Μετάβαση στο περιεχόμενο

Δακτυλοσυλλαβισμός

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
American manual alphabet chart
Το αμερικανικό δακτυλικό αλφάβητο, όπως χρησιμοποιείται στην αμερικανική νοηματική γλώσσα

Δακτυλοσυλλαβισμός είναι η αναπαράσταση των γραμμάτων ενός συστήματος γραφής, και ενίοτε αριθμητικών συστημάτων, χρησιμοποιώντας μόνο τα χέρια. Αυτά τα δακτυλικά αλφάβητα χρησιμοποιήθηκαν αρχικά στην εκπαίδευση των κωφών και στη συνέχεια υιοθετήθηκαν ως ξεχωριστό μέρος μιας σειράς νοηματικών γλωσσών. Υπάρχουν περίπου σαράντα δακτυλικά αλφάβητα σε όλο τον κόσμο.[1] Ιστορικά, τα δακτυλικά αλφάβητα είχαν μια σειρά από πρόσθετες εφαρμογές — όπως κρυπτογράφηση, μνημονικοί κανόνες ή επικοινωνία σε σιωπηλά θρησκευτικά περιβάλλοντα.

Μορφές δακτυλικών αλφαβήτων

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο δακτυλοσυλλαβισμός μπορεί να γίνει κατανοητός μέσω της όρασης ή της αφής. Η απλούστερη οπτική μορφή της δακτυλοσυλλαβισμού είναι η αναπαράσταση του σχήματος των γραμμάτων στον αέρα και η απλούστερη απτική μορφή είναι η αναπαράστασή τους πάνω στο χέρι. Ο δακτυλοσυλλαβισμός γίνεται με το ένα χέρι, όπως στην Αμερικανική Νοηματική Γλώσσα, στη Γαλλική Νοηματική Γλώσσα και στην Ιρλανδική Νοηματική Γλώσσα ή και με τα δύο χέρια, όπως στη Βρετανική Νοηματική Γλώσσα.

Δακτυλοσυλλαβισμός στις νοηματικές γλώσσες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αφίσα με το βρετανικό δακτυλικό αλφάβητο

Ο δακτυλοσυλλαβισμός έχει εισαχθεί σε ορισμένες νοηματικές γλώσσες από εκπαιδευτικούς και ως εκ τούτου έχει κάποιες δομικές ιδιότητες που δεν μοιάζουν με την πολυεπίπεδη οπτικοποίηση που χαρακτηρίζει τις νοηματικές γλώσσες των κωφών. Με πολλούς τρόπους, ο δακτυλοσυλλαβισμός χρησιμεύει ως γέφυρα μεταξύ της νοηματικής γλώσσας και της προφορικής γλώσσας του περιβάλλοντός της.

Ο δακτυλοσυλλαβισμός χρησιμοποιείται σε διάφορες νοηματικές γλώσσες και καταστάσεις για διαφορετικούς σκοπούς. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να αναπαραστήσει λέξεις από μια προφορική γλώσσα που δεν έχουν ισοδύναμο νόημα ή για έμφαση ή διευκρίνιση ή κατά τη διδασκαλία ή εκμάθηση μιας νοηματικής γλώσσας.

Στην Αμερικανική Νοηματική Γλώσσα, υπάρχουν περισσότερα λεξιλογικά στοιχεία στον καθημερινό λόγο παρά στον επίσημο νοηματισμό.[2] Διαφορετικές κοινότητες που χρησιμοποιούν νοηματικές γλώσσες χρησιμοποιούν δακτυλοσυλλαβισμό σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό. Έτσι,[3] ο δακτυλοσυλλαβισμός αποτελεί περίπου το 8,7% του νοηματισμού στην Αμερικανική Νοηματική[2] και το 10% της περιστασιακής υπογραφής στην Αυστραλέζικη Νοηματική Γλώσσα.[4] Η αναλογία είναι μεγαλύτερη σε ηλικιωμένους νοηματιστές. Στη Θάλασσα της Τασμανίας, μόνο το 2,5% του συνόλου της Νεοζηλανδικής Νοηματικής Γλώσσας περιέχει δακτυλοσυλλαβισμό.[5] Ο δακτυλοσυλλαβισμός δεν ήταν καν μέρος της Νεοζηλανδικής Νοηματικής μέχρι τη δεκαετία του 1980.[6] Προηγουμένως, οι λέξεις συλλαβίζονταν αναπαριστώντας τα γράμματα στον αέρα.[7] Ο δακτυλοσυλλαβισμός δεν φαίνεται να χρησιμοποιείται πολύ στις νοηματικές γλώσσες της Ανατολικής Ευρώπης παρά μόνο στα σχολεία,[8] ενώ η Ιταλική Νοηματική Γλώσσα επίσης χρησιμοποιεί πολύ λίγο δακτυλοσυλλαβισμό, κυρίως για ξένες λέξεις. Κάποιες νοηματικές γλώσσες δεν χρησιμοποιούν καθόλου δακτυλοσυλλαβισμό.

Η ταχύτητα και η σαφήνεια του δακτυλοσυλλαβισμού διαφέρουν μεταξύ των διαφορετικών κοινοτήτων. Στην Ιταλική Νοηματική Γλώσσα, οι λέξεις που εκφράζονται με δακτυλοσυλλαβισμό παράγονται σχετικά αργά και καθαρά, ενώ ο δακτυλοσυλλαβισμός στη Βρετανική Νοηματική Γλώσσα είναι συχνά γρήγορος. Τα περισσότερα γράμματα του αλφαβήτου στη Βρετανική Νοηματική Γλώσσα παράγονται και με τα δύο χέρια. Όπως και στις γραπτές λέξεις, το πρώτο και το τελευταίο γράμμα και το μήκος της λέξης είναι οι πιο σημαντικοί παράγοντες για την αναγνώριση.

Όταν οι άνθρωποι που μιλούν άπταιστα μια νοηματική γλώσσα διαβάζουν δακτυλοσυλλαβισμό, συνήθως δεν κοιτούν το(τα) χέρι(α) του νοηματιστή, αλλά διατηρούν οπτική επαφή, όπως γίνεται συνήθως στις νοηματικές γλώσσες. Οι άνθρωποι που μαθαίνουν δακτυλοσυλλαβισμό συχνά είναι αδύνατο να τον καταλάβουν χρησιμοποιώντας μόνο την περιφερειακή τους όραση και πρέπει να κοιτάζουν κατευθείαν στο χέρι κάποιου που δακτυλοσυλλαβίζει. Συχνά πρέπει επίσης να ζητούν από τον νοηματιστή να συλλαβίσει αργά. Συχνά χρειάζονται χρόνια εξάσκηση για να γίνει κανείς επιδέξιος στον δακτυλοσυλλαβισμό.

Οικογένειες δακτυλικών αλφαβήτων

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Σχέσεις μεταξύ δακτυλικών αλφαβήτων νοηματικών γλωσσών, που εκφράζονται[9]

Σύμφωνα με μια μεγάλης κλίμακας μελέτη σχετικά με την εξέλιξη και τον σύγχρονο χαρακτήρα 76 ενεργών και ανενεργών δακτυλικών αλφαβήτων (ΔΑ) νοηματικών γλωσσών, θεωρήθηκε η ύπαρξη οκτώ ομάδων: μια αφγανοϊορδανική, αυστριακή, ένας βρετανική, γαλλική, πολωνική, ρωσική, ισπανική και σουηδική. Σημειωτέον, αρκετές μη λειτουργικές εκδόσεις γερμανικών, αυστριακών, ουγγρικών και δανικών δακτυλικών αλφαβήτων αποτελούσαν μέρος της ομάδας αυστριακής προέλευσης, ενώ τα τρέχοντα ΔΑ αυτών των νοηματικών γλωσσών σχετίζονται στενά με το γαλλικό, το αμερικανικό, το αλφάβητο της διεθνούς νοηματικής γλώσσας και άλλα ΔA της γαλλικής ομάδας.[9]

Με ένα χέρι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ολλανδικό δακτυλικό αλφάβητο

Δύο οικογένειες χειροκίνητων αλφαβήτων χρησιμοποιούνται για την αναπαράσταση του λατινικού αλφαβήτου στον σύγχρονο κόσμο. Η πιο κοινή παράγεται κυρίως με το ένα χέρι και εντοπίζεται σε σημάδια του αλφαβήτου που χρησιμοποιούνται στην Ευρώπη τουλάχιστον από τις αρχές του 15ου αιώνα.

Ορισμένες δακτυλικές αναπαραστάσεις μη ρωμαϊκών γραφών, όπως κινέζικα, ιαπωνικά, εβραϊκά, ελληνικά, ταϊλανδικά και ρωσικά, βασίζονται σε κάποιο βαθμό στο λατινικό αλφάβητο με το ένα χέρι που περιγράφεται παραπάνω. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ωστόσο, η «βάση» είναι περισσότερο η θεωρία παρά η πράξη.

Το γιουγκοσλαβικό δακτυλικό αλφάβητο περιέχει χαρακτήρες από το σερβικό κυριλλικό αλφάβητο καθώς και από το λατινικό αλφάβητο.

Ουκρανικό δακτυλικό αλφάβητο

Τα δακτυλικά αλφάβητα που βασίζονται στο αραβικό αλφάβητο,[10] η το αιθιοπικό δακτυλικό αλφάβητο και η αναπαράσταση της κορεατικής γλώσσας Χάνγκουλ χρησιμοποιούν χειρομορφές που είναι σε κάποιον βαθμό εικονικές αναπαραστάσεις των χαρακτήρων στο σύστημα γραφής.

Με δύο χέρια

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
British Sign Language Chart Colouring Picture
Η βρετανική νοηματική γλώσσα χρησιμοποιεί δακτυλικό αλφάβητο με δύο χέρια.

Τα δακτυλικά αλφάβητα με δύο χέρια χρησιμοποιούνται από πολλές κοινότητες κωφών. Ένα τέτοιο αλφάβητο χρησιμοποιείται από κοινού από χρήστες της Βρετανικής Νοηματικής Γλώσσας, της Αυστραλέζικης Νοηματικής Γλάσσας και της Νεοζηλανδικής Νοηματικής Γλώσσας και ένα άλλο χρησιμοποιείται στην Τουρκική Νοηματική Γλώσσα. Μερικά γράμματα αντιπροσωπεύονται με εικονικά σχήματα.

Τα γράμματα σχηματίζονται από ένα κυρίαρχο χέρι, το οποίο βρίσκεται πάνω ή δίπλα στο άλλο χέρι στο σημείο επαφής, και ένα δευτερεύον χέρι, που χρησιμοποιεί είτε το ίδιο είτε απλούστερο σχήμα από το κυρίαρχο χέρι. Είτε το αριστερό είτε το δεξί χέρι μπορεί να είναι κυρίαρχο.

Ορισμένοι χαρακτήρες, όπως το σύμβολο που χρησιμοποιείται συνήθως για το γράμμα C, μπορεί να εκφράζονται με το ένα χέρι.

Ιστορία των δακτυλικών αλφαβήτων

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Λατινικό δακτυλικό αλφάβητο

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Έχει προταθεί ότι το σώμα και τα χέρια χρησιμοποιήθηκαν για να αναπαραστήσουν αλφάβητα στην ελληνική, ρωμαϊκή, αιγυπτιακή και ασσυριακή αρχαιότητα.[11] Βεβαίως, τα συστήματα «δαχτυλικής μέτρησης» ήταν ευρέως διαδεδομένα και ικανά να αναπαριστούν αριθμούς έως και 10.000,[12] ενώ εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται σήμερα σε μέρη της Μέσης Ανατολής. Η πρακτική της αντικατάστασης αριθμών με γράμματα και αντίστροφα, γνωστή ως γεματρία, ήταν επίσης κοινή, και είναι πιθανό ότι οι δύο πρακτικές συνδυάστηκαν για να παραχθεί ένα δακτυλικό αλφάβητο. Το παλαιότερο γνωστό δακτυλικό αλφάβητο, που περιγράφηκε από τον Βενεδικτίνο μοναχό Βέδα στην Νορθουμβρία τον 8ο αιώνα, έκανε ακριβώς αυτό.[13] Ενώ ο συνήθης σκοπός του λατινικού και του ελληνικού δακτυλικού αλφάβητου που περιγράφονται από τον Βέδα είναι άγνωστος, ήταν απίθανο να είχαν χρησιμοποιηθεί από κωφούς για επικοινωνία — παρόλο που ο Βέδας έχασε την ακοή του στα γεράματά του. Ο ιστορικός Λόις Μπραγκ καταλήγει στο συμπέρασμα ότι αυτά τα αλφάβητα φτιάχτηκαν μόνο για παιχνίδι.[14]

Από το 1938,[15] αρκετοί συγγραφείς έχουν υποθέσει ότι το ιρλανδικό αλφάβητο Όγαμ του 5ου αιώνα, με το πενταδικό σύστημα αρίθμησης, προήλθε από ένα δακτυλικό αλφάβητο που προηγήθηκε του Βέδα.[16]

Οι Ευρωπαίοι μοναχοί τουλάχιστον από την εποχή του Βέδα έκαναν χρήση δακτυλοσυλλαβισμού για διάφορους λόγους: επικοινωνία ενώ τηρούσαν όρκους σιωπής ή δημιουργία μνημονικών κανόνων. Μπορεί επίσης να έχουν χρησιμοποιηθεί ως κρυπτογράφηση ή για μυστική επικοινωνία. Κάποιοι πρόγονοι πολλών δακτυλικών αλφαβήτων που χρησιμοποιούνται σήμερα υπάρχουν από τον 16ο αιώνα σε βιβλία που εκδόθηκαν από μοναχούς στην Ισπανία και την Ιταλία.[17] Την ίδια εποχή, μοναχοί όπως ο Βενεδικτίνος Πέδρο Πόνσε ντε Λεόν άρχισαν να διδάσκουν κωφά παιδιά πλουσίων - σε ορισμένα μέρη, η παιδεία ήταν προϋπόθεση για τη νομική αναγνώριση των κληρονόμων - και τα δακτυλικά αλφάβητα βρήκαν νέο σκοπό.[18] Το πρώτο βιβλίο για την κπαίδευση κωφών, που εκδόθηκε το 1620 από τον Ζουάν Πάμπλο Μπόνετ στη Μαδρίτη, περιελάμβανε λεπτομερή περιγραφή της χρήσης δακτυλικού αλφαβήτου για να διδάξει τους κωφούς μαθητές να διαβάζουν και να μιλούν.[19]

Αυτό το αλφάβητο υιοθετήθηκε από το σχολείο κωφών του Σαρλ-Μισέλ ντε Λ'Επέ στο Παρίσι τον 18ο αιώνα και στη συνέχεια διαδόθηκε σε κοινότητες κωφών σε όλο τον κόσμο τον 19ο και τον 20ό αιώνα μέσω εκπαιδευτικών που το είχαν μάθει στο Παρίσι. Με την πάροδο του χρόνου εμφανίστηκαν παραλλαγές, που προκλήθηκαν από τις φυσικές φθογγικές μεταβολές με την πάροδο του χρόνου, προσαρμογές σε τοπικούς γραπτούς τύπους με ειδικούς χαρακτήρες ή διακριτικά (που μερικές φορές αναπαριστώνται με το άλλο χέρι) και αποφυγή χειρομορφών που θεωρούνται άσεμνες σε ορισμένους πολιτισμούς.

Εντωμεταξύ, στο Ηνωμένο Βασίλειο, τα δακτυλικά αλφάβητα χρησιμοποιήθηκαν επίσης για διάφορους σκοπούς, όπως η μυστική επικοινωνία,[20] η δημόσια ομιλία ή η επικοινωνία με κωφούς.[21] Το 1648, ο Τζον Μπάλγουερ περιέγραψε έναν κωφό με επιδεξιότητα στη χρήση δακτυλικού αλφαβήτου, του οποίου η σύζυγος μπορούσε να συνομιλήσει μαζί του εύκολα, ακόμη και στο σκοτάδι χρησιμοποιώντας την νοηματισμό.[22] Το 1680, ο Τζορτζ Νταλγκάρνο δημοσίευσε το Didascalocophus, or, The deaf and dumb mans tutor,[23] στο οποίο παρουσίασε τη δική του μέθοδο εκπαίδευσης κωφών, μαζί με ένα αλφάβητο. Ο Σαρλ ντε λα Φεν δημοσίευσε ένα βιβλίο το 1692 που περιγράφει ένα αλφαβητικό σύστημα όπου η ένδειξη ενός μέρους του σώματος αντιπροσώπευε το γράμμα από το οποίο ξεκινούσε αυτό το μέρο (π.χ. φρύδι=Φ), ενώ τα φωνήεντα βρίσκονταν στα άκρα των δακτύλων όπως και σε λλα βρετανικά συστήματα.[24]

Τα φωνήεντα αυτών των πρώιμων βρετανικών δακτυλικών αλφαβήτων, ευρισκόμενα στις άκρες των δακτύλων, έχουν επιβιώσει στα σύγχρονα αλφάβητα που χρησιμοποιούνται στη Βρετανική Νοηματική Γλώσσα, στην Αυστραλέζικη Νοηματική Γλώσσα και στη Νεοζηλανδική Νοηματική Γλώσσα.[25] Οι παλαιότερες γνωστές έντυπες εικόνες συμφώνων του σύγχρονου αλφαβήτου με τα δύο χέρια εμφανίστηκαν το 1698 στο Digiti Lingua, ένα φυλλάδιο από έναν ανώνυμο συγγραφέα που δεν μπορούσε να μιλήσει.[26][27] Αυτός πρότεινε ότι το δακτυλικό αλφάβητο θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί και από κωφούς για μυστική επικοινωνία ή καθαρά για ψυχαγωγία. Εννέα από τα γράμματά του εντοπίζονται και σε παλαιότερα αλφάβητα.

Δείτε επίσης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Γκαλερί

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Χαρακτηρικά λατινικού δακτυλικού αλφαβήτου (Μπόνετ, 1620):
  • A
    Α
  • B, C, D
    B, C, D
  • E, F, G
    E, F, G
  • H, I, L
    H, I, L
  • M, N
    Μ, Ν
  • O, P, Q
    O, P, Q
  • R, S, T
    R, S, T
  • V, X, Y, Z
    V, X, Y, Z

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ Zaitseva, Galina. Jestovaia rech. Dak't'ilologia. (Sign speech. Dactylology.) Vlados. Moscow. 2004. p. 12
  2. ↑ 2,0 2,1 Morford, Jill Patterson, and MacFarlane, James (2003). Frequency Characteristics of American Sign Language. Sign Language Studies, Volume 3, Number 2, Winter 2003, pp. 213–25
  3. ↑ Padden, Carol A. (2003). How the alphabet came to be used in a sign language, Sign Language Studies, 4.1. Gallaudet University Press
  4. ↑ Schembri, A. & Johnston, T. (in press). Sociolinguistic variation in fingerspelling in Australian Sign Language (Auslan): A pilot study. Sign Language Studies.
  5. ↑ McKee, David and Kennedy, Graeme (2000). Corpus analysis of New Zealand Sign Language. Paper presented at the 7th International Conference on Theoretical Issues in Sign Language Research. Amsterdam. July 23rd-27th
  6. ↑ McKee, R. L., & McKee, D. (2002). A guide to New Zealand Sign Language grammar. Deaf Studies Research Unit, Occasional Publication No. 3, Victoria University of Wellington.
  7. ↑ Forman, Wayne (2003) The ABCs of New Zealand Sign Language: Aerial Spelling. Journal of Deaf Studies and Deaf Education. Volume 8, Number 1, January 2003. ISSN 1081-4159.
  8. ↑ Bickford, J. Albert (2005). «The Signed Languages of Eastern Europe» (PDF). Electronic Survey Report. SIL International. Αρχειοθετήθηκε (PDF) από το πρωτότυπο στις 6 Απριλίου 2008.  (8.62 MB).
  9. ↑ 9,0 9,1 Power, Justin M.; Grimm, Guido W.; List, Johann-Mattis (January 2020). «Evolutionary dynamics in the dispersal of sign languages». Royal Society Open Science (Royal Society) 7 (1): 191100. doi:10.1098/rsos.191100. PMID 32218940. PMC 7029929. Bibcode: 2020RSOS....791100P. https://pure.mpg.de/rest/items/item_3076167_3/component/file_3076168/content. Ανακτήθηκε στις 26 June 2020. 
  10. ↑ Richardson, Kristina (Winter 2017). «New Evidence for Early Modern Ottoman Arabic and Turkish Sign Systems». Sign Language Studies 17 (2): 172–192. doi:10.1353/sls.2017.0001. https://muse.jhu.edu/article/648902. 
  11. ↑ Barrois, J. (1850). Dactylologie et langage primitif. Paris 1850; Firmin Didot freres.
  12. ↑ Alföldi-Rosenbaum, E. (1971). The finger calculus in antiquity and in the Middle Ages: Studies on Roman game counters part I. Friihmiltelalterliche Studien, 6, 1-9.
    See also: Menninger, K. (1958). Number words and number symbols: A cultural history of numbers. Translated by Paul Broneer. Cambridge, MA: MIT Press, 1969. (p. 201). Originally published as Zahlwort und Ziffer (Gottingen: Vandenhoeck and Ruprecht).
  13. ↑ Bede. (AD 710). De Computo vel Loguela per Gestum Digitorum ("Of counting or speaking with the fingers"), preface to De temporum ratione ("On the reckoning of time"). Illustrated in AD 1140, National Library, Madrid.
  14. ↑ Bragg, Lois (1997). Visual-Kinetic Communication in Europe Before 1600: A Survey of Sign Lexicons and Finger Alphabets Prior to the Rise of Deaf Education. Journal of Deaf Studies and Deaf Education 2:1 Winter 1997
  15. ↑ Macalister, R. A. S. (1928). The Archaeology of Ireland. London: Meuthen
  16. ↑ See, for example: Graves, Robert, (1948). The White Goddess.
  17. ↑ Cosma-Rossellios R.P.F. (1579) "Thesavrvs Artificiosae Memoriae", Venice.
    Fray Melchor de Yebra, (1593) Refugium Infirmorum
  18. ↑ Plann, Susan. (1997). A Silent Minority: Deaf Education in Spain, 1550-1835. Berkeley: University of California Press.
  19. ↑ Juan Pablo Bonet (1620). Reducción de las letras y Arte para enseñar á hablar los Mudos ("The Adaptation of Letters and Art of Teaching Mutes to Speak"). Published by Francisco Abarca de Angulo, Madrid.
  20. ↑ Wilkins, John (1641). Mercury, the Swift and Silent Messenger. The book is a work on cryptography, and fingerspelling was referred to as one method of "secret discoursing, by signes and gestures". Wilkins gave an example of such a system: "Let the tops of the fingers signifie the five vowels; the middle parts, the first five consonants; the bottomes of them, the five next consonants; the spaces betwixt the fingers the foure next. One finger laid on the side of the hand may signifie T. Two fingers V the consonant; Three W. The little finger crossed X. The wrist Y. The middle of the hand Z." (1641:116-117)
  21. ↑ John Bulwer's "Chirologia: or the natural language of the hand.", published in 1644, London, mentions that alphabets are in use by Deaf people, although Bulwer presents a different system which is focused on public speaking.
  22. ↑ Bulwer, J. (1648) Philocopus", or "the Deaf and Dumbe Mans Friend, London: Humphrey and Moseley.
  23. ↑ Dalgarno, George. Didascalocophus, or, The deaf and dumb mans tutor. Oxford: Halton, 1680.
  24. ↑ Charles de La Fin (1692). Sermo mirabilis, or, The silent language whereby one may learn ... how to impart his mind to his friend, in any language ... being a wonderful art kept secret for several ages in Padua, and now published only to the wise and prudent ... London, Printed for Tho. Salusbury... and sold by Randal Taylor... 1692. OCLC 27245872
  25. ↑ «DCAL History of BSL 17 Charles de la Fin or la Fin». 
  26. ↑ Moser H.M., O'Neill J.J., Oyer H.J., Wolfe S.M., Abernathy E.A., and Schowe, B.M. "Historical Aspects of Manual Communication" Journal of Speech and Hearing Disorders 25 (1960) 145-151.
  27. ↑ Hay, A. and Lee, R. A Pictorial History of the evolution of the British Manual Alphabet (British Deaf History Society Publications: Middlesex, 2004)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Δακτυλοσυλλαβισμός&oldid=10411464"