Μετάβαση στο περιεχόμενο

Thriller (άλμπουμ)

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Thriller
Studio Album από Μάικλ Τζάκσον
Κυκλοφορία30 Νοεμβρίου 1982
Ηχογράφηση14 Απριλίου–8 Νοεμβρίου 1982[1]
Westlake Recording Studios
(Λος Άντζελες, Καλιφόρνια)
Μουσικό είδοςRhythm and blues, ποπ, ροκ, funk
Διάρκεια42:19
Γλώσσααγγλικά
ΠαραγωγήΚουίνσι Τζόουνς
ΔισκογραφικήEpic Records
Δισκογραφικό χρονολόγιο
(Μάικλ Τζάκσον)
E.T. the Extra-Terrestrial
(1981)		Thriller
(1982)		Farewell My Summer Love
(1987)
Singles από Thriller
  1. "The Girl Is Mine"
    Κυκλοφόρησε: 18 Οκτωβρίου 1982
  2. "Billie Jean"
    Κυκλοφόρησε: 3 Ιανουαρίου 1983
  3. "Beat It"
    Κυκλοφόρησε: 14 Φεβρουαρίου 1983
  4. "Wanna Be Startin' Somethin'"
    Κυκλοφόρησε: 8 Μαϊου 1983
  5. "Human Nature"
    Κυκλοφόρησε: 3 Ιουλίου 1983
  6. "P.Y.T. (Pretty Young Thing)"
    Κυκλοφόρησε: 19 Σεπτεμβρίου 1983
  7. "Thriller"
    Κυκλοφόρησε: 23 Ιανουαρίου 1984
Ειδική έκδοση του άλμπουμ

Το Thriller είναι το 6o στούντιο άλμπουμ του Αμερικανού καλλιτέχνη Μάικλ Τζάκσον. Κυκλοφόρησε στις 30 Νοεμβρίου 1982, από την Epic Records, ως διάδοχος του, εμπορικά επιτυχημένου, άλμπουμ του Τζάκσον, Off the Wall. Το Thriller διαθέτει παρόμοια είδη μουσικής όπως το Off the Wall, όπως pop, rock, R&B και post-disco.[2][3]

Οι ηχογραφήσεις διεξήχθησαν μεταξύ Απρίλιου και Νοεμβρίου το 1982 στα Westlake Recording Studios στο Λος Άντζελες, Καλιφόρνια, με προϋπολογισμό παραγωγής 750.000 δολάρια, με παραγωγό τον Κουίνσι Τζόουνς. Ο Τζάκσον έγραψε τα 4 από τα 9 κομμάτια του άλμπουμ. Σε περίπου 1 χρόνο, το Thriller έγινε, και παραμένει ως σήμερα, το καλύτερο σε πωλήσεις άλμπουμ όλων των εποχών, με τις πωλήσεις να ανέρχονται στα 65-110 εκατομμύρια αντίγραφα παγκοσμίως,[4] και το καλύτερο σε πωλήσεις άλμπουμ στις ΗΠΑ.[5] 7 από τα 9 κομμάτι του άλμπουμ κυκλοφόρησαν ως singles, και όλοι έφθασαν στο Τοp#10 του Billboard Hot 100. Το άλμπουμ επίσης κέρδισε 8 (τα περισσότερα στην ιστορία) Grammy Awards το 1984.

Το Thriller επιβεβαίωσε την άποψη για τον Τζάκσον ως τον εξέχοντα ποπ αστέρα του αιώνα, και τον βοήθησε να σπάσει κάποιους φυλετικούς φραγμούς χάρη στις εμφανίσεις του στο MTV και στη συνάντηση με τον Πρόεδρο των ΗΠΑ, Ρόναλντ Ρήγκαν στον Λευκό Οίκο. Οι ταινίες μικρού μήκους για το Thriller, το Billie Jean και το Beat It εμφανίζονταν συχνά στο MTV. Το 2001, κυκλοφόρησε μια ειδική έκδοση του άλμπουμ, με επιπλέον ηχητικές συνεντεύξεις, ένα demo recording και το τραγούδι Someone In the Dark, ένα τραγούδι που έλαβε Γκράμι στο ομώνυμο άλμπουμ της ταινίας E.T. the Extra-Terrestrial.[6] Το 2008, κυκλοφόρησε νέα εκδοχή του άλμπουμ, Thriller 25.

To Thriller έλαβε την 20η θέση στον κατάλογο του Rolling Stone, 500 Greatest Albums of All Time, το 2003,[7] και έλαβε την 3η θέση στην Εθνική Επιτροπή Ηχογράφησης Εμπορευμένων στο Definitive 200 Albums of All Time. Η ταινία μικρού μήκους για το τραγούδι Thriller διασώθηκε από τη Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου στο Εθνικό Μητρώο Καταγραφής των ΗΠΑ, καθώς θεωρήθηκε «πολιτιστικά σημαντικό».

Στις 16 Δεκεμβρίου 2015 έγινε ο πρώτος δίσκος που πούλησε περισσότερα από 30 εκατομμύρια αντίτυπα στις ΗΠΑ, καταρρίπτοντας το δικό του προηγούμενο ρεκόρ, 6 χρόνια μετά το θάνατο του Τζάκσον.[8]

Προϊστορία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το προηγούμενο άλμπουμ του Τζάκσον, Off the Wall (1979), γνώρισε μεγάλη εμπορική επιτυχία και έλαβε εξαιρετικές κριτικές από το σύνολο σχεδόν του μουσικού τύπου.[9][10] Ήταν επίσης εμπορική επιτυχία καλώς εκδόθηκαν 20 εκατομμύρια αντίγραφα παγκοσμίως.[11] Τα χρόνια μεταξύ του Off the Wall και του Thriller ήταν μια μεταβατική περίοδος για τον τραγουδιστή, μια περίοδος αυξανόμενης ανεξαρτησίας.[12] Η περίοδος απόδειξε ότι ο τραγουδιστής έγινε δυστυχισμένος - ο Τζάκσον εξήγησε, «Ακόμα και όταν είμαι στο σπίτι, είμαι μοναχικός. Μερικές φορές κάθομαι στο δωμάτιο μου και κλαίω. Είναι τόσο δύσκολο να κάνεις φίλους... Μερικές φορές περπατάω στη γειτονιά μου τη νύχτα, απλά ελπίζοντας να βρώ κάποιον να μιλήσω μαζί του. Αλλά απλά επιστρέφω στο σπίτι».[13] Όταν ο Τζάκσον έγινε 21 τον Αύγουστο του 1979, διόρισε μάνατζερ του τον Τζων Μπράνκα.[14]

Ο Τζάκσον είπε στον δικηγόρο του και στενό συνεργάτη Τζον Μπράνκα ότι θέλει να είναι ο «μεγαλύτερος αστέρας στο show business» και ο «πλουσιότερος». Ο Τζάκσον ήταν θυμωμένος ότι το Off the Wall έλαβε μόνο ένα Βραβείο Γκράμι και δήλωσε ότι «ήταν συνολικά άδικο ότι δεν έλαβε το Record of the Year και ότι δεν μπορεί να ξανασυμβεί».[15] Επίσης ένιωθε ότι η μουσική βιομηχανία τον υποτιμούσε - το 1980, όταν ο Τζάκσον ρώτησε τον αρθρογράφο του Rolling Stone αν θέλει να γράψει μια ιστορία για τον Τζάκσον, η οποία θα γινόταν πρωτοσέλιδο, ο αρθρογράφος αρνήθηκε, κάτι στο οποίο ο Τζάκσον απάντησε, «Μου είπαν ότι οι μαύροι άνθρωποι στα πρωτοσέλιδα των περιοδικών δεν μπορούν να πωλήσουν αντίγραφα... Απλά περίμενε. Κάποτε τα περιοδικά θα με παρακαλούν για μια συνέντευξη. Μπορεί να τη δώσω, μπορεί όμως και να μη τη δώσω».[15]

Ηχογράφηση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Κουίνσι Τζόουνς, ο οποίος συνεργάστηκε με τον Τζάκσον για την παραγωγή του Thriller

Ο Τζάκσον συνεργάστηκε εκ νέου με τον παραγωγό του Off the Wall, Κουίνσι Τζόουνς. Το ζευγάρι δούλεψε μαζί σε 30 τραγούδια, 9 από τα οποία συμπεριλήφθηκαν τελικά στο άλμπουμ.[16] Το Thriller ηχογραφήθηκε από τον Απρίλιο εώς τον Νοέμβριο του 1982, με προϋπολογισμό παραγωγής 750.000 δολαρίων. Για την ηχογράφηση και την παραγωγή του άλμπουμ συνεργάστηκαν και με μερικά μέλη του συγκροτήματος Toto.[16] Ο Τζάκσον έγραψε 4 τραγούδια: Wanna Be Startin' Somethin', The Girl Is Mine, Beat It και Billie Jean.[17] Σε αντίθεση με άλλους καλλιτέχνες, ο Τζάκσον δεν έγραψε αυτά τα τραγούδια στο χαρτί. Αντιθέτως, χρησιμοποίησε ένα καταγραφέα ήχου (sound recorder) - όταν ηχογραφούσε θα τραγουδούσε από τη μνήμη.[18]

Οι σχέσεις μεταξύ του Τζάκσον και Τζόουνς εντάθηκαν κατά την ηχογράφηση του άλμπουμ. Ο Τζάκσον ξόδεψε τον περισσότερο του χρόνο στις πρόβες για τις χορευτικές του κινήσεις. Όταν τα 9 τραγούδια του άλμπουμ ολοκληρώθηκαν, ο Τζόουνς και ο Τζάκσον ήταν απογοητευμένοι από το αποτέλεσμα και ηχογράφησαν ξανά το κάθε τραγούδι, ξοδεύοντας μια εβδομάδα για το καθένα. Ο Τζόουνς πίστευε ότι το Billie Jean δεν ήταν τόσο δυνατό για να συμπεριληφθεί στο άλμπουμ, αλλά ο Τζάκσον ήταν αντίθετος και το κράτησε. Ο Τζόουνς είπε στον Τζάκσον ότι το Thriller δεν θα είχε τόσο εμπορική επιτυχία όπως το Off the Wall, επειδή η αγορά είχε αποδυναμωθεί. Σε απάντηση, ο Τζάκσον απείλησε ότι θα ακυρώσει την κυκλοφορία του άλμπουμ.[16]

Ο Τζάκσον ήταν αποφασισμένος να δημιουργήσει ένα άλμπουμ όπου «το κάθε τραγούδι θα ήταν θανατηφόρο», και έγραφε τα τραγούδια του Thriller με αυτή τη σκέψη.[19][20] Ο Τζόουνς και ο Ροντ Τέμπερτον διηγήθηκαν αναλυτικά τι γινόταν κατά την ηχογράφηση του άλμπουμ στην ειδική έκδοση του 2001. Ο Τζόουνς μιλούσε για το Billie Jean και για το πόσο προσωπικό ήταν για τον Τζάκσον, ο οποίος αγωνίστηκε για να αντιμετωπίσει αρκετές εμμονές των υπερβολικών θαυμαστών του. Ο Τζόουνς ήθελε η μεγάλη εισαγωγή του τραγουδιού να μικρύνει - ωστόσο, ο Τζάκσον δεν την άλλαξε, δηλώνοντας ότι αυτό του προκαλεί την επιθυμία να χορέψει.[17] Η συνεχιζόμενη αντίδραση κατά της disco έκανε αναγκαίο το άλμπουμ να αλλάξει μουσική κατεύθυνση από το disco-heavy Off the Wall.[20] Ο Τζόουνς και ο Τζάκσον ήταν αποφασισμένοι να κάνουν ένα ροκ τραγούδι που θα ταίριαζε σε όλα τα γούστα και ξόδεψαν εβδομάδες για να βρουν τον κατάλληλο κιθαρίστα για το Beat It. Τελικά, απευθύνθηκαν στον Έντι Βαν Χάλεν από το ροκ συγκρότημα Van Halen.[17][21]

Όταν ο Ροντ Τέμπερτον έγραψε το τραγούδι Thriller, αρχικά σκέφθηκε να το ονομάσει Starlight ή Midnight Man, αλλά προτίμησε το Thriller επειδή ένιωσε ότι ήταν πιο κατάλληλος τίτλος. Πάντα ψάχνοντας το κατάλληλο άτομο για να απαγγείλει τα τελευταία λόγια, ο Τζόουνς διάλεξε τον ηθοποιό Βίνσεντ Πράις, που ήταν γνωστός της συζύγου του, ο οποίος και ολοκλήρωσε τη δουλεία του σε 2 μόνο ηχογραφήσεις. Ο Τέμπερτον έγραψε το ομιλητικό μέρος σε ένα ταξί, καθώς ήταν στον δρόμο για το στούντιο ηχογράφησης. Ο Τζόουνς και ο Τέμπερτον είπαν ότι μερικές ηχογραφήσεις δεν είχαν συμπεριληφθεί, καθώς δεν είχαν τη «δύναμη» κάποιων άλλων τραγουδιών.[17]

Για εξέταση, ο Τζάκσον ηχογράφησε τραγούδια όπως το Carousel (γραμμένο από τον Μάικλ Σεμπέλλο), το Nite Line (γραμμένο από τον Γκλέν Μπάλλαρντ), το Trouble (ή αλλιώς She's Trouble, γραμμένο από τον Τέρρι Μπρίττεν, Μπιλλ Λίβσεϊ και Σούε Σίφριν) και το Hot Street (γραμμένο από τον Ροντ Τέμπερτον, και γνωστό ως Slapstick). Ο Τζάκσον επίσης έκοψε μια έκδοση του Starlight. Τα ντέμο (demos) όλων αυτών των τραγουδιών υπάρχουν στο διαδίκτυο. Το Carousel και το Hot Street είχαν ολοκληρωθεί, αλλά δεν είχαν συμπεριληφθεί στο άλμπουμ. Στην ειδική έκδοση του 2001, υπάρχει και ένα μικρό βίντεο για το Carousel.

Συγγραφή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σύμφωνα με τον Στηβ Χούε, από το Allmusic, το Thriller τελειοποίησε τα δυνατά στοιχεία του Off the Wall - τα χορευτικά και ροκ κομμάτια έγιναν πιο επιθετικά, ενώ τα ποπ κομμάτια και οι μπαλάντες ήταν πιο ήπιες και πιο πολλή ψυχή.[22] Το άλμπουμ συμπεριλαμβάνει τις μπαλάντες The Lady in My Life, Human Nature, και The Girl Is Mine - τα funk κομμάτια Billie Jean και Wanna Be Startin' Somethin - και τα disco oriented Baby Be Mine και P.Y.T. (Pretty Young Thing)[23][24][22][25] και είχε παρόμοιο ήχο με το υλικό στο Off the Wall. Το Wanna Be Startin' Somethin συνοδεύεται από μπάσο και κρουστά, ενώ το κεντρικό κομμάτι του τραγουδιού από μια ψαλμωδία σε αφρικάνικο ύφος (mamacosa, καθως προερχεται απο το mama se - mama sa mama- mama cosa, ενώ συχνά εσφαλμένα αναφέρεται ως σουαχίλι, αλλά βασίζεται στη ντουάλα),[26] κάτι που δίνει στο τραγούδι μια διεθνή γεύση.[27] Το The Girl Is Mine μιλά για μια διαμάχη δύο φίλων για μια γυναίκα, οι οποίοι διαφωνούν για το ποιος την αγαπά περισσότερο, και συμπεριλαμβάνει μια ομιλούμενη ραπ.[21][27]

Παρά τη χαλαρή pop γεύση αυτών των 2 άλμπουμ, το Thriller, περισσότερο από το Off the Wall, είναι προάγγελος των αντιφατικών θεματικών στοιχείων τα οποία θα χαρακτήριζαν τη μετέπειτα καριέρα του Τζάκσον.[28] Με το Thriller, ο Τζάκσον θα ξεκινήσει να συνδέεται με τα μοτίβα της παράνοιας και των σκοτεινών θεμάτων, συμπεριλαμβανομένου του υπερφυσικού στοιχείου στο ομώνυμο τραγούδι.[24] Αυτό είναι εμφανές στα τραγούδια Billie Jean, Wanna Be Startin' Somethin και Thriller.[23] Στο Billie Jean, ο Τζάκσον τραγουδά για μια θαυμάστρια με εμμονές, η οποία υποστηρίζει ότι γέννησε το παιδί του ενώ στο Wanna Be Startin' Somethin τίθεται εναντίον των κουτσομπολιών στα ΜΜΕ.[24][22] Στο προηγούμενο τραγούδι, ο Τζόουνς ανάθεσε στον σαξοφωνίστα της jazz, Τομ Σκόττ, να παίξει ένα σπάνιο όργανο, το λύρικον, ένα αεροελεγχόμενο όργανο όπως το συνθεσάιζερ. Ο μπασίστας Λούι Τζόνσον έπαιξε το κομμάτι του σε μια κιθάρα-μπάσο της Yamaha. Το τραγούδι ανοίγει με μια μεγάλη bass-and-drums (μπάσο-και-ντράμς) εισαγωγή.[29] Στο τραγούδι Thriller, εμφανίζονται τα ηχητικά εφέ όπως το τρίξιμο της πόρτας, ο άνεμος, βήματα σε ξύλινες σανίδες και σκυλιά που ουρλιάζουν.[21]

Το, κατά της βίας, Beat It με αναφορές στο West Side Story, και ήταν το πρώτο πετυχημένο rock κομμάτι του Τζάκσον.[22][30] Ο Τζάκσον αργότερα δήλωσε για το Beat It: «το κύριο μήνυμα είναι ότι δεν πρέπει να είσαι σκληρός τύπος, μπορείς να αποφύγεις μια μάχη και να μείνεις άνδρας. Δεν χρειάζεται να πεθάνεις για να αποδείξεις ότι είσαι άνδρας».[27] Το Human Nature είναι κυκλοθυμικό και εσωστρεφές, όπως φαίνεται από τους στίχους, «Looking out, across the morning, the City's heart begins to beat, reaching out, I touch her shoulder, I'm dreaming of the street» (Μεταφρ.: Κοιτώντας έξω, νωρίς το πρωί, η καρδία της Πόλης αρχίζει να χτυπά, βγαίνοντας έξω, αγγίζω των ώμο της, και περπατώ ονειροπολώντας στον δρόμο).[27]

Στα τέλη της δεκαετίας του 1970, οι ικανότητες του Τζάκσον ως τραγουδιστή είχαν δεχθεί πολλούς επαίνους - το Allmusic τον περιγράφει ως «εκτυφλωτικά ταλαντούχο τραγουδιστή».[9] Το Rolling Stone συγκρίνει τα φωνητικά του με «την κομμένη ανάσα και το ονειρικό τραύλισμα» του Στήβι Γουόντερ. Η ανάλυσή τους ανέφερε επίσης ότι «το ελαφρύ νόημα του Τζάκσον είναι εξαιρετικά όμορφο. Γλιστρά ομαλά σε ένα αναπάντεχο falsetto, το οποίο χρησιμοποιείται πολύ τολμηρά».[10] Με την κυκλοφορία του Thriller, ο Τζάκσον μπορούσε να τραγουδήσει σιγανά, αλλά επέλεξε να τραγουδά με πιο δυνατή φωνή επειδή οι τραγουδιστές της ποπ είχαν περισσότερο εύρος στο να δημιουργούν μουσικά ύφη.[31] Το Rolling Stone είχε την άποψη ότι ο Τζάκσον τραγουδούσε με «απόλυτη ενήλικη φωνή», η οποία ήταν «γεμάτη από λύπη».[32] Το P.Y.T. (Pretty Young Thing), του Τζέιμς Ίνγρκαμ και του Κούινσι Τζόουνς, και το The Lady in My Life του Ροντ Τέμπερτον, έδωσαν στο άλμπουμ πιο δυνατή R&B κατεύθυνση - αυτά τα τραγούδια περιγράφθηκαν ως «οι πρώτες sexy, soulful μπαλλάντες του Τζάκσον μετά τα χρόνια του στην Motown», από τον Ταραμπορρέλλι.[27] Ο τραγουδιστής είχε ήδη υιοθετήσει ένα φωνητικό λόξιγκα (vocal hiccup), το οποίο συνέχιζε να εφαρμόζει στο Thriller, σκοπός του οποίου ήταν να προωθήσει ένα συγκεκριμένο αίσθημα - όπως ενθουσιασμό, λύπη και φόβο.[33]

Κυκλοφορία και υποδοχή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
 Επαγγελματική βαθμολόγηση
Επανεξετασμένα αποτελέσματα
Πηγή Βαθμολόγηση
Allmusic 5/5 stars[23]
Robert Christgau (A)[34]
The Daily Telegraph (θετικό)[35]
Melody Maker (μη θετικό)[36]
The New York Times (θετικό)[37]
Q 5/5 stars[38]
Rolling Stone 4/5 stars[24]
Slant Magazine 5/5 stars[25]
Stylus Magazine (θετικό)[39]

Το Thriller κυκλοφόρησε στις 30 Νοεμβρίου 1982, και έφτασε να πουλάει 1.000.000 δίσκους την εβδομάδα, όσο βρισκόταν στην κορυφή.[31] Από το άλμπουμ, κυκλοφόρησαν 7 singles, συμπεριλαμβανομένου του The Girl Is Mine — το οποίο φάνηκε ως κακή επιλογή για πρώτο κομμάτι και οδήγησε κάποιους να θεωρήσουν ότι το άλμπουμ θα είναι μια απογοήτευση, και στις γνώμες ότι ο Τζάκσον υποκλινόταν στο λευκό κοινό.[27] Μετά το The Girl Is Mine κυκλοφόρησε το Billie Jean, το οποίο οδήγησε το Thriller στις κορυφές των τσάρτ.[40][41] Η επιτυχία συνεχίστηκε με το single Beat It, με συμμετοχή από τους κιθαριστές Έντι Βαν Χάλεν και Στηβ Λούκαθερ.[42] Το τραγούδι Thriller κυκλοφόρησε τελευταίο ως single και επίσης έγινε hit παγκοσμίως.[27]

Το Thriller έλαβε θετικές κριτικές. Ο Κρίστοφερ Κόννελι, από τη Rolling Stone, έδωσε 4 αστέρια στο άλμπουμ περιγράφοντας το ως ένα «ενθουσιώδες LP» με ένα «οδυνηρό και σκοτεινό μήνυμα». Παρά τις θετικές κριτικές, το ομώνυμο τραγούδι δέχτηκε έντονη κριτική. Το Rolling Stone εξέφρασε μια αρνητική γνώμη, επικρίνοντας «την εκφύλιση του σε ανόητο στρατόπεδο». Το περιοδικό εξέφρασε σύγχυση για τη συμμετοχή του Vincent Price αντί του Count Floyd για το ραπ στο τέλος του κομματιού.[24] Η The New York Times έδωσε μια θετική κριτική για το άλμπουμ, και αφιέρωσε το μεγαλύτερο μέρος της ανάλυσης της στο τραγούδι Human Nature. Το περιγράφει ως το πιο εντυπωσιακό τραγούδι του άλμπουμ, και έγραψε, «αυτή είναι μια δυνατή μελαγχολική μπαλλάντα από τον Στηβ Πορκάρο και τον Τζων Μπέτις με μια ακαταμάχητη χορωδία πρέπει να είναι μια τεράστια επιτυχία». Η The New York Times προσθέτει: «υπάρχουν και άλλα hits εδώ, και είναι πολλά. Το Thrilller υποδηλώνει ότι η εξέλιξη του κ. Τζάκσον ως καλλιτέχνη ολοκληρώθηκε».[37]

Ο Ρόμπερτ Κριστγκάου έδωσε ένα θετικό (Α-) βαθμό στο άλμπουμ, λίγες μέρες μετά την κυκλοφορία του. Υποστηρίζει ότι υπήρχαν νέα στοιχεία στο άλμπουμ αλλά το κατατάσσει στα κλασσικά άλμπουμ. Εξέφρασε τη γνώμη ότι το Beat It ήταν το καλύτερο κομμάτι του άλμπουμ, ονομάζοντας το «ο θρίαμβος και το thriller», αλλά επικρίνει το The Girl Is Mine ως τη «χειρότερη ιδέα του Μάικλ μετά το Ben». Ήταν της άποψης ότι η συνεργασία δεν λειτούργησε καλά, αλλά συνεχίζει να την επαινεί για το ότι «έλαβε διαφυλετική αποδοχή στο ραδιόφωνο».[34] Ένα χρόνο μετά την κυκλοφορία του άλμπουμ, η Time ανάλυσε τα 3 κύρια singles σπό το άλμπουμ, λέγοντας, «Ο παλμός της Αμερικής και του μεγαλύτερου μέρους του κόσμου κινείται ανώμαλα, χτυπώντας τη στιγμή που ακούγονται το Billie Jean, το Beat It και τοThriller».[31] Αντίθετα, σε ένα άρθρο της Melody Maker, ο Πάολο Χέβιττ δήλωσε ότι «το άλμπουμ δεν είναι καλό LP» - κατά τη γνώμη του «μόνο 2 τραγούδια είναι άξια αναφοράς». Το Wanna Be Startin' Somethin θεωρήθηκε ως «εξαιρετικό, uptempo electro-funk κομμάτι», όπως είχε γίνει με το Billie Jean. Η συνολική γνώμη του Χέβιττ για το άλμπουμ είναι ήπιο, ειδικά στα τελευταία κομμάτια. Ο Χέβιττ τελειώνει την ανάλυσή του, υποστηρίζοντας ότι ο «Τζάκσον φαίνεται να έχασε το ταλέντο του στην προσπάθεια να μετατρέψει ένα ακάθαρτο σε χρυσό».[36]

Το άλμπουμ έδωσε στον Τζάκσον 8 βραβεία Γκράμι το 1984, συμπεριλαμβανομένου του Album of the Year. Το 8ο Grammy πήγε στον Μπρούς Σβέντιν.[43][44] Τον ίδιο χρόνο, ο Τζάκσον έλαβε 8 American Music Awards, το Special Award of Merit και 3 MTV Video Music Awards.[45] Το Thriller αναγνωρίστηκε ως το καλύτερο σε πωλήσεις άλμπουμ παγκοσμίως στις 7 Φεβρουαρίου 1984, όταν έλαβε θέση στο Guinness Book of World Records.[46] Είναι 1 από τα μόνο 3 άλμπουμ που κατάφεραν να μείνουν στο top ten του Billboard 200 για 1 χρόνο, καθώς για 37 εβδομάδες ήταν 1ο, ενώ για άλλες 80 βρισκόταν στο top-10. Το άλμπουμ ήταν επίσης το πρώτο (από τα 3 συνολικά στην ιστορία των αμερικάνικων τσαρτς) που έβγαλε 7 Billboard Hot 100 top ten singles, και ήταν το μόνο άλμπουμ που ήταν το καλύτερο σε ετήσιες πωλήσεις άλμπουμ στις ΗΠΑ για 2 έτη (1983-1984).[47][48]

Στις 21 Αυγούστου 2009, το Thriller βραβεύθηκε ως 29x Multi-Platinum από τη Recording Industry Association of America, για τις πωλήσεις του άλμπουμ στις ΗΠΑ, οι οποίες ανέρχονται τουλάχιστον στα 29 εκατομμύρια αντίγραφα.[49][50] Το άλμπουμ κατάφερε να φθάσει στην κορυφή των τσαρτ σε πολλές χώρες, πουλώντας 3.7 εκατομμύρια αντίγραφα στο Ηνωμένο Βασίλειο,[50][51] 2.5 εκατομμύρια στην Ιαπωνία[52] και έγινε 15x πλατινένιο στην Αυστραλία.[53] Το άλμπουμ παραμένει διάσημο και σήμερα, καθώς πωλούνται περίπου 130.000 αντίγραφα τον χρόνο στις ΗΠΑ - έλαβε τη δεύτερη θέρη στο US Catalog charts τον Φεβρουάριο του 2003 και την 39η θέση στο Ηνωμένο Βασίλειο τον Μάρτιο του 2007.[45] Ως το 2010, πουλήθηκαν περίπου 65-100 εκατομμύρια αντίγραφα παγκοσμίως.

Επιρροή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μουσική βιομηχανία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Blender περιέγραψε τον Τζάκσον ως την «προεξέχουσα μουσική εικόνα στα τέλη του 20ου αιώνα», ενώ η The New York Times θεωρεί ότι ήταν «μουσικό φαινόμενο», και ότι «στον κόσμο της ποπ μουσικής, εκεί είναι ο Μάικλ Τζάκσον και εκεί είναι κάποιος άλλος».[29][54] Ο Τζάκσον άλλαξε τον τρόπο εργασίας στη βιομηχανία: και ως καλλιτεχνική προσωπικότητα, και ως οικονομική, μετατρέποντας τη βιομηχανία σε κερδοφόρα επιχείρηση. Ο δικηγόρος του Τζάκσον, Τζων Μπράνκα, δήλωσε ότι ο Τζάκσον έλαβε τα περισσότερα δικαιώματα στη μουσική βιομηχανία σε αυτό το σημείο: περίπου 2 εκατομμύρια δολάρια για το κάθε άλμπουμ. Ως αποτέλεσμα, ο Τζάκσον έλαβε πολλά χρήματα από τις πωλήσεις των δίσκων, και από τις πωλήσεις των αντίγραφων του ντοκιμαντέρ, The Making of Michael Jackson's Thriller, με παραγωγό τον Τζάκσον και τον Τζων Λάντις. Η ταινία χρηματοδοτήθηκε από το MTV, πούλησε περισσότερα από 350.000 αντίγραφα στους πρώτους μήνες κυκλοφορίας. Σε μια αγορά, η οποία είχε οδηγό τα singles, το Thriller αύξησε τη σημασία των άλμπουμ, ενώ τα πολλά hit singles άλλαξαν την αντίληψη για τον αριθμό των πετυχημένων singles από ένα ατομικό άλμπουμ.[55] Αυτή η εποχή είδε την άφιξη των καινοτομίων, όπως η κούκλα του Μάικλ Τζάκσον, η οποία εμφανίστηκε των Μάη του 1984 στην τιμή των 12 δολαρίων.[31] Το Thriller έλαβε μια θέση στον πολιτισμό των ΗΠΑ - ο βιογράφος Τζων Ράντι Ταραμπορρέλλι εξηγεί, «σε κάποιο σημείο, το Thriller σταμάτησε να πωλιέται ως προϊόν ευχαρίστησης, όπως το περιοδικό, το παιχνίδι, το εισιτήριο για μια ταινία, και άρχισε να πουλιέται ως προϊόν για νοικοκυριό».[56]

Κατά τη διάρκεια της κυκλφορίας του άλμπουμ, μια ανακοίνωση τύπου από τον Γκίλ Φριένσεν, τον τότε Πρόεδρο της A&M Records, ανάφερε, «Ολόκληρη η βιομηχανία είχε ένα στοίχημα σε αυτή την επιτυχία».[31] Το περιοδικό Time ανάφερε ότι «το Thriller έδωσε στη μουσική βιομηχανία τις καλύτερες τις μέρες μετά το 1978, όταν είχε λάβει 4.1 δισεκατομμύρια δολάρια».[31] Η Time συνόψισε τις επιπτώσεις του άλμπουμ ως «αποκατάσταση της εμπιστοσύνης» σε μια βιομηχανία βασισμένη «στα ερείπα της punk και στις περιοχές της synthesizer pop». Το περιοδικό περιέγραψε την επιρροή του Τζάκσον σε αυτό το σημείο ως, «Αστέρι των ηχογραφήσεων, του ράδιο, και του ροκ ράδιου. Μια μονοατομική ομάδα για τη μουσική επιχείρηση. Ένας στιχογράφος που έθεσε τη νίκη για μια δεκαετία. Ένας χορευτής με τα πιο μοντέρνα πόδια στον δρόμο. Ένας τραγουδιστής που διατρέχει όλα τα όρια της γεύσης, του ύφους και του χρώματος».[31]

Μουσικά βίντεο και φυλετική ισότητα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Πωλ ΜακΚάρτνεϊ, ο οποίος συνεργάστηκε με τον Τζάκσον για το τραγούδι The Girl Is Mine

Πριν την επιτυχία του Thriller, πολλοί ένιωθαν ότι ο Τζάκσον αγωνιζόταν να βγει στο MTV επειδή ήταν μαύρος.[57] Σε μια προσπάθεια να μεταδίδεται ο Τζάκσον στο κανάλι, ο Πρόεδρος της CBS Records, Βάλτερ Γιέτνικοφ, πίεσε το MTV, λέγοντας: «Δεν είμαι διατεθειμένος να σας δώσω περισσότερα βίντεο και θα πω στον κόσμο ότι δεν θέλετε να παίζετε μουσική ενός καλλιτέχνη, επειδή είναι μαύρος».[29]

Η θέση του έπεισε το MTV να αρχίσει να δείχνει το Billie Jean και αργότερα το Beat It, κάτι που οδήγησε σε μια μακρά συνεργασία και αργότερα βοήθησε άλλους μαύρους μουσικούς να πετύχουν κριτική αναγνώριση.[58] Το MTV αρνήθηκε τους ρατσιστικούς ισχυρισμούς του στη μετάδοση τους.[59] Η διασημότητα αυτών των βίντεο, όπως του Beat It και του Billie Jean, βοήθησαν να τοποθετήσουν το νεαρό κανάλι «στον χάρτη», και το επίκεντρο του MTV μετατοπίστηκε υπέρ της ποπ και της R&B.[58][60]

Ο Τζάκσον μετέτρεψε το μέχρι τότε μέτριο μουσικό βίντεο σε μορφή τέχνης και μέσο προώθησης χρησιμοποιώντας και εισάγοντας ολοκληρωμένα σενάρια, χορευτικές ρουτίνες ειδικά εφέ και έκτακτες εμφανίσεις (cameo) από γνωστές προσωπικότητες.[22] Όταν το, διάρκειας 14 λεπτά, βίντεο για το Thriller εμφανίστηκε στον αέρα, το MTV το παρουσίαζε 2 φορές την ώρα.[61] Η μικρή ταινία αύξησε την κλίμακα των μουσικών βίντεο και αναγνωρίστηκε ως το καλύτερο βίντεο όλων των εποχών.[62] Η διασημότητα του βίντεο έστειλε το άλμπουμ ξανά στην κορυφή των τσαρτ, αλλά η εταιρία του Τζάκσον δεν υποστήριξε την κυκλοφορία ενός τρίτου μουσικού βίντεο από το άλμπουμ. Ήταν ήδη ευχαριστημένοι με την επιτυχία του, και ο Τζάκσον έπεισε το MTV να χρηματοδοτήσει το έργο.[21][61] Ο συγγραφέας, μουσικός κριτικός και δημοσιογράφος Νέλσον Τζωρτζ έγραψε το 2004, «Είναι δύσκολο να ακούς τραγούδι από το Thriller και να απεμπλακεί το μυαλό σου από τα βίντεο. Για τους περισσότερους οι εικόνες καθορίζουν τα τραγούδια. Στην πραγματικότητα θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι ο Μάικλ είναι ο πρώτος καλλιτέχνης στο MTV που να έχει ένα ολόκληρο άλμπουμ τόσο συνδεδεμένο με τη φαντασία του κοινού με την εικόνα του».[63] Μικρές ταινίες όπως το Thriller παρέμειναν μοναδικά για τον Τζάκσον, ενώ η χορογραφία του Beat It έχει αντιγραφεί πολλές φορές.[17] Η χορογραφία στο Thriller έχει γίνει ένα μέρος του πολιτισμού της ποπ, και μπορούσε να αναπαραχθεί παντού από το Μπόλιγουντ ως τις φυλακές των Φιλιππίνων.[64][65]

Για ένα μαύρο καλλιτέχνη της δεκαετίας του 1980, η επιτυχία του Τζάκσον ήταν πρωτοφανής. Σύμφωνα με τη The Washington Post, το Thriller άνοιξε τον δρόμο για άλλους Αφροαμερικανούς καλλιτένχες όπως ο Prince.[66] Το The Girl Is Mine έλαβε επαίνους για τη διαφυλετική αγάπη στο ράδιο.[67] Η Time σημείωνει: «Ο Τζάκσον είναι το μεγαλύτερο πράγμα μετά τους The Beatles. Είναι το πιο καυτό φαινόμενο μετά τον Έλβις Πρίσλεϊ. Πρέπει να είναι ο πιο διάσημος μαύρος τραγουδιστής όλων των εποχών».[31]

Σύγχρονες απόψεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σήμερα το άλμπουμ συνεχίζει να λαμβάνει θετικές γνώμες από τους κριτικούς 3 δεκαετίες μετά την κυκλοφορία του. Ο Στέφεν Τόμας Έρλεβαϊν του Allmusic έδωσε στο άλμπουμ 5 αστέρια από τα 5 και έγραψε ότι το άλμπουμ έχει κάτι ενδιαφέρον για τον καθένα. Πιστεύει ότι περιείχε σκληρότερη funk και hard rock παραμένοντας παράλληλα «αναμφισβήτητα διασκεδαστικό». Επαίνεσε το Billie Jean και το Wanna Be Startin' Somethin και είπε, «Τα δύο καλύτερα τραγούδια: το Billie Jean, και το ντελιριακό Wanna Be Startin' Somethin, το πιο φρέσκο funk κομμάτι του άλμπουν [αλλά] και το πιο κλειστοφοβικό και τρομακτικό κομμάτι που ηχογράφησε ποτέ ο Τζάκσον». Ο Έρλεβαϊν θεωρεί ότι το άλμπουμ είχε κάποιες βελτιώσεις σε σύγκριση με το προηγούμενο άλμπουμ του Τζάκσον, αν και το Allmusic επέκρινε το ομώνυμο τραγούδι, περιγράφοντας το ως «γελοίο» και ότι έχει ως αποτέλεσμα «να φθάνει στη μέση και μετά να χάνει τη δύναμη του».[23] Το Slant Magazine έδωσε στο άλμπουμ 5 αστέρια, και όπως το Allmusic και το Rolling Stone, επαινεί τους στίχους του Wanna Be Startin' Somethin.[25]

Ο Νέλσον Τζωρτζ έγραψε ότι ο Τζάκσον «εκπαίδευσε τον R. Kelly, τον Άσερ και τον Τζάστιν Τίμπερλεϊκ και άλλους χάρη στο Thriller».[68] Το 2003, το Thriller έλαβε τη 20η θέση στον κατάλογο του Rolling Stone, «500 Greatest Albums of All Time», και έλαβε την 3η θέση στον κατάλογο «Definitive 200 Albums of All Time».[69][70] Το 2008, 25 χρόνια μετά την κυκλοφορία του άλμπουμ, το άλμπουμ έλαβε μια θέση στο Grammy Hall of Fame και, σε μερικές εβδομάδες, 25 ηχογραφήσεις μεταδόθηκαν από τη Βιβλιοθήκη του Κογκρέσσου στο Εθνικό Μητρωό Καταγραφής ως «πολιτιστικά σημαντικές».[71][72] Το 2009, οι κριτικοί του MTV Base και του VH1 τοποθέτησαν το Thriller στην 1η θέση του καταλόγου των καλύτερων άλμπουμ από το 1981.[73] Το Thriller, εκτός από τους κριτικούς, αγαπήθηκε και από το κοινό. Το Thriller θεωρήθηκε από 40.000 ανθρώπους ως το Καλύτερο Άλμπουμ όλων των εποχών από τη MTV Generation, κερδίζοντας το 1/3 των συνολικών ψήφων.[73][74]

Επανεκδόσεις και κατάλογος πωλήσεων

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στην Ελλάδα, επανακυκλοφόρησε το 1986.[75]

Το Thriller επανεκδόθηκε στις 16 Οκτωβρίου 2001, με όνομα Thriller: Special Edition. Το άλμπουμ συμπεριλαμβάνει ένα νέο booklet και επιπλέον υλικό, όπως τα τραγούδια Someone In the Dark, 'Carousel, και το αρχικό demo του Billie Jean, καθώς επίσης συνεντεύξεις με τον Τζόουνς και τον Τέμπερτον σχετικά με την ηχογράφηση του άλμπουμ.[17][76] Η Sony επίσης προσέλαβε τον μηχανικό και mixer Μικ Γκουζάουσκι[77][78] για να εργαστεί με τον Τζάκσον στη δημιουργία 5.1-channel surround sound mixes του Thriller, καθώς επίσης και των άλλων άλμπουμ του, για κυκλοφορία στη νέα Super Audio CD μορφή. Παρά τις πολυάριθμες προσπάθειες, ο Τζάκσον δεν ενέκρινε ποτέ κάποιο από τα mixes.[79] Ως συνέπεια, το Thriller εκδόθηκε στο SACD με μόνο μια stereo version.[80]

Τον Φεβρουάριο του 2008, η Epic Records κυκλοφόρησε το Thriller 25 - με τον Τζάκσον ως εκτελεστικό παραγωγό.[50] Το Thriller 25 εμφανίστηκε σε CD, USB και γραμμόφωνο με 7 επιπλέον κομμάτια, το For All Time, και 5 remixes μαζί με Αμερικανούς καλλιτέχνες όπως η Fergie, ο will.i.am, ο Κάνιε Γουέστ και ο Akon.[50][81][82] Επίσης συμπεριλαμβάνει ένα DVD με 3 βίντεο, την εμφάνιση του Μάικλ Τζάκσον με το Billie Jean στο Motown 25, και ένα booklet με ένα μήνυμα από τον Τζάκσον.[50] Η μπαλάντα For All Time χρονολογείται από το 1982, αν και συχνά αναφέρεται ότι προέρχεται από το Dangerous.[83] Σε αυτή την έκδοση, κυκλοφόρησαν 2 singles: The Girl Is Mine 2008 και Wanna Be Startin' Somethin' 2008.

Το Thriller 25 ήταν μια εμπορική επιτυχία και ήταν καλή επανέκδοση. Έλαβε την 1η θέση σε 8 χώρες της Ευρώπης. Έλαβε τη 2η θέση στις ΗΠΑ, την 3η στο Ηνωμένο Βασίλειο και μια θέση στο top 10 σε 30 εθνικά τσαρτ. Έγινε χρυσό σε 11 χώρες, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, 2x χρυσό στη Γαλλία και πλατινένιο στην Πολωνία.[84][85][86] Στις ΗΠΑ, το Thriller 25 ήταν το δεύτερο καλύτερο σε πωλήσεις άλμπουμ στην εβδομάδα κυκλοφορίας του, πουλώντας 160 χιλιάδες αντίγραφα, με διαφορά 14 χιλιάδες από το άλμπουμ, το οποίο έλαβε την 1η θέση. Ήταν ακατάλληλο για το Billboard 200, καθώς ήταν επανέκδοση, αλλά έλαβε την 1η θέση στο Pop Catalog Charts (όπου έμεινε για 10 εβδομάδες),[87] με τις καλύτερες πωλήσεις σε αυτό το τσαρτ από τον Δεκέμβριο του 1996.[88][89][90] Με την άφιξη του Halloween τον Νοέμβριο του ίδιου έτους, το Thriller 25 έμεινε για 11 εβδομάδες στην 1η θέση στα τσαρτ των ΗΠΑ. Αυτό οδήγησε στις πωλήσεις 688.000 αντιγράφων στις ΗΠΑ, και χάρη σε αυτό έγινε το καλύτερο σε πωλήσεις άλμπουμ το 2008.[91] Αυτή ήταν η καλύτερη εμφάνιση του Τζάκσον μετά το Invincible το 2001, το οποίο πούλησε 3 εκατομμύρια αντίγραφα παγκοσμίως σε 12 εβδομάδες.[92]

Μετά τον θάνατο του Μάικλ Τζάκσον τον Ιούνιο του 2009, το Thriller άρχισε να πωλείται με επιπλέον κομμάτια. Πούλησε περισσότερα από 100.000 αντίγραφα, και έλαβε την 1η θέση στο τσαρτ των Top Pop Catalog Albums. Τραγούδια όπως το Thriller επίσης βοήθησαν τον Τζάκσον να γίνει ο πρώτος καλλιτέχνης, ο οποίους πουλά περισσότερα από 1 εκατομμύρια song downloads σε μια εβδομάδα.[93] Σύμφωνα με τον Νίλσεν Σούντκαν, το Thriller ήταν το 14ο καλύτερο σε πωλήσεις άλμπουμ το 2009 στις ΗΠΑ, με πωλήσεις που ανέρχονται στα 1,27 εκατομμύρια αντίγραφα.[94] Το ρεκόρ των πωλήσεων για το άλμπουμ καταρρίφθηκε τον Δεκέμβριο του 2015, καθώς έφτασε τα 30 εκατ. αντίτυπα.

Κατάλογος τραγουδιών

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αρ. TίτλοςΣυνθέτες Διάρκεια
1. "Wanna Be Startin' Somethin'"  Μάικλ Τζάκσον 6:02
2. "Baby Be Mine"  Ροντ Τέμπερτον 4:20
3. "The Girl Is Mine" (με τον Πωλ Μακάρτνεϋ)Μάικλ Τζάκσον 3:42
4. "Thriller" (Φωνητικά με τον Βίνσεντ Πράις)Ροντ Τέμπερτον 5:57
5. "Beat It" (Σόλο κιθάρας από τον Έντι Βαν Χέιλεν)Μάικλ Τζάσκον 4:19
6. "Billie Jean"  Μάικλ Τζάσκον 4:54
7. "Human Nature"  Στηβ Πορκάρο, Τζων Μπεττίς 4:05
8. "P.Y.T. (Pretty Young Thing)"  Τζέιμς Ίνγκραμ, Κουίνσι Τζόουνς 3:58
9. "The Lady in My Life"  Ροντ Τέμπερτον 4:59

Τσαρτ και βραβεία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τσαρτ

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Έτος Τσαρτ Θέση
1983 Billboard Pop Albums (ΗΠΑ)[95] 1
UK Albums Chart[96] 1
Australian Albums Chart[97] 1
Japanese Albums Chart[98] 6
1984 U.S. Billboard 200[99] 1
Japanese Albums Chart[100] 1
Australian Albums Chart[97] 2
UK Albums Chart[96] 6
2009 German Albums Chart[101] 40
2010 U.S. Billboard 200[102] 137

Βραβεία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Χώρα Οργάνωση Πιστοποιητικό
Αυστραλία[103] ARIA 15× Πλατινένιο
Αυστρία[104] IFPI 8× Πλατινένιο
Καναδάς[105] CRIA 2× Διαμάντινο
Φινλανδία[106] IFPI Πλατινένιο
Γαλλία[107] SNEP Διαμάντινο
Γερμανία[108] BVMI 3× Πλατινένιο
Μεξικό[109] AMPROFON Διαμάντινο/2× Πλατινένιο/Χρυσό
Ολλανδία[110] NVPI 8× Πλατινένιο
Νέα Ζηλανδία[111] RIANZ 12× Πλατινένιο
Σουηδία[112] IFPI 4× Πλατινένιο
Ελβετία[113] IFPI 6× Πλατινένιο
Ηνωμένο Βασίλειο[114] BPI 11× Πλατινένιο
ΗΠΑ[115] RIAA 29× Πλατινένιο

Προσωπικό

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Μπράιν Μπανκς - πληκτρολόγια, συνθεσάιζερ, προγραμματισμός
  • Μάικλ Μπόντικερ - συνθεσάιζερ, προγραμματισμός
  • Λεών Ντουγκού Σανκλέρ - ντραμς
  • Παουλίνο ντα Κόστα - κρουστά
  • Ντέιβιντ Φόστερ - συνθεσάιζερ, προγραμματισμός
  • Γκάρι Γκράντ - τρομπέτα και flügelhorn
  • Έντι Βαν Χάλεν - σόλο κιθάρας στο Beat It
  • Τζέρρι Χέι - τρομπέτα και flügelhorn
  • Μάικλ Τζάκσον - συμπαραγωγός, κύρια φωνητικά, ντραμς
  • Πωλ Τζάκσον - κιθάρα
  • Λούι Τζόνσον - bass κιθάρα
  • Κουίνσι Τζόουνς - παραγωγός
  • Στηβ Λουκάθερ - κιθάρα (και bass κιθάρα)
  • Άντονι Μαρινέλλι - συνθεσάιζερ, προγραμματισμός
  • Πωλ Μακάρτνεϋ - φωνητικά στο The Girl Is Mine
  • Ντέιβιντ Πέιτς - πληκτρολόγια, συνθεσάιζερ, προγραμματισμός
  • Ντην Παρκς - κιθάρα
  • Γκρεγκ Φιλλινγκέινς - πληκτρολόγια, συνθεσάιζερ, προγραμματισμός
  • Τζεφ Πορκάρο - ντραμς
  • Στηβ Πορκάρο - πληκτρολόγια, συνθεσάιζερ, προγραμματισμός
  • Vincent Price - φωνητικά στο Thriller
  • Μπιλλ Ρέιχενμπαντς - τρομπόνι
  • Μπρους Σβέντιν - mixer
  • Ροντ Τέμπερτον - πληκτρολόγια, συνθεσάιζερ
  • Ντέιβιντ Ουίλλιαμς - κιθάρα
  • Λάρρι Ουίλλιαμς - σαξόφωνο και φλάουτο
  • Μπιλλ Βόλφερ - πληκτρολόγιο, συνθεσάιζερ
  • Λα Τόγια Τζάκσον - φωνητικά στο PYT
  • Τζάνετ Τζάσκον - φωνητικά στο PYT

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ «Full Discography Of Michael Jackson - Thriller (1982)». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Ιουλίου 2011. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2010. 
  2. ↑ Rolling Stone: Michael Jackson: The Unlikely King of Rock - Michael Jackson - Rolling Stone: "At first, the lustrous post-disco sound of Thriller...". Retrieved on August 12, 2009.
  3. ↑ Heyliger, M., Music - Help - Web - Review Αρχειοθετήθηκε 2008-12-04 στο Wayback Machine. - A State-of-the-Art Pop Album (Thriller by Michael Jackson): "Not many artists could pull off such a variety of styles (funk, post-disco, rock, easy listening, ballads) back then...". Retrieved on March 12, 2011
  4. ↑ Anderson, Kyle (20 Ιουλίου 2009). «Michael Jackson's Thriller Set To Become Top-Selling Album Of All Time — News Story | Music, Celebrity, Artist News | MTV News». Mtv.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Ιουνίου 2012. Ανακτήθηκε στις 23 Αυγούστου 2010. 
  5. ↑ «Top 100 Albums». RIAA.com. Recording Industry Association of America. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2010. 
  6. ↑ «Grammy Award Winners». The Recording Academy. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Ιανουαρίου 2008. Ανακτήθηκε στις 14 Φεβρουαρίου 2008. 
  7. ↑ «The RS 500 Greatest Albums of All Time». Rolling Stone. 18 Νοεμβρίου 2003. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Ιουνίου 2008. Ανακτήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2010. 
  8. ↑ Νέο ρεκόρ πωλήσεων για το «Thriller» του Μάικλ Τζάκσον, Το Βήμα, 16-12-2015.
  9. ↑ 9,0 9,1 Erlewine, Stephen. «Off the Wall Overview». Allmusic. Ανακτήθηκε στις 15 Ιουνίου 2008. 
  10. ↑ 10,0 10,1 Holden, Stephen (November 1, 1979). «Off the Wall: Michael Jackson». Rolling Stone. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2007-12-23. https://web.archive.org/web/20071223010621/http://www.rollingstone.com/reviews/album/259585/review/6067502/off_the_wall. Ανακτήθηκε στις July 23, 2008. 
  11. ↑ «Michael Jackson: Off the Wall — Classic albums — Music — Virgin media». Virgin Media. Ανακτήθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 2008. 
  12. ↑ Taraborrelli (2004), p. 196.
  13. ↑ Taraborrelli (2004), p. 206.
  14. ↑ Taraborrelli (2004), p. 190.
  15. ↑ 15,0 15,1 Taraborrelli (2004), p. 191.
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 Taraborrelli (2004), pp. 220–221.
  17. ↑ 17,0 17,1 17,2 17,3 17,4 17,5 Jackson, Michael. Thriller Special Edition Audio.
  18. ↑ Taraborrelli (2004), pp. 209–210.
  19. ↑ Ebony Magazine: Michael: 25 Years After Thriller, December 2007, pg. 97–98
  20. ↑ 20,0 20,1 Jackson, Michael. Συνέντευξη με Jesse Jackson. March 2005.
  21. ↑ 21,0 21,1 21,2 21,3 Lyle, Peter (November 25, 2007). «Michael Jackson's Monster Smash». London: The Daily Telegraph. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2008-04-29. https://web.archive.org/web/20080429015404/http://www.telegraph.co.uk/arts/main.jhtml?xml=%2Farts%2F2007%2F11%2F25%2Fsv_thriller.xml. Ανακτήθηκε στις April 20, 2008. 
  22. ↑ 22,0 22,1 22,2 22,3 22,4 Huey, Steve. «Michael Jackson — Biography». Allmusic. Ανακτήθηκε στις 11 Νοεμβρίου 2006. 
  23. ↑ 23,0 23,1 23,2 23,3 Erlewine, Stephen (19 Φεβρουαρίου 2007). «Thriller Overview». Allmusic. Ανακτήθηκε στις 15 Ιουνίου 2008. 
  24. ↑ 24,0 24,1 24,2 24,3 24,4 Connelly, Christopher (28 Ιανουαρίου 1983). «Michael Jackson: Thriller». Rolling Stone. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Ιουνίου 2008. Ανακτήθηκε στις 15 Ιουνίου 2008. 
  25. ↑ 25,0 25,1 25,2 Henderson, Eric (2003). «Michael Jackson: Thriller». Slant Magazine. Ανακτήθηκε στις 15 Ιουνίου 2008. 
  26. ↑ Ben Zimmer (26 Ιουνίου 2009). «Ma ma se, ma ma sa, ma ma coo sa». Language Log. The story behind these seemingly nonsensical syllables is a fascinating one, originating in the Cameroonian language Duala...Jackson apparently claimed his version was Swahili, but he eventually acknowledged his debt to [Cameroonian singer Manu] Dibango... 
  27. ↑ 27,0 27,1 27,2 27,3 27,4 27,5 27,6 Taraborrelli (2004), pp. 223–225.
  28. ↑ Pareles, Jon (September 1987). «Critic's Notebook; How Good Is Jackson's 'Bad'?». The New York Times. http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9B0DE1DC1F38F930A3575AC0A961948260&n=Top%2fReference%2fTimes%20Topics%2fPeople%2fJ%2fJackson%2c%20Michael. Ανακτήθηκε στις April 19, 2007. 
  29. ↑ 29,0 29,1 29,2 «Michael Jackson, "Billy Jean"». Blender. 1 Απριλίου 2009. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Ιουνίου 2010. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουνίου 2010. 
  30. ↑ «Michael Jackson: Biography». The New Rolling Stone Album Guide. 2004. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Οκτωβρίου 2006. Ανακτήθηκε στις 14 Φεβρουαρίου 2008. 
  31. ↑ 31,0 31,1 31,2 31,3 31,4 31,5 31,6 31,7 Cocks, Jay (March 1984). «Why He's a Thriller». Time. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2012-06-12. https://www.webcitation.org/68MRAagLA?url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,950053-1,00.html. Ανακτήθηκε στις March 17, 2007. 
  32. ↑ Connelly, Christoper (January 28, 1983). «Michael Jackson: Thriller». Rolling Stone. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2008-06-22. https://web.archive.org/web/20080622105025/http://www.rollingstone.com/artists/michaeljackson/albums/album/303823/review/6067536/thriller. Ανακτήθηκε στις July 23, 2008. 
  33. ↑ George, Nelson (2004), p. 22.
  34. ↑ 34,0 34,1 Christgau, Robert (28 Δεκεμβρίου 1982). «Christgau's Consumer Guide, December 28, 1982». Robert Christgau.com. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουλίου 2008. 
  35. ↑ Sandall, Robert (February 9, 2008). «Review: Thriller 25th Anniversary». London: The Daily Telegraph. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2009-03-17. https://web.archive.org/web/20090317094556/http://www.telegraph.co.uk/culture/music/cdreviews/3671040/Michael-Jackson---Thriller-Pop-CD-of-the-week.html. Ανακτήθηκε στις November 20, 2009. 
  36. ↑ 36,0 36,1 Hewitt, Paolo (1982). «Thriller Review». Uncut Presents NME Originals 80's (2005): 68. 
  37. ↑ 37,0 37,1 Rockwell, John (December 19, 1982). «Michael Jackson's Thriller': Superb Job». The New York Times. http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9E00E4D71F39F93AA25751C1A964948260. Ανακτήθηκε στις July 3, 2008. 
  38. ↑ «Review: Thriller». Q (January 2000): 138. 
  39. ↑ Rosenberg, Tal (19 Ιουνίου 2007). «Review: Thriller». Stylus Magazine. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Μαρτίου 2015. Ανακτήθηκε στις 13 Ιουνίου 2009. 
  40. ↑ «Sold On Song Top 100». British Broadcasting Corporation. Ανακτήθηκε στις 5 Απριλίου 2008. 
  41. ↑ «Sold On Song». British Broadcasting Corporation. Ανακτήθηκε στις 5 Απριλίου 2008. 
  42. ↑ «Sessions». Steve Lukather. 2006. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Μαρτίου 2011. Ανακτήθηκε στις 5 Απριλίου 2008. 
  43. ↑ «Grammy for Michael Jackson, Quincy Jones and Bruce Swedien». Grammy. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Δεκεμβρίου 2009. Ανακτήθηκε στις 25 Φεβρουαρίου 2009. 
  44. ↑ Guinness World Records (2006). Guinness World Records 2007. New York: Guinness World Records Ltd. ISBN 1-904994-12-1. 
  45. ↑ 45,0 45,1 Jackson, Michael. Michael Jackson: The Ultimate Collection booklet.
  46. ↑ Taraborrelli (2004), p. 482 (pictures).
  47. ↑ «The Billboard 200 Albums - 1983». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Ιουλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 7 Ιουλίου 2009. 
  48. ↑ «The Billboard 200 Albums - 1984». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Ιουλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 7 Ιουλίου 2009. 
  49. ↑ «RIAA Diamond Awards». Recording Industry Association of America. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Ιουλίου 2013. Ανακτήθηκε στις 28 Οκτωβρίου 2009. 
  50. ↑ 50,0 50,1 50,2 50,3 50,4 «Sony announce Thriller 25». Reuters. November 30, 2007. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2007-12-02. https://web.archive.org/web/20071202102355/http://www.reuters.com/article/pressRelease/idUS58333+30-Nov-2007+PRN20071130. Ανακτήθηκε στις April 17, 2008. 
  51. ↑ Day, Elizabeth (March 16, 2008). «The whole world in his hands». London: The Guardian. http://music.guardian.co.uk/pop/story/0,,2265010,00.html#article_continue. Ανακτήθηκε στις April 21, 2008. 
  52. ↑ «Michael Jackson Remains A Global Phenomenon». Billboard magazine. 2 Ιουλίου 2009. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Ιανουαρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουλίου 2009. 
  53. ↑ «ARIA Charts-Accreditations-2009 Albums». ARIA. Ανακτήθηκε στις 6 Ιουνίου 2009. 
  54. ↑ Pareles, Jon (January 1984). «Michael Jackson At 25: A Musical Phenomenon». The New York Times. http://select.nytimes.com/gst/abstract.html?res=F40F10FB3A5C0C778DDDA80894DC484D81. Ανακτήθηκε στις May 15, 2007. 
  55. ↑ «Michael Jackson». VH1. 2007. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Μαρτίου 2010. Ανακτήθηκε στις 22 Φεβρουαρίου 2007. 
  56. ↑ Taraborrelli (2004), p. 226.
  57. ↑ «Michael Jackson, "Billy Jean:». Blender. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Μαρτίου 2009. Ανακτήθηκε στις 11 Απριλίου 2007. 
  58. ↑ 58,0 58,1 Gundersen, Edna (August 25, 2005). «music videos changing places». USA Today. http://www.usatoday.com/life/television/news/2005-08-25-mtv_x.htm. Ανακτήθηκε στις April 6, 2008. 
  59. ↑ «Why it took MTV so long to play black music videos». Jet. 2006. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2012-05-25. https://archive.today/20120525231341/http://findarticles.com/p/articles/mi_m1355/is_14_110/ai_n16807343/. Ανακτήθηκε στις 2011-03-26. 
  60. ↑ «Why Are Michael Jackson's Fans So Devoted?». ABC News. 23 Φεβρουαρίου 2005. Ανακτήθηκε στις 6 Απριλίου 2007. 
  61. ↑ 61,0 61,1 Taraborrelli (2004), pp. 270–271.
  62. ↑ «Michael Jackson». VH1. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Μαρτίου 2010. Ανακτήθηκε στις 22 Φεβρουαρίου 2007. 
  63. ↑ George, Nelson (2004), p. 23.
  64. ↑ «1500 Prisoners Perform Thriller Dance». The Wrong Advices. 21 Ιουλίου 2007. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Φεβρουαρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 5 Απριλίου 2008. 
  65. ↑ «Jacko goes bollywood». TMZ.com. 3 Οκτωβρίου 2006. Ανακτήθηκε στις 8 Απριλίου 2008. 
  66. ↑ Harrington, Richard (October 1988). «Prince & Michael Jackson: Two Paths to the Top of Pop». The Washington Post. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2007-10-11. https://web.archive.org/web/20071011093043/http://pqasb.pqarchiver.com/washingtonpost/access/73636369.html?dids=73636369:73636369&FMT=ABS&FMTS=ABS:FT&date=Oct+9%2C+1988&author=Richard+Harrington&pub=The+Washington+Post+(pre-1997+Fulltext)&edition=&startpage=g.01&desc=Prince+%26+Michael+Jackson%3A+Two+Paths+to+the+Top+of+Pop. Ανακτήθηκε στις May 21, 2007. 
  67. ↑ Christgau, Robert. «Robert Christgau: Artist 932». Robert Christgau.com. Ανακτήθηκε στις 27 Ιουνίου 2008. 
  68. ↑ George, Nelson (2004), p. 24.
  69. ↑ «20) Thriller». Rolling Stone. 3 Νοεμβρίου 2003. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Νοεμβρίου 2008. Ανακτήθηκε στις 21 Απριλίου 2008. 
  70. ↑ «Definitive 200». The Rock and Roll Hall of Fame and Museum. 2007. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Απριλίου 2008. Ανακτήθηκε στις 8 Απριλίου 2008. 
  71. ↑ «2008 Grammy Hall of Fame» (PDF). The Recording Academy. 2008. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 12 Ιουνίου 2009. Ανακτήθηκε στις 5 Απριλίου 2008. 
  72. ↑ «Thriller, Joni Mitchell album make the cut for US recording registry». CBC News. May 14, 2008. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2008-05-17. https://web.archive.org/web/20080517143906/http://www.cbc.ca/arts/media/story/2008/05/14/08us-recregistry.html. Ανακτήθηκε στις May 14, 2008. 
  73. ↑ 73,0 73,1 «MTV's Greatest Album Ever — The Results». MTV. 9 Απριλίου 2009. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Ιουνίου 2009. Ανακτήθηκε στις 9 Απριλίου 2008. 
  74. ↑ «Michael Jackson's album Thriller voted best album since 1981». Daily Mirror. 9 Απριλίου 2009. Ανακτήθηκε στις 9 Απριλίου 2008. 
  75. ↑ Michael Jackson – Thriller (1986, Vinyl), https://www.discogs.com/Michael-Jackson-Thriller/release/11020480, ανακτήθηκε στις 2021-02-26 
  76. ↑ Jackson, Michael. Thriller Special Edition booklet.
  77. ↑ Paul Verna (1 Μαΐου 2001). «Interview with Mick Guzauski». Mix Online. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Αυγούστου 2009. Ανακτήθηκε στις 7 Ιουλίου 2009. 
  78. ↑ Kevin Becka (1 Ιουνίου 2006). «"Mix Interview: Mick Guzauski"». Mix Online. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Αυγούστου 2009. Ανακτήθηκε στις 7 Ιουλίου 2009. 
  79. ↑ Roger Friedman (July 23, 2001). «First Jackson Effort Rejected, New One Not Ready». Fox News. http://www.foxnews.com/story/0,2933,30233,00.html. Ανακτήθηκε στις July 7, 2009. 
  80. ↑ «Michael Jackson on SACD». PS3SACD.com. 9 Ιουλίου 2009. Ανακτήθηκε στις 26 Ιουλίου 2009. 
  81. ↑ «Kanye West, Will.I.Am On New Edition Of Michael Jackson's Thriller». MTV (Music Television). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Οκτωβρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 7 Δεκεμβρίου 2007. 
  82. ↑ «Kanye, Akon Help Jackson Revisit 'Thriller'». Billboard. 30 Δεκεμβρίου 2007. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Μαΐου 2012. Ανακτήθηκε στις 23 Ιουνίου 2008. 
  83. ↑ Paphides, Pete (February 8, 2008). «Michael Jackson: Thriller 25». London: The Times. http://entertainment.timesonline.co.uk/tol/arts_and_entertainment/music/cd_reviews/article3327950.ece. Ανακτήθηκε στις April 6, 2008. 
  84. ↑ «Zona Musical» (στα Spanish). zm.nu. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Απριλίου 2008. Ανακτήθηκε στις 5 Απριλίου 2008. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  85. ↑ «Thriller the best selling album of all time». digitalproducer. 20 Φεβρουαρίου 2008. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 6 Απριλίου 2008. 
  86. ↑ «Michael Jackson Thriller 25». ultratop.be. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Απριλίου 2008. Ανακτήθηκε στις 6 Απριλίου 2008. 
  87. ↑ Grein, Paul (18 Μαΐου 2008). «Diva Smackdown». Yahoo. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Μαΐου 2011. Ανακτήθηκε στις 22 Μαΐου 2008. 
  88. ↑ Caulfield, Keith (February 20, 2008). «Big Grammy Gains For Many; King of Pop Returns». Billboard magazine. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2008-02-28. https://web.archive.org/web/20080228152339/http://www.billboard.biz/bbbiz/content_display/charts/chart_alert/e3id5388aa9b5187ee7e0bde5d5e991eb4b. Ανακτήθηκε στις February 20, 2008. 
  89. ↑ Hasty, Katy (February 20, 2008). «Johnson Remains No. 1; Winehouse, Hancock Soar». Billboard magazine. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2012-06-11. https://www.webcitation.org/68Ld9xw1C?url=http://www.billboard.com/bbcom/news/article_display.jsp?vnu_content_id=1003712744. Ανακτήθηκε στις February 20, 2008. 
  90. ↑ «US fans shun CD». BBC. July 30, 2005. http://news.bbc.co.uk/1/low/entertainment/music/4730407.stm. Ανακτήθηκε στις April 7, 2008. 
  91. ↑ Waddell, Ray (7 Νοεμβρίου 2008). «Michael Jackson Eyeing London Run?». Billboard. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Οκτωβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 8 Νοεμβρίου 2008. 
  92. ↑ Friedman, Roger (May 16, 2008). «Jacko: Neverland East in Upstate New York». Fox News. http://www.foxnews.com/story/0,2933,356282,00.html#3. Ανακτήθηκε στις May 22, 2008. 
  93. ↑ «Michael Jackson Breaks Billboard Charts Records». Billboard. 30 Ιουνίου 2009. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Ιουλίου 2009. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουλίου 2009. 
  94. ↑ Keith Caulfield (7 Ιανουαρίου 2010). «Taylor Swift Edges Susan Boyle For 2009's Top-Selling Album». Billboard.com. Nielsen Business Media, Inc. Ανακτήθηκε στις 18 Ιανουαρίου 2010. 
  95. ↑ «Billboard.com — Year End Charts — Year-end Albums — The Billboard 200». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Δεκεμβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 11 Δεκεμβρίου 2007. 
  96. ↑ 96,0 96,1 «Best selling Albums of the 80s». Ανακτήθηκε στις 19 Αυγούστου 2010. 
  97. ↑ 97,0 97,1 Kent, David (1993). Australian Chart Book 1970-1992. St Ives, N.S.W.: Australian Chart Book. ISBN 0646119176.  Η παράμετρος |access-date= χρειάζεται |url= (βοήθεια)
  98. ↑ «Top-ten of the 1983 Oricon Year-End Albums Chart». 30 Δεκεμβρίου 2007. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Μαΐου 2008. Ανακτήθηκε στις 19 Αυγούστου 2010. 
  99. ↑ «Billboard.com — Year End Charts — Year-end Albums — The Billboard 200». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Δεκεμβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 11 Δεκεμβρίου 2007. 
  100. ↑ «Top-ten of the 1984 Oricon Year-End Albums Chart». 30 Δεκεμβρίου 2007. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Ιανουαρίου 2008. Ανακτήθηκε στις 19 Αυγούστου 2010. 
  101. ↑ «:: MTV | Album Jahrescharts 2009 | charts». Mtv.de. 29 Δεκεμβρίου 2009. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Ιανουαρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 23 Αυγούστου 2010. 
  102. ↑ «Music Albums, Top 200 Albums & Music Album Charts». Billboard.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Ιουλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 28 Δεκεμβρίου 2010. 
  103. ↑ «ARIA Charts — Accreditations - 2009 Albums». Australian Recording Industry Association. Ανακτήθηκε στις 14 Μαρτίου 2010. 
  104. ↑ «IFPI Austria - Verband der Österreichischen Musikwirtschaft» (στα (Γερμανικά)). Ifpi.at. Ανακτήθηκε στις 28 Δεκεμβρίου 2010. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  105. ↑ «The New FLOW 93.5 - Hits That Move You!». Flow935.com. 29 Αυγούστου 1958. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Σεπτεμβρίου 2009. Ανακτήθηκε στις 28 Δεκεμβρίου 2010. 
  106. ↑ «Musiikkituottajat — Tilastot — Kulta- ja platinalevyt». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Αυγούστου 2016. Ανακτήθηκε στις 19 Αυγούστου 2010. 
  107. ↑ «InfoDisc: Les Certifications — Les Disques de Diamant». InfoDisc.fr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Αυγούστου 2012. Ανακτήθηκε στις 29 Αυγούστου 2010. 
  108. ↑ «Gold/Platin–Datenbank» [Gold/Platinum Database] (στα Γερμανικά). Bundesverband Musikindustrie. Ανακτήθηκε στις 23 Αυγούστου 2010. 
  109. ↑ «Certificaciones». Asociación Mexicana de Productores de Fonogramas y Videogramas. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Ιουνίου 2013. Ανακτήθηκε στις 25 Αυγούστου 2010. 
  110. ↑ «NVPI, de branchevereniging van de entertainmentindustrie - Goud/Platina». Nvpi.nl. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Ιανουαρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 28 Δεκεμβρίου 2010. 
  111. ↑ «RadioScope New Zealand - Latest Gold/Platinum Albums». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Ιουλίου 2011. Ανακτήθηκε στις 1 Δεκεμβρίου 2010. 
  112. ↑ «Αρχειοθετημένο αντίγραφο» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 11 Ιανουαρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 27 Μαρτίου 2011. 
  113. ↑ Steffen Hung. «The Official Swiss Charts and Music Community». Swisscharts.com. Ανακτήθηκε στις 28 Δεκεμβρίου 2010. 
  114. ↑ «Certified Awards Search». British Phonographic Industry. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Ιανουαρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 19 Αυγούστου 2010. 
  115. ↑ «(Searching results by albums entitled "Thriller")». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Σεπτεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 14 Μαρτίου 2010. 

Βιβλιογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]


Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Thriller_(άλμπουμ)&oldid=10678690"