highways in Croatia During Referendum». The New York Times. 20 August 1990. https://www.nytimes.com/1990/08/20/world/armed-serbs-guard-highways-in-croatia-during-referendum.html?ref=croatia. Ανακτήθηκε στις 11 December 2010. 
  10. Nohlen & Stöver 2010, σελ. 401.
  11. Chuck Sudetic (2 October 1990). «Croatia's Serbs Declare Their Autonomy». The New York Times. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 July 2012. https://www.webcitation.org/69Qmswhv4?url=http://www.nytimes.com/1990/10/02/world/croatia-s-serbs-declare-their-autonomy.html. Ανακτήθηκε στις 11 December 2010. 
  12. Eastern Europe and the Commonwealth of Independent States. Routledge. 1998. σελίδες 272–278. ISBN 978-1-85743-058-5. Ανακτήθηκε στις 16 Δεκεμβρίου 2010. 
  13. «Odluka o raspisu referenduma» (στα Croatian). Narodne Novine. 2 May 1991. http://narodne-novine.nn.hr/clanci/sluzbeni/254259.html. Ανακτήθηκε στις 27 December 2011. 
  14. «Croatia Calls for EC-Style Yugoslavia». Los Angeles Times. 16 July 1991. http://articles.latimes.com/1991-07-16/news/mn-2455_1_croatia-calls. Ανακτήθηκε στις 20 December 2010. 
  15. Sudetic, Chuck (20 May 1991). «Croatia Votes for Sovereignty and Confederation». The New York Times. https://www.nytimes.com/1991/05/20/world/croatia-votes-for-sovereignty-and-confederation.html?ref=croatia. Ανακτήθηκε στις 12 December 2010. 
  16. 16,0 16,1 Chuck Sudetic (26 June 1991). «2 Yugoslav States Vote Independence To Press Demands». The New York Times. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 July 2012. https://www.webcitation.org/69Wj75HVR?url=http://www.nytimes.com/1991/06/26/world/2-yugoslav-states-vote-independence-to-press-demands.html. Ανακτήθηκε στις 12 December 2010. 
  17. «Deklaracija o proglašenju suverene i samostalne Republike Hrvatske» (στα Croatian). Narodne Novine. 25 June 1991. http://narodne-novine.nn.hr/clanci/sluzbeni/1991_06_31_875.html. Ανακτήθηκε στις 12 December 2010. 
  18. Riding, Alan (26 June 1991). «Europeans Warn on Yugoslav Split». The New York Times. https://www.nytimes.com/1991/06/26/world/europeans-warn-on-yugoslav-split.html?ref=croatia. Ανακτήθηκε στις 12 December 2010. 
  19. Sudetic, Chuck (29 June 1991). «Conflict in Yugoslavia; 2 Yugoslav States Agree to Suspend Secession Process». The New York Times. https://www.nytimes.com/1991/06/29/world/conflict-in-yugoslavia-2-yugoslav-states-agree-to-suspend-secession-process.html?ref=croatia. Ανακτήθηκε στις 12 December 2010. 
  20. Sudetic, Chuck (6 October 1991). «Shells Still Fall on Croatian Towns Despite Truce». The New York Times. https://www.nytimes.com/1991/10/06/world/shells-still-fall-on-croatian-towns-despite-truce.html?ref=croatia. Ανακτήθηκε στις 16 December 2010. 
  21. «Yugoslav Planes Attack Croatian Presidential Palace». The New York Times. 8 October 1991. https://www.nytimes.com/1991/10/08/world/yugoslav-planes-attack-croatian-presidential-palace.html. Ανακτήθηκε στις 13 December 2010. 
  22. Williams, Carol J. (8 October 1991). «Croatia Leader's Palace Attacked». Los Angeles Times. http://articles.latimes.com/1991-10-08/news/mn-151_1_civil-war. Ανακτήθηκε στις 23 January 2011. 
  23. «Govor predsjednika Hrvatskog sabora Luke Bebića povodom Dana neovisnosti» [Speech of Luka Bebić, Speaker of the Croatian Parliament on occasion of the Independence day] (στα Croatian). Sabor. 7 Οκτωβρίου 2008. Ανακτήθηκε στις 28 Δεκεμβρίου 2011. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  24. Dražen Boroš (8 October 2011). «Dvadeset godina slobodne Hrvatske» (στα Croatian). Glas Slavonije. http://www.glas-slavonije.hr/mvijest.asp?rub=3&ID_VIJESTI=11436. Ανακτήθηκε στις 29 December 2011. 
  25. «Ceremonial session of the Croatian Parliament on the occasion of the Day of Independence of the Republic of Croatia». Official web site of the Croatian Parliament. Sabor. 7 Οκτωβρίου 2004. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Μαρτίου 2012. Ανακτήθηκε στις 29 Ιουλίου 2012. 
  26. Sandro Knezović (February 2007). «Europska politika u vrijeme disolucije jugoslavenske federacije [European Politics at the Time of the Dissolution of the Yugoslav Federation]» (στα Croatian) (PDF). Politička Misao (University of Zagreb, Faculty of Political Sciences) 43 (3): 109–131. ISSN 0032-3241. http://hrcak.srce.hr/file/32133. Ανακτήθηκε στις 18 June 2012. 
  27. Pellet, Allain (1992). «The Opinions of the Badinter Arbitration Committee: A Second Breath for the Self-Determination of Peoples» (PDF). European Journal of International Law 3 (1): 178–185. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 May 2011. https://web.archive.org/web/20110529223410/http://207.57.19.226/journal/Vol3/No1/art12-13.pdf. 
  28. Kraljević, Egon (November 2007). «Prilog za povijest uprave: Komisija za razgraničenje pri Predsjedništvu Vlade Narodne Republike Hrvatske 1945.-1946 [Contribution to the history of public administration: commission for the boundary demarcation at the government's presidency of the People's Republic of Croatia, 1945–1946]» (στα Croatian) (PDF). Arhivski vjesnik (Croatian State Archives) 50 (50): 121–130. ISSN 0570-9008. http://hrcak.srce.hr/index.php?show=clanak&id_clanak_jezik=41791. Ανακτήθηκε στις 20 June 2012. 
  29. Čobanov, Saša; Rudolf, Davorin (2009). «Jugoslavija: unitarna država ili federacija povijesne težnje srpskoga i hrvatskog naroda – jedan od uzroka raspada Jugoslavije [Yugoslavia: a unitary state or federation of historic efforts of Serbian and Croatian nations—one of the causes of breakup of Yugoslavia]» (στα Croatian). Zbornik radova Pravnog fakulteta u Splitu (University of Split Faculty of Law) 46 (2). ISSN 1847-0459. http://www.pravst.hr/zbornik.php?p=25&s=170. Ανακτήθηκε στις 10 December 2010. 
  30. Lucarelli, Sonia (2000). Europe and the breakup of Yugoslavia: a political failure in search of a scholarly explanation. Martinus Nijhoff Publishers. σελίδες 125–129. ISBN 978-90-411-1439-6. Ανακτήθηκε στις 27 Δεκεμβρίου 2011. 
  31. Roland Rich (1993). «Recognition of States: The Collapse of Yugoslavia and the Soviet Union» (PDF). European Journal of International Law 4 (1): 48–49. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 April 2012. https://web.archive.org/web/20120421143955/http://www.ejil.org/pdfs/4/1/1207.pdf. Ανακτήθηκε στις 30 November 2011. 
  32. Statehood and the law of self-determination. Martinus Nijhoff Publishers. 2002. σελίδες 79–81. ISBN 978-90-411-1890-5. Ανακτήθηκε στις 28 Δεκεμβρίου 2011. 
  33. «Serb-Led Presidency Drafts Plan For New and Smaller Yugoslavia». The New York Times. 27 December 1991. https://www.nytimes.com/1991/12/27/world/serb-led-presidency-drafts-plan-for-new-and-smaller-yugoslavia.html?ref=croatia. Ανακτήθηκε στις 28 December 2011. 
  34. «A/RES/49/43 The situation in the occupied territories of Croatia» (PDF). United Nations. 9 Φεβρουαρίου 1995. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 19 Μαΐου 2015. Ανακτήθηκε στις 28 Δεκεμβρίου 2011. 
  35. «Date of Recognition and Establishment of Diplomatic Relation». Ministry of Foreign Affairs and European Integration (Croatia). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Αυγούστου 2010. Ανακτήθηκε στις 18 Δεκεμβρίου 2011. 
  36. Stephen Kinzer (24 December 1991). «Slovenia and Croatia Get Bonn's Nod». The New York Times. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 July 2012. https://www.webcitation.org/69WmZTuSS?url=http://www.nytimes.com/1991/12/24/world/slovenia-and-croatia-get-bonn-s-nod.html. Ανακτήθηκε στις 29 July 2012. 
  37. Paul L. Montgomery (23 May 1992). «3 Ex-Yugoslav Republics Are Accepted into U.N.». The New York Times. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 July 2012. https://www.webcitation.org/69WnEWOSK?url=http://www.nytimes.com/1992/05/23/world/3-ex-yugoslav-republics-are-accepted-into-un.html. Ανακτήθηκε στις 29 July 2012. 
  38. «Obilježena obljetnica priznanja» [Recognition Anniversary Marked] (στα Croatian). Croatian Radiotelevision. 15 Ιανουαρίου 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Σεπτεμβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 29 Δεκεμβρίου 2011. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  39. «Commemorative 25 Kuna Coins in Circulation». Croatian National Bank. 19 Μαΐου 2010. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Δεκεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 29 Δεκεμβρίου 2011. 
  40. Sudetic, Chuck (18 November 1991). «Croats Concede Danube Town's Loss». The New York Times. https://www.nytimes.com/1991/11/18/world/croats-concede-danube-town-s-loss.html?ref=croatia. Ανακτήθηκε στις 15 December 2010. 
  41. Binder, David (9 November 1991). «Old City Totters in Yugoslav Siege». The New York Times. https://www.nytimes.com/1991/11/09/world/old-city-totters-in-yugoslav-siege.html?ref=croatia. Ανακτήθηκε στις 16 December 2010. 
  42. Sudetic, Chuck (3 January 1992). «Yugoslav Factions Agree to U.N. Plan to Halt Civil War». The New York Times. https://www.nytimes.com/1992/01/03/world/yugoslav-factions-agree-to-un-plan-to-halt-civil-war.html?ref=croatia. Ανακτήθηκε στις 16 December 2010. 
  43. Dean E. Murphy (8 August 1995). «Croats Declare Victory, End Blitz». Los Angeles Times. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 August 2012. https://www.webcitation.org/69fL2KrVN?url=http://articles.latimes.com/1995-08-08/news/mn-32662_1_serb-refugees. Ανακτήθηκε στις 18 December 2010. 
  44. Chris Hedges (16 January 1998). «An Ethnic Morass Is Returned to Croatia». The New York Times. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 May 2013. https://web.archive.org/web/20130518201803/http://www.nytimes.com/1998/01/16/world/an-ethnic-morass-is-returned-to-croatia.html?ref=croatia. Ανακτήθηκε στις 18 December 2010.