Μογγολική γλώσσα

Μογγολική
	монгол хэл, ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ ᠬᠡᠯᠡ και ꡏꡡꡃ ꡢꡡꡙ ꡁꡦ ꡙꡦ
Προφορά	[/mɔŋɢɔ̆ɮ xiɮ/]
Περιοχή	Μογγολία, Κίνα
Φυσικοί ομιλητές	5,7 εκατ.
Εποχή	2005
Ταξινόμηση	Αλταϊκές Μογγολικές Κεντρικές Μογγολικές Μογγολική; ; ;
Σύστημα γραφής	Γραφή Φάγκσπα, Αλφάβητο Σογιόμπο, Μογγολική γραφή, λατινική γραφή, κυριλλικό αλφάβητο, Μογγολικό κυριλλικό αλφάβητο, Θιβετιανό αλφάβητο και Κώδικας Μπράιγ
Κατάσταση
Επίσημη γλώσσα	Μογγολία; Εσωτερική Μογγολία
Ρυθμιστής	Μογγολία:; Κρατικό Συμβούλιο Γλώσσας (Μογγολία),; Εσωτερική Μογγολία:; Συμβούλιο για τις Γλώσσες και την Λογοτεχνική Εργασία.
ISO 639-1	mn
ISO 639-2	mon
ISO 639-3	mon
SIL	khk Χάλχα Μογγολική ; mvf Περιφερειακή Μογγολική
	Γεωγραφική κατανομή των μογγολικών λαών (κόκκινο). Η πορτοκαλί γραμμή δείχνει την έκταση της άλλοτε μογγολικής αυτοκρατορίας. Στο κόκκινο περιλαμβάνεται όλη η Μογγολία το μεγαλύτερο τμήμα της εσωτερικής Μογγολίας και η Καλμικία, τρία ενκλάβια στην Σινζιάνγκ, μικρά ενκλάβια γύρω από τη λίμνη Βαϊκάλη και τμήμα της Μαντσουρίας

Η μογγολική γλώσσα (σε μογγολική γραφή: ^[4] μονκγόλ χέλε, σε μογγολικό κυριλλικό: Монгол хэл, Μονγκόλ χελ) είναι η επίσημη γλώσσα της Μογγολίας και το πλέον γνωστό μέλος της οικογένειας των μογγολικών γλωσσών. Ο αριθμός των ομιλητών της γλώσσας και των διαλέκτων της αγγίζει τα 5,2 εκατ., στα οποία συμπεριλαμβάνεται η μεγάλη πλειονότητα των κατοίκων της Μογγολίας και πολλών Μογγόλων, κατοίκων της αυτόνομης περιοχής της εσωτερικής Μογγολίας. ^[1] Στη Μογγολία είναι κυρίαρχη η Χάλχα διάλεκτος, γραμμένη σε κυριλλικό αλφάβητο (και ενίοτε σε Λατινικό για τα κοινωνικά δίκτυα), ενώ στην Εσωτερική Μογγολία, η γλώσσα έχει περισσότερες διαλέκτους και είναι γραμμένη στην παραδοσιακή μογγολική γραφή.

Η μογγολική γλώσσα διαθέτει Φωνηεντική αρμονία και περίπλοκη συλλαβική δομή που επιτρέπει σύμπλεγμα μέχρι και τριών συμφώνων. Είναι τυπικά συγκολλητική γλώσσα η οποία βασίζεται σε αλυσίδες προσφυμάτων σε ρηματικούς και ονοματικούς τύπους. Ενώ υπάρχει βασική διάταξη λέξεων υποκείμενο-αντικείμενο-κατηγορούμενο, η σειρά των ουσιαστικών σε ονοματικές φράσεις είναι σχετικά ελεύθερη και έτσι οι γραμματικοί ρόλοι υποδεικνύονται από οκτώ περίπου γραμματικές πτώσεις. Υπάρχουν επίσης πέντε γραμματικές φωνές. Η σύγχρονη μογγολική γλώσσα εξελίχθηκε από τη "Μέση Μογγολική", τη γλώσσα που ομιλείτο στη μογγολική αυτοκρατορία του 13ου και του 14ου αιώνα. Κατά τη μετάβαση, συνέβη μεγάλη μετατόπιση στο παράδειγμα της φωνηεντικής αρμονίας, αναπτύχθηκαν τα μακρά φωνήεντα, οι γραμματικοί κανόνες αναμορφώθηκαν, και το ρηματικό σύστημα αναδομήθηκε.

Γεωγραφική κατανομή

Η μογγολική είναι εθνική γλώσσα της Μογγολίας, που ομιλείται από 2,7 εκατομμύρια ανθρώπους και επίσημη γλώσσα της περιοχής της Εσωτερικής Μογγολίας, όπου ομιλείται από επίσης 2,7 εκατομμύρια ή περισσότερους ανθρώπους.^[5] Ο ακριβής αριθμός των ομιλητών είναι άγνωστος, καθώς δεν υπάρχουν διαθέσιμα δεδομένα για τις γλωσσικές δυνατότητες των Κινέζων πολιτών. Υπάρχουν περίπου 5 εκατομμύρια Μογγόλοι στην Κίνα, αλλά η χρήση της Μογγολικής ανάμεσά τους είναι σε φθίνουσα πορεία, ειδικότερα στις νεότερες γενιές σε αστικές περιοχές, εξαιτίας της κυριαρχίας της Μανδαρινικής Κινεζικής.^[6] Η μεγάλη πλειοψηφία των ομιλητών της μογγολικής γλώσσας ζει στην Εσωτερική Μογγολία, μαζί με ομιλητές της Χαρτσίν και Χορτσίν διαλέκτων, που ζουν σε περιοχές του Λιαονίνγκ, του Τσιλίν και του Χεϊλονγκτσιάνγκ που συνορεύουν με την Εσωτερική Μογγολία.^[7] Σύμφωνα με τον Ουράντιν Ε. Μπούλαγκ (Uradyn E. Bulag), οι Μογγόλοι ανησυχούν για τη γλώσσα τους εξαιτίας ισχυρών κινεζικών πολιτισμικών και εθνικιστικών πιέσεων.^[8]

Ταξινόμηση και διάλεκτοι

Η Μογγολική ανήκει στις μογγολικές γλώσσες. Η οροθέτηση της γλώσσας στις Μογγολικές είναι αμφισβητούμενο θεωρητικό πρόβλημα, η επίλυση του οποίου εμποδίζεται από το γεγονός ότι τα υπάρχοντα δεδομένα για τις διάφορες διαλέκτους δεν είναι εύκολα διευθετήσιμα σύμφωνα με κοινά γλωσσολογικά κριτήρια. Τέτοια δεδομένα θα μπορούσαν πιθανώς να εξηγήσουν την ιστορική ανάπτυξη του μογγολικού διαλεκτικού συνεχούς, όπως επίσης τις κοινωνιογλωσσικές ιδιότητές του. Αν και οι φωνολογικές, επίσης οι λεξικογραφικές έρευνες έχουν αναπτυχθεί αρκετά,^[9] χρειάζονται ακόμη αρκετά στοιχεία για να θεμελιωθεί η μορφοσυντακτική μελέτη, για παράδειγμα ανάμεσα σε τόσο διαφοροποιημένες διαλέκτους όπως η Χάλχα και η Χορτσίν.^[10]^[11]

Επίσης αμφισβητείται η κατάσταση ορισμένων γλωσσών της μογγολικής ομάδας, δηλαδή αν είναι γλώσσες διακριτές από τη Μογγολική ή απλά διάλεκτοι. Υπάρχουν τρεις τέτοιες: η Οϊράτ (στην οποία περιλαμβάνεται η εκδοχή Καλμίκ) και η Μπουριάτ, αμφότερες ομιλούνται στη Ρωσία, τη Μογγολία και την Κίνα και η Όρντος, που ομιλείται γύρω από την πόλη Όρντος της Εσωτερικής Μογγολίας.^[12]

Παραπομπές σημειώσεις

↑ ^1,0 ^1,1 Estimate from Svantesson et al. 2005: 141
↑ «Törijn alban josny helnij tuhaj huul'». MongolianLaws.com. 15 Μαΐου 2003. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Αυγούστου 2009. Ανακτήθηκε στις 27 Μαρτίου 2009. Οι αποφάσεις του συμβουλίου εγκρίνονται από την κυβέρνηση
↑ "Mongγul kele bičig-ün aǰil-un ǰöblel". See Sečenbaγatur et al. 2005: 204.
↑ Rendered in Unicode as ᠮᠣᠨᠭᠭᠣᠯ ᠬᠡᠯᠡ
↑ Svantesson et al. 2005: 141, 143. Από την άλλη, Sečenbaγatur et al. 2005: 206 (πηγή της Εσωτερικής Μογγολίας) αναφέρει 4 εκατ. ομιλητές στην εσωτερική Μογγολία.
↑ Janhunen 2003d: 178.
↑ Sečenbaγatur et al. 2005: 565.
↑ Uradyn E. Bulag, Department of Anthropology, Hunter College and the Graduate Center, City University of New York, New York, NY 10021. «Mongolian Ethnicity and Linguistic Anxiety in». Southern Mongolian Human Rights Information Center. Ανακτήθηκε στις 11 Αυγούστου 2011. CS1 maint: Πολλαπλές ονομασίες: authors list (link)
↑ Βλ. ιδιαίτερα Rinčjen 1979, Amaržargal 1988, Coloo 1988 και για μια γενική βιβλιογραφία επί της μογγολικής φωνολογίας Svantesson et al. 2005: 218–229.
↑ Βλ. Ashimura 2002 για μια σπάνια έρευνα στα μορφοσυντακτικά δεδομένα που υποδεικνύουν σημαντικές διαφορές ανάμεσα στην Χάλχα και τη Χαρτσίν
↑ Janhunen 2003d: 189.
↑ Βλ. Janhunen (ed.) 2003 and Sečenbaγatur et al. 2005 για δύο ταξινομητικά σχήματα.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Wikipedia

Έκδοση της Βικιπαίδειας στην Μογγολική γλώσσα

WikiVoyage logo

Στο Wikivoyage υπάρχει ταξιδιωτικός οδηγός σχετικός με το λήμμα:
Mongolian

Commons logo

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα
Μογγολική γλώσσα

StudyMongolian: online lessons for the Standard Southern Mongolian
On dictionary English/German/Korean/Japanese/Russian to Mongolian translation equivalents
Bolor Mongolian-English dictionary

[ReferenceA-1] 1,0 ^1,1 Estimate from Svantesson et al. 2005: 141

[2] «Törijn alban josny helnij tuhaj huul'». MongolianLaws.com. 15 Μαΐου 2003. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Αυγούστου 2009. Ανακτήθηκε στις 27 Μαρτίου 2009. Οι αποφάσεις του συμβουλίου εγκρίνονται από την κυβέρνηση

[3] "Mongγul kele bičig-ün aǰil-un ǰöblel". See Sečenbaγatur et al. 2005: 204.

[4] Rendered in Unicode as ᠮᠣᠨᠭᠭᠣᠯ ᠬᠡᠯᠡ

[5] Svantesson et al. 2005: 141, 143. Από την άλλη, Sečenbaγatur et al. 2005: 206 (πηγή της Εσωτερικής Μογγολίας) αναφέρει 4 εκατ. ομιλητές στην εσωτερική Μογγολία.

[6] Janhunen 2003d: 178.

[7] Sečenbaγatur et al. 2005: 565.

[8] Uradyn E. Bulag, Department of Anthropology, Hunter College and the Graduate Center, City University of New York, New York, NY 10021. «Mongolian Ethnicity and Linguistic Anxiety in». Southern Mongolian Human Rights Information Center. Ανακτήθηκε στις 11 Αυγούστου 2011. CS1 maint: Πολλαπλές ονομασίες: authors list (link)

[9] Βλ. ιδιαίτερα Rinčjen 1979, Amaržargal 1988, Coloo 1988 και για μια γενική βιβλιογραφία επί της μογγολικής φωνολογίας Svantesson et al. 2005: 218–229.

[10] Βλ. Ashimura 2002 για μια σπάνια έρευνα στα μορφοσυντακτικά δεδομένα που υποδεικνύουν σημαντικές διαφορές ανάμεσα στην Χάλχα και τη Χαρτσίν

[11] Janhunen 2003d: 189.

[12] Βλ. Janhunen (ed.) 2003 and Sečenbaγatur et al. 2005 για δύο ταξινομητικά σχήματα.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]